Titel van het onderzoek Preconceptionele Counseling in Actieve Reumatoïde Artritis Inleiding Geachte mevrouw, U hebt deze folder gekregen omdat uw behandelende reumatoloog u, na overleg met u, heeft aangemeld als mogelijk geïnteresseerde voor de studie, een landelijk onderzoek naar onvervulde kinderwens bij actieve Reumatoïde Artritis (RA). In deze folder vindt u informatie over deze studie. Wij vragen u om deze folder aandachtig door te lezen. Na het lezen kunt u een keuze maken om wel of niet mee te doen aan de studie. U kunt zich altijd terugtrekken uit de studie. Dit heeft nooit gevolgen voor de behandeling of begeleiding die u krijgt van uw reumatoloog. 1. Wat is het doel van het onderzoek? De keuze van medicatie voor de behandeling van RA is beperkt als een vrouw zwanger wil worden. Bovendien geniet het gebruiken van zo min mogelijk medicatie tijdens de zwangerschap de voorkeur. De ziekteactiviteit zal hierdoor echter meestal oplopen. In dit onderzoek willen we ziekteactiviteit van RA verlagen door het blijven voorschrijven van medicatie, die tijdens de zwangerschap wel voorgeschreven kan worden. We blijven die medicatie aan u voorschrijven, omdat u een hoge ziekteactiviteit heeft of zal krijgen als uw huidige medicatie stopt. Het is standaard patiëntenzorg om de RA zo rustig mogelijk te houden, ook rondom een zwangerschap is het belangrijk, en kan hiervoor reguliere medicatie worden gebruikt. We willen onderzoeken of het blijven voorschrijven van medicatie en met het bereiken van een lage ziekteactiviteit de kans op een zwangerschap voor u wordt vergroot. En we willen onderzoeken of de zwangerschapsuitkomst (geboortegewicht en gezondheid van het kind) goed is als de ziekte goed onder controle wordt gehouden. We willen u in de preconceptionele fase laten onderzoeken door de gynaecoloog en deze uw een preconceptioneel advies laten geven, zodat ook andere risico s waardoor een zwangerschap verhinderd wordt of afwijkend kan verlopen, worden geminimaliseerd. Tijdens de zwangerschap zijn gynaecologen ook betrokken om al vroeg in de zwangerschap de groei van het vruchtje te monitoren. Na de bevalling willen we de gezondheid van de geboren kinderen graag volgen (aparte folder wordt u verstrekt). Het gebruik van medicatie gebeurt volgens een protocol zoals gebruikelijk op onze afdeling reumatologie van het Erasmus MC. Naar aanleiding van de uitkomsten van het onderzoek Versiedatum: april 2011 pagina 1 van 9
zal een richtlijn geschreven worden voor alle reumatologen in Nederland over hoe zij kunnen omgaan met vrouwen met actieve RA en een kinderwens. 2. Welke geneesmiddelen worden gebruikt? In dit onderzoek wordt gebruik gemaakt van diverse reumamedicijnen; sulfasalazine, hydroxychloroquine, prednison, en een nieuwere groep, de biologicals (anti-tnfα). Deze medicijnen worden voorgeschreven door uw arts wanneer deze hiertoe de noodzaak ziet vanwege de hoogte van de ziekteactivitieit. Sulfalazine, hydroxychloroquine en prednison worden al langer gebruikt om de ziekteactiviteit van RA te verlagen tijdens zwangerschap. Deze geneesmiddelen zorgen niet altijd voor voldoende verlaging van de ziekteactiviteit. Biologicals (anti-tnfα) zijn een nieuwere geneesmiddelengroep die de ziekteactiviteit van RA verlagen door bepaalde reacties in het immuunsysteem te onderdrukken. Deze biologicals (anti-tnfα) zijn opgenomen in een protocol op de afdeling reumatologie van het Erasmus MC om de ziekteactiviteit voor de zwangerschap te verlagen, wanneer dit op een andere manier niet lukt. De biologicals die in deze studie worden voorgeschreven kunnen zijn etanercept, adalimumab of infliximab; allen geregistreerd voor de behandeling van RA. Dit betekent dat het middel voldoende veilig is en werkt bij RA. Gegevens over het gebruik van biologicals in relatie tot zwanger zijn, is tot nu toe beperkt, maar op basis van de ervaringen met vrouwen die zwanger zijn geworden tijdens het gebruik van biologicals lijkt gebruik in de eerste drie maanden van de zwangerschap verantwoord. De aantallen vrouwen die zijn blootgesteld, zijn echter te klein om te zeggen dat deze groep medicatie volledig veilig is. Op de langere termijn zijn er nog weinig gegevens beschikbaar omdat biologicals (in totaal) pas 10 jaar gebruikt worden als behandeling voor RA. 3. Hoe wordt het onderzoek uitgevoerd? De studie is een observationele studie. Dit betekent dat we u graag een aantal maal willen zien om te zien (observeren) hoe het met u gaat. U bent aangemeld door uw eigen behandelend reumatoloog omdat u een zwangerschapswens heeft en u medicatie voor de RA nodig heeft om de ziekteactiviteit te onderdrukken. Wij zullen adviezen geven m.b.t. de behandeling van RA met hoge ziekteactiviteit en een kinderwens. Uiteindelijk bepaalt u zelf in samenspraak met uw eigen reumatoloog of u de adviezen van het onderzoeksteam opvolgt. Tevens krijgt u voordat u zwanger bent een preconceptioneel advies van de gynaecoloog. Tijdens de studie wordt er elke 3 maanden voordat u zwanger bent een bezoek gepland. We proberen de studiebezoeken zo veel mogelijk te laten samenvallen met eventuele andere bezoeken aan ons ziekenhuis. Indien dit niet mogelijk is, zullen wij proberen om tot een andere passende oplossing te komen (eventueel een bezoek bij uw thuis of een extra Versiedatum: april 2011 pagina 2 van 9
reiskostenvergoeding). De hoeveelheid van het totaal aantal bezoeken is afhankelijk van hoelang het duurt voordat u zwanger bent. Tijdens de zwangerschap willen we u graag om de drie maanden zien om te meten hoe het met uw ziekte gaat. De gynaecoloog zal in de vroege fase van de zwangerschap u begeleiden en de groei van het kind monitoren. Na de bevalling worden u en uw kind nog 3 maal onderzocht. In het onderstaande schema vindt u een overzicht van de bezoeken. In het kader van de studie wordt een aantal onderzoeken uitgevoerd tijdens de bezoeken; - Lichamelijk onderzoek (waaronder gewrichtsonderzoek) door de onderzoeksmedewerker - Vragenlijsten (voor deelneemster, kost 30 minuten) - 45 ml bloed wordt afgenomen (bij deelneemster, 6 buisjes) - Minimaal 5 ml navelstrengbloed wordt afgenomen (na de bevalling uit de navelstreng door de gynaecoloog nadat de navelstreng is doorgeknipt. Uw kind wordt NIET geprikt bij de bevalling) - DNA onderzoek van moeder en kind (uit (navelstreng)bloed of wangslijmvlies) Alleen als in het navelstrengbloed concentraties van de biologicals (anti-tnfα) worden gevonden, zal u worden verzocht om toestemming te geven om bloed (2 ml per keer) bij uw kind af te laten nemen (venapunctie of vingerprik) om na te gaan of, en tot hoelang de biologicals meetbaar blijven (zie aparte folder). Dit gebeurt elke 6 e week na de bevalling, zodra het niet meer meetbaar is, zullen er geen verdere bloedafnames bij het kind meer verricht worden. In de eerste 3 levensjaren zal het kind 1 keer per jaar naar de kinderarts gaan ter controle, ook in het kader van reguliere zorg, als nazorg voor het gebruik van biologicals rondom de conceptie tot en met de eerste drie maanden van de zwangerschap. Elke 3 maanden voor Elk trimester van 6, 12, 18 en 26 wkn Zwangerschap* zwangerschap na bevalling Eerste bezoek reumatoloog Aanmelding Bezoek Onderzoeksmedewer Labafnames Vragenlijsten Labafnames Vragenlijsten Labafnames Vragenlijsten Zwanger! Bevalling! Versiedatum: april 2011 pagina 3 van 9
4. Wat wordt er van u verwacht? Als u besluit deel te nemen aan de studie vragen we u om de gemaakte afspraken zo goed mogelijk na te komen. Al houden wij uiteraard ook rekening met uw situatie, zonodig zullen we u, bij uitzondering, thuis bezoeken. Verder proberen we het voor u zo makkelijk mogelijk te maken door de afspraken zoveel mogelijk te combineren met andere afspraken in het ziekenhuis. 5. Wat is meer of anders dan de reguliere behandeling(en) die u krijgt? De behandeling die u van de reumatoloog krijgt, is in eerste instantie een voorstel tot het aanpassen van medicatie. Dit voorstel is gericht aan u en aan uw eigen reumatoloog gegeven. Het voorstel wordt gegeven door de (onderzoeks)arts naar aanleiding van uw situatie. Het betreft normale (reguliere) zorg. We laten u een extra formulier bij aanvang van de start van biologicals ondertekenen. Door het ondertekenen weten wij zeker dat u begrijpt dat er medicijnen kunnen worden voorgeschreven waarmee nog beperkte ervaring is bij zwangere vrouwen. De gevolgen voor het ongeboren kind zijn niet duidelijk. Als u aan deze studie meedoet, is het de bedoeling dat een aantal extra onderzoeken wordt gedaan. Als u meedoet, wordt er bij u extra lichamelijk onderzoek verricht, extra bloed afgenomen en er worden vragenlijsten afgenomen. De behandeling die u van de gynaecoloog krijgt richt zich eerst op het geven van een goed preconceptioneel advies (voor u en uw partner), daarna op het volgen van de ontwikkeling van de groei van het kind in de eerste maanden van de zwangerschap. Hierna kan u worden verwezen naar een gynaecoloog bij u in de buurt voor de zorg in de late zwangerschap en rondom de bevalling. Alle bezoeken bij de reumatoloog of andere specialismen gebeuren alleen wanneer dat nodig is voor uw zorg of de zorg voor uw kind. Wanneer een bezoek aan de gynaecoloog, consultatiebureau arts of kinderarts nodig is, vragen wij u om toestemming om deze gegevens in te zien en te gebruiken voor ons onderzoek. 6. Wat zijn mogelijke voor- en nadelen van deelname aan dit onderzoek? U hebt zelf mogelijk geen voordeel van deelname aan dit onderzoek. Voor de toekomst kan het onderzoek wel nuttige gegevens opleveren. Mogelijke nadelen zijn 1) we vragen u vragenlijsten in te vullen wat tijd kost (30 minuten) en die soms persoonlijk en/ of confronterend zijn, en 2) Indien gebruik gemaakt wordt van biologicals, zullen we uitgebreid aandacht besteden aan een goede voorlichting over wat tot dan toe over deze medicatie bekend is in relatie tot de zwangerschap en het (ongeboren) kind. 3) we vragen u bij de gynaecoloog voor u en uw partner een preconceptioneel advies te laten geven. Versiedatum: april 2011 pagina 4 van 9
8. Wat gebeurt er als u niet wenst deel te nemen aan dit onderzoek? Uw deelname aan de studie is geheel vrijwillig. Wanneer u niet wilt deelnemen aan deze studie, zal dit geen invloed hebben op de behandeling of begeleiding door uw reumatoloog. U hoeft geen reden op te geven waarom u wilt stoppen. Ook tijdens de studie kunt u altijd stoppen. Het is ook mogelijk dat een onderzoeksmedewerker of uw behandelend artsen de deelname beëindigd. 9. Wat gebeurt er als het onderzoek is afgelopen? Na afloop van het onderzoek kan u indien u dat wenst - een overzicht van de resultaten krijgen wanneer deze beschikbaar zijn, dit kan echter enkele jaren duren. We maken u erop attent dat deze resultaten op groepsniveau omschreven worden. U krijgt geen persoonlijke resultaten van de studie. Eventuele bevindingen die voor uw gezondheid van belang zijn, zullen wel door de onderzoeker met u worden besproken of worden doorgegeven aan de behandelende arts. 10. Bent u verzekerd wanneer u aan het onderzoek meedoet? Voor iedereen die meedoet aan dit onderzoek is een verzekering afgesloten. De verzekering dekt schade als gevolg van het onderzoek, echter niet de schade aan mogelijke nakomelingen. Dit geldt voor schade die naar boven komt tijdens het onderzoek, of binnen vier jaar na het einde van het onderzoek. Als bijlage bij het toestemmingsformulier vindt u informatie over de verzekerde bedragen, de uitzonderingen en de adresgegevens van de verzekeraar. 11. Wordt u geïnformeerd als er tussentijds voor u relevante informatie over de studie bekend wordt? Het onderzoek zal zo nauwkeurig mogelijk volgens plan verlopen. Maar de situatie kan veranderen. Bijvoorbeeld door nieuwe informatie. Als dat zo is, bespreken we dat direct met u. U beslist dan zelf of u met het onderzoek wilt stoppen of doorgaan. Als uw veiligheid of welbevinden in gevaar is, stoppen we direct met het onderzoek. Versiedatum: april 2011 pagina 5 van 9
12. Wat gebeurt er met uw gegevens? In de algemene brochure is uitgelegd dat de onderzoeker gegevens over u verzamelt en deze vertrouwelijk behandelt. Dit betekent dat een aantal personen uw medische status en de gegevens van het onderzoek mogen inzien. Deze personen mogen de gegevens gebruiken voor dit onderzoek, maar zij mogen deze gegevens alleen bekend maken zonder daarbij uw naam of andere persoonlijke gegevens te vermelden. Uw identiteit blijft dus altijd geheim. De onderzoeker bewaart de gegevens met een code. Dit betekent dat op de studiedocumenten in plaats van uw naam enkel een lettercijfercode staat. Alleen de onderzoeker houdt een lijst bij waarop staat welke letter- cijfercode bij welke naam hoort. Normaal gesproken heeft alleen uw behandelende arts en zijn/ haar team inzage in uw gegevens. Als u meedoet aan deze studie krijgen meer mensen inzage in uw medische gegevens en studiegegevens. De personen die inzage kunnen krijgen in uw gegevens zijn: - de medewerkers van het onderzoeksteam - de leden van de toetsingscommissie die de studie heeft goedgekeurd - de bevoegde medewerkers van de Inspectie voor de Gezondheidszorg - de medewerkers van het onderzoeksteam Na de studie worden de gecodeerde gegevens gedurende 15 jaar bewaard. Dit is nodig om alles goed te kunnen controleren. Wij willen uw gegevens/lichaamsmateriaal bewaren, want misschien kunnen we daar later een ander onderzoek (m.b.t. RA) mee uitvoeren. Als u dat niet wilt, respecteren wij dat natuurlijk. U kunt uw keuze op het toestemmingsformulier aangeven. Vindt u het goed als wij uw gegevens/lichaamsmateriaal bewaren? Als het nieuwe onderzoek gaat beginnen, vragen wij u opnieuw om uw toestemming. U kunt dan nog beslissen of wij uw gegevens echt mogen gebruiken. 13. Wordt uw huisarts en/of behandelend specialist geïnformeerd bij deelname? Uw behandelend reumatoloog blijft uw behandelend arts voor de reuma, zowel voor,als tijdens en na de zwangerschap. We adviseren hem/haar in de medicatiekeuze, en nemen, zo nodig (alleen) tijdelijk de behandeling, indien gewenst, over. Uw huisarts wordt op de hoogte gesteld van deelname aan het onderzoek. U moet hiervoor toestemming geven op het toestemmingsformulier. Als u geen toestemming geeft, kunt u niet meedoen aan het onderzoek. Gegevens uit het onderzoek worden alleen met uw huisarts besproken indien dit noodzakelijk is voor uw gezondheid. Medicatievoorschriften worden doorgegeven aan uw behandelende arts(en). Versiedatum: april 2011 pagina 6 van 9
14. Zijn er extra kosten/is er een vergoeding wanneer u besluit aan dit onderzoek mee te doen? U krijgt een reis- en parkeerkostenvergoeding voor alleen de extra bezoeken die u buiten de reguliere zorg aan ons ziekenhuis brengt, als compensatie voor deelname aan de studie. 15. Welke medisch-ethische toetsingscommissie heeft dit onderzoek goedgekeurd? Toetsingscommissie Erasmus MC heeft dit onderzoek goedgekeurd. Meer informatie over de goedkeuring vindt u in de Algemene brochure (deze heeft u in aanvulling op deze folder gekregen of kunt u downloaden op http://www.rijksoverheid.nl/documenten-enpublicaties/publicaties-pb51/medisch-wetenschappelijk-onderzoek.html. 16. Wilt u verder nog iets weten? Indien u tijdens de studie vragen of klachten heeft, vragen wij u contact op te nemen met de onderzoeker of uw behandelende arts. Indien u twijfelt over deelname kunt u een onafhankelijke arts raadplegen, die zelf niet bij het onderzoek betrokken is, maar die wel deskundig is op het gebied van dit onderzoek en uw ziekte. Ook als u voor of tijdens de studie vragen heeft die u liever niet aan de onderzoekers stelt, kunt u contact opnemen met de onafhankelijke arts. Als u niet tevreden bent over het onderzoek of de behandeling kunt u terecht bij de onafhankelijke klachtencommissie van het Erasmus MC. De bereikbaarheidsgegevens vindt u aan het einde van deze informatiefolder. Versiedatum: april 2011 pagina 7 van 9
17. Bijlagen - Algemene brochure medisch-wetenschappelijk onderzoek met mensen - Toestemmingsformulier - Verzekering Hartelijk dank voor het lezen van dit informatieformulier. Zoals al werd vermeld; voor vragen vooraf en tijdens het onderzoek kunt u altijd terecht bij de onderzoeksarts en onafhankelijk arts. Versiedatum: april 2011 pagina 8 van 9
Bereikbaarheidsgegevens Pre-CARA studie Hoofdonderzoeker: Mw. dr. Y. A. de Man, internist en reumatoloog Onderzoekersmedewerkers: 06-15215476 Mw. Prof. dr. J.M.W. Hazes, reumatoloog Dhr. dr. R.J.E.M. Dolhain, reumatoloog Mw. E. te Boveldt, research assistent reumatologie Mw. drs. C. Alves, onderzoeksarts reumatologie Mw. H. Wintjes, (research) nurse reumatologie Mw. M. de Vroed, (research) nurse reumatologie Adresgegevens: Pre-CARA studie Afdeling reumatologie, Erasmus MC t.a.v. dr. Y.A. de Man, internist en reumatoloog kamer EE-965 Postbus 2040 3000 CA Rotterdam precara@erasmusmc.nl 06-15215476 / 06-33330967 Onafhankelijk arts: Mw. drs. P. van Pelt, reumatoloog 010-7034602 Klachtencommissie: Klachtencommissie Erasmus MC 010 7033198 Versiedatum: april 2011 pagina 9 van 9