Netwerk Betonketen 27 februari 2017 Nijverdal Daaf de Kok 1
Netwerk Betonketen Waarom? Waar gaat het over Wie ben ik Waarom willen we iets met duurzaamheid Waarom willen we iets met beton Waarom nu Waarom moet het anders Waarom een Netwerk Betonketen Wat is het Netwerk Betonketen Wat doet het Netwerk Betonketen Waarom inzet van instrumenten Waarom zitten jullie eigenlijk hier 2
Netwerk Betonketen Waar gaat het over? 3
Beton In onze wereld 4
5
6
7
Netwerk Betonketen Wie ben ik? - geboren: 1961 3,1 miljard mensen + 1-40 jaar: 2001 6,2 miljard mensen + 2-55 jaar: 2016/17???? - Mijn en onze wereld: www.worldometers.info 8
Netwerk Betonketen Waarom willen we iets met duurzaamheid Parijs opwarming aarde reductie < 2% C 40% CO2 emissie tov 1990 1,50% CO2 emissie tov 1990 2030 55% CO2 emissie tov 1990 bijdrage van bijdrage van 5 tot 7% 1,7% 2030 Jaarlijks Klimaatwet reductie Beton wereld Nederland 9
Vergelijk met exploitatie van een woning EPC = 0,8 Uitstoot CO2-beton = 20 jaar exploitatie woning Hoe lager de EPC van een woning, hoe belangrijker materiaalgebruik wordt op de totale levenscyclus van de woning en dus het verlagen van de materiaalimpact wordt steeds belangrijker. 10
Netwerk Betonketen Waarom Circulariteit Rijksbrede programma met als doelstelling: 2030 50% circulair 2050 100% circulair 11
12
Grondstoffen 13
Grondstoffen 15% Aanbod en Afzet 14
15
Doel Netwerk Betonketen Verhogen hergebruik secundaire bouwgrondstoffen Verlagen CO2 emissie Realiseren gezonde duurzame en regionale (circulaire) economie Eenduidigheid en uniformiteit creëren in de bestekken en contracten Ondersteunen en stimuleren van innovaties Inzetten op een circulaire economie met 4 O s: overheid, onderwijs, ondernemers en omgeving Verbinden van mensen 16
Netwerk Betonketens Fryslân Gemeente Groningen Amsterdam Gemeente Emmen/Drenthe Utrecht Food Valley Regio Twente Regio Arnhem/Nijmegen Gemeente Tilburg s-hertogenbosch Eindhoven/Helmond Breda 17
Partijen uit de betonketen Sloopbedrijf 18
o n d e r n e m i n g e n 19
o p d r a c h t g e v e r s 20
21
Wat gaat er in 1 m3 beton? Grondstof Massa (kg) Volume (l) 320 108 Grof toeslagmateriaal 1.100 415 Fijn toeslagmateriaal 800 397 Water 165 165 Lucht - 15 Totaal 2.385 1.000 Bindmiddel
Verduurzaming van beton: Mogelijk door: inzet van alternatieve cementachtige bindmiddelen, gemalen slak en/of poederkoolvliegas inzet van grindvervangende materialen beton en/of menggranulaat Maar met aandacht voor: technische duurzaamheid verwerkbaarheid sterkte en mechanische eigenschappen Page 23
Netwerk Betonketen Voorbeelden? Pilots of structuur - Infra / GWW - Woningbouw - Utiliteitsbouw 24
Netwerk Betonketen Ontwikkelingen in 3 delen: Communicatie Bewustmaking Enthousiasmeren Stimulering Wegnemen belemmeringen Instrumenten ontwikkelen Instrumenten testen Regulering Zelf eisen stellen Gezamenlijke eisen stellen Toetsen Monitoren 25
Netwerk Betonketen stimuleren van circulair en CO2-arm beton Lokaal Regionaal Nationaal Instrumenten EcoChain Communicatie opdrachtgever opdrachtgever Gebruikersvereniging Moederbestek BRL Beton / Sloop Referentie MKI Workshop Duurzaam Beton verwerker verwerker Bouwend Nederland wegfundering Project MKI Regio workshop Werkgroep beton beton BFBN VOBN Circulariteit MKI waarde Product LCA Training EcoChain CO2 wegtransport grondstoffen grondstoffen BRBS CASCADE Cement&BetonC. 100% terug in beton Grondstof LCA Alternatieve bindmiddelen GROEP sloop sloop VERAS Circulariteit MKI waarde Project MKI Werkgroep Training EcoChain Netwerk Betonketen vier bijeenkomsten per jaar op locatie Netwerk Betonketen Startbijeenkomst Convenant Gebruikersverenig. Kennispartners MVO Nederland Noorden Duurzaam Duurzaam GWW Doelstellingen: Toetsingsprotocol Monitoring Aanbestedingsdoc. Benchmarking Marktmonitor Eisen formuleren Monitoren Gratis LCA-tool Gebruikersverenig. Voorwaarden scheppen Website Nieuwsbrief Congres Innovatiedag Expert panel Publiciteit Bewust maken Enthousiasmeren
Netwerk Betonketen Convenant De deelnemers streven daarbij voor het jaar 2020 gefaseerd naar de volgende concrete doelen: - gemiddeld 20% CO2 reductie (t.o.v. Kyoto basisjaar 1990) door toepassing van duurzame bindmiddelen in beton. - gemiddeld 20% circulariteit (volume % (v/v) van het toeslagmateriaal zoals zand en grind). - 100% hergebruik, ofwel: al het beton dat vrijkomt door sloop blijft in de keten 27
Netwerk Betonketen Tenslotte Waarom u? U bent de aarde deze U bent de mens deze = 4.500.000.000 = 200.000 jaar oud jaar oud Bent u relevant? Als de aarde 24 uur zou bestaan Dan bestaat de mensheid 2,6 seconden!!! Als de mensheid 24 uur zou bestaan Dan besta ik met 55 jaar 0,042 seconden!! 28
Netwerk Betonketen En nu? Wat gaat u doen? Er is nog veel werk te doen. Help mee, u bent ook aan zet, samen kunnen we het verschil maken Zoveel seconden hebben we niet meer! Zoek de verbinding en stap in de wereld van de circulaire economie 29
Duurzaam Beton Voor een duurzame wereld in een circulaire economie www.betonketen.nl info@betonketen.nl 30
31
Duurzaam Beton Ontwikkeling Grondstoffen bouwprojecten, huidige situatie > 5% van de uitstoot CO2 emissie komt van beton; ca. 2% in Nederland ca. 98% van materiaal komt niet terug in de primaire keten (downgrading) ca. 2% van materiaal wordt gebruikt volgens principe C2C Overheden (opdrachtgever): ca. 40% van de totale productie van beton Reduce, Re-use, Recycle Ladder van Lansink 32
Grindvervanging door recyclinggranulaten Grindvervanging in Nederlandse aanvulling NEN 8005. 30% betongranulaat, type A1 20% betongranulaat, type A2 en menggranulaat type B 10% metselwerkgranulaat, type C Hogere vervangingspercentages tot 100% via CUR-Aanbeveling 112 1. Waterbehoefte 2. Druksterkte 3. Afgeleide mechanische eigenschappen Impact op CO2-emissie is marginaal Beschikbaarheid Kwaliteit Page 33
Netwerk Betonketen Waarom? Waarom willen we iets met duurzaamheid Waarom willen we iets met beton Waarom moet het anders Waarom een Netwerk Betonketen Waarom een convenant Waarom zitten jullie hier 34
Hoeveel CO2 (reductie) voor 1 m3 beton Grondstof Bindmiddel Massa (kg) 320 CO2-emissie (kg/m3) CEM I 262 CEM II 183 CEM III/B 30%CEM I + 70%slak 94 94 20%CEM I + 80% slak 62 Grof toeslagmateriaal 1.100 4 4 4 4 4 Fijn toeslagmateriaal 800 1 1 1 1 1 Water 165 0 0 0 0 0 267 188 99 99 67-79 (30%) - 168 (63%) - 168 (63%) - 200 (75%) 3.140 2.210 1.105 1.105 790 0 + 930 + 2.035 + 2.035 + 2.350 Totalen Autokilometers per m3 * 2.385 * autokilometers met Volvo V40 met 14% bijtelling en 85 gram/km CO2-uitstoot Page 35
Duurzaam Beton Circulair en CO2 arm beton - Duurzaamheid willen we allemaal Technisch kan het De gehele keten kan het leveren Blijft binnen de regelgeving Het leidt niet tot meerkosten 36