HERVORMING VAN DE EERSTE LIJN
WHO EN GEÏNTEGREERDE ZORG WHO Framework on integrated people-centred health services 18.10.17 Agentschap Zorg en Gezondheid 2
WAAROM EERSTELIJNSZONES?
TE VEEL STRUCTUREN OP DE EERSTE LIJN > Voorheen federaal, thans Vlaams: Geïntegreerde Diensten Thuiszorg (GDT) > Samenwerkingsinitiatieven eerstelijnsgezondheidszorg (SEL) > Voorheen federaal, thans Vlaams: Lokale multidisciplinaire netwerken (LMN) > Drie structuren met coördinatieopdrachten met verschillende werkingsgebieden > Zesde staatshervorming brengt drie structuren onder eenzelfde (Vlaamse) overheid
VERKOKERING OP DE EERSTE LIJN > Gezondheidszorg, welzijn en sociaal werk praten vaak een verschillende taal en hebben verschillende cultuur > Vaak is de kennis van elkaar op het terrein beperkt > Persoon met een zorgnood heeft daar geen boodschap aan en wil geëigende oplossing voor zijn/haar individueel probleem > Verouderende populatie met meer chronische aandoeningen heeft steeds meer mix van gezondheids-, welzijns- en sociale problemen. 18.10.17 Agentschap Zorg en Gezondheid 5
CASUÏSTIEK VERSUS POPULATIEGERICHT > Er bestaat geen traditie van reflectie en onderzoek op decentraal, locoregionaal vlak over de noden van een populatie (eerstelijnszone: 75 000 125 000 inwoners) > Goede gegevens nodig (epidemiologie, demografie, diversiteit, wachttijden, zorgconsumptie,..) > Wat heeft deze populatie nodig inzake aanbod in de zorg? Meer ziekenhuisdiensten, meer ambulante zorg, meer residentiële zorg, meer thuiszorg, meer buurtzorg? Meer maatschappelijk werk en begeleiding, meer verslavingszorg/ geestelijke gezondheidszorg, beter welzijnsaanbod, meer betaalbare zorg? Waar heeft deze bevolking nu het meest dringend behoefte aan? 18.10.17 Agentschap Zorg en Gezondheid 6
EERSTELIJNSZONES > Conferentie van 16 februari 2017: eerstelijnszones zijn eerste stap naar minder structuren, minder verkokering en meer populatiegericht denken in de eerste lijn > Plaats waar actoren uit gezondheidszorg, uit woonzorg en welzijnssector en uit sociale sector mét betrokkenheid van personen met een zorgnood/mantelzorgers elkaar treffen > Plaats waar afspraken worden gemaakt voor een meer geïntegreerde, gedigitaliseerde en persoonsgerichte werking (holistische benadering) > Minister Jo Vandeurzen: geen top-down, wel een bottom up benadering: voorstellen van aflijning van eerstelijnszones worden ingewacht tegen eind december 2017 18.10.17 Agentschap Zorg en Gezondheid 7
EERSTELIJNSZONES > 75.000 à 125.000 inwoners > Kringwerkingen oriënteren zich hierop (o.a. huisartsen, apothekers, verpleegkundigen, kinesisten, pschologen, tandartsen etc) > Aangestuurd door zorgraad: Zorgverstrekkers, woonzorgactoren, CAW, GGZ lokale besturen, zorggebruikers en mantelzorgers > Keuzevrijheid van persoon met zorgnood blijft Vlaams Instituut voor de eerste lijn Regionale zorgzone Eerstelijnszone 18.10.17 Agentschap Zorg en Gezondheid 8
EERSTELIJNSZONES > Opdrachten: Stimuleren van interdisciplinaire samenwerking en kringwerking ondersteunen Afstemming bevorderen tussen preventie, curatie, rehabilitatie, begeleiding, ondersteuning, in welzijn en gezondheid Ondersteuning bieden bij de toepassing van de (nog te ontwikkelen) methodiek rond geïntegreerde zorgplanning Overleg voorbereiden over zorgaanbod in eerstelijnszone Lokale afspraken maken over multidisciplinaire aanbevelingen Digitale gegevensdeling stimuleren Vormingen organiseren Lokale partners stimuleren tot initiatieven buurtgerichte zorg Klachtenbehandeling > Herpositioneren van SEL, GDT en LMN Vlaams Instituut voor de eerste lijn Regionale zorgzone Eerstelijnszone 18.10.17 Agentschap Zorg en Gezondheid 9
DE 60 ZORGREGIO S VAN KLEINSTEDELIJK NIVEAU VAN HET ZORGREGIODECREET 18.10.17 Agentschap Zorg en Gezondheid 10
DE ZORGREGIO S VOORSTEL DOMUS MEDICA 18.10.17 Agentschap Zorg en Gezondheid 11
HOE EERSTELIJNSZONES VORMEN? 18.10.17 Agentschap Zorg en Gezondheid 12
EERSTELIJNSZONES: ONDERSTEUNING > Ondersteuning bij de vorming van de zones: transitiecoaches pionierswerk door Flanders Synergy en de eerstelijnszones in Zuid-Oost- Limburg en Dender in Vlaanderen Oefening door BOT en HvG in Brussel > Ondersteuning bij de werking van de eerstelijnszones: Transitiecoaches Personele middelen door inkanteling van personeel van GDT, SEL en LMN Gegevens en goede praktijken ter beschikking gesteld door op te richten Vlaams Instituut voor de eerste lijn (principe is beslist) Kennis en netwerken vanuit regionale zorgzone worden ter beschikking gesteld op vlak van preventie (LOGO s), palliatie (palliatieve netwerken en samenwerkingsverbanden), dementie (expertisecentra) en geestelijke gezondheidszorg (overlegplatforms GGZ) 18.10.17 Agentschap Zorg en Gezondheid 13
RATIONALISATIE VAN STRUCTUREN Vlaanderen Vlaams Instituut voor de eerste lijn Eénlijn.be Expertisepunt Mantelzorg Samenwerkingsplatform ELGZ Regionale zorgzone Logo s Palliatieve netwerken en samenwerkingsverbanden MBE palliatieve verzorging Regionale expertisecentra dementie Overlegplatforms geestelijke gezondheid Eerstelijnszone Samenwerkingsinitiatieven Eerstelijnsgezondheidszorg (SEL) Geïntegreerde Diensten Thuisverzorging (GDT) Lokale Multidisciplinaire Netwerken (LMN) 18.10.17 Agentschap Zorg en Gezondheid 14
VORMING EERSTELIJNSZONES > Oproep breed verspreid begin juli 17 Ontvankelijkheidscriteria: - Aantal inwoners - Draagvlak: akkoord van de verplichte partners (formele engagementen) Motivatiecriteria - Inhoudelijke elementen (waarom deze afbakening, gedeelde visie en engagementen) > Wie kan initiatief nemen / voorstel indienen? Een verplichte partner, een optionele partner, een SEL, GDT of LMN, of een consortium > Uiterste indieningsdatum: 31/12/ 17 Beoordeling en feedback door Zorg en Gezondheid > Mini-symposium (maart 18): kick-off Met o.a. terugkoppeling projecten Flanders Synergy 18.10.17 Agentschap Zorg en Gezondheid 15
OPROEP EERSTELIJNSZONES > Ontvankelijkheidscriteria: Een eerstelijnszone is een aaneengesloten geheel van een (deel van een grote) stad of twee of meer fusiegemeenten met een totaal aantal inwoners tussen 75.000 en 125.000. Hiervan kan uitzonderlijk afgeweken worden op basis van historische (reeds bestaande samenwerkingsverbanden) of sociaal-geografische argumenten. Om in aanmerking te komen als eerstelijnszone moet de afbakening draagvlak hebben bij de belangrijke stakeholders. Een fusiegemeente kan slechts tot één eerstelijnszone behoren. 18.10.17 Agentschap Zorg en Gezondheid 16
OPROEP EERSTELIJNSZONES: DRAAGVLAK > Verplichte partners Openbare besturen - Alle gemeentebesturen uit de zone < in Brussel = VGC Beroepsbeoefenaars - Kringen of organisaties van medische en paramedische beroepen. Indien geen lokale kring of organisatie actief is in de eerstelijnszone, wordt het engagement van de Vlaamse beroepsvereniging(en) gevraagd. > Huisartsen > Thuisverpleegkundigen > Kinesitherapeuten > Tandartsen > Apothekers 18.10.17 Agentschap Zorg en Gezondheid 17
OPROEP EERSTELIJNSZONES: DRAAGVLAK > Verplichte partners Diensten of centra, indien aanwezig in de eerstelijnszone - Diensten gezinszorg en aanvullende thuiszorg (80%) - Diensten oppashulp (80%) - Lokale dienstencentra (80%) - Diensten maatschappelijke werk van de ziekenfondsen (80%) - Centra voor algemeen welzijnswerk (100%) - Woonzorgcentra (80%) - Huizen van het Kind (80%) Erkende verenigingen van gebruikers en mantelzorgers - Minstens 80% van de door Zorg en Gezondheid erkende verenigingen van gebruikers en mantelzorgers die een werking hebben in de eerstelijnszone 18.10.17 Agentschap Zorg en Gezondheid 18
OPROEP EERSTELIJNSZONES: DRAAGVLAK > Verplichte partners Geestelijke gezondheidszorg - Psychologen (Indien geen lokale kring of organisatie actief is in de eerstelijnszone, wordt het engagement van de Vlaamse Vereniging voor Klinisch Psychologen gevraagd.) - Eerstelijnspsychologische functie (indien gefinancierd in de regio) - GGZ-partners actief in de functie 1 van de netwerken volwassenen artikel 107 en activiteitenprogramma 1 van de netwerken geestelijke gezondheid kinderen en jongeren 18.10.17 Agentschap Zorg en Gezondheid 19
OPROEP EERSTELIJNSZONE > Optionele partners (meerwaarde indien betrokken): Andere kringen of vertegenwoordigers van vroedvrouwen, diëtisten, ergotherapeuten, Vertegenwoordiging van vrijwilligerswerk, patiëntenverenigingen, zelfhulpgroepen, buurtinitiatieven, Centra voor Leerlingenbegeleiding Andere zorgaanbieders die actief zijn in het werkgebied van een eerstelijnszone. 18.10.17 Agentschap Zorg en Gezondheid 20
HET VERANDERINGSPROCES
TRANSITIE > Opmaak veranderingsprogramma > Vorming eerstelijnszones > Regelgeving voorbereiden > Regionale zorgzones herallocatie van personeel en middelen > Afstemming tussen de verschillende bewegingen > Ondersteuning transitie op het terrein door transitiecoaches 18.10.17 Agentschap Zorg en Gezondheid 22
ONDERSTEUNING BIJ DE UITVOERING VAN DE HERVORMING VAN DE EERSTELIJNSZORG 18.10.17 Agentschap Zorg en Gezondheid 23
ONDERSTEUNING BIJ DE UITVOERING VAN DE HERVORMING VAN DE EERSTELIJNSZORG 18.10.17 Agentschap Zorg en Gezondheid 24
VERANDERINGSPROGRAMMA >Bevat alle projecten nodig voor het succesvol opstarten van de reorganisatie van de eerstelijnszorg >Gebaseerd op beleidsvisietekst >Periode van dit eerste plan: eind 2017 tot 1/1/2020 >Opmaak plan : 1/9/17 tot 30/11/17 18.10.17 Agentschap Zorg en Gezondheid 25
OPMAAK GLOBAAL PLAN > Voor 16/9/17 : oplijsten en definiëren verschillende projecten + aanduiding projectleiders > Tussen 16/9 en 30/11: opmaak projectplannen door projectleiders, i.s.m. Levuur en, waar nodig, relevante stakeholders > Tijdens uitschrijven projecten, voortdurend bewaken van onderlinge afstemming tussen de projecten door Levuur > Eind november 2017: op basis van onderliggende projectplannen : opstellen globaal plan > Begin december 2017: goedkeuring globaal plan door stuurgroep 18.10.17 Agentschap Zorg en Gezondheid 26
EERSTE VOORLOPIGE EN SUMMIERE LIJST VAN PROJECTEN > Afbakening en opstart werking eerstelijnszones > Vorming en opstart werking regionale zorgzones > Ondersteuning van de mantelzorger > De persoon met een zorgnood centraal > Oprichting Vlaams Instituut Eerste Lijn > Basisopleiding en permanente vorming > Meer zorgcapaciteit in de eerste lijn > Ondersteuning van eerstelijnspraktijkvormen > Digitale eerste lijn > Vormgeven kwaliteitsbeleid en klachtenbeleid > Uitbouw geïntegreerd breed onthaal > Opvolging en implementatie sociale kaart > Digitaal zorg- en financieringsplan > Financiering multidisciplinair overleg, zorgcoördinatie, case management > Communicatie over uitvoering programma 18.10.17 Agentschap Zorg en Gezondheid 27
PROGRAMMASTRUCTUUR > Stuurgroep: minister, kabinet, Agentschap Zorg en Gezondheid, Departement WVG, Levuur > Projectgroep: kabinet, projectleiders, Agentschap Zorg en Gezondheid, Levuur Specifiek voor project vorming en opstart eerstelijnszones : groep met transitiecoaches en Flanders Synergy > Klankbordgroep: wordt samengesteld in overleg met SWP, met aandacht voor vertegenwoordiging van alle belanghebbenden 18.10.17 Agentschap Zorg en Gezondheid 28
TRANSITIECOACHES Projectoproep voor 5 VTE voor Vlaanderen en 0,5 VTE voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. > Opdracht: Begeleiding naar aanvraag vorming eerstelijnszones Ondersteunen van onderhandelingen en begeleiding naar consensus Ondersteunen opzetten duurzaam verandertraject op het terrein > Opleiding door Flanders Synergy > Start opdracht: zo spoedig mogelijk > Looptijd: 12 maanden, mogelijk verlengbaar 18.10.17 Agentschap Zorg en Gezondheid 29
TER INSPIRATIE: PRAKTIJKVOORBEELDEN
PILOTEN DENDER EN ZUID - OOST LIMBURG Flanders Synergy Agentschap Zorg en Gezondheid VLAIO
DOELSTELLING EN INHOUD VLAIO-PROJECT Begeleiding door Flanders Synergy van 2 eerstelijnszones: piloten Dender en Zuid-Oost Limburg Op zoek gaan naar samenwerkingsverbanden en organisatiemodellen om eerstelijnszone zo optimaal mogelijk in te vullen Met inzichten vanuit wetenschappelijk en fundamenteel onderzoek (inspiratie & impact) Doelstelling: tot twee prototypes van eerstelijnszones komen die breed werkveld en beleid inspireren, tegelijkertijd inzicht bieden in randvoorwaarden
VANUIT PRINCIPES IAO Gedeelde visie en missie Organiseren van buiten naar binnen Heldere kernopdachten (procesanalyse - waar knippen en plakken om complexiteit te reduceren; zie stromen) Nadruk op horizontale coördinatiemechanismen Minimale kritieke specificatie: procedures waar zinvol Integrale benadering
DOOR FLANDERS SYNERGY ONTWIKKELDE VERANDERAANPAK Gebaseerd op SCRUM-methodiek Brede betrokkenheid van alle belanghebbenden, zowel de interne medewerkers als externe partners Een gezwinde snelheid van verandering Het stap voor stap verder concretiseren binnen grote contouren Veranderteam (kern) en veranderforum (schil)
ONS PROTOTYPE - 5 VRAGEN 1. Waarom moeten wij in iets gaan veranderen? Dwang en drang 2. Waarom bestaan wij als eerstelijnszone? 3. Waarvoor staan wij als eerstelijnszone? 4. Welke kernopdrachten (processen met een finaliteit) moeten wij georganiseerd krijgen? 5. Vanuit welke leidende principes zien wij iedereen binnen onze eerstelijnszone samenwerken?
TOEPASSING IN REGIO ZUID-OOST-LIMBURG
HET BEGIN > LMN: Oplijsten van contacten die er reeds zijn: (vb: chronic care project) > Brief naar schepencolleges + uitnodiging eerste overleg Huisartsen LMN bestuur LMN medewerker LISTEL medewerker Lokale besturen OCMW voorzitters Schepen gezond & welzijn Van de hele regio: Bilzen, Hoeselt, Riemst, Tongeren, Herstappe, Voeren > Grote groep uitgenodigd voor tweede overleg informatie i.v.m project, vraag tot engagement (veranderteam/veranderforum), voorstel van projectaanvraag.
SCHRIJVEN VAN DE AANVRAAG > LMN medewerker: voorlopig voorstel Grote groep gaf opmerkingen+ aanvullingen Definitieve versie Handtekeningen verzamelen indien akkoord
SAMENSTELLING VERANDERTEAM > Goede mix!!! 12 personen Zelfstandigen vs in dienstverband/organisaties Welzijn vs gezondheid Mantelzorgers - Schepen gezondheid en welzijn Bilzen - Medewerker OCMW Hoeselt - Afvaardiging mutualiteiten - Afvaardiging Noolim (ggz) - Landelijke thuiszorg/ Ons netwerk - Huisarts, apotheker, zelfst.verpleegkundige/ WGK - LMN- medewerker, LISTEL - medewerker
PLANNING VOORBEREIDING
STAND VAN ZAKEN > Welke stappen zijn er al genomen: veranderteams: 1x/m Collectief moment 2 kick-off momenten Veranderforum Voorbereidende werkgroepen > 5 vragen het prototype Vraag 1 (met inbreng van forum: afgeklopt!) Vraag 2 (afgetoetst op forum eind september) Werkgroepen: vraag 3 en vraag 4
UITDAGINGEN Goede mix binnen veranderteam Iedereen betrekken hoe groot is de grote groep? Communicatie naar achterban Tijdsinvestering van coördinator
VRAGEN? Voor vragen mbt veranderaanpak en principes van IAO: melanie.meier@flanderssynergy.be mieke.vangramberen@flanderssynergy.be Voor vragen rond uitrol van ELZ: Renate Vanvlijmen: renate@elz-zuidoostlimburg.be
VRAGEN? Ga uw gang! Na vanavond: eerstelijn@zorg-en-gezondheid.be Neem ook een kijkje op onze website: www.zorg-engezondheid.be/reorganisatie-van-de-eerstelijnszorg-in-vlaanderen www.zorg-en-gezondheid.be