81 TECHNO LOGIECAMPUS GENT Workshops voor leerlingen Trillingen van bouwkundige constructies: alles onder controle? 82 Kunststoffen rondom ons 83 Batterijen en brandstofcellen 84 Analyse van geluid 85 Elektrisch aangedreven wagen 86 Wetten van Newton in de praktijk 87 Spelen met intelligente kaarten 88 Buigen (of barsten?) 89 Programmeer je eigen robot met Arduino 90 De communicatie via radiogolven: horen en zien 91 Draadloze verlichting: test het uit 92 Maak je eigen smartphone app 93 Thuis elektrisch opladen: hoe je wagen verschilt van je smartphone 94 Besturingen in de industrie: over klassieke en geprogrammeerde schakelingen 95 Energie-efficiënte gebouwen: lekken, kieren en spleten dicht 96 Vloeibare rook in de voedingsindustrie: aroma-onderzoek 97 Het rendement van lichtbronnen uitgelicht 98 Routes en ritten 99 LED s go! 100 Sporen van ons industrieel verleden 101 Gastles Gastles fysica of mechanica 102 Workshop voor leerkrachten Samen maken we STEM 103 Opleiding voor leerkrachten: Verlichting 104
82 TECHNOLOGIECAMPUS GENT WORKSHOPS VOOR LEERLINGEN TRILLINGEN VAN BOUW - KUNDIGE CONSTRUCTIES: ALLES ONDER CONTROLE? Fysica wetenschappen bouwkunde Januari en op aanvraag Peter Van den Broeck Als het ritme maar goed zit, gaat zelfs de zwaarste constructie aan het trillen! Dynamische metingen op een proefopstelling geven inzicht in het trillingsgedrag: waarom en hoe trilt een constructie?
TECHNOLOGIECAMPUS GENT WORKSHOPS VOOR LEERLINGEN 83 KUNSTSTOFFEN RONDOM ONS Fysica wetenschappen chemie Maximale groepsgrootte: 24 leerlingen Januari en mei In een aantal proeven synthetiseren de leerlingen enkele veel gebruikte polymeren en leren ze hoe de verschillende polymeren te onderscheiden. Er wordt uitgelegd waar die polymeren in het dagelijkse leven worden ingezet. Peter De Vreese
84 TECHNOLOGIECAMPUS GENT WORKSHOPS VOOR LEERLINGEN BATTERIJEN EN BRANDSTOFCELLEN Chemie wetenschappen energie Data via www.iiw.kuleuven.be/ gent/leerlingenworkshops 9, 11 en 16 januari 2018, voor- en namiddag mogelijk In deze sessie worden enkele moderne methoden voor opwekking en opslag van energie behandeld. De klemtoon ligt op elektrochemische toepassingen zoals brandstofcellen en batterijen. Hierbij gaan de leerlingen zelf aan de slag. Edward Matthijs
TECHNOLOGIECAMPUS GENT WORKSHOPS VOOR LEERLINGEN 85 ANALYSE VAN GELUID Fysica wetenschappen Maximale groepsgrootte: 15 leerlingen Januari en op aanvraag 2 u. De leerlingen onderzoeken het geluid dat verschil lende muziekinstrumenten produceren: van eenvoudige stemvork tot klarinet. De sessie bestaat uit een hoorcollege waarbij leerlingen actief betrokken worden. Begrippen die aan bod komen: toonhoogte, klankkleur, frequentie - spectrum, staande golven. Toon Van den Abeele
86 TECHNOLOGIECAMPUS GENT WORKSHOPS VOOR LEERLINGEN ELEKTRISCH AANGEDREVEN WAGEN Wetenschappen fysica wiskunde informatica Maximale groepsgrootte: 15 leerlingen Januari en mei De leerlingen bouwen zelf in kleine groepjes een eenvoudig wagentje met industriële compo - nenten. Het wagentje wordt aangedreven met een elektrische motor voorzien van een sturing. De leerlingen kunnen een bepaald traject programmeren en effectief testen of het wagentje beweegt zoals ze verwachten. De leerlingen leren vooral dat fysica, wiskunde en informatica geen afzonderlijke werelden zijn. Door integratie van gekende begrippen uit die verschillende vakken slagen ze erin om op een drietal uur een industrieel praktisch bruikbaar wagentje te bouwen en te testen. Klaas Philips
TECHNOLOGIECAMPUS GENT WORKSHOPS VOOR LEERLINGEN 87 WETTEN VAN NEWTON IN DE PRAKTIJK Wetenschappen fysica Januari en mei Hoe komt het dat de boodschappen niet op hun plaats blijven liggen in de koffer van een auto? Of dat een vrachtwagen zijn lading verliest? In deze workshop worden de wetten van Newton praktisch toegepast op een bewegend wagentje. Hiervoor krijgen leerlingen zelf een opstelling ter beschikking, waarop ze zelf het effect van snel - heid, versnelling, gewicht, wrijving, stabiliteit,... kunnen nagaan. Klaas Philips
88 TECHNOLOGIECAMPUS GENT WORKSHOPS VOOR LEERLINGEN SPELEN MET INTELLIGENTE KAARTEN Wetenschappen aardrijkskunde GIS Datum af te spreken Geografische Informatiesystemen (GIS) gedragen zich als intelligente kaarten. Je kunt zo n kaart ondervragen: toon me de kortste route, hoe veilig of gevaarlijk is het om ergens te wonen in de buurt van... Al spelend ontdekken de leerlingen de mogelijkheden van GIS. 2 u. Guido Kips
TECHNOLOGIECAMPUS GENT WORKSHOPS VOOR LEERLINGEN 89 BUIGEN (OF BARSTEN?) Fysica wetenschappen (meetfouten, model, parameters) Januari en op aanvraag Een industriehal van 25 meter, een brug van 50 meter, een woning met hele grote ramen... Welke parameters hebben invloed op de door - buiging? Hoe parameters isoleren? Hoe omgaan met meet(on)nauwkeurigheden? Wie weet kunnen de leerlingen na deze sessie hun eerste brug ontwerpen! Stef Pillaert
90 TECHNOLOGIECAMPUS GENT WORKSHOPS VOOR LEERLINGEN PROGRAMMEER JE EIGEN ROBOT MET ARDUINO Elektronica wetenschappen (meetfouten, model, parameters) Januari en op aanvraag 2.30 u. Na een korte theoretische uiteenzetting over microcontrollers, gaan we over tot het echte werk: het zelfstandig programmeren van een micro - controller (Arduino). De leerlingen zullen stap per stap en spelenderwijs de knepen van het programmeren leren kennen, met als kers op de taart het programmeren van een robot. Guus Leenders en Stijn Crul
TECHNOLOGIECAMPUS GENT WORKSHOPS VOOR LEERLINGEN 91 DE COMMUNICATIE VIA RADIOGOLVEN: HOREN EN ZIEN Elektronica wetenschappen Maximale groepsgrootte: 16 leerlingen Januari en op aanvraag De begrippen golf, radiogolf en AM- en FMmodulatie kent iedereen, maar wat betekent dit juist? Na de introductie krijgen de leerlingen een inleiding in het genereren van golfvormen die ze kunnen observeren met de oscilloscoop. Hun eigen stem kunnen ze via een microfoon moduleren op de radiogolf en waarnemen via een luidspreker en oscilloscoop. Guus Leenders en Stijn Crul
92 TECHNOLOGIECAMPUS GENT WORKSHOPS VOOR LEERLINGEN < NIEUW DRAADLOZE VERLICHTING: TEST HET UIT Wetenschappen elektronica Maximale groepsgrootte: 16 leerlingen Januari en op aanvraag Na een beknopte theoretische uiteenzetting over hoe vermogen draadloos overgedragen kan worden, kunnen de deelnemers zelf ontdekken hoe draadloze energie in elkaar zit. Ze leren praktisch welke factoren invloed hebben op draadloze energie-overdracht. De deelnemers maken elk een ontvanger met als doel zo ver mogelijk energie draadloos over te dragen. Geoffrey Ottoy
TECHNOLOGIECAMPUS GENT WORKSHOPS VOOR LEERLINGEN 93 MAAK JE EIGEN SMARTPHONE APP! ICT wetenschappen Datum af te spreken Philippe Aelvoet Je maakt één of meerdere android apps op de pc met behulp van een web-tool. Bij elke stap tijdens de ontwikkeling, test je de app in real time op jouw eigen smartphone. Voor wie geen smartphone heeft, stellen wij er één ter beschik - king. Dit alles op speelse en intuïtieve wijze.
94 TECHNOLOGIECAMPUS GENT WORKSHOPS VOOR LEERLINGEN THUIS ELEKTRISCH OPLADEN: HOE JE WAGEN VERSCHILT VAN JE SMARTPHONE Wetenschappen energie Datum af te spreken Elektrische voertuigen kunnen bijdragen om onze verplaatsingen energiezuiniger te maken. De voer tuigen kunnen thuis of op het werk getankt worden met netstroom of lokaal opgewekte groene stroom. De laatste jaren werken verschillende actoren aan de uitrol van een netwerk van openbare laadpunten. Ondanks dit groeiend aantal openbare laad punten blijven de eerder beperkte openbare oplaadmogelijk - heden een twijfel of struikelblok voor het aan schaffen van een elektrische wagen. Nochtans kunnen elektrische voertuigen voor dagdagelijkse verplaatsingen meestal eenvoudig en goedkoop thuis of op het werk opgeladen worden, mits het implementeren van de juiste laadinfrastructuur. In deze work shop leer je hoe elektrische voertuigen werken en hoe ze veilig kunnen opgeladen worden. 2 u. Bram Rotthier en Jan Cappelle
TECHNOLOGIECAMPUS GENT WORKSHOPS VOOR LEERLINGEN 95 BESTURINGEN IN DE INDUSTRIE: OVER KLASSIEKE EN GEPRO - GRAM MEERDE SCHAKELINGEN Wetenschappen automatisering September en januari In tijden waar zowat alles een processor bevat met logica, zouden we vergeten dat in de industrie al zeer lang automatisch wordt gestuurd en bestuurd. In deze sessie bekijken we de klassieke relaisschakelingen en het gebruik van een PLC in de industrie. We doen dit door het automatiseren van een transportbandje. Bart Huyck
96 TECHNOLOGIECAMPUS GENT WORKSHOPS VOOR LEERLINGEN < NIEUW ENERGIE-EFFICIËNTE GEBOUWEN: LEKKEN, KIEREN EN SPLETEN DICHT Wetenschappen fysica bouwkunde Datum af te spreken Een energie-efficiënt gebouw is goed geïsoleerd en luchtdicht. De leerlingen meten de lucht - dichtheid van een testgebouw en sporen de kieren en spleten op. Vervolgens gaan ze met een thermografische camera op zoek naar warmte - verliezen in het gebouw. Alexis Versele, Ralf Klein, Jana Rainchuk en Hilde Breesch
TECHNOLOGIECAMPUS GENT WORKSHOPS VOOR LEERLINGEN 97 < NIEUW VLOEIBARE ROOK IN DE VOEDINGS INDUSTRIE: AROMA-ONDERZOEK Wetenschappen chemie Maximale groepsgrootte: 16 leerlingen Datum af te spreken Roken van vlees en vis wordt al eeuwenlang toegepast. Vandaag is er weliswaar een nieuwe technologie beschikbaar om voeding te roken met vloeibare rook. In deze workshop worden de toepassingsmogelijkheden van rookcondensaten voorgesteld. Leerlingen maken kennis met de manier van roken van voedingsproducten en ontdekken het belang van toegepast aromaonderzoek. De leerlingen zullen hun reukorgaan kunnen uittesten door mee te doen aan enkele geur- en smaaktestjes van gerookte voedings - producten. Ann De Winne en Gertjan Delanghe
98 TECHNOLOGIECAMPUS GENT WORKSHOPS VOOR LEERLINGEN HET RENDEMENT VAN LICHTBRONNEN UITGELICHT Fysica verlichting Leerlingen ASO en TSO uit Maximale groepsgrootte: 15 leerlingen Datum af te spreken De LED (Light Emitting Diode) heeft zijn weg naar de huiskamer gevonden. En dat is niet toevallig. Overal wordt gemeld dat de LED een aantal interessante voordelen heeft ten opzichte van de gloei-, halogeen- of spaarlampen zoals een hoger rendement en een langere levens duur. Maar is dit wel zo? In deze sessie krijgen leerlingen, na een theoretische inleiding over lichtgrootheden en werking integrerende sfeer, de mogelijkheid om via een praktische meet opstelling de licht - opbrengst en het rendement van een reeks lichtbronnen te bepalen. Frédéric Leloup Laat de leerlingen een eigen lamp naar keuze meebrengen, en we bepalen samen de licht - opbrengst en het rendement (vereiste: E14 lampvoet)!
TECHNOLOGIECAMPUS GENT WORKSHOPS VOOR LEERLINGEN 99 ROUTES EN RITTEN Wetenschappen computerwetenschappen Datum af te spreken Routeplanning bepaalt de kortste of de snelste weg tussen twee plaatsen. Rittenplanning bepaalt de kortste of de snelste weg doorheen een aantal plaatsen. Routes en ritten zijn schijnbaar sterk gerelateerd en toch vormt rittenplanning is een veel grotere uitdaging dan routeplanning. Wim Vancroonenburg Tijdens deze sessie kunnen leerlingen experi - menteren met algoritmen voor rittenplanning, en leren ze hoe de ritten te visualiseren op een digitale wegenkaart.
100 TECHNOLOGIECAMPUS GENT WORKSHOPS VOOR LEERLINGEN LED S GO! De leerlingen leren stapsgewijs hoe een moderne LED-lamp is opgebouwd. Hoe maken we vertrekkende van een blauwe led wit licht? LED wordt toch niet warm? toe dient die lens of reflector? om is LED veel efficiënter dan een halogeenlamp? Leerlingen leren al doende een antwoord op deze vragen. Ze bouwen zelf een LED-lamp met alle onderdelen waaruit de lamp is samen gesteld (blauwe LED, fosfor, koelvin, lens of reflector, aansturing...). Een (eerste) kennis - making met lichttechnologie en het Laboratorium voor Lichttechnologie. Fysica wetenschappen Leerlingen uit aso en tso uit Datum af te spreken 2 à 3 u. Wouter Ryckaert, Laurens Van de Perre en Guy Durinck
TECHNOLOGIECAMPUS GENT WORKSHOPS VOOR LEERLINGEN 101 SPOREN VAN ONS INDUSTRIEEL VERLEDEN Geschiedenis Januari en op aanvraag 2 u. De is gevestigd op een vroeger terrein van een textielfabriek. Een terrein vol boeiende verhalen van textiel, cholera, beluiken... We wandelen (of fietsen) naar de Brugse Poort-wijk onder begeleiding van een erkende stadsgids en een docent van de Faculteit Industriële Ingenieursweten schappen op zoek naar sporen van ons industrieel verleden. Toon Van den Abeele
102 TECHNOLOGIECAMPUS GENT GASTLES < GASTLES IN DE KLAS OP JE SCHOOL GASTLES FYSICA OF MECHANICA Wetenschappen fysica Datum af te spreken 1 lestijd (50 min) In de klas Een ervaren KU Leuven-docent neemt een lesuur over van bijvoorbeeld fysica of mechanica. Na deze lestijd leggen de leerlingen een verband tussen de wetten van Newton en op de E17 in Waasmunster is een vrachtwagen gekanteld. Of ze weten wat een piëzo kristal doet in hun tablet. In elk geval worden een aantal wetten uit de fysica met mekaar in verband gebracht om een actueel onderwerp uit het dagelijks leven te verduidelijken. Hierbij wordt ook duidelijk dat een ingenieur wetenschap gebruikt als een hulpmiddel om het leven aangenamer te maken. Klaas Philips en Marc Juwet www.iiw.kuleuven.be/gent/gastlessen
TECHNOLOGIECAMPUS GENT WORKSHOPS VOOR LEERKRACHTEN 103 SAMEN MAKEN WE STEM In samenwerking met leerkrachten werken we aan STEM materiaal voor de eerste, tweede en derde graad van het secundair onderwijs. We beogen een modulair pakket dat over verschillende weken vorm krijgt. Het geheel omvat o.a. een opleiding voor leerkrachten over de gebruikte technologie het nodige didactische materiaal het ontvangen van de leerlingen op campus voor het uitvoeren van bepaald onderdeel waarvoor een labo nodig is het bezoek van één van onze docenten op jullie school voor het begeleiden van een ander aspect... Vindt u in het aanbod van de een workshop waarvan u vermoedt dat die wel eens heel mooi aansluit bij wat er op uw school op het programma staat? Neem dan contact op met dimitri.coppens@kuleuven.be en we gaan na hoe we je van dienst kunnen zijn.
104 TECHNOLOGIECAMPUS GENT WORKSHOPS VOOR LEERKRACHTEN < NIEUW - IN SAMEN WERKING MET VOLTA OPLEIDING VOOR LEER KRACHTEN: VERLICHTING De onderzoekers van het Laboratorium voor Lichttechnologie organiseren drie navorming - sessies per schooljaar rond verlichting: Licht en Verlichting: Ken je klassiekers, een basis verlichting met volgende onder - werpen: - En toen was er licht: golflengte, fotonen, vermogen, spectra - Zien doe je met je... ogen: beeldvorming, staafjes, kegeltjes - Ken je klassiekers: stralingsstroom en lichtstroom (lumen), intensiteit (candela), verlichtingssterkte (lux), luminantie - Wees niet blind voor kleur: kleur temperatuur, kleurweergave index,... Led en Oled: let s go : - Lichtgevende diodes: de basics - Efficiënt en kwalitatief wit licht met leds - State-of-the art en toepassingen - Duistere kanten van Led: binning, kleur - weergave, verblindings gevaar,... - De OLeds komen er aan Wetenschappen Fysica Leerkrachten aso en tso Maximale groepsgrootte: 20 leerkrachten Op woensdagnamiddagen, exacte data via www.iiw.kuleuven.be/gent/ leerkrachtenworkshops 4.30u. (van 13.30 u. tot 18 u.) Guy Durinck, Youri Meuret en Wouter Ryckaert
TECHNOLOGIECAMPUS GENT WORKSHOPS VOOR LEERKRACHTEN 105 Het lichtberekeningsprogramma DIALux EVO : - Leren werken met het licht berekenings - programma DIALux EVO - Interpretatie van lichtstudies en belangrijke invoerparameters - Begrip van de norm voor binnen werk - plekken EN 12464-1 Bron: DIAL-DIALux evo meer informatie op www.iiw.kuleuven.be/gent/leerkrachtenworkshops Elke deelnemer ontvangt een naslagwerk in hardcopy. Eén of meerdere sessies kiezen is mogelijk.