RAPPORT PERIODIEK KWALITEITSONDERZOEK BASISSCHOOL TWICKEL School : Basisschool Twickel Plaats : Hoofddorp BRIN-nummer : 23AM Onderzoeksnummer : 88258 Datum schoolbezoek : 17 oktober 2006 Datum vaststelling : 13 december 2006
INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING...5 2 KWALITEITSPROFIEL...7 3 BESCHOUWING...11 4 VERVOLG VAN HET TOEZICHT...15 Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek Basisschool Twickel - 17-10-2006 3
1 INLEIDING Het periodiek kwaliteitsonderzoek Op 17 oktober 2006 bezocht de Inspectie van het Onderwijs Basisschool Twickel in het kader van een periodiek kwaliteitsonderzoek (PKO). Daarbij heeft een onderzoek plaatsgevonden naar de kernindicatoren van een aantal kwaliteitsaspecten, op grond van het door de inspectie gehanteerde toezichtkader primair onderwijs 2005. Bij dit PKO doet de inspectie onderzoek naar de kwaliteit van het onderwijs door zich te richten op de kern van goed onderwijs op de school. Het gaat hierbij om kernindicatoren die betrekking hebben op het aanbod, de onderwijstijd, het pedagogisch handelen van leraren, het didactisch handelen van leraren, de afstemming op de onderwijsbehoeften van leerlingen, de actieve en zelfstandige rol van leerlingen, het schoolklimaat, de begeleiding, de zorg, de resultaten en de ontwikkeling van leerlingen. In de brochure 'Toezichtkader PO 2005' vindt u achtergrondinformatie over de indicatoren die de inspectie bij haar toezicht in ogenschouw heeft genomen. U kunt deze brochure downloaden van de website van de inspectie: www.onderwijsinspectie.nl. Op grond van het kwaliteitsprofiel van de school dat naar aanleiding van een vorig inspectiebezoek is opgemaakt, op basis van risicofactoren die bij de inspectie bekend zijn of afspraken die met de school zijn gemaakt, of op basis van de informatie die door de school is toegestuurd kan de inspectie besluiten om niet alleen de kernindicatoren te onderzoeken maar meer indicatoren bij het onderzoek te betrekken. Dit is bij uw school wel aan de orde geweest. Omdat de inspectie voorafgaand aan het periodiek kwalitetsonderzoek geen voorbereidend jaarlijks onderzoek heeft uitgevoerd, zijn alsnog enkele indicatoren voor de kwaliteitszorg meegenomen. De toegevoegde indicatoren staan cursief vermeld in het kwaliteitsprofiel van hoofdstuk 2. Indien de school in het kader van zelfevaluatie over een bepaalde indicator of over een bepaald kwaliteitsaspect voldoende betrouwbare en valide gegevens heeft verzameld kan in overleg tussen school en inspectie besloten worden om de oordelen uit de zelfevaluatie alleen te verifiëren en deze niet zelf opnieuw te onderzoeken. Zo sluit de inspectie niet alleen aan bij de specifieke situatie van de school, maar wordt de school bovendien niet onnodig belast. Uw school heeft naast de schoolgids en het schoolplan de volgende documenten ingestuurd: 'Toetskalender 2006-2007', en de 'Evaluatieset Schoolplan schooljaar 2005-2006'. De opzet van het onderzoek Het periodiek kwaliteitsonderzoek bestond uit de volgende activiteiten. Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek Basisschool Twickel - 17-10-2006 5
Analyse van, indien beschikbaar, documenten die betrekking hebben op zelfevaluatie-activiteiten van de school en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd. Ook de vragenlijst periodiek kwaliteitsonderzoek is bij de analyse betrokken. Schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal en rekenen en wiskunde. Deze lesbezoeken vonden plaats in de groepen 1F/T, 2S/G, 4A/S, 3C/L, 5K, 6A/L, 8M, 7C/J. Bovendien heeft de inspectie over de kwaliteit van de kernindicatoren gesprekken gevoerd met de directie en de intern begeleiders. Op uw school is verder een gesprek gevoerd met leraren en leerlingen. Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de kwaliteitsoordelen en de conclusies van het schoolbezoek besproken met de directie. De inhoud van het rapport Het onderzoek naar de kwaliteit van het onderwijs levert een kwaliteitsprofiel op van de school (hoofdstuk 2). In hoofdstuk 3 wordt een beschouwing gegeven over de geconstateerde kwaliteit en wordt deze onder andere bezien in relatie tot de context of uitgangssituatie van de school. Indien van toepassing worden in deze beschouwing ook de toegevoegde indicatoren betrokken. In hoofdstuk 4 is het vervolgtoezicht aangegeven en worden, indien noodzakelijk, afspraken vermeld met betrekking tot wettelijke bepalingen waaraan de school niet voldoet. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek Basisschool Twickel - 17-10-2006 6
2 KWALITEITSPROFIEL Het kwaliteitsprofiel geeft een overzicht van de waarderingen die de inspectie heeft toegekend aan kernindicatoren die betrekking hebben op belangrijke kenmerken van goed onderwijs. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs. In de waardering is tot uitdrukking gebracht in welke mate de indicatoren bijdragen aan de kwaliteit van het onderwijs: 1. draagt niet of nauwelijks bij; 2. draagt onvoldoende bij; 3. draagt voldoende bij; 4. draagt in hoge mate bij; 5. niet te beoordelen (alleen bij Resultaten en Ontwikkeling van leerlingen). Deze waardering is gegeven indien de school over bepaalde indicatoren geen betrouwbare en valide gegevens beschikbaar heeft. Het kwaliteitsprofiel van Basisschool Twickel Kwaliteitszorg 1.2 De school evalueert jaarlijks systematisch de kwaliteit van haar opbrengsten. 1.3 De school evalueert regelmatig het leren en onderwijzen. 1.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 1.7 De school waarborgt de sociale veiligheid voor leerlingen en personeel. Leerstofaanbod 3.1 De aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde zijn dekkend voor de kerndoelen. 3.4 De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar 8. 3.5 De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan. 3.6 De leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde zijn afgestemd op de onderwijsbehoeften van individuele leerlingen. 3.8 De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlingengewicht biedt leerinhouden aan bij Nederlandse taal die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand. Tijd 4.4 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. 4.5 De school stemt de hoeveelheid tijd voor leren en onderwijzen bij Nederlandse taal en rekenen en wiskunde af op de onderwijsbehoeften van leerlingen. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek Basisschool Twickel - 17-10-2006 7
Pedagogisch handelen 5.3 De leraren zorgen ervoor dat leerlingen op een respectvolle manier met elkaar omgaan. Didactisch handelen 6.1 De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 6.3 De leraren leggen duidelijk uit. 6.5 De leraren geven expliciet onderwijs in strategieën voor denken en leren. Afstemming 7.1 De leraren volgen de vorderingen van hun leerlingen systematisch. 7.3 De leraren stemmen de instructie en verwerking af op de verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Actieve en zelfstandige rol leerlingen 8.1 De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. 8.3 De leerlingen hebben verantwoordelijkheid voor de organisatie van hun eigen leerproces die past bij hun ontwikkelingsniveau. Sfeer op school 9.3 De ouders/verzorgers tonen zich betrokken bij de school door de activiteiten die de school daartoe onderneemt. 9.5 De leerlingen en het personeel voelen zich aantoonbaar veilig op school. Begeleiding 10.1 De school gebruikt een samenhangend systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. Zorg 11.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens, bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. 11.3 De school voert de zorg planmatig uit. 11.4 De school gaat de effecten van de zorg na. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek Basisschool Twickel - 17-10-2006 8
Resultaten 12.1 De resultaten van de leerlingen aan het eind van de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 12.2 De sociale vaardigheden van de leerlingen liggen op een niveau dat mag worden verwacht. 5 Ontwikkeling van leerlingen 13.1 De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 13.2 Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich naar hun mogelijkheden. 13.3 De leerlingen doorlopen in beginsel de school binnen de verwachte periode van 8 jaar. 5 Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek Basisschool Twickel - 17-10-2006 9
3 BESCHOUWING Dit hoofdstuk beschrijft het oordeel van de inspectie over de kwaliteit van het onderwijs op basisschool Twickel en geeft een toelichting op het kwaliteitsprofiel uit het vorige hoofdstuk. Daarbij legt de inspectie zo mogelijk verbanden tussen de verschillende indicatoren onderling en voor zover relevant tussen de indicatoren en de context van de school, de specifieke doelstellingen van Twickel en eerdere inspectieonderzoeken. Tot slot bevat dit hoofdstuk enkele aandachtspunten voor de toekomst. Algemeen beeld In het onderzoek van de inspectie stond de vraag centraal of het onderwijs van Twickel van voldoende kwaliteit is. De inspectie komt tot de conclusie dat het onderwijs op basisschool Twickel van voldoende kwaliteit is. Dat geldt voor bijna alle kernindicatoren die tijdens het onderzoek centraal hebben gestaan. Zo zijn de eind- en tussenopbrengsten van basisschool Twickel opnieuw zonder meer voldoende. Ook belangrijke kwaliteitsaspecten als het onderwijsaanbod, het pedagogisch en didactisch handelen en de leerlingenzorg voldoen aan de gestelde eisen. Toelichting Sterke punten Zoals hierboven is aangegeven voldoen de eind- en tussenopbrengsten en bijna alle kernindicatoren van basisschool Twickel aan de gestelde eisen. Basisschool Twickel laat evenals tijdens de inspectieonderzoeken van 2000 en 2003 een positief kwaliteitsprofiel zien. Het team van Twickel is dus in staat gebleken een stabiel kwaliteitsprofiel te realiseren. Ook de wisselingen in de directie van het afgelopen anderhalf jaar hebben deze stabiliteit niet verstoord. Naar het oordeel van de inspectie hebben de samenwerking binnen het team en het feit dat schoolontwikkeling vanuit het team zelf onstaat, hieraan een belangrijke bijdrage geleverd. De kwaliteitszorg is laag in de organisatie belegd en wordt door teamleden zelf uitgevoerd. Hierdoor is het draagvlak binnen de school groot en heeft het team een grote mate van zelfsturend vermogen ontwikkeld. Binnen de kwaliteitszorg maakt de school gebruik van kwaliteitskaarten en enquêtes onder ouders, leerkrachten en leerlingen. Het team heeft inmiddels vijf van de acht kaarten behandeld. Een werkgroep die regelmatig van samenstelling wisselt, is verantwoordelijk voor de voorbereiding en de begeleiding van het bijbehorende proces. Daarnaast maakt het team al een aantal jaren gebruik van interne audits, waarbij teamleden elkaars lessen observeren. Teamleden spreken open met elkaar met elkaar over de sterke en zwakke punten van het onderwijs en verbinden hieraan consequenties voor verbeteractiviteiten. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek Basisschool Twickel - 17-10-2006 11
De inspectie heeft verschillende voorbeelden van de effecten hiervan aangetroffen. Zo laat het pedagogisch en didactisch proces door de hele school een duidelijk taakgerichte werksfeer zien. Zichtbaar is dat hierover op schoolniveau afspraken gemaakt zijn. Leerkrachten zorgen voor een heldere structuur in de les. Zij blikken terug op eerdere lessen en beschrijven de doelen van de les. Ook geven zij tijdens de les geregeld aan wat zij van de leerlingen verwachten, zowel wat betreft de te verrichten werkzaamheden als de gewenste werkhouding. Dit leidt tot een ordelijk verloop van de les waarbinnen leerlingen rustig en geconcentreerd werken. Verder heeft de school, in aanvulling op de al sterk ontwikkelde cognitieve aspecten van het onderwijs, de laatste jaren extra geïnvesteerd in de sociaalemotionele aspecten van het ontwikkelingsproces van leerlingen. Ook heeft het team de doorlopende leerlijn vanuit groep 2 naar groep 3 verbeterd. Daarnaast heeft basisschool Twickel de kwaliteit van de leerlingenzorg de laatste jaren verder versterkt. Een sterk punt is het systeem van instrumenten en procedures waarmee de school de vorderingen van de leerlingen volgt. De school gebruikt hiervoor onder meer methodegebonden toetsen, het Cito leerlingvolgsysteem en Scol-vragenlijsten. Het team blijkt steeds beter in staat te zijn om de zorg op een efficiënte en effectieve wijze te verlenen. In de periodieke consultatiegesprekken bepaalt de intern begeleider samen met de desbetreffende groepsleerkracht welke leerlingen extra zorg nodig hebben en hoe die zorg eruit gaat zien. Voor het vastleggen hiervan gebruikt de school uitgebreide en overzichtelijke modelformulieren. Deze formulieren bevatten ook een onderdeel voor de evaluatie van de verleende zorg. Ook in de uitvoering van de zorg komt de samenwerking binnen het team duidelijk tot uiting. Teamleden zorgen samen voor 'meer handen in de klas', waardoor de zorg op een efficiënte manier wordt uitgevoerd. Dat geldt in het bijzonder voor leerkrachten van parallelklassen. Zo verleent een groepsleerkracht wanneer een vakdocent met de groep bezig is, bijvoorbeeld assistentie bij het uitvoeren van de zorg in een andere (veelal parallel) groep. Verbeterpunten Naast de hierboven beschreven sterke punten van Twickel zijn er ook enkele verbeterpunten voor de school. Allereerst kan het systeem van kwaliteitszorg nog aan kracht winnen wanneer het team de opbrengsten op schoolniveau regelmatig evalueert en hieraan consequenties verbindt voor het onderwijs. Dit gebeurt tot op heden nog niet. De hiervoor benodigde gegevens zijn wel beschikbaar. Daarnaast kunnen ook de sturing en de borging van de kwaliteitszorg worden versterkt wanneer de school nog meer investeert in het concreet uitwerken en schriftelijk vastleggen van de verbeteractiviteiten. Verder is de zelfstandigheid van leerlingen een aandachtspunt binnen de school. Uit de lesobservaties is gebleken dat het leerproces van leerlingen tamelijk leerkrachtafhankelijk is. Dit doet onvoldoende recht aan de potentie van (bepaalde groepen) leerlingen om meer verantwoordelijkheid te dragen voor het eigen leerproces. Door meer gebruik te maken van deze potentie kan het team het onderwijs uitdagender maken. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek Basisschool Twickel - 17-10-2006 12
Zoals hierboven is aangegeven voldoet de leerlingenzorg aan de gestelde eisen. Toch is de inspectie van mening dat de transparantie en de evenwichtigheid van het zorgsysteem nog verbeterd kunnen worden. Basisschool Twickel kent een actief zorgsysteem. Dat is onder meer terug te zien aan het aantal handelingsplannen in de klassenmappen. In sommige gevallen roept het grote aantal handelingsplannen echter de vraag op of dit voor leerkrachten nog goed te hanteren is. Daarnaast blijken sommige leerlingen, die wel aan de betreffende zorgcriteria voldoen, geen handelingsplan te hebben. De argumenten die de school daarvoor heeft, zijn niet altijd in de dossiers terug te vinden. Verder merkt de inspectie op dat het team in de zorg de nadruk legt op de vakken 'spelling' en 'technisch lezen'. De vakken 'begrijpend lezen' en 'rekenen/wiskunde' komen in mindere mate aan bod. Tot slot besteedt de inspectie in het kader van de kwaliteitszorg ook aandacht aan de borging van de sociale veiligheid. Basisschool Twickel heeft een protocol voor de sociale veiligheid, met aandacht voor pestgedrag. De borging van de sociale veiligheid is echter nog niet voldoende. Reden daarvoor is dat de school de beleving van sociale veiligheid door personeel en leerlingen nog niet systematisch nagaat. Bovendien ontbreken zowel een expliciete en periodieke evaluatie van het veiligheidsbeleid als een systematische registratie van incidenten. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek Basisschool Twickel - 17-10-2006 13
4 VERVOLG VAN HET TOEZICHT Bij dit PKO heeft de inspectie ook een onderzoek gedaan naar de naleving van een aantal wettelijke voorschriften. Dit onderzoek betrof de wettelijke voorschriften over de geplande onderwijstijd en over een door het bevoegd gezag vastgestelde schoolgids en schoolplan. Op basis van dit onderzoek stelt de inspectie vast dat de school nog niet beschikt over een schoolgids 2006-2007. Ook beschikt de inspectie over onvoldoende gegevens om te kunnen bepalen of de school voldoet aan de nieuwe wettelijke bepalingen omtrent de onderwijstijd. De inspectie heeft met de directie afgeproken dat de schoolgids 2006-2007 vóór 1 januari 2007 aan de inspectie wordt teogestuurd. Op basis hiervan zal de inspectie onder meer nagaan of de school voldoet aan de nieuwe wettelijke vereisten op het terrein van de onderwijstijd. De bevindingen van dit PKO leiden tot het volgende arrangement voor het vervolg van het toezicht (toezichtarrangement): De aangetroffen kwaliteit van het onderwijs op de school vraagt geen aanpassing van de reguliere onderzoeksplanning van de inspectie. In beginsel volgt over vier jaar opnieuw een periodiek kwaliteitsonderzoek. In de tussenliggende periode vindt jaarlijks een onderzoek plaats, waarbij de school eenmaal wordt bezocht. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek Basisschool Twickel - 17-10-2006 15