Jaarverslag 2012 Netwerk Palliatieve Zorg Noord-Kennemerland Netwerk Palliatieve Zorg Noord-Kennemerland W.M. Dudokweg 69 1703 DC Heerhugowaard www.netwerkpalliatievezorg.nl/noordkennemerland e-mail: p.appeldoorn@zonh.nl 1
Inhoudsopgave Voorwoord en Inleiding pag. 3 1. Organisatie en ontwikkeling pag. 4 2. Informatie en Communicatie pag. 7 3. Deskundigheidsbevordering (Kennis en vaardigheden) pag. 9 4. Overige pag. 10 Bijlage 1: Participerende organisaties Bijlage 2: Activiteitenplannen organisaties 2
Voorwoord Voor u ligt het jaarverslag 2012 van het netwerk palliatieve zorg Noord-Kennemerland. Ook dit jaar hebben weer veel mensen een bijdrage geleverd aan het verder verbeteren van de zorg voor een groep kwetsbare patiënten en hun naasten. Door de inzet en betrokkenheid van al deze beroepskrachten, vrijwilligers en mantelzorgers zijn mooie resultaten geboekt. Alleen doordat zoveel mensen zich met elkaar inzetten voor de palliatieve zorg kan het netwerk van betekenis zijn voor de regio Noord-Kennemerland. Inleiding Jaarlijks sterven ongeveer 135.000 Nederlanders, waarvan 54% tot 70% aan een chronische aandoening 1 2. Deze mensen die tengevolge van een chronische aandoening overlijden, hebben in zekere mate behoefte aan palliatieve zorg. Palliatieve zorg is voor deze mensen van wezenlijk belang om de kwaliteit van leven in de laatste levensfase te waarborgen, waarvan waardig sterven een onderdaal uitmaakt. Het netwerk heeft als missie dat patiënten die kwaliteitszorg ontvangen die zij behoeven op de plaats die zij wensen en op het moment dat zij die zorg nodig hebben. Kwaliteitszorg is de zorg die voldoet aan de laatste richtlijnen. Daarom stimuleert en ondersteunt het netwerk alle zorgverleners gericht op: Samenwerking; Deskundigheidsbevordering; Kennisoverdracht; Informeren over de ontwikkelingen in de regio in aansluiting bij de landelijke ontwikkelingen; Deelnamel aan het netwerk bij het IKNL-regio Amsterdam; Ontwikkeling van richtlijnen, aanleggen van database van richtlijnen en protocollen. Voor de betrokken organisaties en instellingen wil het netwerk het volgende betekenen: Het netwerk wil het regionaal aanspreekpunt in de regio zijn voor alle ontwikkelingen op het gebied van PTZ. Het netwerk staat open voor alle organisaties die zich bezig houden met PTZ. De betrokken organisaties kunnen binnen het netwerk op een dusdanige manier samenwerken dat de palliatieve zorgketen optimaal wordt vormgegeven. Het belang van de patiënt gaat hierbij boven het organisatie- en instellingsbelang. Zij spannen zich in om verbeteringen tot stand te brengen in de palliatieve zorg voor zieken in de laatste fase van hun leven. Het netwerk streeft naar overzicht, afstemming en samenhang van de PTZ in de regio. Dit betreft intensieve uitwisseling zowel tussen betrokken hulpverleners als bestuurlijk verantwoordelijke. Bij het schrijven van het jaarverslag is een vergelijkbare indeling gebruikt zoals die ook door VWS is gebruikt in het plan van aanpak palliatieve zorg: 1. Organisatie en ontwikkeling 2. Informatie en communicatie 3. Deskundigheidsontwikkeling Door subsidie van VWS en ondersteuning van ZONH kan het netwerk bestaan en heeft zij activiteiten uit kunnen voeren. 1 Nivel monitor palliatieve zorg 2006 2 CBS Statline, doodsoorzaken 2008 3
1. Organisatie en ontwikkeling Organisatie Palliatieve zorg is bij uitstek zorg om in netwerkverband te bieden. In de palliatieve zorg gebruikt men daarom liever de term netwerkzorg in plaats van ketenzorg. Het netwerk is ondergebracht bij ZONH, net als de netwerken West-Friesland, Kop van Noord- Holland en Zaanstreek-Waterland. Daardoor is de structuur ondersteunend aan de netwerken zodat steeds meer samenwerking mogelijk is. Het netwerk bestaat uit een kerngroep met afgevaardigden uit alle participerende organisaties 3. De organisaties verlenen zorg in de gemeenten die vallen onder het gebied van het netwerk. De financiering Het netwerk wordt gesubsidieerd vanuit VWS. Aan het netwerk Noord-Kennemerland is in 2012 een subsidie van iets meer dan 48.000,- verstrekt. Met deze toekenning is de continuïteit van het netwerk gewaarborgd. De subsidie is gekoppeld aan de coördinatiefunctie van het netwerk Palliatieve zorg. Dit betekent dat er andere geldstromen nodig zijn voor de financiering van activiteiten. In 2012 is de kerngroep begonnen met de oriëntatie op een mogelijke donatie van de participerende organisaties. Tevens is dit jaar contact gezocht met een fondsenwerven om voor projecten fondsen te gaan werven. 3 Zie bijlage 1: Participerende organisaties 4
Ontwikkeling Jaarplannen organisaties De organisaties die met een afgevaardigde deelnemen aan de kerngroep van het netwerk palliatieve zorg hebben ook voor 2012 een activiteitenplan palliatieve zorg voor hun eigen organisatie gemaakt. Zie bijlage 2 De commissie palliatieve zorg van het Gemini-ziekenhuis en het M.C.A. oriënteert zich intern hoe zij vorm en inhoud willen geven aan palliatieve zorg in het ziekenhuis. Het ziekenhuis heeft bewust gekozen voor de implementatie van het zorgpad stervensfase op vele afdelingen en is hiermee in 2012 gestart. Café doodgewoon Het Café doodgewoon is in maart 2008, als eerste Café doodgewoon in Nederland, gestart in Alkmaar en blijkt een succes te zijn. Vele andere netwerken palliatieve zorg in Nederland hebben ons voorbeeld gevolgd en hebben een eigen café geopend. Café doodgewoon is bedoeld voor alle professionals, vrijwilligers en mantelzorgers in de palliatieve zorg. Zij ontmoeten elkaar in een ontspannen sfeer. De bijeenkomsten zijn bedoeld om kennis uit te wisselen, op zoek te gaan naar samenwerking en open te staan voor nieuwe ideeën. De werkgroep Café doodgewoon, bestaande uit een mix van vrijwilligers en beroepskrachten van VPTZ-Humanitas, Hospice Alkmaar en Evean Thuiszorg, is verantwoordelijk voor de organisatie. In 2012 hebben zij tien avonden georganiseerd. Gemiddeld komen er tussen dertig en honderd vrijwilligers, mantelzorgers en beroepskrachten naar de avonden. Thema s die onder andere behandeld zijn: - De essentie van het zorgen door Jan Keij - U bent mijn moeder door Marie Christien de Both (toneelvoorstelling) - Later begint vandaag door Manu Keirse - Je positie in het gezin door Marianne Slingerland De avonden kunnen georganiseerd worden door een financiële bijdrage vanuit het Netwerk Palliatieve Zorg, door giften en door een vrijwillige bijdrage van de aanwezigen. Consultteam Palliatieve Zorg Vanaf 1 januari 2011 is de werkwijze van het consultatieteam Noord-Holland Noord gewijzigd en kunnen professionele hulpverleners voortaan advies inwinnen bij het consultatieteam palliatieve zorg Noord-Holland en Flevoland. Om acute problemen op te lossen óf deze juist voor te zijn, kunnen experts op het gebied van palliatieve zorg geraadpleegd worden over medische, verpleegkundige, psychosociale, levensbeschouwelijke en organisatorische problemen in de palliatieve zorg. In geval van nood is het team ook 's nachts te bereiken. De consulenten palliatieve zorg van het voormalige Noord-Holland Noord team werken nu voor de gehele provincies Noord-Holland en Flevoland. Drie keer per jaar zijn er casuïstiekbesprekingen in Alkmaar. ZonMw Het netwerk heeft dit jaar samen met de netwerken West-Friesland en Kop van Noord-Holland twee aanvragen voor subsidie ingediend bij het verbeterprogramma pallatieve zorg van ZonMw. Zowel de aanvraag voor subsidie voor de implementatie van de signaleringsbox als de aanvraag voor de implementatie van het zorgpad stervensfase zijn gehonoreerd. De projecten lopen van oktober 2012 tot oktober 2013 5
Zorgpad stervensfase Het Zorgpad Stervensfase is een instrument voor het leveren van goede palliatieve zorg in de laatste twee, drie dagen van iemands leven. Het is een hulpmiddel om de kwaliteit van zorg, de communicatie met de patiënt en diens naasten en de samenwerking tussen zorgverleners te waarborgen. In 2013 zullen in de regio s Noord-Kennemerland en de Kop van Noord-Holland 60 projectleiders van de volgende organisaties getraind worden om het Zorgpad Stervensfase te implementeren: Woonzorggroep Samen, Evean Thuiszorg, Zorgcentrum Horizon, Zorgcirkel (locatie Westerhout), Wilgaerden, Westfriesgasthuis, Hospice Alkmaar, Medisch Centrum Alkmaar en het Geminiziekenhuis Signaleren door verzorgenden (Signaleringsbox) In 2013 zullen honderd projectleiders van de volgende organisaties getraind worden om de signaleringsbox te implementeren op de eigen afdeling c.q. in de gehele eigen organisatie: MagentaZorg, Omring Thuiszorg, Evean Thuiszorg, Woonzorggroep Samen, Regionaal Opleidingscentrum Den Helder, s Heerenloo (Julianadorp), Wilgaerden, Zorghulp, Esdege Reigersdaal, Vrijwaard, Zorgcentrum Horizon, Leekerweide en de Viva Zorggroep. 6
2. Informatie en Communicatie Algemeen Communicatie heeft in 2012 plaatsgevonden via de digitale nieuwsbrief van Stichting ZONH en nieuwsbrieven van de zorginstellingen die betrokken zijn bij het netwerk. Er zijn artikelen verschenen in de nieuwsbrieven van de huisartsen, Evean, MCA, Humanitas, Hospice Alkmaar en t Praethuys. De brochure Ongeneeslijk ziek, hoe nu verder? Deze brochure is geschreven met als doel cliënten die ongeneeslijk ziek zijn te begeleiden tijdens de laatste maanden van het leven. Het biedt naast allerlei informatie ook een overzicht van zorgvoorzieningen in de regio s. De brochure wordt jaarlijks herzien. Websites Het netwerk is aangesloten bij het format van Agora voor de website van het netwerk. Activiteiten en producten van het netwerk zijn op de site te lezen. www.netwerkpalliatievezorg.nl/noordkennemerland In 2012 is de website van ZONH nieuw vormgegeven en is er een podium gegeven aan de vier netwerken palliatieve zorg die ondergebracht zijn bij ZONH. www.zonh.nl/2/palliatieve-zorg 7
Internationale dag van de palliatieve zorg In het kader van de IDPZ heeft het netwerk het tijdschrift PAL voor U en de ansichtkaarten weer breed verspreid. Doel is het informeren van een groot publiek over de mogelijkheden in de laatste levensfase. Film Voor ik doodga Op dinsdag 2 oktober 2012 heeft het Netwerk Palliatieve Zorg in samenwerking met Bioscoop CineMagnus Schagen en Dutch FilmWorks een speciale benefietavond in het teken van de Internationale dag van de Palliatieve zorg georganiseerd met de film voor ik doodga. De totale opbrengst is geschonken aan Stichting t Praethuys en Stichting Inloophuis Den Helder e.o. 140 mensen hebben de film bezocht. 8
3. Deskundigheidsbevordering Het netwerk verzorgt scholing voor professionals. Het inzetten op scholing is ontstaan vanuit de gedachte dat bij meer kennis, kunde en vaardigheden de kwaliteit van de zorg beter wordt. Basisscholing palliatieve zorg Met de fusie van de integrale IKC s is een einde gekomen aan de ondersteuning van het voormalig IKA bij de ontwikkeling van de basiscursussen. De netwerken uit het voormalig IKA gebied hebben de handen in een geslagen. In het Expertisecentrum van het VUmc is een nieuwe partner gevonden. In samenwerking met deze netwerken en het expertisecentrum Palliatieve Zorg van het VuMc zijn de basisscholingen voor verzorgenden en verpleegkundigen geharmoniseerd en up-to-date gemaakt door in de scholing voor de verzorgenden het gebruik van de signaleringsbox op te nemen Ook nu is accreditatie aangevraagd en gekregen bij VenVN. De scholing is in 2012 twee keer georganiseerd voor verzorgenden en één keer voor verpleegkundigen. In totaal zijn rond de veertig verzorgenden en twintig verpleegkundigen uit verschillende organisaties geschoold. Scholing zingeving In 2011 heeft de werkgroep Zingeving van het IKA de scholing Omgaan met Zingevingvragen verder ontwikkeld. Tevens is er een train de trainer bijeenkomst voor de geestelijk verzorgers georganiseerd die de scholing verzorgen. Voor de scholing is eveneens accreditatie aangevraagd en verkregen bij V&VN. Doel van de scholing is: Het bewust worden en verder ontwikkelen van vaardigheden van verpleegkundigen in het herkennen en omgaan met zingevingsvragen bij patiënten in een laatste levensfase en hun naasten. Het netwerk heeft de scholing een keer georganiseerd voor vijftien deelnemers bestaande uit een gemixte groep van verpleegkundigen, maatschappelijk werkers, psychologen en geestelijk verzorgers. In-company scholingen Voor twintig medewerkers van Stichting Philadelphia (locaties Heerhugowaard en Julianadorp) is een incompany scholing van drie dagdelen georganiseerd om ook binnen de verstandelijk gehandicapten sector aandacht te besteden aan goede palliatieve zorg. Workshops Sterven met de oorlog In de workshop is in gegaan op oorlogsherinneringen en op het omgaan met andere traumatische herinneringen. Deelnemers kregen door de workshop inzicht in de late gevolgen van de oorlog bij het stervensproces en zij kregen handreikingen aangeboden hoe om te gaan met iemand in de terminale fase van zijn leven, wanneer traumatische herinneringen opspelen. De wereld van verschil Twintig gespecialiseerd verpleegkundigen en maatschappelijk werkenden van verschillende organisaties uit Noord-Holland Noord hebben de workshop gevolgd. De Wereld van Verschil is een hulpmiddel voor jonge gezinnen met een aankomend verlies. Het bestaat uit tal van onderdelen, bedoeld om kinderen te helpen met het omgaan met een ziek gezinslid en het afscheid nemen. Bijdrage geleverd aan symposium Wijkgericht werken van ZONH op 12-11-2012 9
4. Overige Netwerk coördinatorenoverleg De netwerkcoördinator neemt deel aan het netwerkcoördinatoren overleg in de regio IKA. Hier wordt onder andere informatie uitgewisseld, waaronder het volgen van de regionale en landelijke ontwikkelingen t.a.v. beleidsvoorbereiding. Coördinatoren dagen van Agora-VIKC De coördinator is een keer aanwezig geweest bij coördinatoren overleg georganiseerd door Agora- VIKC. Kerngroepvergaderingen Er zijn 5 kerngroepvergaderingen georganiseerd. De nadruk in deze vergaderingen lag in het voorbereiden en ontwikkelen van beleid afgestemd op het landelijk kwaliteitskader. 10
Bijlage 1: Participerende organisaties Netwerk Palliatieve Zorg Noord-Kennemerland ** Mw. P. Appeldoorn, coördinator Hospice Alkmaar ** Mw. E. Jonker, directeur Evean **Mw. A. Rensing, manager Medisch Centrum Alkmaar ** Mw. M. Jong, teamleider afdeling oncologie ** Mw. M. de Vroome, coordinator oncologie en palliatieve zorg Humanitas ** Mw. R. Vink, coördinator VPTZ De Zorgcirkel ** Mw. Y. Verhoef, specialist ouderengeneeskunde MagentaZorg ** Mw. L. De Jongh, directeur Esdégé Reigersdaal ** Mw. S. Faas, leidinggevende (Para)Medische Diagnostiek en Behandeling De Bregthoeve ** Mw. E. van den Bosch, directeur Stichting Eckmunde ** Mw. M. Twisk, manager IKC Amsterdam **Mw. D. van Benthem 11
12 Bijlage 2: Activiteitenplannen organisaties
13