Datum: 28 september 2009 Versie: 6.0 Inrichtingsplan
Inrichtingsplan 1. Inleiding Het Regionaal College en de stuurgroep Veiligheidshuis hebben met de vaststelling van het Visiedocument Veiligheidshuis en het Beslisdocument Veiligheidshuis een aantal belangrijke beslissingen genomen richting de ontwikkeling van het regionaal Veiligheidshuis IJsselland. De beslispunten zijn in een bijlage bijgevoegd. In dit inrichtingsplan worden achtereen volgens de volgende besluiten nader uitgewerkt: werkwijze veiligheidshuis (beslispunten 1, 2 en 3); financieringsvoorstellen; formatie (beslispunt 3), huisvesting (beslispunt 5); organisatie- en aansturingsmodel (beslispunt 7); rol veiligheidsmakelaar (beslispunt 3). Doel van dit plan is om in grote lijnen aan te geven hoe het Veiligheidshuis eruit gaat zien en wat de netwerkpartners hiervan kunnen verwachten en welke (financiële) bijdagen van partners verwacht worden. NB. In het Visiedocument wordt nog gesproken over een informatiemakelaar. De benaming die uiteindelijk gekozen is, is veiligheidsmakelaar. In deze benaming komt beter tot uitdrukking dat het veiligheidshuis naast ondersteuner en verbinder ook nadrukkelijk de rol van criticus heeft, dat wil zeggen: problemen zichtbaar maken en opschalen en doorzettingsmacht creëren. 2. Werkwijze Veiligheidshuis IJsselland 2.1 Het fundament Bij de start van het project veiligheidshuis hebben is vastgesteld dat het niet zo is, dat er nog niets is in IJsselland en dat we vanaf nul iets tot stand moeten brengen. Er ligt al een fundament: er is al (begin van) een persoonsgebonden aanpak van criminaliteit en overlast in alle gemeenten en het (lokaal/subregionaal) casusoverleg van doelgroepen is operationeel of in voorbereiding. Zo zijn er al casusoverleggen Huiselijk geweld (incl. huisverbod), het veelplegeroverleg, het Justieel Casusoverleg (jeugd), jeugdhulpteams, casusoverleg loverboys, buurtnetwerkoverleg etc. Gaandeweg het project hebben we echter ook geconstateerd dat het fundament verstevigd moet worden. Met name de afstemming tussen de zorg-, hulpverlenings,- justitie- en bestuurlijke keten moet beter. Om de afstemming te optimaliseren moeten we kritisch kijken naar de wijze waarop de verschillende casusoverleggen georganiseerd zijn: zitten de juiste mensen van de juiste instellingen aan tafel? Hebben ze voldoende mandaat? Zijn er niet te veel verschillende doelgroepenoverleggen naast elkaar? Inrichtingsplan Veiligheidshuis IJsselland 2
Heeft de voorzitter van het casusoverleg wel voldoende macht om instellingen aan te sturen en aan te spreken? Het thema opschaling 1 dient nader uitgewerkt worden. Er zijn casussen die verzanden en niet tot een oplossing gebracht worden via het reguliere overleg. Wie neemt dan wanneer met welk mandaat de beslissing om (met onorthodoxe maatregelen) door te pakken? Kortom voldoende reden om op het fundament een stevig veiligheidshuis te zetten! Bij het Veiligheidshuis IJsselland draait het vooral om de wijze van werken: verbetering van de persoonsgebonden aanpak en terugdringen van criminaliteit en overlast binnen de gehele regio. Het Veiligheidshuis is geen instituut dat naast, onder of boven de ketenpartners staat. Het Veiligheidshuis IJsselland is de breng- en vindplaats van informatie voor verbetering van de persoonsgebonden aanpak. In de Visie is dit de bijenkorffunctie genoemd. Een goede informatieuitwisseling tussen betrokken ketenpartners is van belang voor een effectieve aanpak van de doelgroep(en). Kennis delen begint met kennis maken. Elkaar kennen en vertrouwen is een belangrijke voorwaarde om te komen tot gezamenlijke doelen. Daarnaast moeten we niet schuwen om problemen in de afstemming aan de kaak te stellen, mensen/instellingen aan te spreken op hun bijdrage aan de ketenaanpak en uiteindelijk zaken tot op hoog niveau op te schalen om doorbraken tot stand te brengen. Het Veiligheidshuis IJsselland bestaat uit alle organisaties in de regio IJsselland die zich bezighouden met de persoonsgebonden aanpak van criminaliteit en overlast. Zij dragen het concept Veiligheidshuis en hun inzet en persoonlijkheid is voor een groot deel doorslaggevend voor de mate van succes die bereikt kan worden. Dit is het veiligheidshuis in brede zin. Om daaraan een extra impuls te geven wordt voorgesteld de ketenaanpak te versterken door veiligheidsmakelaars in te zetten, die regiobreed het (lokaal) casusoverleg ondersteunen én waarnodig interveniëren in de ketenaanpak. De veiligheidsmakelaars zijn extra manschappen die de keten versterken. Het zijn professionals die naast de bestaande samenwerkingverbanden en casusoverleggen een extra (kwaliteits) impuls geven aan de persoonsgebonden aanpak 2 in IJssellandDe veiligheidsmakelaars zijn het veiligheidshuis in enge zin. Van belang is te bepalen hoe hun inzet zich verhoudt tot de wijze waarop verantwoordelijkheden en bevoegdheden nu geregeld zijn. Niemand zit te wachten op een extra coördinatielaag. De aanpak van de meest complexe groep die verantwoordelijk is voor veel criminaliteit en overlast vraagt juist om werkers die verstand van zaken hebben en (mogen) doorpakken. De kern van dit inrichtingsplan is het vastleggen van verantwoordelijkheden en bevoegdheden in de persoonsgebonden aanpak van criminaliteit en overlast en in de samenwerking. 1 Met opschaling wordt bedoeld dat een casus binnen de bestaande kaders van instellingen niet opgelost kan worden. Een creatieve en onorthodoxe aanpak is vereist. Besluitvorming hierover moet naar een ander niveau getild worden. In eerste instantie zal dat zijn het management van de betrokken instellingen. Als dat geen oplossing biedt zal opschaling naar bestuurlijk/politiek niveau plaatsvinden. Inmiddels is een concept opschalingsmodel ontwikkeld. 2 Zij zijn alleen betrokken bij casussen die betrekking hebben op overlast of criminaliteit. Inrichtingsplan Veiligheidshuis IJsselland 3
2.2 Verantwoordelijkheden en bevoegdheden De persoonsgebonden aanpak van overlast en onveiligheid gaat over: de strafrechterlijk keten de zorg-, hulpverlenings- en bestuurlijke keten. Eindverantwoordelijken voor de ketens zijn respectievelijk het openbaar ministerie en de gemeente. Voor de samenwerking daartussen zijn ze gezamenlijk verantwoordelijk. Deze verantwoordelijkheden zijn duidelijk zichtbaar in de praktijk van IJsselland: de regie over het casusoverleg, dat primair strafrechterlijk is ingestoken (bv. veelplegers, justitieel casusoverleg) ligt in handen van het OM. Deze overleggen zijn bovenlokaal. Het zorg- of hulpverleningsoverleg wordt onder regie van de gemeente uitgevoerd. Deze overleggen zijn vrijwel altijd lokaal c.q. gemeentelijk. De strafrechterlijke en zorg/hulpverlenings casusoverleggen groeien meer naar elkaar toe. Deze ontwikkeling past heel goed in de ontwikkeling van het veiligheidshuis(concept) 3. De komst van veiligheidsmakelaars verstevigt bovengenoemde bevoegdheidsverdeling. Gemeenten en OM worden ondersteund door de veiligheidsmakelaars bij hun regie op de keten rondom de persoonsgebonden aanpak. Gemeenten en het OM blijven te allen tijden verantwoordelijk voor hun keten. Doel is om gezamenlijk criminaliteit en overlast te voorkomen en recidive te verminderen door de persoonsgebonden aanpak goed te organiseren. 2.3 Ketencoördinator en veiligheidsmakelaar Met ketencoördinatoren worden bedoeld de voorzitters van de casusoverleggen. Er worden in de ketens verschillende benamingen gebruikt: bv. procescoördinator, ketenregisseur. Het is wenselijk dat er In de toekomst meer eenduidigheid binnen de regio ontstaat over de benaming die in de ketens gebruikt wordt 4 en de inhoud van de functie(s). Vanuit de optiek van het Veiligheidshuis hanteren we vooralsnog de benaming ketencoördinator. De veiligheidsmakelaar versterkt de persoonsgebonden aanpak door verbinding te leggen tussen de zorg- en justitieketen en de ketencoördinator te ondersteunen. 3 Echter, we moeten er voor waken dat iedereen die mogelijk iets met een casus van doen zou kunnen hebben altijd aan tafel moet zitten. Dit geeft Poolse Landdagen of het gevoel een hele morgen kwijt te zijn, terwijl maar één casus besproken wordt waar je bij had moeten zijn. Veiligheidsmakelaars zullen hierin een verbindingsschakel kunnen zijn. 4 Het gaat om autonome processen binnen gemeenten (bv CJG ontwikkeling, dak-en thuislozenzorg) waarvoor van bovenaf niet bepaald kan worden hoe de keten ingericht en aangestuurd moet worden (gemeentelijke autonomie). Inrichtingsplan Veiligheidshuis IJsselland 4
In een bijlage bij dit inrichtingsplan wordt de rol van de veiligheidsmakelaar i.r.t. de ketencoördinator gevisualiseerd. De ketencoördinatie is in IJsselland nog niet of onvoldoende geregeld ten aanzien van specifieke doelgroepen. In onderstaande paragraaf wordt beschreven hoe de ketencoördinatie in IJsselland geregeld is, c.q. geregeld zou moeten worden. Hoe beter de ketencoördinatie functioneert, hoe makkelijker de veiligheidsmakelaar hierbij kan aansluiten door de verschillende ketens met elkaar te verbinden. 2.3.1 Coördinatie in de keten De ketencoördinator heeft de regie op de persoonsgebonden aanpak rond concrete casussen. Hij zorgt ervoor dat de juiste partners 5 aan tafel zitten, dat instellingen hun werk doen, dat knelpunten in de samenwerking worden opgelost (met de nodige daadkracht), dat er een goede probleemanalyse is en er een plan van aanpak komt, dat de zaak goed wordt gevolgd (monitoring) en afgesloten (nazorg). De ketencoördinator spreekt instellingen aan als afspraken niet nagekomen worden 6. De ketencoördinator heeft zelf meestal geen persoonlijk contact met de cliënt. Alle werkers die daadwerkelijk met de cliënt contact hebben, stemmen regelmatig onderling met elkaar hun interventies af 7. Zij weten van de hoed en de rand van een bepaalde casus. In de meeste gemeenten is er daarnaast ook regie op beleidsniveau in de vorm van een coördinerend ambtenaar of beleidsgroep (waarin instellingen vertegenwoordigd zijn op managementniveau). (Algemene) knelpunten in de aanpak worden besproken wat in sommige gevallen kan leiden tot andere samenwerkingsafspraken of het direct aansturen van een bepaalde instelling door de gemeente. Ketencoördinatie: regie op het niveau van instellingen (samenwerkingscoördinatie) Beleidscoördinatie: regie op beleidsniveau. De veelplegeraanpak, waarbij duidelijke regie gevoerd wordt is een goed voorbeeld van een werkwijze die vruchten afwerpt. Spilfunctie vervult de ketencoördinator (i.c. de parketsecretaris). Maar.bij andere vormen van doelgroepen aanpak werkt het niet overal zo. Daar moet nog een hele slag gemaakt worden om justitie en zorg goed op elkaar af te stemmen. 5 Instellingen worden vertegenwoordigd door medewerkers die voldoende inhoudelijk op de hoogte van een casus zijn en over mandaat beschikken om bindende afspraken te maken. 6 Aan doorzettingsmacht ontbreekt het vaak bij ketencoördinatoren omdat ze deze rol onvoldoende toegemeten krijgen. De term doorzettingsmacht wordt gebruikt als de afspraken helder zijn maar een instelling de afspraken niet nakomt cq. niet doet wat binnen de taakstelling verwacht mag worden. 7 Dat kan persoonlijk in de vorm van een gezamenlijk overleg, maar ook telefonisch of door berichtgeving in een geautomatiseerd systeem. Inrichtingsplan Veiligheidshuis IJsselland 5
2.3.2. De veiligheidsmakelaar sluit aan bij de ketencoördinatie Het veiligheidshuis, i.c. de veiligheidsmakelaar, sluit aan bij de beschreven (gewenste) ketencoördinatie met 3 hoofdtaken: 1. ondersteunen ketencoördinatoren ter verbetering van de persoonsgebonden aanpak; 2. ondersteunen gemeenten en OM bij het inhoud geven aan hun regisseursrol; 3. signaleren van knelpunten in concrete casussen en organisatie van de persoonsgebonden aanpak. Deze 3 hoofdtaken worden hieronder beschreven en verder uitgewerkt in paragraaf 7, waar de rol en taak van de veiligheidsmakelaar aan de orde komt. Ad 1. ondersteunen ketencoördinatoren ter verbetering van de persoonsgebonden aanpak. De veiligheidsmakelaars ondersteunen de ketencoördinator / casusoverleggen d.m.v. informatievoorziening en het leggen van verbindingen en kontakten tussen de ketens (kolomloze informatievoorziening). De ketencoördinator kan gebruik maken van de expertise en het netwerk van een veiligheidsmakelaar (helpende handfunctie). De veiligheidsmakelaar is ook oproepbaar voor ondersteuning bij een bepaalde casus (bv. meedenken over een creatieve aanpak van een moeilijke probleemsituatie). Indien een casus opgeschaald 8 moet worden, zal een veiligheidsmakelaar veel voorbereidend werk kunnen doen (bv. dossiervorming, alternatieven toetsen). Ad 2. ondersteunen gemeenten en OM bij het inhoud geven aan hun regisseursrol Gemeenten en OM worden door de voorgestelde ontwikkeling van een regionaal veiligheidshuis geholpen bij het inhoud geven van hun regisseursfunctie in de keten. De veiligheidsmakelaars creëren randvoorwaarden voor verbetering van de persoonsgebonden aanpak door bv. ontwikkelen protocollen, (privacy)convenanten, stroomlijnen ICT (doelgroepen)-systemen, advisering hoe de ketencoördinatie vorm gegeven moet krijgen (organisatorisch: wie zit met wie om de tafel), versterken positie ketencoördinator, aanpak nieuwe doelgroepen. Het versterken van de ketencoördinatie en de positie van de ketencoördinator (of daar waar nog geen ketencoördinatie is, het instellen hiervan) heeft binnen de veiligheidshuisontwikkeling prioriteit. De veiligheidsmakelaars zullen hieraan een bijdrage leveren. Ad 3. signaleren van knelpunten in de organisatie van de persoonsgebonden aanpak en concrete casussen. Als zaken niet zo lopen als moet, dan moet dat gesignaleerd worden. In de Visie veiligheidshuis wordt dat de luis in de pels -functie van het veiligheidshuis genoemd. Het kan gaan om knelpunten in concrete casussen: bv. er wordt niet opgeschaald bij een schijnbaar onoplosbare casus, de doorzettingsmacht (een instelling 8 Met opschaling wordt bedoeld dat een casus binnen de bestaande kaders van instellingen niet opgelost kan worden. Een creatieve en onorthodoxe aanpak is vereist. Besluitvorming hierover moet naar een niveau (bestuurlijk, management) getild worden dat een dergelijke beslissing kan nemen. Inmiddels is een concept opschalingsmodel ontwikkeld. Inrichtingsplan Veiligheidshuis IJsselland 6
aanspreken) van de ketencoördinator is onvoldoende, er wordt onvoldoende gebruik gemaakt van mogelijke interventies. Daarnaast kan het gaan om organisatorische knelpunten: onvoldoende functioneren van een casusoverleg, de ketencoördinatie of een netwerkpartner. Deze knelpunten komen nu meestal onvoldoende aan het licht. De veiligheidsmakelaar heeft in het signaleren van knelpunten vanuit zijn rol als regioaal professional een duidelijke meerwaarde. Hij zal, na eerst getracht te hebben zaken in goed overleg met elkaar op te lossen, zijn bevindingen neerleggen bij de meest aangewezen persoon, die hier verantwoordelijk voor is. Afhankelijk van de situatie kan dat zijn de ketencoördinator, een manager van een instelling, de beleidsambtenaar, de officier van justitie of wethouder/burgemeester. Uiteindelijk draait het om het belang van de cliënt en als we het met z n allen niet goed geregeld hebben en de samenwerking is niet optimaal, dan zijn de cliënt én de samenleving daarvan de dupe. Naast ondersteuners zijn de veiligheidsmakelaars dus ook luizen in de pels, die knelpunten signaleren en op de agenda zetten bij de beleidsverantwoordelijken. De veiligheidsmakelaars nemen echter nooit (ongevraagd) zaken over of gaan zelf sturen in de keten. Wel kunnen zij beleidsverantwoordelijken wijzen op stagnatie die optreedt bij de afhandeling van een casus. In paragraaf 7 wordt deze dubbelrol van de veiligheidsmakelaar (ondersteuner en luis in de pels) concreet uitgewerkt. 3. Formatie Veiligheidshuis IJsselland 3.1 benodigde capaciteit In het Visiedocument Veiligheidshuis IJsselland is uitgegaan van 3 fte s (3 maal 36 uur) veiligheidsmakelaar. In het Regionaal College van 24 juni 2009 is gevraagd de gewenste formatie kritisch te bezien. Bij het bepalen van de formatie is uitgegaan van omvang van de criminaliteit en overlast in de regio. Doelgroepen zijn in aanvang: (jeugd)overlast, jeugdcriminaliteit, veelplegers, huiselijk geweld (incl. kindermishandeling) en nazorg ex-gedetineerden. Omdat hardnekkige overlast (op straat), criminaliteit en multiproblemsituaties zich concentreren in de grote gemeenten, steunt het veiligheidshuis vooral op de gemeenten Zwolle en Deventer en het openbaar ministerie. De overige gemeenten kunnen hierbij aanhaken. In het land komt deze constructie vaak voor: de centrumgemeente kent een veiligheidshuis; De omliggende gemeenten financieren een deel en participeren. Tijdens de tweedaagse van het Regionaal College in 2008 is gevraagd om bij de ontwikkeling van een regionaal veiligheidshuis onderscheid te maken tussen de 2 grote steden en de overige gemeenten (de zgn tuin van het veiligheidshuis). Bij de berekening van de benodigde fte s veiligheidsmakelaar is, naast kerncijfers, ook gebruik gemaakt van de ervaringen van andere veiligheidshuizen. Inrichtingsplan Veiligheidshuis IJsselland 7
Naar verwachting vragen 5 % van alle casussen extra inzet en aandacht van alle betrokkenen en dus ook indirect- van een veiligheidsmakelaar. 3.2 Opstapmodel en regionale spreiding veiligheidsmakelaars Iedere deelnemende gemeente (en dus ook iedere ketencoördinator in die gemeente) heeft een eigen veiligheidsmakelaar. Een vaste persoon is belangrijk om ingeschoten te raken in de lokale situatie en om wederzijds vertrouwen op te bouwen. Voorgesteld wordt om 2 fte s veiligheidsmakelaar in te zetten voor de gemeenten Zwolle en Deventer. De capaciteit voor de gemeenten Dalfsen, Hardenberg, Kampen, Olst-Wijhe, Ommen, Raalte, Staphorst, Steenwijkerland en Zwartewaterland gezamenlijk bedraagt 0,75 fte veiligheidsmakelaar. De veiligheidsmakelaars zijn primair betrokken bij de persoonsgebonden aanpak. Er is geen hiërarchische formatie is in de vorm van een leidinggevende veiligheidshuis/ ketenmanager. Omdat er toch een informerende rol is richting beleidsoverleggen, regionaal college ed. ligt bij één van de veiligheidsmakelaars een extra taak. 4. Financiering Er wordt op vele plaatsen binnen de regio al multidisciplinair samengewerkt (casusoverleg). Deze samenwerking en afstemming hoort tot het reguliere werk van organisaties. Vanuit het Veiligheidshuis IJsselland krijgt deze samenwerking een extra impuls. Iedere organisatie doet er als het ware een schepje bovenop om de afstemming van de persoonsgebonden aanpak te verbeteren. Hierover zullen afspraken gemaakt moeten worden. Naast deze intensivering vanuit de verschillende organisaties versterken we de persoonsgebonden aanpak met de inzet van extra manschappen / veiligheidsmakelaars en 2 overleglocaties binnen de regio. Deze intensivering van de aanpak is een gezamenlijke investering van openbaar ministerie en deelnemende gemeenten. 4.1. Kosten De kosten van de gezamenlijke intensivering van de persoonsgeboden aanpak van het Veiligheidshuis bestaan uit: A. Huisvestingskosten 2 vergaderlocaties (Zwolle en Deventer) en 2 werkkamers. Uitgegaan wordt van 30.000,= per jaar. Eisen die aan de huisvesting gesteld worden: goed toegankelijk en bereikbaar (centraal gelegen) gekoppeld aan de huisvesting van een ketenpartner representatief ruime ICT mogelijkheden Inrichtingsplan Veiligheidshuis IJsselland 8
Mochten ketenpartners huisvesting voor een gereduceerde prijs of om niet beschikbaar stellen, dan zal deze post bijgesteld kunnen worden. Tevens is uitgegaan van een huurprijs incl. ingerichte vergaderfaciliteit. B. Organisatiekosten De organisatiekosten bestaan uit: Bureaukosten/porto/automatisering/reiskosten: 10.000,= per jaar. Organisatie bijeenkomsten/pr/communicatie: 5.000,= per jaar. Deskundigheidsbevordering/analyse/onderzoek/literatuur: 5.000,= per jaar. Totaal 20.000,= C. Formatie Uitgegaan wordt van een formatie van 2 tot 2,75 fte, afhankelijk van de deelname van gemeenten. Personele lasten: 134.000,= euro voor 2 fte (36 uur, schaal 10) 184.250,= euro voor 2,75 fte Het veiligheidshuis IJsselland heeft een begroting van 184.000,= euro voor alleen de grote steden Zwolle en Deventer 234.250,= euro bij deelname alle 11 gemeenten van de politieregio. Een regionaal veiligheidshuis is vanaf 1 januari 2010 dus mogelijk in de varianten: De gemeente Zwolle en Deventer gezamenlijk (variant 1); Participatie door 11 gemeenten (variant 2); Participatie door meer dan 2, maar minder dan 11 gemeenten. 4.2 Financiering 2010 door partners Het openbaar ministerie zal 100.000,= euro bijdragen in 2010. Voor de gemeente Zwolle en Deventer geldt dat de hoogte van hun bijdrage niet afhankelijk is van deelname van de overige gemeenten. 4.2.1 variant 1: Deelname gemeente Zwolle en Deventer De financiering ziet er dan als volgt uit: OM 100.000,= Gemeente Zwolle 9 50.000,= Gemeente Deventer 34.000,= Totaal 184.000,= 9 De verhouding Zwolle Deventer verdachten OM is 60% - 40%. Hierop is ook de kostenverdeling tussen beide gemeenten bepaald. Inrichtingsplan Veiligheidshuis IJsselland 9
4.2.2 variant 2 Deelname 11 gemeenten politieregio Als de overige 9 gemeenten deelnemen dan is daarmee in totaal naar verwachting 0,75 fte gemoeid (50.250,= euro). Op basis van een verdeling van inwonertal (288.548 inwoners in 9 gemeenten) komt dat neer op 17,4 eurocent per inwoner voor deze gemeenten. In de bijlage bij dit document zijn de exacte bedragen verwerkt. OM 100.000,= Gemeente Zwolle 50.000,= Gemeente Deventer 34.000,= 9 gemeenten 50.250,= Totaal 234.250,= Als sommige van de 9 gemeenten wel en andere gemeenten niet deelnemen (variant 3) is dat van invloed op de beschikbare capaciteit veiligheidsmakelaar. Het Veiligheidshuis IJsselland zal vanaf 2011 een structurele voorziening worden. In de lijn van genoemde bedragen zal in 2010 een meerjarig financieringsplan worden opgesteld. 5. Aansturings- en organisatiemodel Het Veiligheidshuis IJsselland / de veiligheidsmakelaar moet in de toekomst een structurele voorziening zijn (zie Visiedocument). Omdat de aanpak in IJsselland redelijk nieuw is, - veiligheidsmakelaars die als regionale professionals de lokale/subregionale persoonsgebonden aanpak van overlast en criminaliteit een extra impuls geven-, is het raadzaam zowel het organisatie- als het aansturingsmodel vast te leggen voor niet langer dan 2 jaar (2010/2011). Na evaluatie kan gekeken worden of het werkt 10. Om aansturing van het Veiligheidshuis IJsselland door alle partners 11 te waarborgen is (vooralsnog) een stuurgroep 12 een voor de hand liggende constructie. Deze stuurgroep, die de rol heeft van een soort algemeen bestuur, besluit over: het jaarplan de begroting het jaarverslag de jaarrekening alle beleidswijzigingen (bv. extra doelgroepen, werkwijzen etc). van het veiligheidshuis. De stuurgroep komt maximaal 4 keer per jaar bijeen. 10 Bv bij een bredere taakstelling van de Veiligheidsregio IJsselland. 11 gemeente(n), justitie én zorg/hulpverleningsinstellingen 12 De Stuurgroep Veiligheidshuis die opgericht is ten behoeve van de projectfase zou nog enige tijd die rol kunnen vervullen. In deze Stuurgroep zitten: gemeenten Zwolle, Deventer, Ommen, Openbaar Ministerie, politie IJsselland, Bureau Jeugdzorg, Tactus Verslavingszorg en Stichting De Kern/Dimence. Inrichtingsplan Veiligheidshuis IJsselland 10
Werkgeverschap Naast de aansturing is natuurlijk ook van belang bij wie de veiligheidsmakelaars in dienst zijn. Omdat 2010/2011 een periode is waarin het veiligheidshuis zich moet bewijzen en settelen, ligt het voor de hand te werken met een detacheringsconstructie. De veiligheidsmakelaars blijven in dienst bij hun organisatie maar worden gedetacheerd. Vanuit de regierol die gemeenten hebben ten aanzien van veiligheid en de coördinerende taken in het kader van de WMO, is een gemeente de meest aangewezen werkgever voor de gedetacheerde veiligheidsmakelaars De gemeente Zwolle komt daarvoor als eerste in aanmerking aangezien veel partners (bv Raad voor de Kinderbescherming, Bureau Jeugdzorg, OM, politie, Halt) in Zwolle hun hoofdvestiging hebben. 6. Huisvesting In het Visiedocument Veiligheidshuis IJsselland wordt uitgegaan van: een regionaal fysiek Veiligheidshuis IJsselland met 2 vergaderlocaties (in Zwolle en Deventer) met daaraan gekoppeld een beperkt aantal (flex)werkplekken voor partners. In de overige deelnemende gemeenten vindt op een nader te bepalen plaats ( ankerpunten ) en frequentie overleg plaats met (de voorzitters) van casusoverleggen. Dit betekent dat gezocht moet worden naar 2 locaties, bij voorkeur gesitueerd bij / in het pand van één van de ketenpartners én centraal gelegen én goed bereikbaar. 7. Wat doet een veiligheidsmakelaar en wie is hij/zij? In paragraaf 2 is ingegaan op de rol van de veiligheidsmakelaars. In deze paragraaf worden de taken concreet uitgewerkt. 7.1 De rollen en taken veiligheidsmakelaar 1. Ondersteunen van ketencoördinator / casusoverleg onderzoeken of cliëntsystemen ook in andere overleggen besproken worden 13 ; relevante informatie doorgegeven aan het lokale casusoverleg (binnen de privacyafspraken) 14 ; opzetten en onderhouden van een sociale kaart van zorg- en justitievoorzieningen en een netwerkkaart ( wie is wie binnen instellingen) in de regio IJsselland; verzamelen van informatie voor de menukaart van effectieve interventies, een zgn instrumentenkoffer ; 13 Zodra ICT-systemen hierin voorzien vervalt deze taak. 14 Idem als voetnoot 7. Inrichtingsplan Veiligheidshuis IJsselland 11
ondersteunen (met raad en daad) bij zaken die opgeschaald moeten worden: bv. dossiervorming rond de casus, onderzoeken oplossingsrichtingen, verslaglegging; meedenken bij de opzet van maatwerktrajecten voor notoire overlastplegers of criminelen; regelmatig deelnemen aan casusoverleggen (de voelsprieten uitsteken) 15 ; helpen op creatieve wijze obstakels in de uitvoering van de persoonsgebonden aanpak op te ruimen; vraagbaak en verwijsfunctie vervullen; ondersteunen bij het professionaliseren van het casusoverleg: opstellen goede plannen van aanpak, monitoring, duidelijke dossiervorming, vergroten besluitvaardigheid, standaardisatie werkprocessen, actieve voorbereiding casusoverleg. 2. Ondersteunen gemeenten/om bij doelgroepenaanpak opstellen en actualiseren (privacy) convenanten, die nodig zijn voor de uitvoering van de aanpak; organiseren van informatiebijeenkomsten rond thema s voor medewerkers van ketenpartners en uitwisselingen tussen ketenpartners; bovenlokale problematiek afstemmen (bv. terugkeer naar de samenleving van delinquenten ernstige misdrijven); modellen en protocollen ontwikkelen om de persoonsgerichte aanpak te verbeteren; stroomlijnen van procedures en werkwijzen van ketenpartners met het oog op het creëren van een sluitende keten bij de persoonsgebonden aanpak; jaarlijkse voortgangrapportages (helpen) maken over resultaten aanpak specifieke doelgroepen; opzetten nieuwe / verbeteren van samenwerkingsverbanden (rond bestaande of nieuwe doelgroepen); op verzoek deelname aan lokale (adhoc) werkgroepen rond concrete probleemsituaties, doelgroepen of locaties (gebiedsgebonden aanpak); zich op de hoogte houden van (beleids)ontwikkelingen binnen en buiten de regio van de doelgroepen aanpak, en die doorvertalen naar verbetering van de lokale/regionale veiligheidssamenwerking en de casusoverleggen; 3. Knelpunten signaleren Knelpunten in de afstemming tussen zorg- en justitieketen of binnen een keten (bv. financiering, wachtlijsten, ontbrekende voorzieningen die binnen geen enkele doelgroep vallen, bureaucratie) signaleren en neerleggen bij de besluitvormers/besluitvormingsorganen binnen de regio IJsselland; 15 Richtlijn: elk casusoverleg wordt 4 maal per jaar bezocht door de eigen veiligheidsmakelaar Tijdens dit overleg worden tevens casussen bekeken die mogelijk voor opschaling in aanmerking komen. Inrichtingsplan Veiligheidshuis IJsselland 12
Manco s binnen de casusoverleggen signaleren (bv. tav voortgang, nakomen afspraken) en daarover de ketencoördinatoren adviseren; Signaleren als onvoldoende gebruik gemaakt wordt van mogelijkheden van toepassing van strafrechtelijke en bestuursrechterlijke handhavingsinstrumenten en hierover communiceren; gevraagd en ongevraagd de (lokale) regievoerder adviseren over verbeteringen in de persoongebonden aanpak van overlast en criminaliteit; over de kwaliteit van de aanpak en verbetervoorstellen doen; 7.2 Vaardigheden van de veiligheidsmakelaars De veiligheidsmakelaars moeten beschikken over een aantal specifieke vaardigheden, die hen geschikt maken voor deze veelzijdige functie: 1. een klantgerichte houding; 2. kunnen fungeren als smeerolie (verbindend, stimulerend) tussen ketenpartners; 3. voldoende gezag uitstralen (overtuigingskracht én diplomatiek optreden); 4. resultaatgerichtheid en zelfstandig kunnen werken (solofunctie); 5. goed kunnen schakelen tussen operationeel, tactisch en strategisch niveau; 6. doorzettingsvermogen, niet snel uit het veld geslagen worden en vastpakken en niet meer loslaten ; 7. creativiteit en denken in kansen ; 8. open staan voor kritiek; 9. optimistisch en kunnen relativeren; 10. Makkelijk kunnen omgaan met verschillende ICT-systemen. Inrichtingsplan Veiligheidshuis IJsselland 13
Bijlage 1 Beslispunten Visiedocument 1. Kern van het Veiligheidshuis IJsselland is een operationele aanpak van overlastgevend en crimineel gedrag door: casusoverleg, concrete plannen van aanpak rond cliënten/cliëntsystemen met een juiste mix tussen hulp/zorg, dwang en drang. Het verbeteren van de integrale persoons/systeemgebonden aanpak vindt plaats door een intensievere samenwerking van betrokken partners uit de verschillende ketens tot stand te brengen. Enerzijds biedt het veiligheidshuis daarbij een helpende hand (informatie, advies, modellen etc.) en anderzijds zal vanuit de veiligheidshuisaanpak doorzettingsmacht op lokaal niveau georganiseerd worden. 2. a. Als eerste wordt gestart met het standaardiseren van de integrale persoonsgebondenaanpak voor de thema s/doelgroepen (jeugd)overlast, jeugdcriminaliteit, veelplegers, geweld in afhankelijkheidsrelaties (huiselijk geweld/ kindermishandeling/loverboys) en nazorg. b. Uitbreiding met thema s/doelgroepen, betrokken partners, gebiedsgebonden aanpak van problemen en de verbetering van werkwijzen en methodieken is in de toekomst mogelijk volgens het principe: waar is de standaardisatie van de integrale persoonsgebondenaanpak het meest gewenst? Het Veiligheidshuis IJsselland is dynamisch en blijft in ontwikkeling. 3. a. Vast te stellen dat de meerwaarde van het Veiligheidshuis IJsselland ligt in: * ontschotting van de doelgroepen aanpak; * lokale en regionale netwerken van zorg/hulpverlening, bestuur en strafrecht (meer) met elkaar verbinden zodat de persoonsgebondenaanpak van overlastgevend en crimineel gedrag effectiever wordt; * de persoonsgebondenaanpak standaardiseren door het soepel(er) laten verlopen van informatiestromen (verbeteren informatieuitwisseling in casusoverleggen conform protocollen); * het professionaliseren van casusoverleg en methodieken; * signaleren waar het niet goed gaat bij de aanpak van casussen en deelnemers op gemaakte afspraken en verantwoordelijkheden aanspreken; * genereren van slagkracht ( bijzonder maatwerk ) bij het oplossen van schijnbaar onoplosbare casussen; * Waar nodig het versterken van de daadkracht van het lokale casusoverleg (creëren doorzettingsmacht op lokaal niveau). * structurele knelpunten in de persoonsgebondenaanpak signaleren en aandragen bij de geëigende organen. b. Tevens vast te stellen dat bovenstaande ambities in 2010 uitgewerkt worden in meetbare doelen om de meerwaarde van het Veiligheidshuis te kwalificeren dan wel te kwantificeren. 4. In afwachting van landelijke ontwikkelingen op het gebied van ICT voorzieningen voorlopig uit te gaan van bestaande en in IJsselland gebruikte doelgroepen/ketenoverleg informatiesystemen. 5. Te kiezen voor een regionaal fysiek Veiligheidshuis IJsselland met 2 vergaderlocaties (in Zwolle en Deventer) met daaraan gekoppeld een beperkt aantal (flex)werkplekken voor partners. 6. De gewenste startformatie van ons veiligheidshuis te bepalen op 3 fte s veiligheidsmakelaar. 7. De projectgroep de opdracht te geven voor 1 juli 2009 te komen met een voorstel conform bovenstaande beslispunten voor: a. financiering vanaf 2010 b. organisatie- (aansturings) model en inrichtingsplan. Inrichtingsplan Veiligheidshuis IJsselland 14
Bijlage 2 Ketencoördinator en veiligheidsmakelaar Cliënt / Systeem Multi-problem Toelichting: = Direct contact cliënt (systeem) - instellingen * Instelling Instelling Instelling Instelling Instelling Veiligheidsmakelaar Ketencoördinator = Ketencoördinator zorgt i.o.m. de instellingen voor: - scan leefgebieden ** - coördinatie - juiste partners om tafel - plan van aanpak - resultaten monitoren - afsluiten casus - nazorg = Veiligheidsmakelaar zorgt voor: - ondersteuning met Informatie en deskundigheid - kritische feedback ketencoördinatie - creëren netwerk in de justitie én zorgketen - creatief maatwerkadvies Overige ketenpartners (ad hoc, incidenteel) = Overige ketenpartners ad hoc betrekken bij concrete casus. Opmerkingen: * Medewerkers van instellingen die daadwerkelijk contact met de cliënt hebben, stemmen meestal ook (informeel) af. Bv. jij gaat deze week naar de cliënt. Zou je tevens willen vragen formulier X voor mij te laten invullen? Dan hoef ik daar niet apart heen. Soms is deze afstemming formeel geregeld in gemeenten (casemanagement), soms niet. ** Ketencoördinatie moet idealiter niet beperkt blijven tot 1 doelgroep. In een casus huiselijk geweld kan ook bv. schuldenproblematiek een grote rolspelen. Scan op alle leefgebieden is bij multiproblem van belang. Inrichtingsplan Veiligheidshuis IJsselland 15