Steunpunt Zorg & Onderwijs Fryslân Kwaliteitseisen dagprogramma s met ZOAL (Zorg en Onderwijs op een andere Locatie) Kwaliteitseisen en dienstverlening voor ZOAL-aanbieders, versie 26 juli 2017 1
Inhoud 1 Doel en gebruik kwaliteitseisen... 3 2 Kwaliteitseisen m.b.t. jeugdhulpverlening... 4 A Uitvoering hulp... 4 B Veiligheid... 4 C Leefklimaat... 5 D Cliëntenpositie... 5 E Bestuurlijke organisatie... 5 3 Kwaliteitseisen m.b.t. onderwijs... 6 A Het onderwijsaanbod... 6 B Zicht op ontwikkeling en begeleiding... 6 C Didactisch handelen en praktijkvorming... 7 D Samenwerking... 7 E Toetsing en resultaten... 7 F Kwaliteitszorg en -cultuur... 8 2
1 Doel en gebruik kwaliteitseisen Het Steunpunt Zorg & Onderwijs Fryslân is een stichting die zich richt op kinderen en jongeren die niet naar school kunnen. Bijvoorbeeld vanwege: sociale of emotionele belemmeringen gedragsproblemen lichamelijke belemmeringen een verstandelijke handicap een problematische thuissituatie Het Steunpunt beoogt dat er binnen Friesland voldoende plekken zijn waar voor deze kinderen en jongeren een kwalitatief goed programma wordt geboden met elementen van (jeugd)hulpverlening en onderwijs. Kinderen, jongeren en ouders die zich bij het Steunpunt melden worden uitsluitend verwezen naar de programma s die voldoende aan de geldende kwaliteitseisen voor (jeugd)hulpverlening en onderwijs. De kwaliteitseisen in die in dit document worden genoemd zijn afgeleid van het toezichtkader van de Inspectie van de Jeugdzorg en het toezichtkader van de Inspectie van het Onderwijs. De kwaliteitseisen zijn bedoeld om de kwaliteit te beoordelen van organisaties die zorg en onderwijs op een andere locatie willen aanbieden (ZOAL-aanbieders). Het gaat daarbij bijvoorbeeld om zorgboerderijen, werkplaatsen of andere plekken waar dagbesteding word aangeboden. 3
2 Kwaliteitseisen m.b.t. jeugdhulpverlening De kwaliteitseisen zijn bedoeld om de kwaliteit van de (jeugd)hulpverlening te kunnen beoordelen. Als leidraad hebben wij dan ook het Toetsingskader Verantwoorde Hulp voor Jeugd gebruikt dat is opgesteld door het Ministerie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Belangrijk is dat Jeugdigen worden beschermd tegen gevaren die hun ontwikkeling bedreigen. A Uitvoering hulp Professionals bieden passende hulp: Professionals bieden hulp die aansluit bij de relevante ontwikkelingstaken van de jeugdigen en de problematiek van de jeugdigen en hun ouders. Daarnaast bieden zij hulp die aansluit bij de achtergrond, de eigen mogelijkheden en het probleemoplossend vermogen van de jeugdige. Professionals werken volgens professionele standaarden: Professionals werken volgens de richtlijnen van de beroepsgroep. Zij werken doelgericht en planmatig. Zij werken dus met een zorg- of ondersteuningsplan met hierin smart geformuleerde doelen, wat regelmatig geëvalueerd en bijgesteld wordt. Professionals betrekken jeugdigen en hun ouders bij de hulp: Professionals werken met een Zorg- of ondersteuningsplan dat door of in overleg met de jeugdigen en hun ouders is opgesteld. Professionals bejegenen de jeugdigen en hun ouders met respect en nemen hen serieus bij de uitvoering van de hulp. Professionals zorgen ervoor dat jeugdigen contact kunnen onderhouden met hun ouders en hun netwerk (van toepassing indien jeugdigen ook op ZOAL plek wonen). Professionals stemmen af met de bij de jeugdigen en hun ouders betrokken instanties: Professionals stemmen het plan af met de plannen van de overig betrokken instanties. B Veiligheid Professionals houden goed zicht op de veiligheid van jeugdigen: Professionals hebben een actueel beeld van de veiligheid van de jeugdigen en schatten de veiligheidsrisico s van de jeugdigen systematisch in. Zij beoordelen de veiligheidsrisico s in multidisciplinair verband. Professionals beperken de veiligheidsrisico s voor jeugdigen: Professionals bepalen mede op basis van de veiligheidsrisico s de in te zetten hulp. Ook bewaken zij de gemaakte afspraken over het beperken van veiligheidsrisico s. Professionals treden bij acute onveiligheid actief op. 4
De aanbieder zorgt ervoor dat jeugdigen op een veilige wijze medicatie ontvangen: De aanbieder organiseert het omgaan met medicatie zorgvuldig. Professionals gebruiken een actueel medicatie overzicht en bewaren medicijnen verantwoord. C Leefklimaat De fysieke leefomgeving is van goede kwaliteit: De fysieke omgeving dient veilig, schoon en passend te zijn. Het leefklimaat is passend bij jeugdigen: Het leefklimaat [ast bij de leeftijd en ontwikkelingsfase van de jeugdigen. Dagelijkse routine en huisregels dragen bij aan de ontwikkeling van jeugdigen. Jeugdigen leiden een voor hen zo normaal mogelijk leven, inclusief onderwijs en vrije tijdsbesteding. Professionals hebben een respectvolle houding naar de jeugdigen: Professionals hebben tijd en aandacht voor de jeugdigen en respecteren de privacy. D Cliëntenpositie De ZOAL aanbieder geeft jeugdigen en hun ouders voldoende mogelijkheid om voor hun individuele belangen op te komen: De aanbieder onderneemt actie wanneer de jeugdigen of hun ouders aangeven ontevreden te zijn over de geboden hulp. Bij problemen kunnen jeugdigen of hun ouders ook gebruik maken van een onafhankelijk vertrouwenspersoon. Tevens is er mogelijkheid om een klacht in te dienen bij een onafhankelijke klachtencommissie. E Bestuurlijke organisatie De aanbieder van de ZOAL plek voert systematisch kwaliteitsmanagement uit: De aanbieder registreert en analyseert incidenten en voert naar aanleiding van de analyse verbeteringen door. De aanbieder zet gekwalificeerde professionals in: De aanbieder zet gekwalificeerde en geregistreerde professionals, tenzij de inzet van een niet geregistreerde professional niet afdoet aan de kwaliteit van de hulp of noodzakelijk is voor de kwaliteit. De professionals zijn wel aantoonbaar geschoold voor de functie die zij uitoefenen. De aanbieder biedt professionals de mogelijkheid kennis en vaardigheden actueel te houden. De aanbieder voldoet aan geselecteerde nalevingsnormen: De aanbieder beschikt over een verklaring Omtrent het Gedrag van alle personen waar jeugdigen en ouders structureel contact mee hebben. De aanbieder heeft een meldcode huislijk geweld en kindermishandeling. 5
3 Kwaliteitseisen m.b.t. onderwijs Onderstaande kwaliteitseisen zij afgeleid van het toezichtkader voor het (voorgezet) speciaal onderwijs (van de Inspectie van het Onderwijs). Daarbij wordt aangesloten bij de kwaliteitsgebieden Onderwijsresultaten, Onderwijsproces en kwaliteitszorg en ambitie van het waarderingskader. Het onderdeel schoolklimaat uit het waarderingskader betreft de veiligheid en het pedagogisch klimaat. Deze onderdelen komen terug in de kwaliteitseisen voor jeugdhulpverlening. Het onderdeel financieel beheer is niet in de kwaliteitseisen opgenomen omdat de ZOAL-aanbieder geen eigen financiering voor onderwijs vanuit de overheid ontvangt. A Het onderwijsaanbod Het aanbod bereidt de cliënten voor op hun vervolgbestemming en samenleving. De ZOAL-aanbieder beschikt over een onderwijsplan waarin is vastgelegd: het onderwijsaanbod van de ZOAL-aanbieder; de daarbij behorende (landelijk vastgestelde) kerndoelen van het onderwijs; de wijze waarop (individuele) onderwijsprogramma s worden opgesteld en een passende voorbereiding vormen op te behalen diploma s of deelcertificaten. de wijze waarop het aanbod wordt afgestemd op de specifieke onderwijsbehoefte (en vervolgbestemming) van een leerling; de wijze waarop de leerinhouden evenwichtig en in samenhang over de leerjaren heen verdeeld worden en cliënten voldoende tijd krijgen om zich het aanbod eigen te maken. Er is een aanbod voor taal en rekenen dat is afgestemd op de referentieniveaus en dat past bij het niveau van alle cliënten. Het aanbod draagt bij aan de basiswaarden van de democratische rechtsstaat. B Zicht op ontwikkeling en begeleiding De ZOAL-aanbieder volgt en begeleidt de cliënten zodanig dat zij een ononderbroken ontwikkeling kunnen doorlopen. De ZOAL-aanbieder verzamelt met behulp van een leerling- en onderwijsvolgsysteem systematische informatie over de kennis en vaardigheden van haar cliënten. Voor de kennisgebieden taal en rekenen/wiskunde gebeurt dit met genormeerde toetsen. 6
De ZOAL-aanbieder stelt bij de start van het onderwijs op basis van alle gegevens een passend ontwikkelingsperspectief voor elke leerling op dat sturing geeft aan het plannen en volgen van de ontwikkeling van de cliënten. Daarnaast verzamelt de ZOAL-aanbieder systematisch informatie over de voortgang in de ontwikkeling met behulp van toetsen, observaties, cliëntenwerk, gesprekken en (zelf)rapportages. De leraren gebruiken deze informatie om het onderwijs dagelijks en op langere termijn af te stemmen op het niveau en de ontwikkeling van de kinderen, om hiaten of voorsprongen te signaleren en om te bepalen welke cliënten extra ondersteuning, begeleiding of externe zorg nodig hebben. Ze gebruiken daarbij een cyclische aanpak van evalueren, analyseren, plannen, uitvoeren en weer evalueren. C Didactisch handelen en praktijkvorming Het didactisch handelen van de leraren stelt cliënten in staat tot leren en ontwikkelen. De leraren plannen en structureren hun handelen met behulp van informatie die zij over cliënten hebben. Zij zorgen ervoor dat het niveau van hun lessen past bij het beoogde eindniveau van cliënten. De aangeboden leerstof is logisch opgebouwd binnen een reeks van lessen alsook binnen één les. De leraren creëren een leerklimaat waardoor cliënten actief en betrokken zijn. Met geschikte opdrachten en heldere uitleg structureert de leraar het onderwijsaanbod zodanig dat de leerling het zich eigen kan maken. De praktijkvorming draagt bij aan de geplande leeractiviteiten. D Samenwerking De ZOAL-aanbieder werkt samen met partners om het onderwijs voor haar cliënten vorm te geven. De ZOAL-aanbieder werkt samen met scholen en andere voorzieningen. Aan het eind van de begeleidingsperiode en bij tussentijds vertrek informeert de ZOALaanbieder de ouders en het eventuele vervolgonderwijs over de ontwikkeling van de cliënten. E Toetsing en resultaten De toetsing en afsluiting verlopen zorgvuldig. Indien de capaciteiten van een cliënt dit toelaten biedt de ZOAL-aanbieder de mogelijkheid om een landelijk erkend diploma of deelcertificaat te halen. 7
De ZOAL-aanbieder waarborgt de kwaliteit van toetsafname. De leraren nemen de toetsen af conform de voorschriften. Ouders worden geïnformeerd over de vorderingen van de cliënten. De ZOAL-aanbieder volgt een zorgvuldige procedure bij het bepalen van het advies voor vervolgonderwijs. Het eindniveau van de cliënten past bij de in de ontwikkelingsperspectieven geformuleerde resultaten. F Kwaliteitszorg en -cultuur Het bestuur en de school hebben een stelsel van kwaliteitszorg ingericht en verbeteren op basis daarvan het onderwijs. Met een stelsel van kwaliteitszorg (beschreven in het onderwijsplan) bewaakt en bevordert het bestuur de kwaliteit van het onderwijsproces en de leerresultaten. De oorzaken van eventueel tekortschietende onderwijskwaliteit zijn geanalyseerd en waar nodig worden verbeteringen doelgericht doorgevoerd. Ieder werkt vanuit zijn eigen rol aan de versterking van de onderwijskwaliteit. Het bestuur zorgt voor bekwaam en bevoegd personeel op alle scholen en maakt mogelijk dat het personeel haar bekwaamheid onderhoudt. 8