1 Referentie II Rick Nouwen 24 November 2009
2 Markeringen Voornaamwoorden, bepaalde substantiefgroep, onbepaalde substantiefgroep etc. Dit is een leuke dierentuin. De apen zijn erg tam. Dit is een leuke dierentuin. Apen zijn tam. Vandaag: wat doen verschillende markeringen? Alleen over referentiële identiteit
3 De Givenness-hiërarchie Gundel, Hedberg & Zacharski 1993 Hypothese 1: elementen in een taal die verwijzen geven signalen over de cognitieve status van de referent Hypothese 2: verwijzende elementen zijn hiërarchisch geordend al naar gelang de cognitieve status die gesignaleerd wordt Die cognitieve status wordt givenness genoemd
4 De Givenness-hiërarchie hoge activatie persoonlijke voornaamwoorden aanwijzende voornaamwoorden substantiefgroepen met een aanwijzend vnwd substantiefgroepen met een bepaald lidwoord substantiefgroepen met een onbepaald lidwoord lage activatie
5 De Givenness-hiërarchie Een grove beschrijving van signalen: hij: de aandacht is momenteel op deze referent gevestigd die: deze referent is momenteel deel van het korte-termijngeheugen die man: de hoorder kan de beoogde referent identificeren doordat er een representatie van in zijn geheugen zit de man: aan de hand van de beschrijving kan de hoorder de referent identificeren een man: de hoorder is in staat een representatie van de referent maken
6 De Givenness-hiërarchie (i) Er lag een boek op mijn buro. (ii) Het had een rode omslag. (i) Er lag een boek op mijn buro. (ii) Dat verbaasde me. het > dat > dat boek > het boek > een boek
7 Beschrijvingen Verder signaal: de lengte van een substantiefgroep het boek het boek op mijn buro het boek op mijn buro waar je het net over had Substantiefgroepen die meer informatie in zich dragen, vooronderstellen een lagere activatie van de referent Gevolg: eerst lange substantiefgroepen, dan korte
Beschrijvingen Clark & Wilkes-Gibbs 1986 8
9 Beschrijvingen Clark & Wilkes-Gibbs 1986 1. All right the next one looks like a person who s ice skating, except theyre sticking two arms out in front 2. Um, the next one s the person ice skating that has two arms 3. The third one is the person ice skating, with two arms 4. The next one s the ice skater 5. The fourth ones the ice skater 6. The ice skater
10 Eigennamen Ook bij eigennamen: korter = hogere activatie De Nederlandse Premier Jan-Peter Balkenende Premier Jan-Peter Balkenende Jan-Peter Balkenende Balkenende De precieze givenness-hiërarchie inclusief eigennamen staat nog ter discussie Grofweg: hij > die > Jan-Peter > die man > de man > Jan-Peter Balkenende > Premier Jan-Peter Balkenende > een premier
11 Samenvatting Referentiële elementen signaleren de activatie van de referent Een hiërarchie van signalerende elementen hij > die > die man > de man > de man die daar staat > een man In teksten verwacht je dat de manier van refereren verandert naarmate de tekst vordert Maar wat bepaalt activatie eigenlijk?
12 Wat bepaalt activatie? Afstand in de tekst & belang voor de tekst Wanneer werd er voor het laatst naar de referent verwezen? De Franse politie heeft de vermoedelijke militaire leider van de militante Baskische afscheidingsbeweging ETA opgepakt. Garikoitz Aspiazu Rubina, alias Txeroki, werd in de nacht van zondag op maandag in de Pyreneeën gearresteerd. ˆ ˆ Hoog: de militaire leider Txeroki Laag: de Franse politie Wat is de rol van de referent in de tekst? (Hoe vaak is er al naar de referent verwezen?) Wikipedia tekst over Willem Drees ˆ Steeds hoog: Willem Drees
13 De Givenness-hiërarchie De givenness-hiërarchie gaat over voorkeuren Afwijken van de hiërarchie staat interpretatie meestal niet in de weg (i) Er lag een boek op mijn buro. (ii) Het boek had een rode omslag. Door een markering te gebruiken die niet bij de activatie hoort, kan een zender een meta-signaal afgeven... bijvoorbeeld over de struktuur van de tekst
14 De Armin van Buuren-tekst De Nederlandse Armin van Buuren werd vannacht opnieuw uitgeroepen tot beste dj ter wereld, door de lezers van het Britse tijdschrift DJ Magazine. De trance-dj stond vorig jaar ook al op één. Tiësto, die de prijs in 2002, 2003 en 2004 in de wacht sleepte, werd tweede. Het gaat goed met Armin van Buuren. De dj en producer uit Koudekerk aan de Rijn is bezig aan een zegetocht, nationaal en internationaal. In maart dit jaar veroverde hij in Miami twee International Dance Music Awards (beste Europese dj, en beste radioprogramma). In april gaf hij een negen uur durend optreden in een uitverkochte Jaarbeurs in Utrecht. En afgelopen januari won hij de Popprijs 2007. Hij is de ambassadeur van trancemuziek, het belangrijkste culturele exportproduct van Nederland, aldus het juryrapport....
15 De Armin van Buuren-tekst [a] Armin van Buuren [a1] De trance-dj [a2] Armin van Buuren [a3] De dj en producer uit Koudekerk aan de Rijn [a4] hij [a5] hij [a6] hij [a7] hij
16 De Armin van Buuren-tekst De Nederlandse Armin van Buuren werd vannacht opnieuw uitgeroepen tot beste dj ter wereld, door de lezers van het Britse tijdschrift DJ Magazine. De trance-dj stond vorig jaar ook al op één. Tiësto, die de prijs in 2002, 2003 en 2004 in de wacht sleepte, werd tweede. Het gaat goed met Armin van Buuren. De dj en producer uit Koudekerk aan de Rijn is bezig aan een zegetocht, nationaal en internationaal. In maart dit jaar veroverde hij in Miami twee International Dance Music Awards (beste Europese dj, en beste radioprogramma). In april gaf hij een negen uur durend optreden in een uitverkochte Jaarbeurs in Utrecht. En afgelopen januari won hij de Popprijs 2007. Hij is de ambassadeur van trancemuziek, het belangrijkste culturele exportproduct van Nederland, aldus het juryrapport. Armin van Buuren (25 december 1976) groeide op in Koudekerk aan de Rijn. Zijn vader is huisarts en zijn moeder freelance journalist. Een muzikale ouwehoerfamilie, volgens broer Eller (27), die na een opleiding aan de rockacademie gitarist werd in de urbanmetalband Bagga Bownz. Thuis stond er altijd muziek aan. Er kwamen vaak vrienden over de vloer, die tot diep in de nacht bleven hangen. Dan lagen Armin en Eller in bed te luisteren naar de muziek die net iets te hard stond.
17 De Armin van Buuren-tekst [a] Armin van Buuren [a1] De trance-dj [a2] Armin van Buuren [a3] De dj en producer uit Koudekerk aan de Rijn [a4] hij [a5] hij [a6] hij [a7] hij [a8] Armin van Buuren [a9] zijn [a10] Armin
18 Nota-opdracht 3C Presenteer de tekst opnieuw, maar verander nu op drie plekken in je tekst de markering van een referentiël verband. Zorg dat de drie veranderingen steeds van elkaar verschillen. Bijvoorbeeld: hij de man, de Britse premier Brown hij, en dat boek dat. 3D Geef per verandering in 3C aan welke variant beter is. Doe dit door de activatie van de referent te bespreken en de mate waarin de markering activatie signalleert. Armin van Buuren groeide op in Koudekerk aan de Rijn Hij groeide op in Koudekerk in de Rijn Mismatch activatie met Armin van Buuren...maar nieuwe paragraaf