Bijlage 1 beantwoording deelvragen Beantwoording deelvraag 1 Waartoe leert volgens de visie van het Sint Vituscollege de leerling de grammatica van het vak Latijn? Interview sectordirecteur onderbouw, René van Bemmel, d.d. 5 juni 2015 Leerlingen leren Latijn allereerst om een bijzondere taal te leren, waar allerlei kennis en taalvaardigheid mee verbonden is en daaraan gekoppeld een stukje cultuur en geschiedenis waaruit de taal is ontstaan. En dat heeft weer van alles te maken met het ontstaan van onze Westerse cultuur, die we in Nederland ook nog steeds hebben. Bildung in de zin dat je je persoonlijk vormt als leelring en dat je betekenis geeft aan wat je leert. Niet alleen als vak, maar ook wat te maken heeft met je eigen vorming en groei en de betekenis die het heeft aan toekomstperspectieven en normen en waarden waarvoor je staat. En dat te ontdekken, dat geheel vinden wij wezenlijk. Je leert op school niet alleen om voor een vak een acht te halen of een tien, maar het is een belangrijke fase in je leven. Op school krijg je de gelegenheid om je te vormen tot een persoon die uiteindelijk zelfstandig en met genoeg vaardigheden en kennis zich kan handhaven. De bijdrage van vertaalvaardigheid en grammatica hieraan: Vertaalvaardigheid heb je nodig om de grondteksten in het Latijn om die te verstaan, te begrijpen, te lezen, te analyseren en de diepere betekenis, de lagen die daarin zitten te kunnen begrijpen. Bron 2: Gesprek sectieleider klassieke talen, d.d. 27 mei 2015 Het doel van Latijn legt Hella uit aan de hand van het gymnasium motto alma tellus, laetus flos. Dit betekent het volgende: uit een vruchtbare bodem komt een blije/goede bloem voort. Ze vindt het belangrijk dat de gymnasiast de gelegenheid krijgt zich breed en diep te ontwikkelen in taalkundig, historisch en cultureel opzicht zodat de talenten van de leerling ten volle ontplooid worden. De bijdrage van vertaalvaardigheid en grammatica hieraan: Eigenlijk wordt de leerling bij geen enkel vak zo grondig getraind in close reading als bij de klassieke talen, Latijn en Grieks. Close reading houdt in dat de tekst zo volledig mogelijk, in alle opzichten begrepen wordt. Dat betekent dat de semantische waarde, de grammaticale structuur en betekenis en de implicaties van de inhoud uitgeplozen
worden. In de details van klassieke teksten zitten regelmatig diepe inzichten. Denk aan de bijzonder obscure koorliederen van de tragedie die bij nadere bestudering fundamentele gezichtspunten bevatten waarover vandaag de dag nog steeds nagedacht wordt, die nog steeds relevant zijn. Literatuur is een spiegel, maar die functie bereik je niet door oppervlakkig lezen. Grammatica en vertaalvaardigheid zijn dus essentieel. Beleidstuk officiele Powerpoint presentatie ter promotie van het gymnsium voor ouders, d.d. 15 januari 2015 Dit wordt uitgelegd aan de hand van twee motto s die het Sint Vituscollege hanteert: Alma tellus, laetus flos, d.w.z. uit een vruchtbare bodem komt een blije/goede bloem/vrucht voort. Het belang van een brede culturele ontwikkeling als basis voor het ontplooien van talenten. Ago, ergo sum, d.w.z. actief gymnasiaal onderwijs (ago) waardoor het geleerde beter beklijft. Dit krijgt vorm in vele excursies, het zogenaamde levende Latijn als lesmethode en vakoverstijgende projecten met techniek, Frans, biologie et cetera. Dit alles leidt tot Bildung, dat als volgt uitgelegd wordt: Not just training but education Het proces van persoonlijke vorming op basis van een brede kennismaking met en beschouwing van culturele en maatschappelijke verworvenheden en uitingen. Deze Bildung wil gymnasiasten opleiden tot zelfstandig denkende individuen. / samenvatting De visie van de sectie klassieke talen stemt grotendeels overeen met hetgeen de schoolleiding uitdraagt in interviews en officiële beleidspresentaties. De centrale gedachte daarbij is dat leerlingen door middel van de grondige studie naar teksten, waarvoor grammatica en vertaalvaardigheid noodzakelijk zijn, inzichten verwerven die niet alleen wetenschappelijk relevant zijn, maar ook kunnen bijdragen aan de persoonlijke ontwikkeling en vorming.
Beantwoording deelvraag 2 Wat zijn de door de sectie gewenste kern- en leerdoelen voor Latijn in de onderbouw? Herziene versie kerndoelen klassieke talen en Antieke cultuur, Goris (1998) De bron is eigenlijk irrelevant daar de overheid sinds 2006 geen leerdoelen specifiek voor Latijn meer heeft vastgelegd. Deze publicatie geeft wel een voorbeeld van hoe voordien de door de overheid gestelde doelen werden geformuleerd en uitgewerkt. Bron 2: Doorlopende leerlijnen vertaalvaardigheid klassieke talen, SLO (2011) Deze bron geeft suggesties voor het ontwikkelen van een leerlijn. Enerzijds worden abstracte aanbevelingen gedaan, terwijl anderzijds leerlijnen van andere scholen ter voorbeeld als bijlage zijn toegevoegd. Op die manier is dus lering getrokken uit good practices van andere scholen. De inzichten uit deze bron vormen de ruggengraat van de door mij ontwikkelde leerlijn. Zo is de onderverdeling in woordenschat, vormleer en (toegepaste) grammatica overgenomen. Overleg sectieleden Uit gesprekken met sectieleden H. de Wit en P. Kemper blijkt dat de lijst met leerdoelen zoals geformuleerd in SLO (2011) volledig is, helemaal in lijn met de door het CEVO veronderstelde minimumlijst voor het eindexamen Latijn. De sectie wil dat aan het einde van de onderbouw alle grammaticale onderdelen en vertaalvaardigheden behandeld zijn die later als einddoelen bij het eindexamen ook veronderstelt worden. In feite zijn dit dus de CEVO eisen. Deze moeten verdeeld worden over de drieënhalf jaar van de onderbouw Latijn.
Beantwoording deelvraag 3 In welke volgorde worden voornoemde doelen idealiter nagestreefd? Doorlopende leerlijnen vertaalvaardigheid klassieke talen, SLO (2011) Deze bron geeft niet alleen een opsomming van eventuele leerdoelen, maar verdeelt deze ook over de leerjaren. Dit voorstel is als beginpunt gebruikt voor de door mij ontwikkelde leerlijn. Daarbij waren met name de leerlijn van het Sorghvliet te Den Haag en het Stedelijk gymnasium te Leeuwarden goede voorbeelden. Beiden zijn opgenomen in de SLO publicatie. Bron 2: Overleg met sectiegenoten Zoals bij deelvraag 3 is deze informatie moeilijk samen te vatten. Op basis van jarenlange ervaring met de door ons gebruikte methode hebben we als sectie gekozen voor een logische opbouw van de grammatica. Hier zijn wel accentverschillen te zien met andere scholen. Het resultaat van de is echter terug te vinden in de ontwikkelde leerlijn. Leerlijn grammatica Nederlands met uitleg door sectieleider Omdat de sectieleider van Nederlands in betreffende periode ziek was en het behoorlijk druk was op school heb ik deze bron niet kunnen benutten. De vervangende sectieleider heeft echter kort gekeken naar de leerlijn voor klas 1 en gaf aan dat leerlingen veel terminologie nog niet voldoende kennen. Met andere woorden, ze hebben de zinsdelen wel behandeld op de basisschool, maar nog niet opnieuw bij Nederlands op de middelbare school. Gymnasiasten maken bij Latijn dus kennis met grammaticale begrippen die andere kinderen pas later bij Nederlands tegenkomen. Zie de leerlijn.
Beantwoording deelvraag 4 Hoe kan de volgorde van deze doelen het best geïntegreerd worden binnen het rooster en de jaaragenda? Toetsrooster en jaaragenda Sint Vituscollege, versie 2014-2015 Het Sint Vituscollege hanteert 3 rapport periodes per jaar. Elke periode wordt afgesloten met een CP- toets, een toets die voor elke parallelklas identiek is. Op dat moment moeten dus in verschillende klassen dezelfde leerdoelen bereikt zijn. Bron 2: Overleg met sectiegenoten klassieke talen Hiervoor geldt wederom dat de resultaten terecht zijn gekomen in de ontwikkelde leerlijn. Als zodanig dus niet controleerbaar. De bestaande structuur van periodes kan goed overeenstemmen met de te hanteren drempels van de leerlijn. Het verdient aanbeveling dat er wel altijd, dus na elke periode, een CP toets Latijn wordt ingepland. Soms valt deze weg omdat er teveel toetsen zijn, bijvoorbeeld in klas 3.