RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEIT VAN VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE IN 2014 IN DE GEMEENTE Mill en Sint Hubert Plaats : Mill Gemeentenummer : 0815 Onderzoeksnummer : 276859 Datum onderzoek : 14 juli 2014 Datum vaststelling : 5 november 2014
Pagina 2 van 16
INHOUDSOPGAVE VOORWOORD.......................................... 5 1 INLEIDING............................................ 7 2 VVE IN DE GEMEENTE MILL EN SINT HUBERT.................... 9 3 CONCLUSIES.......................................... 15 Pagina 3 van 16
Pagina 4 van 16
VOORWOORD In de periode 2007-2012 heeft de Inspectie van het Onderwijs een landelijke bestandsopname uitgevoerd naar de kwaliteit van voor- en vroegschoolse educatie (vve). Daarna is het signaalgestuurde toezicht op vve in werking getreden. Het signaalgestuurde toezicht vve begon eind 2013 met het versturen van digitale vragenlijsten naar de 315 middelgrote en kleine gemeenten. Voor de 37 grote gemeenten is er tot en met 2015 een apart monitortraject. Op basis van een analyse van de digitale vragenlijsten is besloten om in middelgrote en kleine gemeenten waar risico s ten aanzien van de uitvoering van de wettelijke vve-verplichtingen lijken te bestaan, een onderzoek uit te voeren. Het onderzoek is uitgevoerd in de tweede helft van 2014. Dit rapport beschrijft in hoeverre de gemeente Mill en Sint Hubert in 2014 voldoet aan de eisen ten aanzien van vve en welke veranderingen hebben plaatsgevonden ten opzichte van de bestandsopname. De hoofdinspecteur primair onderwijs en speciaal onderwijs, dr. A. Jonk Pagina 5 van 16
Pagina 6 van 16
1 INLEIDING Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar het gemeentelijke beleid ten aanzien van voor- en vroegschoolse educatie (vve) in de gemeente Mill en Sint Hubert in 2014. De aanleiding van het onderzoek is het mogelijk bestaan van risico s ten aanzien van het voldoen aan wettelijke eisen ten aanzien van voor- en vroegschoolse educatie in deze gemeente. De basis van het onderzoek is een digitale vragenlijst die de gemeente heeft ingevuld. De inspectie heeft deze vragenlijst geverifieerd aan de hand van de aangeleverde documenten en de toelichting daarop in een gesprek met betrokkenen van de gemeente. Vervolgens heeft de inspectie de eisen met betrekking tot het vve-beleid beoordeeld en de veranderingen ten opzichte van de bestandsopname in beeld gebracht. Het signaalgestuurde toezicht op de vve-locaties maakt nog geen deel uit van dit onderzoek. De inspectie start na de zomer van 2014 met het signaalgestuurde toezicht op vve op de locaties. De signalen van de GGD zijn leidend om te bepalen welke peuterspeelzalen en kinderdagverblijven met voorschoolse educatie worden bezocht. Onderzoeksopzet Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Analyse van de beantwoorde digitale vragenlijst in relatie tot de bevindingen tijdens de bestandsopname. Analyse van aanvullend opgevraagde informatie in relevante beleidsdocumenten van de gemeente. Intern overleg met het team Kinderopvang over GGD-toezicht in de gemeente. Een gesprek met de betrokken beleidsambtenaren over het vve-beleid van de gemeente. Beoordeling van vve-beleid van de gemeente Mill en Sint Hubert. Pagina 7 van 16
Toezichtkader Als basis voor de beoordeling gelden de beoordelingscriteria toezichtkader vooren vroegschoolse educatie voor gemeenten, zoals die te vinden zijn op: www.onderwijsinspectie.nl > onderwijssectoren > voor- en vroegschoolse educatie. Opbouw rapport Hoofdstuk 2 geeft een beeld van het vve-beleid op gemeentelijk niveau. Daar wordt ingegaan op de ontwikkeling van de gemeente sinds de bestandsopname (paragraaf 2.1) en op de door de gemeente aangeleverde vve-documenten (paragraaf 2.2). Tenslotte geeft de inspectie in dit hoofdstuk een oordeel over het gemeentelijke vve-beleid (paragraaf 2.3). Hoofdstuk 3 bevat de conclusies over het vve-beleid in de gemeente Mill en Sint Hubert. Pagina 8 van 16
2 VVE IN DE GEMEENTE MILL EN SINT HUBERT De gemeente Mill en Sint Hubert heeft in eerste instantie een digitale vragenlijst ingevuld. Op basis van de antwoorden heeft de inspectie mogelijke risico s gesignaleerd ten aanzien van het voldoen aan wettelijke eisen betreffende vooren vroegschoolse educatie. De digitale vragenlijst levert informatie over: wel of geen afspraken van de gemeente met de schoolbesturen en de houders over de doelgroepdefinitie, toeleiding, doorgaande lijn en resultaatafspraken; het bereik; de veranderingen bij de aspecten ouderbeleid, integraal vve-programma, externe zorg en interne kwaliteitszorg; het aantal vve-locaties en het aantal locaties waar de GGD tekortkomingen heeft gesignaleerd in het eerste domein (pedagogische praktijk). De beoordeling van het gemeentelijke beleid is gebaseerd op de digitale vragenlijst, opgevraagde gemeentelijke beleidsdocumenten, eventuele aanvullende informatie en het gesprek met de gemeente (zie paragraaf 2.3). Bij de beoordeling wordt gewerkt met een vierpuntsschaal: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig. Deze kwalificatie geeft aan dat echt iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn nodig Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen. Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat anderen hiervan kunnen leren. 2.1 Ontwikkeling van vve in de gemeente Mill en Sint Hubert sinds de bestandsopname Strikt genomen lijkt er op dit moment sprake van een lichte stagnatie in het gemeentelijk beleid rond vve. De gemeente Mill en Sint Hubert heeft namelijk géén eigen beleidsnotitie opgesteld of er zelfstandig voor gezorgd dat er een kwaliteitsslag gemaakt kon worden op de vve-locaties. Mede door ontwikkelingen in het veld van de peuterspeelzalen en kinderdagverblijven heeft één van de daarbij prominent betrokken organisaties (Spring) echter een zodanige beleidsnotitie opgesteld dat de gemeente Mill en Sint Hubert daar dankbaar gebruik van kan maken. Die notitie bevat namelijk goede aanzetten voor een meer structurele benadering van vve binnen de gemeente als geheel. Over de status van deze notitie bestond tot voor kort Pagina 9 van 16
enige onduidelijkheid. Daarom kon de inspectie in de oordelen van het beleid de positieve elementen daarin in eerste instantie slechts gedeeltelijk honoreren, als aanzetten voor gemeentelijk beleid. Het overnemen van het door Spring aangereikte beleid maakt het mogelijk een aantal indicatoren alsnog als 'voldoende' te waarderen. Zonder die notitie zou de inspectie op maar weinig indicatoren tot een voldoende oordeel kunnen komen. Het aantal vve-locaties is niet veranderd sinds de bestandopname en ook het aantal kinderen dat tot de doelgroep behoort, kent slechts lichte schommelingen. Inmiddels heeft de gemeente sluitende afspraken gemaakt met de regionale GGD over het onderzoeken van de vve-locaties. Daar neemt de GGD nu ook de voorschoolse educatie in mee. 2.2 Lijst met de vve-documenten die de gemeente Mill en Sint Hubert heeft aangeleverd - Organisatie van vve aanbod binnen de gemeente Mill en St. Hubert. Spring, maart 2014. 2.3 Het gemeentelijk vve-beleid In deze paragraaf geeft de inspectie haar bevindingen weer over het gemeentelijke vve-beleid. Per domein is beschreven op welke punten de inspectie het gemeentelijk beleid en uitvoering als voldoende ( 3 ) beoordeelt, waar nog verbeterpunten worden gezien, zowel zonder ( 2 ) als met ( 1 ) afspraken en op welke punten de gemeente als een voorbeeld voor anderen gezien wordt ( 4 ). De inspectie baseert haar bevindingen op de uitkomsten van de verificatie van de digitale vragenlijst door middel van documentenanalyse en gesprekken met vertegenwoordigers van de gemeente. Waar de bevindingen van de inspectie afwijken van het beeld uit de digitale vragenlijst van de gemeente wordt dit vermeld en onderbouwd. Pagina 10 van 16
HET GEMEENTELIJK VVE-BELEID 1 2 3 4 1A1 1A2 1A3 1A4 1A5 1A6 1A7 1A8 1A9 1B 1C Definitie doelgroepkind Bereik Toeleiding Ouders Integraal vve-programma Externe zorg Interne kwaliteitszorg van de voor- en vroegscholen Doorgaande lijn Resultaten Vve-coördinatie op gemeentelijk niveau Systematische evaluatie en verbetering van vve op gemeentelijk niveau DE VVE-CONDITIES 1 2 3 4 2A 2B De inspectie publiceert jaarlijks ook een oordeel over het toezicht dat door de gemeenten op de kinderopvang en peuterspeelzalen wordt uitgevoerd. Voor meer informatie hierover zie www.onderwijsinspectie.nl/onderwijssectoren/ Kinderopvang. GGD-rapport Gemeentelijk subsidiekader Toelichting 1 Verbeterpunten met een afspraak 1A9 Resultaten De indicator resultaten heeft tot nu toe (nog steeds) géén of nauwelijks aandacht gehad binnen de gemeente Mill en Sint Hubert. Afspraken hierover zijn nergens bekend of vastgelegd. De gemeente draagt er zorg voor dat de hier bedoelde afspraken alsnog tot stand komen. Uiterlijk 31 december 2014 dient de gemeente de inspectie een afschrift te hebben gestuurd, zodat de gegevensverzameling en duiding nog dit schooljaar 2014/2015 van start kan gaan. Pagina 11 van 16
2 Verbeterpunten 1A1 Definitie doelgroep Noch de gemeente noch Spring als aanbieder van voorschoolse voorzieningen, noch de betrokken basisscholen hebben helder voor ogen welke kinderen binnen deze gemeente tot de doelgroep zouden moeten behoren. Een aanzet tot het formuleren van de doelgroep treffen we wel aan in de notitie van Spring. Die gaat uit van een brede definitie die duidelijk verder gaat dan de gewichtenregeling. 1A2 Bereik Uit de beschikbare gegevens van zowel de gemeente, als vanuit de voorscholen zelf kan de inspectie afleiden dat het bereik van de kinderen met een vveindicatie niet optimaal is vast te stellen. Volgens een schatting van Spring zou het gaan om 24 peuters. Spring biedt in de huidige situatie in alle groepen op alle locaties in de dorpskernen van de gemeente, op alle dagdelen een vve-aanbod aan, aan alle kinderen. De gemeente geeft aan dat er zo 90 peuters worden bediend via de methodiek van vve. Meer precieze cijfers zijn nog niet voorhanden. 1A4 Ouders Over de rol van ouders van doelgroepkinderen zijn enkele zinnen opgenomen in de beleidsaanzet. Een concrete uitwerking wat die rol zou moeten inhouden en wie daarbij het initiatief neemt moet de gemeente, samen met haar partners, verder uitwerken. 1A7 Interne kwaliteitszorg Op alle vve-locaties, zeker die binnen het terrein van de voorscholen houdt de uitvoerende organisatie de vinger aan de pols. Dit blijkt uit de lijst van acties die ook van een vve-locatie mogen worden verwacht. Alle acties bij elkaar vormen de basis voor een interne kwaliteitszorg. Er is géén zicht op de afspraken die hierover binnen de vroegscholen zijn gemaakt. 1A8 Doorgaande lijn Ook over deze indicator zijn eerste afspraken vastgelegd in de beleidsnotitie. De doorgaande lijnen zijn vooral inhoudelijk uitgewerkt via het werken in thema's. In twee-maandelijks overleg tussen voor- en vroegscholen maken de Pagina 12 van 16
leidingegevenden hierover afspraken. Hoe beroepskrachten en leraren met ouders omgaan bestaan per organisatie aparte afspraken. Dat geldt ook nog voor de afstemming van de begeleiding en zorg. De vraag over het doorstroombeleid van voor- naar vroegschool is gemeentelijk eveneens nog niet uitgewerkt. 3 Voldoende 1A3 Toeleiding Uit de vragenlijst en het gevoerde gesprek kwam in eerste aanzet naar voren dat de gemeente Mill en Sint Hubert aan het begin staat van het opstellen van een beleidslijn als het gaat om de toeleiding van vve-geïndiceerde kinderen naar een voorschool. Mede door het vormen van een samenwerkingsverband met enkele andere gemeenten is de wijze waarop de toeleiding functioneert nu duidelijker vastgelegd. De gesprekken daarover met de GGD hebben een structurele oplossing gekregen. Zo zijn er inmiddels werkbare afspraken gemaakt over de indicatiestelling. Die belangrijke stap in de toeleiding neemt de regionale GGD al voor haar rekening. De GGD spoort bovendien ouders aan om, bij indicatie, hun kind naar een voorschool te sturen. 1A5 Integraal programma Onder regie van Spring, die nu alle voorschoolse voorzieningen beheert binnen de gemeente is er een deugdelijk integraal vve-programma (met een adequaat volgsysteem) aangeschaft en ingevoerd. Verreweg de meeste pedagogisch medewerkers en de betrokken leraren van de basisscholen hebben hiervoor een scholing gevolgd. De gemeente heeft die scholing betaald. 1A6 Externe zorg In de loop der jaren heeft de gemeente de nodige contacten gelegd met organisaties die de externe zorg richting de voorscholen voor hun rekening nemen. Het consultatiebureau en het Centrum voor Jeugd en Gezin vormen hierin vooralsnog de spilfunctie. Een nadere uitwerking van de taken en bevoegdheden van de onderscheiden partners is overigens nog wel wenselijk. 2A GGD-rapporten Van alle voorschoolse vve-locaties heeft de GGD rapporten opgesteld waarin de voorschoolse educatie inmiddels in voldoende mate wordt betrokken. Uit enkele onderzoeken zijn enkele tekortkomingen naar voren gekomen. Die hadden vooral betrekking op enkele technische aandachtspunten binnen de locaties. Pagina 13 van 16
2B Gemeentelijk subsidiekader Omdat de gemeente direct na de zomer de in de (extern) aangereikte beleidsnotitie aanbevelingen heeft overgenomen beschikt ze vanaf augustus 2014 over een helder subsidiekader voor de vve-activiteiten. 4 Voorbeeld voor anderen géén Pagina 14 van 16
3 CONCLUSIES De inspectie heeft op het niveau van de gemeente het beleid voor de voor- en vroegschoolse educatie in de gemeente Mill en Sint Hubert beoordeeld. Dit vanwege mogelijke risico s ten aanzien van de uitvoering van wettelijke eisen betreffende voor- en vroegschoolse educatie. Conclusies gemeentelijk vve-beleid De gemeente Mill en Sint Hubert heeft een nieuwe start gemaakt met het gemeentelijke vve-beleid. In de jaren na de bestandopname eind 2012 is er enige tijd weinig voortgang geboekt als het gaat om de rol van de gemeente binnen de kaders van vve. Mede door een initiatief van een externe, bij vve betrokken organisatie, heeft de gemeente daar een positieve wending aan gegeven. Ze kon daarbij uitgaan van een aantal aangereikte keuzes voor het beleid in de komende jaren. Een belangrijke vraag die de gemeente kreeg voorgelegd, gaat over een spreiding van de beschikbare middelen over alle locaties, dan wel het gerichter inzetten op die locaties waar de meeste kinderen uit de doelgroep zitten. Samenwerking met andere gemeenten in de regio, bijvoorbeeld door personele unies van beleidsambtenaren, kan een oplossing bieden die niet alleen de gemeentelijke rol betreft, maar ook de kwaliteit van vve op de locaties. Ook op dit vlak zijn er in de regio veelbelovende veranderingen doorgevoerd. Verbeterafspraken 1A9 Resultaten Verbeterpunten 1A1 Doelgroep 1A4 Ouders 1A7 Interne kwaliteitszorg 1A8 Doorgaande lijn Voldoende oordelen 1A2 Bereik 1A3 Toeleiding 1A5 Integraal programma 1A6 Externe zorg 2A GGD-rapporten 2B Gemeentelijk subsidiekader Pagina 15 van 16
Voorbeelden voor anderen Géén Vervolgafspraken: Uitvoeren Verbeterafspraken (1): De gemeente Mill en Sint Hubert draagt er zorg voor dat er vóór het eind van dit kalenderjaar alsnog een afspraak is vastgelegd over het verzamelen en analyseren van de met vve beoogde resultaten. Dit zodat al dit schooljaar begonnen kan worden met die activiteiten. Signaalgestuurd toezicht: de inspectie zal begin 2015 opnieuw een vragenlijst sturen naar de middelgrote en kleine gemeenten en een inschatting maken van mogelijke risico s. Tevens worden daarbij de uitkomsten van eventuele locatieonderzoeken meegenomen. Op grond van de analyses wordt opnieuw bekeken in welke gemeenten in 2015 een onderzoek plaatsvindt. Pagina 16 van 16