Toespraak gedeputeerde Piet de Vey Mestdagh, Statenexcursie Hannover, 17/18 november 2011 Dames en heren, Het doet mij deugd U vanochtend een toelichting te kunnen geven op de Noord-Nederlandse en Groningse aspiraties ten aanzien van grensoverschrijdende samenwerking en de daarin te onderkennen speerpunten. Zowel op nationaal als op regionaal en lokaal niveau staat de samenwerking met de buurlanden de laatste jaren zeer ruim in de belangstelling in Nederland. Ook dit bezoek van Provinciale Staten van Groningen aan de Landtag van Niedersachsen is een teken van de steeds sterkere banden die er ontstaan tussen Niedersachsen en Noord-Nederland. Banden die wij koesteren en graag verder willen uitbouwen.
Nog mooier is het dat de koestering van grenscontacten en de belangstelling voor daadwerkelijke samenwerking met de buren wederzijds is. We hebben met grote instemming kennisgenomen van het initiatiefvoorstel over grensoverschrijdende samenwerking dat momenteel bij uw Landtag hier in Hannover in behandeling is. Een mooi signaal daarbij is ook dat uw Commissie voor Bonds- en Europese Zaken de intentie heeft de afsluitende discussie over dit onderwerp in het begin van volgend jaar niet hier, maar in Bad Nieuweschans te willen houden. Nu alvast een heel bijzonder welkom daarvoor. Wij zijn er klaar voor om de banden Noord-Duitsland op verschillende fronten aan te halen. Wij zijn al goede buren en er zijn uitstekende mogelijkheden om elkaar verder te versterken. De verwachting dat onze wederzijdse contacten en gezamenlijke initiatieven na opheffing van de NHI, de
Nieuwe Hanze Interregio, via andere wegen zelfs intensiever zouden kunnen worden voortgezet, lijkt bewaarheid te worden. Daar zijn we in Noord- Nederland bepaald gelukkig mee omdat we daarmee op een aantal gebieden verder op weg kunnen om grensoverschrijdend in Europa Region of Excellence te worden. Het Europese cohesiebeleid biedt ons hiervoor belangrijke kansen. Noord-Nederland en Niedersachsen kunnen samen optrekken om de Europese doelstellingen voor de nieuwe beleidsperiode 2014 2020 te helpen vervullen. EU 2020 gaat uiteraard over programma s en geld, maar vooral ook over inhoudelijke ambitie. Twee speerpunten: Europa wil ten eerste de economische crisis succesvol bestrijden en ten tweede een duurzaam antwoord vinden op de klimaatproblematiek. De Europese regio s, en dus ook
ónze regio s, kunnen daarin een belangrijke rol spelen. Daartoe zullen wij echter wel moeten aantonen dat wij klaarstaan om deze inhoudelijk ambitie te helpen vervullen. Dames en heren: dat kúnnen wij, en wel des te beter als we samen optrekken! Noord-Nederland werkt al sinds het begin van het nieuwe millennium aan het versterken van de noordelijke kenniseconomie. Die inspanning focust meer en meer op een beperkt aantal kansrijke clusters, de zogenaamde key-clusters Agribusiness, Watertechnologie, Sensortechnologie, Healthy Ageing en Energie. Wij ontwikkelen deze clusters in een vruchtbare combinatie van overheden, kennisinstellingen en bedrijfsleven. Overigens zoeken partijen binnen deze clusters al volop samenwerking over de grens.
Wij zien als regionale overheid grote kansen in innovatieve samenwerking met Niedersachsen. Gezamenlijk optrekken biedt ons allebei betere toegang tot de Europese besluitvorming en betere kansen om de Europese fondsen te benutten. Daar zullen onze beide regio s volop van kunnen profiteren en in die samenwerking zouden we ook andere regio s, bijvoorbeeld rond Noord- en Oostzee, kunnen betrekken. Onze commissaris van de Koningin, Max van den Berg, zal u zometeen uitgebreid meenemen in de kansen die wij zien rond het thema Energie. Ik wil u nu graag iets vertellen over Healthy Ageing en hoe wij daar in Groningen en Noord-Nederland aan bouwen. Het Healthy Ageing Network Northern Netherlands, HANNN, is in het leven geroepen om nieuwe
economische activiteit te genereren op basis van de kennis van ziekte en gezondheid. Het is onze ambitie om met behulp van het HANNN - bedrijven in de lifesciences-sector in onze regio te laten groeien, en nieuwe bedrijven aan te trekken. 75% van de lifesciences-bedrijven in Nederland heeft minder dan 25 medewerkers, 85% minder dan 50 medewerkers. Maar vergis u niet: ondanks hun bescheiden grootte zitten hier bedrijven tussen die op hun gebied tot de top van de wereld behoren. Het Universitair Medisch Centrum Groningen daarentegen is met zijn meer dan 10.000 medewerkers de grootste werkgever van de regio. De Rijksuniversiteit Groningen en het UMCG werken al enkele jaren intensief samen met de Carl van Ossietzky Universiteit Oldenburg, om te komen tot een gezamenlijk uit te voeren artsopleiding.
Deze verbintenis ondersteunt de Oldenburgse ambitie om een medische faculteit op te richten. De Groningse artsenopleiding staat model voor het gezamenlijk in te richten opleidingstraject. Dit intitiatief heeft de naam EMS (European Medical School Oldenburg- Groningen) gekregen. Een klein jaar geleden zijn alle procedures en beoordelingstrajecten doorlopen en heeft de Bondsregering ingestemd met de plannen. Oldenburg voert een zesjarige Modelstudiengang in, waarbij de eerste drie jaren afgeleid zijn van de Groningse bachelor en waarbij de tweede drie jaar in principe indentiek zijn aan de Groningse master. Groningse docenten zullen een bijdrage leveren aan het onderwijs in Oldenburg. Waarschijnlijk zullen we enkele gezamenlijke hoogleraren benoemen. Studenten zullen een jaar aan de andere kant van de grens studeren, waarna zij de eindkwalificatie, het diploma, van beide instellingen ontvangen.
De eerste studenten in Oldenburg zullen in september 2012 beginnen. Dames en heren, zo concreet kan grensoverschrijdende samenwerking zijn! Dan terug naar Healthy Ageing. Wat is dat eigenlijk? Het antwoord op deze vraag is heel eenvoudig. Healthy Ageing is het verbeteren van de kwaliteit van het leven. Dat doen we door het voorkómen van aandoeningen en door vroege opsporing en tijdige behandeling zodat de negatieve gevolgen van een aandoening zoveel mogelijk beperkt worden. Preventie is een cruciale term in dit verband. Preventie heeft vooral effect via beïnvloeding van levensstijl: stoppen met roken, minder en gezonder eten en drinken, meer bewegen. Er is overigens de nodige
discussie over de ethische keuzes die we hierbij moeten maken, maar dat terzijde. Healthy Ageing gaat beslist niet alleen over ouderen, al doet de term dat misschien vermoeden. Gezondheid en welbevinden van mensen zijn het resultaat van een ingewikkeld samenspel van factoren. Ieder mens komt ter wereld met een unieke combinatie van genetische kansen en risico s. Afhankelijk van de omstandigheden en leefstijl van het individu leiden die kansen en risico s tot een meer of minder gezond en actief leven. Dit proces dat de hele levensloop omspant, begint al vóór de conceptie met de omstandigheden en leefstijl van de ouders die hun genen doorgeven. Belangrijke projecten rond Healthy Ageing zijn de projecten LifeLines en ERIBA van het Universitair Medisch Centrum Groningen, het UMCG.
ERIBA staat voor European Research Institute for the Biology of Ageing. Dit is een top-onderzoeksinstituut waar onderzoekers uit de hele wereld gezamenlijk onderzoek gaan doen naar de biologische grondslag van verouderingsprocessen. Het gebouw is bijna klaar en op dit moment worden de eerste toponderzoekers gecontracteerd. LifeLines is een cohort-studie waarbij het UMCG de gezondheid van uiteindelijk 165.000 deelnemers van drie generaties gedurende dertig jaar bestudeert. Het doel is om patronen te ontdekken van leefwijze en genetisch materiaal in relatie tot ziekte en gezondheid. Op dit moment zijn er al ruim 52.000 deelnemers. Zij vullen vragenlijsten in, hun bloed en urine worden verzameld, en hun hart- en longfunctie en bloeddruk worden getest. Dit is een project met belangrijke implicaties, denk alleen al aan de opslag van het bloed en de urine in
een cryogene omgeving, en denk aan de logistiek van het terugvinden van bepaalde samples voor onderzoek. Tot nu toe hebben we hier als overheden samen met het UMCG ongeveer 90 miljoen Euro in geïnvesteerd. Op lange termijn verwachten we dat de goudmijn aan data die uit dit onderzoek voortkomt, zal zorgen voor een substantiële stroom aan inkomsten uit de medicijn- en voedingsmiddelenindustrie. Het UMCG wil graag ook rond LifeLines samenwerken met Niedersachsen. Op dit moment wordt een haalbaarheidsstudie voorbereid voor een LifeLineslocatie ergens in de Ems Dollard Region, onder de werktitel LifeLines.DE. Vanuit die locatie kunnen, via de huisartsen in het gebied, Duitse burgers in de cohort-studie betrokken worden. Daarmee kunnen we enerzijds de basis van het LifeLinesonderzoek grensoverschrijdend verbreden en wordt anderzijds de nog bescheiden kenniseconomie van de Ems Dollard Region versterkt. De bestaande samenwerking tussen
het UMCG, de Carl von Ossietzky Universität en verschillende ziekenhuizen in de regio krijgt zo, naast patiëntenzorg en onderwijs, een derde pijler: wetenschappelijk onderzoek. Dames en heren, laten wij proberen rond deze en andere Healthy Ageing-projecten zo veel mogelijk tot grensoverschrijdende samenwerking te komen. Wij denken, zeker ook in EU-perspectief, graag samen met u verder over kansen en mogelijkheden waar wij allen van kunnen profiteren. Ik dank u voor uw aandacht.