Benchmark Verspanen 2016

Benchmark Verspanen 2016 groeien 300% sneller dan het gemiddelde

2 Inleiding De redactie van Made-in-Europe heeft het initiatief genomen voor een Benchmark Verspanen. Samen met Koninklijke Metaalunie en ESEF Jaarbeurs is het onderzoek eind 2015 uitgezet onder Nederlandse bedrijven voor wie verspaning een belangrijke competentie is. Het doel van deze benchmark is inzicht te krijgen in succesfactoren van verspanende bedrijven en in verschillen tussen de deelnemers. De resultaten van het onderzoek leveren een goed inzicht in hoe bedrijven met belangrijke thema s omgaan en hoe de snelst groeiende bedrijven in de verspaning niet alleen veel sneller groeien dan het gemiddelde, maar op essentiële punten ook duidelijk een andere strategie hebben. Eind 2016 wordt de Benchmark Verspanen opnieuw gehouden. Wie hebben meegedaan aan de Benchmark Verspanen? Toeleveranciers voor wie verspanen de kerncompetentie is (verspanende ) 34% Algemene die ook verspanen () 22% ers voor wie verspanen een kerncompetentie is (verspanende ers) 23% Algemene ers ( ers) 21% De gemiddelde bedrijfsgrootte is 65 medewerkers. Bijna de helft van de deelnemende bedrijven heeft tot 20 medewerkers in dienst; een kwart zit in de categorie 21-50 medewerkers en een kwart heeft tussen de 50 en 300 medewerkers in dienst. Op welke wijze zijn de snelst groeiende bedrijven (toppers) geselecteerd? Om in de groep snelst groeiende bedrijven, de toppers, terecht te komen, moet de omzetgroei over de periode 2013-2015 elk jaar hoger zijn geweest dan het gemiddelde. Uiteindelijk blijkt ongeveer 15% van de bedrijven aan dit criterium te voldoen. Dit zijn de toppers, de koplopers, in deze benchmark.

3 Wat zijn de belangrijkste afzetmarkten? Bijna de helft van de deelnemers is actief in de machinebouw (47%). Opvallend is dat de bedrijven met kerncompetentie verspanen nog sterker afhankelijk zijn van de machinebouw: 61%. Ook voor de best presterende bedrijven is dit de belangrijkste afzetmarkt. Voor de rest zijn de afzetmarkten voor de totale groep redelijk evenwichtig verdeeld, met scheepsbouw (4%), (petro)chemische industrie en offshore (beide 7%) onderaan. Wat wel opvalt, is dat voor 25% van de topbedrijven de offshore-industrie een van de belangrijkste afzetmarkten is. Ook agro en food zijn voor de best presterende bedrijven belangrijker (21% versus 13%) terwijl slechts een klein deel van de topbedrijven toelevert aan de lucht- en ruimtevaartindustrie (8% versus 22% gemiddeld). Prototypebouwers of seriebouw? De Nederlandse industrie staat bekend om de kleine series. Dat wordt in de Benchmark Verspanen bevestigd. Liefst 78% van de deelnemers zegt vooral kleine en middelgrote series te maken. Een eveneens groot percentage legt zich ook toe op enkelstuks (59%) en ruim een derde richt zich ook op prototypebouw (38%). Opvallend is dat 22% van de deelnemers zegt dat ze ook grote series produceren. Kleine en middelgrote series Verspanende Algemene (verspanend) (algemeen) 78% 79% 81% 79% 69% 75% Enkelstuks 59% 55% 65% 61% 57% 75% Prototypebouw 38% 32% 51% 34% 40% 50% Reparatiewerk 18% 11% 16% 24% 23% 17% Grote series 22% 30% 19% 11% 23% 21%

4 Hoe heeft de sector zich omzetmatig ontwikkeld? De hele verspanende industrie heeft drie goede jaren achter de rug. Vanaf 2013 neemt de omzet toe. De gemiddelde groei over de periode 2013-2015 bedraagt 5,7% per jaar. De groei lijkt zelfs te versnellen, van 3,9% in 2013 naar 6% in 2014 tot 7,3% in 2015. Het verschil tussen de sector als totaal en de koplopers is groot: de gemiddelde groei bij de toppers bedraagt 16,4% per jaar. Opvallend is dat deze groei vrij constant blijft: 14,6, 17,3 en 17,3% in de drie onderzochte jaren. De top verspanende bedrijven weten dus jaar in jaar uit sterk te groeien. Als je dieper in de cijfers duikt, blijken de verschillen tussen de verschillende type bedrijven groot te zijn. zijn de algemene in de voorbije drie jaren het snelst gegroeid: 7,3%. ers met verspaning als core business het minst snel: 3,7%. De met verspaning als kerncompetentie groeiden gemiddeld 6,5%, de algemene 7,3% en de ers 4,9%. Hoeveel CNC-machines staan er in het bedrijf? Het gemiddeld verspanend bedrijf beschikt over 10,3 CNC-machines. De met verspaning als kerncompetentie spannen hier de kroon: gemiddeld 14,3 CNC-machines. Logisch dat de algemene ers over een kleiner machinepark beschikken: 3,5. De toppers zitten precies op het gemiddelde: 10. Aantal CNC-machines voor de verspaning: per bedrijf 10,3 10,0 Verspanende 14,3 Algemene 8,3 (verspanen kerncompetentie) 11,3 (algemeen) 3,5

5 Spindelrendement: hoeveel uren draaien de spindels in de week? Als het om spindelrendement gaat, worden de verschillen tussen de bedrijven duidelijker zichtbaar. Ook tussen de toppers en de rest. Bij de koplopers draaien de spindels gemiddeld 58,4 uur in de week, wat overigens ruimte laat voor een flinke verbetering. zeggen de bedrijven 44,2 spindeluren in de week te halen, wat in een jaar het aantal productieve uren op ruim 2100 uren per machine brengt (48 werkweken). De koplopers halen dus een ruim 30% hoger spindelrendement. De verspanende zitten daar niet ver onder met 51,4%. Vanzelfsprekend scoren de algemene ers op dit punt het laagst (19,7 uur). Worden de cijfers uitgesplitst naar enkelstuks, prototypebouw en seriewerk, dan zijn de spindeluren respectievelijk 41,8 uur, 35 uur en 60 uur. De met verspaning als kerncompetentie die seriewerk maken, scoren het hoogste aantal uren: 82,6 spindeluren in de week. Zij produceren dus op jaarbasis 3964 uur. Opvallend is dat ers met verspaning als kerncompetentie ook bij enkelstuks productie 49,1 spindeluren per week halen. Spindeluren uitgesplitst naar type bewerking. Spindeluren per week per machine uitgesplitst naar type bedrijf.

6 5-assig frezen en multitasking: de stand van zaken Liefst 39% van de deelnemers zegt 5-assige freestechnologie in te zetten. Bij de verspanende ligt dit percentage zelfs op 64%. Bij de toppers ligt het op 42%. De wijze waarop 5-assig bewerken wordt ingezet, verschilt echter. Slechts 25% doet 5-assig simultaan en 5-vlakken bewerken. Opvallend is dat 53% van de deelnemers nog over geen 5-assige freesmachine beschikt en niet van plan is hierin te investeren. Multitasking technologie is minder populair. Van alle deelnemers zet amper één op de drie dit type machines in (31%). Bij de toppers ligt het zelfs nog lager (25%). De verspanende zetten multitasking weer vaker in (39%), net iets meer dan de algemene (38%). Verspanende Algemene (verspanend) (algemeen) 5-assig frezen 39% 64% 38% 29% 11% 42% Multitasking machines 31% 39% 38% 26% 17% 25% Robottechnologie Vergeleken met de omringende landen staan er relatief veel robots in de Nederlandse verspanende industrie. Dat betekent niet dat de penetratiegraad hoog is. Van alle deelnemers zegt 27% robotbelading toe te passen. Verspanende scoren hier het hoogst met 39%; ers blijven achter. De topbedrijven - met de hoogste constante omzetgroei - zetten opvallend genoeg ook minder in op robotbelading: 16% van deze bedrijven heeft een robot naast de CNC-machine. De robot wordt bijna uitsluitend ingezet voor be- en ontladen van de CNC-machines. Slechts 5% laat de robot ook andere werkzaamheden doen, zoals ontbramen, polijsten, meten. Dit percentage is over de hele linie gezien constant, met 8% bij de toppers. De deelnemers zeggen ook onbemand te verspanen. doet 57% dit. Daarmee onderstrepen ze dat robottechnologie geen noodzakelijke voorwaarde is om onbemand te werken. Gantryloaders, stafaanvoer, pendelen en andere systemen worden als voorbeeld gegeven waarmee bedrijven hun productie onbemand maken. Bij de verspanende is dat liefst 68%, twee op de drie bedrijven dus. De toppers halen hun snelle groei blijkbaar niet uit méér onbemande uren, want hiervan verspaant slechts 46% onbemand. Verspanende Algemene (verspanend) (algemeen) Robotbelading 27% 39% 30% 24% 6% 16% Doet de robot aanvullende werkzaamheden 5% 5% 8% 8% 6% 8%

7 Onbemande productie sterk verschillend Het aantal onbemande productie-uren loopt uiteen. 7% van alle deelnemers zegt 24/7 onbemand te verspanen. 43% werkt helemaal niet onbemand. Bij de verspanende is dit percentage 32%, terwijl 20% van hen zegt 24/7 onbemand te verspanen. Bij de toppers doet geen enkel bedrijf 24/7 werken. Waarom: het onderzoek geeft daar geen antwoord op. Van de snelst groeiende bedrijven werkt zelfs 54% helemaal niet onbemand. De groep die tussen de 10 en 40 uur in de week onbemand werkt, is redelijk gelijk bij de verspanende en de toppers. De algemene ers werken weinig onbemand: 71% doet dat helemaal niet. Aantal onbemande productie-uren per week Verspanende Algemene (verspanend) (algemeen) niet 43% 32% 43% 32% 71% 54% < 10 12% 5% 22% 18% 6% 8% 10-20 15% 14% 11% 24% 11% 12% 21-40 19% 21% 16% 24% 11% 17% > 40 4% 7% 5% 3% 0% 8% 24/7 7% 20% 3% 0% 0% 0% CAM-programmeren: wel of niet en hoe dan? CAM-programmeren is eveneens een oplossing om het spindelrendement te verhogen. De machine kan immers frezen of draaien terwijl je een nieuw werkstuk voorbereidt. Toch kiest slechts 12% van alle deelnemers voor uitsluitend CAMprogrammeren. Bij de toppers ligt dit aanzienlijk hoger: 21%. Bij de verspanende is CAM-programmeren ook meer in gebruik: 20%. 29% van de deelnemers zegt uitsluitend aan de machine te programmeren en 60% kiest voor de combinatie, CAM en aan de machine. Zowel bij de verspanende (66%) als verspanende ers (68%) ligt dit percentage hoger dan gemiddeld. De belangrijkste reden om over te stappen op CAM-programmeren is de complexiteit van de producten (gemiddeld 53%, bij de toppers 45%). 21% geeft als reden dat men de werkvoorbereiding wil concentreren op één plek. Voor de koplopers is dat een veel belangrijker argument: liefst 35% van hen geeft dit als reden op. 18% zegt CAM-programmeren toe te passen om de stilstandtijd van machines te verminderen. 60% van de bedrijven die CAM-programmeren inzetten (toppers 65%) gebruikt ook de intelligente freesstrategieën in de moderne CAM-pakketten.

8 Hoe heeft u het gereedschappenbeheer georganiseerd? Qua gereedschappenbeheer pakken de koplopers het anders aan. 33% van hen heeft dit centraal georganiseerd, tegen slechts 27% gemiddeld. Bij de verspanende heeft 36% het beheer en voorinstellen van gereedschappen op één centrale plek georganiseerd. De meeste bedrijven laten dit nog over aan de operator. Hoe oud zijn de machines? Zie je in de antwoorden op deze vraag de nasleep van de crisis terug? De gemiddelde leeftijd van het machinepark (de belangrijkste machines) is 8,7 jaar. Toeleveranciers met verspaning als kerncompetentie investeren blijkbaar niet sneller dan de voor wie verspaning slechts een van de bewerkingen is. Bij beide groepen is de gemiddelde leeftijd 7,7 jaar. Wel hebben de verspanende de afgelopen tijd waarschijnlijk méér geïnvesteerd, want de jongste machine is 2,4 jaar oud, tegen 3,6 voor de algemene (net als gemiddeld). De snelst groeiende verspanende bedrijven vervangen hun machines blijkbaar sneller. Het aantal CNC-machines is precies gelijk aan gemiddeld (10) maar de gemiddelde leeftijd van het machinepark is wel lager: 6,4 jaar tegen 8,7 gemiddeld.

9 Toekomstige investeringen Het idee dat de snelst groeiende bedrijven sneller investeren in nieuwe technologie, wordt bevestigd door de vraag naar de investeringsplannen voor 2016. Van alle bedrijven zegt 34% dit jaar méér te investeren, 20% juist minder. Bij de snelst groeiende bedrijven ligt het percentage dat méér wil investeren aanzienlijk hoger. Liefst 46% van hen schroeft het investeringsbudget op, 17% is van plan minder te investeren dan in 2015. Ook waarin men investeert verschilt sterk. Van de bedrijven met de hoogste omzetgroei zegt 71% te gaan investeren in onbemand werken (tegen 47% gemiddeld). 46% van de toppers wil nauwkeurigere machines, tegen 25% gemiddeld. 33% van de koplopers is van plan te investeren in productievere en betrouwbaardere gereedschapsystemen, tegen 27% gemiddeld. Monitoring van de prestaties van de machines is nog helemaal geen item, noch bij de toppers (4%) noch bij de gemiddelde verspaner (5%). Gaat smart industry vooralsnog aan de sector voorbij? De snelst groeiende bedrijven investeren vaker in nieuwe technologie. Meer onbemand werken 47% 71% Multitasking machines 29% 25% Compleet bewerken 36% 38% Machines voor hogere nauwkeurigheden 25% 46% Nieuwe machines voor o.a. titanium en Inconel 3% 8% CAM-software 18% 13% Gereedschapsystemen voor meer productiviteit en betrouwbaarheid 27% 33% Monitoringsystemen 5% 4% Anders 18% 4% Uit deze tabel blijkt waarin de bedrijven willen investeren in 2016.

10 Additive manufacturing: de toekomst? Additive manufacturing van metalen werkstukken, oftewel 3D metaalprinten, staat pas sinds enkele jaren op de agenda van de maakindustrie. Toch beschikt 13% van de koplopers al over een of andere 3D printtechniek (metaal of kunststof), tegen 10% gemiddeld. Opvallend is dat het percentage bij de ers veel lager is dan bij de. Van de algemene zegt zelfs 16% nu al 3D printtechnologie in huis te hebben. 21% van de deelnemers verwacht dat 3D metaalprinten het frezen en draaien geleidelijk gaat vervangen. 67% denkt dat het vooral een aanvullende techniek zal blijven. Van deze groep gelooft 30% dat 3D metaalprinten de komende jaren een standaard bewerkingstechniek in de verspaning wordt. denkt 21% dit, terwijl bij de koplopers slechts 17% dat verwacht. Ook de ers zien 3D metaalprinten als een toekomstige standaard technologie in de verspaning. Zo n 10% van alle deelnemers denkt dat 3D metaalprinten zich niet zal doorontwikkelen tot een standaard technologie in deze industrie. De meningen zijn dus verdeeld! Opleiding en scholing van medewerkers: niet belangrijk genoeg? De investeringen in scholing lopen sterk uiteen. genomen besteden de verspanende bedrijven weinig aan het scholen en opleiden van hun medewerkers. 33% besteedt er minder dan 8 uur per jaar per medewerker aan. 34% zit tussen de 8 en 16 uur en 17% tussen de 16 en 24 uur. Slechts 15% besteedt meer dan 24 uur aan opleidingsruimte per medewerker. De koplopers doen het op dit punt niet beter dan gemiddeld. Dé uitschieters als het om scholing gaat, zijn de verspanende (48% tussen 8-16 uur) en de ers met verspaning als kerncompetentie (40% tussen de 8-16 uur). ers besteden in het algemeen meer tijd aan het scholen van medewerkers. Verspanende Algemene (verspanend) (algemeen) <4 uren 15% 17% 8% 13% 23% 17% 4-8 uren 18% 11% 22% 24% 20% 17% 8-16 uren 34% 48% 19% 40% 23% 38% 16-24 uren 17% 6% 35% 13% 20% 21% >24 uren 15% 19% 16% 11% 14% 8% Aantal opleidingsuren per medewerker per jaar.

11 De uitdagingen De eensgezindheid over de grootste uitdagingen is groot. Met stip staat de combinatie van kortere doorlooptijden en meer flexibiliteit op de eerste plek, genoemd door 57% van de deelnemers gemiddeld en zelfs 71% van de top verspanende bedrijven. Op de tweede plek staat het aantrekken van voldoende geschoolde medewerkers (39% gemiddeld, 38% toppers). De kopgroep haalt de sterke omzetgroei waarschijnlijk uit het bewerken van complexe, zeer nauwkeurige delen. Want 29% van de toppers beschouwt het bereiken van hogere nauwkeurigheden als een van de grootste uitdagingen, tegen 11% gemiddeld. Smart industry leeft nog niet echt: 19% gemiddeld vindt digitalisering een van de grootste uitdagingen tegen 17% van de toppers. Kortere doorlooptijden/meer flexibiliteit Complexiteit van de werkstukken managen Hogere nauwkeurigheden bereiken 57% 71% 19% 17% 11% 29% Digitalisering 19% 17% Voldoende goed geschoolde medewerkers aantrekken 39% 38% Voldoende werk vinden 7% 13% De grootste uitdagingen. Download de volledige Benchmark Verspanen 2016: http://bit.ly/benchmark2016

12 Colofon Tekst en realisatie Made-in-Europe Franc Coenen www.made-in-europe.nu Uitvoering online onderzoek Jaarbeurs Daan Rodenrijs www.jaarbeurs.nl Analyse van de eindresultaten Koninklijke Metaalunie Rob van der Werff www.metaalunie.nl Vormgeving en opmaak 54UMedia Rijnier van Kesteren www.54umedia.nl De rechten van deze Benchmark Verspanen liggen bij de drie partners, Koninklijke Metaalunie, Made-in-Europe en Jaarbeurs. Overname is slechts toegestaan mits bronvermelding. Maart 2016