vnig Vereniging van Nederlandse Gemeenten Algemene Rekenkaroer Mevrouw drs. S.J. Stuiveling Postbus 20015 2500 EA 'S-GRAVENHAGE doorkiesnummer (070) 373 8704 betreft VNG-reactie op conceptrapport Rekenkamer toets macrobudget decentralisatie jeugdzorg uw kenmerk ons kenmerk ECGF/U201300719 bijlagc(n) 06 juni 2013 Geachte mevrouw Stuiveling, Op 30 mei zond u uw conceptrapport "Toets op de berekening; Budget decentralisatie jeugdzorg". Graag reageer ik in deze brief op uw bevindingen. Laat ik beginnen roet mijn waardering uit te spreken voor de zorgvuldigheid waar het onderzoek blijk van geeft, zeker gezien de korte tijdspanne die ervoor beschikbaar was. Het heeft absoluut meerwaarde om deze bevindingen te kunnen presenteren rond dezelfde tijd dat de budgetten per gemeente zijn opgenomen in de meicirculaire van het geroeentefonds. In dit conceptrapport gaat u in op de wijze waarop het ministerie van VWS en het ministerie van V&J de berekening hebben gemaakt om te komen tot het macrobudget van gemeenten voor het jaar 2015. Daarbij kijkt u naar de betrouwbaarheid van het bronmateriaal, de onderbouwing van aannames en de correcte toepassing van de rekenregel uit de Bestuursafspraken 2011-2015. In september volgt uw toets op de berekening van de vrijvallende uitvoeringskosten binnen de jeugdzorg. In het onderstaande beperken wij ons tot een reactie op uw bevindingen. Wij gaan er vanuit dat op basis van uw onderzoeksrapport bestuurlijk overleg zal plaatsvinden tussen het kabinet en de VNG, waarin de consequenties van uw bevindingen voor het macrobudget jeugdzorg worden besproken. Daarbij is het van belang te onderstrepen dat de vaststelling van het macrobudget en ook uw toets erop zijn uitgevoerd zonder dat het wetsvoorstel -laat staan de definitieve wet- bekend is. Onze reactie geven wij derhalve onder het voorbehoud dat het wetsvoorstel voor ons aanleiding kan zijn tot een nadere reactie. Ons commentaar geven we hieronder puntsgewijs weer, de paragraafindeling van uw conceptrapport aanhoudend. VNG Postbus 30435, 2500 GK Den Haag Tel 070-373 83 93 www.vnq.nl 01
Splitsing Bestuursafspraken en kabinetsbeleid (paragraaf 5.1) In uw toets kijkt u -behalve naar de betrouwbaarheid van het bronmateriaal en de onderbouwing van aannames- naar de correcte toepassing van de rekenregel uit de Bestuursafspraken 2011-2015. Wij willen er expliciet bij stilstaan dat sinds het sluiten van deze Bestuursafspraken medio 2011 het een en ander is veranderd bij deze decentralisatie. Zo zijn partijen gezamenlijk tot het beeld gekomen dat de decentralisatie jeugdzorg niet gefaseerd maar in 2015 ineens plaatsvindt. Aan de andere kant heeft het Rijk vanuit het regeerakkoord van het kabinet Rutte11 eenzijdig aangegeven dat niet alleen de AWBZ-functie begeleiding maar ook met name de functie persoonlijke verzorging van jongeren tot 18 jaar onder de nieuwe Jeugdwet valt. Én heeft het Rijk gesteld dat de efficiencykorting voor de AWBZfunctie begeleiding verhoogd wordt. De VNG hecht eraan consequent onderscheid te maken in wat het Rijk en de VNG in de Bestuursafspraken 2011-2015 zijn overeengekomen en het eenzijdig door het kabinet geformuleerde beleid dat wordt toegepast in de berekeningen rondom het macrobudget jeugdzorg. Dubbele efficiencykorting niet reëel (paragraaf 5.4) Het Rijk geeft aan dat er nog een besluit genomen moet worden over of er een dubbele korting plaatsvindt op de AWBZ-taken binnen de jeugdzorg. Dat is een van de onzekerheden in de berekening van het macrobudget. Het kabinet is voornemens om binnen de decentralisatie AWBZ een procentuele efficiencykorting toe te passen op het macrobudget. Voor de jeugdzorg was in de Bestuursafspraken 2011-2015 opgenomen dat er een efficiencykorting werd toegepast van 80 min in 2015. Het kabinet heeft die korting vanuit het regeerakkoord Rutte11 verhoogd naar 120 min. Tegelijkertijd is gesteld dat de AWBZ-taken voor jongeren tot 18 jaar direct onder de nieuwe Jeugdwet komen te vallen. Met het verhogen van de efficiencykorting met 50% (van 80 min naar 120 min) kennen gemeenten al een extra korting voor het totale takenpakket. Als bovenop deze hogere nominale (jeugdzorg)korting nog eens een procentuele (AWBZ)korting toegepast wordt, leidt dat tot een dubbele korting op een en hetzelfde takenpakket. Dat is onacceptabel voor de VNG. Veronderstelde effecten PGB-maatregel (paragraaf 5.4) Wij onderschrijven uw kanttekeningen bij het effect van de PGB-maatregel op het AWBZ-budget. Als het Rijk het AWBZ-budget corrigeert voor deze PGB-maatregel is het noodzakelijk dat er een vinger aan de pols gehouden wordt in hoeverre een veronderstelling die gemaakt wordt over de gedragseffecten bij de burger binnen de AWBZ feitelijk uitpakt. Deze veronderstelling heeft een significant effect op het macrobudget. Daarom is het van belang dat op dit vlak goed gemonitord wordt. Als het Rijk het AWBZ-budget corrigeert voor de PGB-maatregel lijkt het ons verstandig om in de eerste helft van 2016 een evaluatiemoment in te bouwen over de wijze waarop de PGB-maatregel is verwerkt in dat macrobudget. Of dat leidt tot aanpassing van het macrobudget is dan onderwerp van bestuurlijk overleg. Opheffen onzekerheid (diverse paragrafen) In de berekeningen van het Rijk rest op een aantal punten een significante mate van onzekerheid, van enkele honderden miljoenen euro's. Voor een deel heeft die onzekerheid te maken met het niet optimaal beschikbaar hebben van data. Nu 114 jaar voorafgaand aan het moment van taakoverdracht is het vanzelfsprekend dat gegevens over het meest recente jaar (2012) nog niet volledig beschikbaar zijn. Volgend jaar mei kan wél met die gegevens gewerkt worden. VNG Postbus 30435, 2500 GK Den Haag Tel 070-373 83 93 www.vng.nl 02
Voor een ander deel betreft het nog te nemen besluiten in combinatie met niet-optimale registratie van data. Deze onzekerheden achten wij minder vanzelfsprekend. Wij dringen er bij het Rijk dan ook op aan deze onzekerheid zo snel mogelijk weg te nemen. Het is van belang dat het bedrag dat in de meicirculaire 2013 is genoemd -waarbij uit wordt gegaan van het laagste scenario met de hoogste kortingsbedragen en de laagste groeipercentages- zo snel mogelijk reëler wordt vastgesteld. Uitgaan van een (te) conservatief bedrag leidt immers tot complicaties bij het streven naar zorgcontinuïteit omdat gemeenten niet anders kunnen dan uitgaan van dit bedrag in hun communicatie naar zorgaanbieders. Indexatie via het Budgettair Kader Zorg (paragraaf 4.5 en 5.4) Wij onderschrijven uw observaties over de wijze waarop het Rijk van plan is de uitgaven voor GGZ en de AWBZ te indexeren naar het overhevelingsjaar 2015. In de Bestuursafspraken is gesteld dat die uitgaven geïndexeerd moeten worden met de geraamde groeivoeten uit het Budgettair Kader Zorg die van toepassing zijn. Die groeivoeten uit het Budgettair Kader Zorg zouden de groeicijfers zijn die het Rijk in zijn eigen budgettaire meerjarenkaders hanteert. Nu blijkt dat er geen groeicijfer voor louter de jeugdzorg maar voor de GGZ en AWBZ in het geheel zijn opgenomen in het Budgettair Kader Zorg. Het Rijk geeft aan dat in deze berekening nog geen indexatieslag is gemaakt naar 2015, dat dient nog te gebeuren. Wij zullen er kritisch op zijn dat het Rijk daarbij een groeipercentage kiest dat de prijs- en volumeontwikkelingen van beide zorgonderdelen goed weergeeft. Nog te nemen besluit over capaciteitsreductie Rijksinstellingen (paragraaf 3.3) Het Rijk heeft aangegeven nog een besluit te moeten nemen over de consequenties van de capaciteitsreductie van twee Rijksinstellingen per 2015 op het macrobudget van gemeenten. Dit betreft de begrotingsgefinancierde zorg. Met het oog op de rekenregel uit de Bestuursafspraken zien wij geen ruimte om het macrobudget vanwege deze capaciteitsreductie te verminderen. Immers, voor de begrotingsgefinancierde zorg is 2014 het basisjaar waarop de budgetten worden geënt. Aangezien de capaciteitsreductie pas per 2015 speelt, kan dat niet meegeteld worden. Extra budget uit zorgakkoord nog niet verwerkt (paragraaf 4.5) Één van de resultaten van het zorgoverleg waarover het ministerie van VWS de Tweede Kamer op 24 april jl. informeerde is dat de korting op het jeugddossier-gerelateerd aan de jeugd-ggz- voor een deel wordt beperkt. Afgesproken is dat het budget voor jeugd-ggz vanaf 2014 wordt verhoogd. Dat verhoogde budget werkt ook door na overheveling van deze taak naar gemeenten. Dat betekent dat gemeenten in 2015 40 min, en vanaf 2017 structureel 45 min, aan extra middelen krijgen. Deze extra middelen zijn nog niet verwerkt in de macrobudgetberekening van het Rijk zoals u die heeft getoetst. De reden hiervoor is dat de peildatum van de berekening lag voor publicatie van dat zorgakkoord. Wij gaan er gezien de letterlijke toezegging van het kabinet in het zorgakkoord vanuit dat het Rijk in de definitieve berekening van het macrobudget in het voorjaar van 2014 deze ophoging wel meeneemt. VNG Postbus 30435, 2500 GK Den Haag Tel 070-373 83 93 www.vna.nl 03
Voor een ander deel betreft het nog te nemen besluiten in combinatie met niet-optimale registratie van data. Deze onzekerheden achten wij minder vanzelfsprekend. W\'\ dringen er bij het Rijk dan ook op aan deze onzekerheid zo snel mogelijk weg te nemen. Het is van belang dat het bedrag dat in de meicirculaire 2013 is genoemd -waarbij uit wordt gegaan van het laagste scenario met de hoogste kortingsbedragen en de laagste groeipercentages- zo snel mogelijk reëler wordt vastgesteld. Uitgaan van een (te) conservatief bedrag leidt immers tot complicaties bij het streven naar zorgcontinuïteit omdat gemeenten niet anders kunnen dan uitgaan van dit bedrag in hun communicatie naar zorgaanbieders. Indexatie via het Budgettair Kader Zorg (paragraaf 4.5 en 5.4) Wij onderschrijven uw observaties over de wijze waarop het Rijk van plan is de uitgaven voor GGZ en de AWBZ te indexeren naar het overhevelingsjaar 2015. In de Bestuursafspraken is gesteld dat die uitgaven geïndexeerd moeten worden met de geraamde groeivoeten uit het Budgettair Kader Zorg die van toepassing zijn. Die groeivoeten uit het Budgettair Kader Zorg zouden de groeicijfers zijn die het Rijk in zijn eigen budgettaire meerjarenkaders hanteert. Nu blijkt dat er geen groeicijfer voor louter de jeugdzorg maar voor de GGZ en AWBZ in het geheel zijn opgenomen in het Budgettair Kader Zorg. Het Rijk geeft aan dat in deze berekening nog geen indexatieslag is gemaakt naar 2015, dat dient nog te gebeuren. Wij zullen er kritisch op zijn dat het Rijk daarbij een groeipercentage kiest dat de prijs- en volumeontwikkelingen van beide zorgonderdelen goed weergeeft. Nog te nemen besluit over capaciteitsreductie Rijksinstellingen (paragraaf 3.3) Het Rijk heeft aangegeven nog een besluit te moeten nemen over de consequenties van de capaciteitsreductie van twee Rijksinstellingen per 2015 op het macrobudget van gemeenten. Dit betreft de begrotingsgefinancierde zorg. Met het oog op de rekenregel uit de Bestuursafspraken zien wij geen ruimte om het macrobudget vanwege deze capaciteitsreductie te verminderen. Immers, voor de begrotingsgefinancierde zorg is 2014 het basisjaar waarop de budgetten worden geënt. Aangezien de capaciteitsreductie pas per 2015 speelt, kan dat niet meegeteld worden. Extra budget uit zorgakkoord nog niet verwerkt (paragraaf 4.5) Één van de resultaten van het zorgoverleg waarover het ministerie van VWS de Tweede Kamer op 24 april jl. informeerde is dat de korting op het jeugddossier -gerelateerd aan de jeugd-ggz- voor een deel wordt beperkt. Afgesproken is dat het budget voor jeugd-ggz vanaf 2014 wordt verhoogd. Dat verhoogde budget werkt ook door na overheveling van deze taak naar gemeenten. Dat betekent dat gemeenten in 2015 40 min, en vanaf 2017 structureel 45 min, aan extra middelen krijgen. Deze extra middelen zijn nog niet verwerkt in de macrobudgetberekening van het Rijk zoals u die heeft getoetst. De reden hiervoor is dat de peildatum van de berekening lag voor publicatie van dat zorgakkoord. Wij gaan er gezien de letterlijke toezegging van het kabinet in het zorgakkoord vanuit dat het Rijk in de definitieve berekening van het macrobudget in het voorjaar van 2014 deze ophoging wel meeneemt VNG Postbus 30435. 2500 GK Den Haaa Tel 070-373 83 93 www.vna.nl 03
Leeftijdgrenzen (paragraaf 4.2. 5.2 en 5.3) Binnen de GGZ en de AWBZ schetst u uw zorgen over het juist hanteren van de leeftijdsgrens. Het Rijk heeft moeite met het precies vaststellen van het aandeel jongeren onder de 18 jaar ten opzichte van het aandeel volwassenen in de GGZ en de AWBZ. Het is voor gemeenten van belang dat de uitgaven aan de doelgroep waarvoor zij onder de nieuwe Jeugdwet verantwoordelijk worden, volledig meegerekend worden in het macrobudget. Daarom verwachten we dat het Rijk nog eens goed kijkt of budget voor cliënten van 18 jaar of ouder -waar de Jeugdwet straks niet voor geldt- onterecht in de berekening zit. En zeker ook of budget voor cliënten die wel onder gemeentelijke verantwoordelijkheid komen te vallen correct meegeteld is. Daarbij dient rekening gehouden te worden met eventuele "doorloop" van zorg aan cliënten die gestart is voor het 18 levensjaar maar conform de nieuwe Jeugdwet een maximaal aantal jaren gecontinueerd wordt. Vervoer (paragraaf 5.4) Het Rijk heeft het voornemen een korting toe te passen op het over te hevelen budget vanwege het schrappen van de functie vervoer binnen de AWBZ per 2013. Dit is zoals uw Rekenkamer stelt in strijd met de rekenregel. Wat daarbij meeweegt is dat wij signalen krijgen van vervoersaanbieders dat het hen niet altijd lukt om de volledige korting te verwerken in hun diensten. Wij zullen er alert op zijn dat deze vervoersmaatregel niet leidt tot een onuitvoerbare opdracht aan of extra kosten voor gemeenten. Wij willen het Rijk dan ook vragen hier zorgvuldig naar te kijken. Naast bovengenoemde punten zien wij een aantal opmerkingen van de Algemene Rekenkamer bij de berekening van het Rijk. Het gaat daarbij om nadere "uitzoekpunten" van onderdelen die beter onderbouwd zouden moeten worden of nader uitgezocht moeten worden. Voorbeelden hiervan zijn nader onderzoek naar de indexatie van pleegzorgmiddelen en het in de AWBZ en GGZ werken met productieafspraken 2012 in plaats van realisatiecijfers 2012. Wj vertrouwen erop dat het Rijk dit advies ter harte neemt om zo in mei 2014 tot een nog beter onderbouwd en transparant vastgesteld definitief macrobudget te komen. Hiermee besluiten wij onze reactie op uw concept-onderzoeksrapport. Wij wensen u succes met de afronding van het onderzoek en kijken uit naar het definitieve rapport. Hoogachtend, Veren iqiftlfvarrnederlandse Gemeenten VNG Postbus 30435, 2500 GK Den Haag Tel 070-373 83 93 www.vnq.nl 04