AMSTERDAMS KENNISCENTRUM VOOR MAATSCHAPPELIJKE INNOVATIE

AMSTERDAMS KENNISCENTRUM VOOR MAATSCHAPPELIJKE INNOVATIE Mirjam Walpot Leonieke Bodermaker Pauline Gose Lectoraat Kwaliteit Effectiviteit in de Zorg voor Jeugd

Colofon Dit rapport is e product van het Lectoraat Kwaliteit Effectiviteit in de zorg voor jeugd. Het lectoraat ontwikkelt onderzoekt manier om de kwaliteit effectiviteit in de jeugdzorg te vergrot. Dit gebeurt in nauwe samwerking met aanbieders van zorg voor jeugd opleiding aan de Hogeschool van Amsterdam. Auteurs: Mirjam Walpot Leonieke Bodermaker Pauline Gose Dit project is gefinancierd door de Provincie Noord-Holland in het kader van het project 2016 Hogeschool van Amsterdam Overname van informatie uit dit rapport is toegestaan onder voorwaarde van volledige bronvermelding. Lectoraat kwaliteit effectiviteit in de zorg voor jeugd Amsterdams Knisctrum voor Maatschappelijke Innovatie Faculteit Maatschappij Recht / Hogeschool van Amsterdam Wibautstraat 5a / Postbus 1025 / 1000 BA Amsterdam www.hva.nl/jeugdzorg 2

Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 3 1 Inleiding... 5 1.1 Achtergrond project... 6 1.2 Invtariserd onderzoek... 7 1.3 Opbouw van het rapport... 9 2 Opzet van het onderzoek... 10 2.1 Het huidige zorgaanbod... 10 2.2 Behoeft zorgaanbod... 13 2.3 Samwerking op het gebied van scheid... 17 3 Resultat vraglijst... 18 3.1 Informatie hulp bij relatieproblem scheiding... 18 3.2 Situatie van kinder ouders in kaart... 19 3.3 Intervties... 20 3.4 Compettievergroting van professionals... 24 3.5 Samvatting bespreking... 25 4 Resultat interviews met professionals... 28 4.1 Vindbaarheid aanmelding hulpverling... 28 4.2 Toevoeging huidig hulpaanbod... 28 4.3 Samwerking... 31 4.4 Samvatting bespreking... 34 5 Input van ouders jonger... 36 5.1 Behoeft van ouders... 36 5.2 Behoeft van jonger... 40 5.3 Samvatting bespreking... 42 6 Samvatting, conclusie aanbeveling... 44 3

6.1 Huidig aanbod competties professionals... 44 6.2 Behoeft rondom het bestaande aanbod... 46 6.3 Samwerking in hulpaanbod rond scheiding... 48 6.4 Naar e dekkd samhangd aanbod... 49 Literatuur... 52 Bijlage 1 Tabell... 53 Bijlage 2 Overzicht hulpaanbod naar type intervtie... 54 Bijlage 3 Overzicht hulpaanbod naar organisatie... 60 Bijlage 4 Informatie voor de sociale kaart:... 66 Bijlage 5 Informatie voor de sociale kaart: -... 70 Bijlage 6 Informatie voor de sociale kaart: IJmond... 75 4

1 Inleiding Het ondersteun van scheidde partners hun kinder 1 is gezi het grote aantal scheiding dat voorkomt in Nederland van groot belang. Door het prevtieve zorgaanbod te versterk, vroegsignalering te verbeter samwerking tuss jeugdhulporganisaties in de hulpverlingsket te verstevig kunn naar verwachting problem bij ouders hun kinder voorkom word of in ernst verminder. Volgs het CBS (2015) word jaarlijks ± 35.500 huwelijk ontbond. 2 Naar schatting krijg ongeveer 60.000 kinder per jaar te mak met de scheiding van hun ouders. Voor ongeveer e derde van h geldt dat hun ouders niet formeel getrouwd war (Spruijt & Kormos, 2014). Al deze kinder hun ouders mak de ingrijpde verandering mee die gepaard gaan met e scheiding. Veel voorkomde gevolg zijn verhuizing, schoolwisseling, e gedeelte van de familie niet of minder zi, nieuwe partner(s) van vader /of moeder financiële achteruitgang (Anthonijsz, Spruijt & Zwikker, 2015). Al deze verandering zijn van invloed op de ontwikkeling van kinder. Veel kinder ervar op korte middellange termijn diverse problem na e scheiding. In vergelijking met kinder uit intacte gezinn verton scheidingskinder ongeveer dubbel zoveel internaliserde- externaliserde problematiek (Spruijt & Kormos, 2014; Van der Valk & Spruijt, 2013). Op de lange termijn hebb kinder uit scheidingsgezinn vaker e lager eindniveau qua opleiding, e lager inkom, hebb zij e groter risico op depressiviteit e groter eig scheidingsrisico in vergelijking met kinder uit intacte gezinn (Anthonijsz, Spruijt & Zwikker, 2015). De gevolg van scheiding voor kinder kunn sterk in ernst verschill. Met ongeveer twee-derde van de scheidingskinder gaat het na verloop van tijd weer redelijk tot goed. Maar e-derde van de jeugdig ervaart ernstiger problem. Dit is vooral het geval als de scheiding gepaard gaat met grote conflict /of (lichamelijk of psychologisch) geweld. Er kan dan sprake zijn van (ernstige) loyaliteitsconflict, oudervervreemding, ouderafwijzing partificatie (zie Anthonijsz, Spruijt & Zwikker, 2015, hoofdstuk 3). De gevolg van scheiding zijn niet alle nadelig voor kinder, maar hebb ook maatschappelijke gevolg. Kinder ouders uit scheidingsgezinn kom vaker dan 1 de leeftijdsgroep van 12 2 In literatuur word meerdere definities van scheiding gehanteerd. Indi wordt gesprok van huwelijksontbinding door echtscheiding betreft dit 35.409 echtpar, wat e echtscheidingsperctage van 40,1% is (CBS, 2015). In dit rapport wordt met scheiding huwelijksontbinding door echtscheiding of het verbrek van e samwoonrelatie bedoeld bij gezinn met minderjarige thuiswonde /of uitwonde kinder van 0 t/m 17 jaar. 5

gemiddeld in aanraking met zorginstanties, mak meer gebruik van medische hulp juridische ondersteuning scheidingskinder lop meer risico op het verton van crimineel gedrag (Anthonijsz, Spruijt & Zwikker, 2015; Scheiding, opgroei opvoed, 2016). De meeste van deze gevolg hebb grote financiële consequties voor scheidde partners hun kinder de samleving als geheel. Ondanks dat het lastig is om precieze kostbereking hiervan te mak, is duidelijk dat het beperk van de maatschappelijke kost door eerder meer prevtief te handel bij scheiding loont (Caldwell, Caldwell & Woolley, 2007; Herman, Mahrer, Wolchik, Porter, Jones & Sandler, 2014). Uit onderzoek blijkt dat de veelgehoorde opvatting dat de gevolg van scheiding voor kinder langzamerhand minder negatief word, omdat scheiding steeds meer wordt geaccepteerd, onjuist is (Anthonijsz, Spruijt & Zwikker, 2015). Dit alles bij elkaar laat het belang zi van goede meer prevtieve hulp voor zowel kinder als ouders in scheidingssituaties. Om in deze behoefte te voorzi is met financiering van de Provincie Noord-Holland, in, - IJmond gestart. In dit project wordt de nadruk gelegd op het verbeter van de vroegsignalering, het versterk van het prevtieve zorgaanbod het verstevig van de samwerking tuss jeugdhulporganisaties. Het project wordt gezamlijk uitgevoerd door de gemete als zelfstandige jeugdhulpregio, de gemet Haarlem, Bloemdaal, Zandvoort, Heemstede Haarlemmerliede Spaarnwoude in de jeugdhulpregio - de gemet Beverwijk, Vels Heemskerk in de jeugdhulpregio IJmond. 1.1 Achtergrond project De huidige transformatie van de jeugdhulp gaat gepaard met vele verandering. In januari 2015 is het nieuwe jeugdstelsel in werking getred. Gemet zijn sinds 2015 verantwoordelijk voor jeugdhulp, de uitvoering van de wet maatschappelijke ondersteuning de participatiewet. Het uitgangspunt van de nieuwe jeugdwet is het lever van kwalitatief goede zorg, zo dicht mogelijk bij huis, passd bij de persoonlijke behoefte van de cliënt, waarbij zo efficiënt goedkoop mogelijke zorg wordt geleverd waarbij de ondersteuning van de hulpvrager gericht is op het versterk van de eig kracht (Transformatie Jeugdhulp, 2016). De gemet zijn sinds januari 2015 verantwoordelijk voor de inkoop van jeugdhulp jeugdbescherming. In de lemmermeer, - IJmond is beslot om daarbij intsief sam te werk, zodat gezamlijk de best mogelijke hulpverling voor gezinn gebod kan word. Op het gebied van scheidingsvraagstukk heeft dit geresulteerd in het bovgoemde project, waarin e gezamlijke aanpak voor 6

verantwoord scheid goed ouderschap ontwikkeld wordt. Ctraal staat dat kinder zich in alle fas van de scheiding van hun ouders op e veilige gezonde manier kunn ontwikkel dat ouders vanuit het belang voor hun kind(er) tijds na hun scheiding invulling kunn gev aan gezamlijk duurzaam ouderschap (Prevtieve ondersteuning bij scheiding visiedocumt nr. 1, 2016). E belangrijk uitgangspunt hierbij is dat er samgewerkt wordt vanuit e gedeelde visie, om ketsamwerking tuss alle organisaties die hulp bied aan gezinn op het gebied van scheiding te verbeter hulp efficiënter te lat verlop 3. Het project bestaat uit de volgde zes deelproject: 1. Vaststell gemeschappelijke visie. 2. Training voor minimaal 135 professionals, gericht op gespreksvaardighed, knis de professionele attitude. 3. Ontwikkel uitvoer van informatiebijekomst voor ouders. 4. Ontwikkel van voorbeeld protocoll voor schol kinderdagverblijv. 5. Invtariserd onderzoek door de Hogeschool van Amsterdam (HvA). 6. Ontwikkel van e sociale kaart. 1.2 Invtariserd onderzoek In dit rapport kom de uitkomst van deelproject 5 aan de orde. Hieronder volgt e korte uitleg over dit deelproject. Doel van het invtariserde onderzoek is inzicht te verkrijg in het huidige gewste voorlichtings-, ondersteunings- hulpverlingsaanbod voor jeugdig ouders bij scheiding in de bij het project betrokk gemet. Daarbij wordt gekek naar de ervaring met behoeft rond het bestaande aanbod van zowel jonger jongvolwass als ouders professionals. De verzamelde informatie dit als input voor het ontwikkel van e sociale kaart (deelproject 6), maar kan ook bijdrag aan de andere deelproject. Uitgangspunt voor deelproject 5 is de richtlijn scheiding problem van jeugdig 4 voor professionals werkzaam in jeugdhulp jeugdbescherming. Deze richtlijn is ontwikkeld in opdracht van de beroepsveriging van professionals werkzaam in jeugdhulp jeugdbescherming: de Nederlandse Veriging van Maatschappelijk Werkers (NVMW) 5, het Nederlands Instituut van Psycholog (NIP) de Nederlandse veriging van pedagog 3 kinderopvang/kinderctra, jongerwerk, onderwijs, vrijgevestigde psycholog- coaching praktijk, huisarts, mediators, advocat, jeugdbescherming, Raad voor de Kinderbescherming, Veilig Thuis, specialistische, jeugd-(l)vb hulpverling jeugd-ggz. 4 Zie www.richtlijnjeugdhulp.nl. De richtlijn zijn gebaseerd op de meest recte knis uit wetschap praktijk in combinatie met input van cliënt. 5 Inmiddels bekd als Beroepsveriging van Professionals in Sociaal Werk (BPSW). 7

onderwijskundig (NVO) (Anthonijsz, Spruijt & Zwikker, 2015). In de richtlijn word onderbouwde aanbeveling gedaan voor het handel van professionals voor het onderkn signaler van, het ondersteun behandel bij problem van kinder ouders die te mak hebb met scheiding, zodat zij deskundig met die problematiek kunn omgaan. Ook wordt er in de richtlijn e overzicht gegev van erkde intervties ter ondersteuning van kinder ouders in scheidingssituaties word adviez gegev ter versterking van de samwerking tuss professionals (Anthonijsz, Spruijt & Zwikker, 2015). De richtlijn is als uitgangspunt gehanteerd voor deelproject 5 van prevtie ketsamwerking bij sch de drie eerder goemde. De kernaanbeveling uit de richtlijn zijn hieronder opgom in box. 1. Box 1: Kernaanbeveling Richtlijn Scheiding de problem van jeugdig Gevolg 1. Neem knis van de cijfers, de belangrijkste risicofactor de belangrijkste gevolg van ouderlijke scheiding voor jeugdig. 2. Neem knis van het aanbod in de regio aan intervties voor jeugdig, ouders gezinn. Voorkom e zoektocht naar de juiste hulp. Intervties 1. Ga bij de intake altijd na of de ouders in scheiding ligg /of veel ouderlijke conflict hebb. Brg de actuele gezinssituatie in kaart door bij de intake beide ouders te bevrag naar de gezag situatie, woonsituatie evtuele nieuwe gezinsled. 2. Als er sprake is van e scheiding of van heftige ouderlijke conflict, brg dan de problem van de jeugdige in kaart. Gebruik e vraglijst of intakeformulier bij de jeugdige beide ouders waarbij aandacht is voor 1. de aard, ernst, fase het type van de scheiding de reactie van de jeugdige hierop; 2. de belangrijkste risicofactor van de scheiding voor de jeugdige 3. de gevolg van de ouderlijke scheiding voor de jeugdige. Maak e inschatting van evtuele bijzondere persoonskmerk, waaronder e lichte verstandelijke beperking (LVB). 3. Houd bij afweging voor (verandering in) e bepaalde zorgregeling of e bepaalde omgangsregeling reking met het gezinssysteem vóór de scheiding, de ontwikkelingsfase van de jeugdige, de kwaliteit van de band met de ouders, de woonsituatie, de mate van conflict tuss de ouders het ouderschapsplan. 4. Is er sprake van e scheiding of heftige conflict tuss de ouders, richt de begeleiding dan zowel op de ouders als op de jeugdige. Het hor betrekk van meerdere informant (de jeugdige, school, familieled, huisarts) kan noodzakelijk zijn. 5. Maak ouders ervan bewust dat het voor hun kind belangrijk is dat zij hun conflict beheers. Leer h dus ge ruzie te mak in het bijzijn van hun kind, wijs h erop dat zij er goed aan do gezamlijke het ler beheers van ruzies, op (familie) mediation /of op het versterk van hun (ouder)relatie. Of motiveer de ouders individuele hulp te zoek. 6. Stimuleer ouders kinder van scheidde of gescheid ouders deel te nem aan e programma duele hulpverling. 7. Adviseer aanwezige stiefouders om zich vooral de eerste tijd buit de opvoeding te houd. Wijs de biologische ouder op haar/zijn spilfunctie in het nieuwe gezin. Informeer partners in stiefgezinn op het bestaan van groepsbijekomst voor (stief)ouders. Samwerking 1. Stimuleer ondersteun ouders om mee te werk door h altijd allebei uit te nodig. Laat h indi mogelijk gezamlijk e gesprek voer in het belang van hun kind betrek h allebei bij de (keuze voor) hulp. Soms is e eerste gesprek met de ouders apart de ige mogelijkheid. 8

2. Deel met andere professionals binn uw organisatie daarbuit (dk aan het onderwijs het juridisch werkveld) knis ervaring over scheidingsproblematiek. 3. Zoek samwerking met verschillde professionals (zoals schol, advocat, mediators, rechters etc.), als dat voor de behandeling noodzakelijk is. Stem de behandeling af met de andere professionals. Onderzoeksvrag De volgde onderzoeksvraag staat ctraal: samhangd ondersteuningsaanbod op het gebied van scheiding in de regio Deelvrag om tot beantwoording van de hoofdvraag te kom zijn: 1. Wat is het huidige aanbod op het gebied van scheiding in de, - IJmond welke competties van professionals zijn voor de uitvoering hiervan van belang? 2. Waar is behoefte aan volgs professionals, ouders jonger jongvolwass, op het gebied van screing, vroegsignalering hulpverling rondom scheiding welke competties van professionals zijn daarbij van belang? 3. Op welke wijze wordt er op dit momt samgewerkt tuss de verschillde organisaties die aanbod hebb op het gebied van scheid wat zijn de ws hierin? 1.3 Opbouw van het rapport In dit hoofdstuk is de context van het onderzoek betreffde deelproject 5 geschetst. In hoofdstuk 2 wordt de opzet uitvoering van het onderzoek beschrev. In hoofdstuk 3, 4 5 kom de resultat aan de orde. Hoofdstuk 6 bevat de conclusies aanbeveling. In e tabel in de bijlage wordt input gegev voor het ontwikkel van e sociale kaart (deelproject 6). 9

2 Opzet van het onderzoek In dit hoofdstuk kom de opzet uitvoering van het onderzoek aangaande deelproject 5 aan de orde. Per onderzoeksvraag wordt de gegevsverzameling analyse van het materiaal beschrev. 2.1 Het huidige zorgaanbod Deelvraag 1: Wat is het huidige aanbod op het gebied van scheiding in de, - IJmond welke competties van professionals zijn voor de uitvoering hiervan van belang? Om het huidige aanbod op het gebied van scheiding in de drie in kaart te brg is gebruik gemaakt van e digitale vraglijst. De vraglijst is gebaseerd op de in hoofdstuk 1 ing problem van beschikbaarheid van in de richtlijn goemde hulpsoort, instrumt intervties op het gebied van scheid naar evtueel aanvulld aanbod. Ook is gevraagd naar de vereiste competties van professionals werkzaam op het terrein van scheiding de behoefte aan vergroting van deze competties binn de aan het project deelnemde organisaties. In overleg met de projectleiders van de drie jeugdhulp vraglijst breed verspreid. De lijst is verstuurd aan contactperson van alle gecontracteerde gesubsidieerde zorgaanbieders (organisaties zelfstandig) waar de gemet die aan het project deelnem zorg inkop. De bij de gemet bekde contactperson hebb e e- mail met uitleg over het project e link naar de vraglijst ontvang. Er is twee keer e reminder gestuurd. Het gaat om verschillde typ aanbieders: 1. Organisaties in de pedagogische basisinfrastructuur (kinderopvang, jongerwerk, onderwijs), 6 2. Organisaties die zich richt op prevtie eerstelijns hulp (ctra voor jeugd gezin, de jeugdgezondheidszorg, organisaties voor welzijn maatschappelijke distverling), 3. Organisaties die zich richt op specialistische hulp (specialistische, jeugd-ggz, jeugd-lvb, verslavingszorg, jeugdbescherming), 4. Overige organisaties (zoals juridische hulpverlers die zich met hulp bij scheiding bezig houd (mediators) bijvoorbeeld huisarts), 6 De lijst is verstuurd aan één Brede School kele samwerkingsverband onderwijs. 10

5. praktijk. Respondt digitale vraglijst Er zijn tuss 14 januari 18 april 2016 in totaal 133 contactperson van 114 organisaties/zelfstandig baderd. Er zijn 63 vraglijst retour gekom, waarvan 17 lijst onvolledig ingevuld. Deze laatst zijn niet meegom in de analyse van het materiaal. Er is aan elke organisatie gevraagd één vraglijst in te vull, omdat het doel was e overzicht te verkrijg van het aanbod van de verschillde organisaties in de drie jeugdhulp Aan organisaties waar meerdere contactperson van bekd war, is gevraagd onderling af te stemm. Bij drie organisaties is de lijst meerdere ker ingevuld. Hier is na vergelijking van de ingevulde vraglijst, telks die vraglijst meegom van de contactpersoon die tevs aangaf mee te kunn werk aan e interview. Daarmee komt het aantal organisaties waar e vraglijst van beschikbaar is op 43 (Tabel 1). Tabel 1 Respondt digitale vraglijst Gemaild Aantal vraglijst Aantal organisaties Retour Aantal vraglijst onvolledig volledig Aantal organisaties volledig Soort organisatie Pedagogische basisinfrastructuur Kinderopvang 1 1 1 1 0 Jongerwerk 3 3 0 0 0 Onderwijs 9 8 5 3 2 Prevtieve Jeugd- Opvoedhulp Prevtieve ¹ 13 8 9 7 5 Interview Maatschappelijk werk 5 4 3 2 2 Specialistische zorg Specialistische jeugd 6 5 5 4 2 Jeugd-GGZ 14 9 10 5 2 Jeugd-(L)VB 5 4 2 1 0 verslavingszorg 1 1 0 0 0 Jeugdbescherming² 7 5 4 3 2 praktijk 61 59 19 14 5 praktijk Overige Advocatuur/rechters 4 4 4 3 0 Deskundig³ 3 2 1 0 0 Huisarts 1 1 0 0 0 totaal 133 114 63 43 20. ²Raad voor de Kinderbescherming, Jeugdbescherming regio Amsterdam, Jeugd Gezinsbeschermers, Veilig Thuis. ³het LOCK, VU project kinder uit de knel. 11

De hoge non-respons is verklaarbaar. T eerste zijn vaak meerdere person binn één organisatie baderd. T tweede reageerd diverse contactperson op de uitnodiging met de mededeling dat de organisatie opgehev/gestopt was (9 zelfstandig) of niet tot de doelgroep van de vraglijst behoord (12 organisaties). Deze organisaties hebb de vraglijst niet ingevuld, omdat ze ge specifiek hulp- begeleidingsaanbod hebb op het terrein van scheiding (e huisartspraktijk, drie organisaties voor jongerwerk, e organisatie voor verslavingszorg, e vestiging van de Raad voor de Kinderbescherming, drie onderwijs organisaties, twee organisaties gespecialiseerd in LVB-problematiek e intervtie ontwikkelteam van de VU). Verder zijn er 31 zelfstandig die niet gereageerd hebb. Zij hebb deze lijst waarschijnlijk niet ingevuld, omdat ze eves ge specifiek hulp- begeleidingsaanbod hebb op het terrein van scheiding. Bij één organisatie (welzijn maatschappelijke distverling) is wel aannemelijk dat er aanbod op scheidingsterrein beschikbaar is. Met het breed uitzett van de vraglijst is informatie beschikbaar gekom van e brede vrij volledige groep van organisaties in de regio met e aanbod op het terrein van scheiding. De organisaties zijn onder te verdel in vijf soort organisaties (Figuur 1). De helft van de organisaties heeft e vestiging i Bijlage 2). Figuur 1 Overzicht soort organisaties opgom in dit onderzoek per regio (N=43). 7 In de vraglijst zijn de volgde thema s opgom 8 : Informatie over de organisatie waar de respondt werkzaam is, Voorlichtings- ondersteunings- hulpverlingsaanbod, Screing van scheidingsproblematiek, 7 8 De vraglijst is op te vrag bij de auteurs. 12

Scheidingsintervties: relatie-ondersteund, kindgericht, gezinsgericht, Vereiste competties professionals: knis, vaardighed, attitude, Ondersteuning medewerkers: intervisie, supervisie, bijscholing, Ws behoeftes: knisvergroting, versterk vaardighed, ondersteuning bij uitvoering aanbod, Het laatste thema, over de ws behoeftes van professionals, is gebruikt ter beantwoording van deelvraag 2 (zie 2.2). Analyse De gegevs van de digitale vraglijst zijn geanalyseerd met behulp van beschrijvde statistische analyses multiple correspondtie-analyse (HOMALS). 9 2.2 Behoeft zorgaanbod Deelvraag 2: Waar is behoefte aan volgs professionals, ouders jonger jongvolwass op het gebied van screing, vroegsignalering hulpverling rondom scheiding welke competties van professionals zijn daarbij van belang? Om de tweede deelvraag te beantwoord is bij professionals, ouders, jonger jongvolwass nagegaan wat hun behoeft zijn t aanzi van voorlichting, ondersteuning hulpverling op het gebied van scheiding. Per doelgroep wordt beschrev op welke wijze dit is onderzocht. 2.2.1 Professionals Ter verdieping van de informatie die met de digitale vraglijst is verzameld, zijn er bij 20 organisaties interviews afgom aan één professional of twee professionals gezamlijk. Alle interviews zijn afgom bij professionals werkzaam in de uitvoering, met uitzondering van de jeugdbescherming (waar twee teamleiders geïnterviewd zijn) de directie van het samwerkingsverband onderwijs (Tabel 1, Bijlage 1). Bij de keuze voor de 20 organisatie speeld de volgde punt e rol: - Organisaties die in de digitale vraglijst aangegev hebb niet mee te will werk aan e interview zijn niet baderd (N=4). 9 M.b.v. in SPSS versie 22.0. Released 2013. IBM SPSS Statistics for Windows, Version 22.0. Armonk, NY: IBM Corp. 13

- Alle organisaties die aangav intervties aan te bied die beschrev staan in de richtlijn Scheiding problem van jeugdig voor jeugdhulp jeugdbescherming zijn baderd voor e interview (N=11). - Organisaties die aangav e specifiek aanbod te hebb voor gezinn in scheiding, anders dan beschrev in de richtlijn zijn eves baderd voor e interview (N=1). - Per type organisatie zijn tminste twee organisaties baderd voor e interview, met uitzondering van de advocatuur/rechters. Hun taak aanbod was op basis van de vraglijst helder (N=3). - Bij de onderwijsinstelling is ervoor gekoz om per regio e samwerkingsverband te interview, omdat zij als overkoepeld orgaan van de diverse schol(gemeschapp) werk in de regio (N=2). Er is voor gezorgd dat de verdeling van de interviews over de verschillde soort organisaties die begeleiding of hulp bij scheiding bied, in grote lijn per regio gelijk is (figuur 2). Figuur 2. Overzicht geïnterviewde organisaties per regio (N=20). Besprok onderwerp In de verdiepde interviews met professionals is gebruik gemaakt van e interviewleiddraad die gebaseerd is op de digitale vraglijst voor professionals. 10 orde: - Aanmelding: aanmelding hulpverling, in kaart brg ernst problematiek, screing kindveiligheid, diagnostiek, behoeftes rondom aanmelding. - Hulpverling: doorverwijz, gespreksvoering, specifieke intervties, behoeftes rondom hulpverling. - Algeme behoeft: knis, vaardighed, hulp bij uitvoering, samwerking tuss organisaties, hiat huidige hulpverlingsaanbod. 10 De interviewleiddraad is op te vrag bij de auteurs. 14

Het sub-thema samwerking tuss organisaties, is gebruikt ter beantwoording van deelvraag 3. Meer informatie hierover is terug te vind in hoofdstuk 2.3. Afname interviews De interviews duurd e uur zijn tuss 24 februari 10 juni 2016 afgom door de eerste auteur in samwerking met twee vierdejaars studt van het uitstroomprofiel jeugdzorgwerker (UJW). 11 Op vergelijkbare wijze als bij de interviews onder ouders, is er met de studt geoefd in het afnem van interviews. Bij zev van de twintig interviews is één van de studt aanwezig geweest ter voorbereiding. Er zijn vervolgs vijf interviews zelfstandig door één van de studt afgom. De overige acht interviews zijn door de eerste auteur afgom. Alle interviews zijn opgom, achteraf verbatim uitgewerkt geanalyseerd met behulp van het programma MAXQDA 12 (MAXQDA, 2016). 2.2.2 Ouders In de opzet van het onderzoek is uitgegaan van de organisatie van één focusgroepinterview met e groep van vier tot zes ouders. 12 Voor het werv van ouders voor de focusgroep is e flyer, IJmond -. Tevs is de flyer verzond naar de Meerteams in regio, Mtaal Beter Spirit. Naar aanleiding van e interview met e professional bij Spirit is de flyer vervolgs verspreid binn het professionele netwerk van Spirit. Verder is er e oproep aan ouders voor deelname aan de focusgroep geplaatst op de website van GGD op de website van MeerWaarde. Ondanks brede verspreiding van de oproep voor e focusgroep heeft ge kele ouder zich aangemeld. De organisaties die hebb meegeholp in het werv van ouders gav aan dat de drempel voor e focusgroep rondom het thema scheiding te hoog is voor ouders. Om toch te voorzi input van ouders, is beslot om individuele interviews met ouders te organiser. In samwerking met e vierdejaars studt van het UJW zijn acht ouders waarvan de scheiding kele jar geled afgerond werd baderd voor e individueel interview. Bij drie van deze ouders was sprake van e zogoemde vechtscheiding, twee van h hadd te mak met e problematische scheiding bij drie van h is de scheiding zonder problematiek verlop. De helft van de ouders had kinder in de basisschoolleeftijd de andere helft kinder van middelbare school leeftijd t tijde van scheiding. De ouders zijn baderd via het persoonlijke 11 Dit is e tweejarige kopstudie van de opleiding Sociaal Pedagogische Hulpverling (SPH) Maatschappelijk Werk Distverling (MWD) van de Faculteit Maatschappij Recht bij de Hogeschool van Amsterdam. 12 Binn de voor het onderzoek beschikbare tijd is ge represtatief onderzoek onder ouders mogelijk. Omdat wel ige input van ouders wselijk was, is gekoz voor deze opzet. 15

netwerk van deze studt. In dit rapport zijn ge persoonlijke gegevs van ouders in kaart gebracht, om de herleidbaarheid naar specifieke person te voorkom. De acht ouders war onder deze voorwaarde bereid tot deelname aan het onderzoek. Besprok onderwerp In de interviews met ouders is gebruik gemaakt van e interviewleiddraad die gebaseerd is op de digitale vraglijst voor professionals. 13 - Soort hulpverling die de ouder heeft ontvang - Aanmelding: vindbaarheid hulpverling, aanmelding, wachtlijst voor hulpverling - Hulpverling: verwachting, ervaring, ervaring m.b.t. doorverwijzing - Toekomst hulpverling bij scheid: behoeftes visie ouders Afname interviews De afname van de interviews nam e uur per interview in beslag. De ouderinterviews zijn tuss 23 maart 15 april 2016 afgom door de eerste auteur i.s.m. de goemde studt. Voorafgaand aan het afnem van de interviews is er door de onderzoeker met de studt geoefd met het afnem van interviews door de studt kele mal het interview te lat afnem bij de onderzoeker waarna hierop feedback werd gegev. Het eerste interview is afgom door de onderzoeker, waarbij de studt heeft meegekek. Het tweede interview is onder begeleiding van de onderzoeker door de studt afgom. Vervolgs zijn de overige zes interviews door de studt zelfstandig afgom. Alle interviews zijn opgom, verbatim uitgewerkt geanalyseerd met behulp van het programma MAXQDA 12 (MAXQDA, 2016). 2.2.3 Jonger jongvolwass In de onderzoeksopzet is naast e focusgroepinterview met ouders, uitgegaan van e focusgroep met vier tot zes jonger i.s.m. Villa Pinedo. Dit is e organisatie die zich specifiek richt op kinder van gescheid ouders. Kinder van gescheid ouders kunn deelnem aan bijekomst gev ook zelf voorlichting aan ouders over de gevolg van scheiding voor kinder. 14 In eerste instantie is - op verzoek van Villa Pinedo - getracht om aan te sluit bij e al door Villa Pinedo geplande groepsbijekomst. Doordat de groepsbijekomst e aantal maal werd verzet bleek dit toch niet mogelijk. Er is to beslot om e eig groepsbijekomst te organiser, waarvoor jonger jongvolwass die aangeslot zijn bij Villa Pinedo zich kond aanmeld. Tuss 25 april 17 mei 2016 is e aantal jonger 13 De interviewleiddraad is op te vrag bij de auteurs. 14 Binn de voor het onderzoek beschikbare tijd is ge represtatief onderzoek onder jonger mogelijk. Omdat input van jonger wel wselijk werd gevond, is beslot tot deze opzet, specifiek met jonger die via Villa Pinedo zelf voorlichting aan ouders gev. 16

jongvolwass telefonisch per mail baderd. Het bleek onder andere in verband met de meivakantie lastig om e datum te vind waarop meerdere jonger jongvolwass aanwezig kond zijn. Vervolgs is op 18 mei 2016 e informatiebrief over de groepsbijekomst uitgezet op de interne facebookpagina van Villa Pinedo met daarin de vraag of jonger jongvolwass zich hiervoor wild aanmeld. De groepsbijekomst is gehoud op 30 mei 2016. In de dag voorafgaand aan de groepsbijekomst hebb vijf deelnemers zich alsnog afgemeld. Uiteindelijk war er twee deelnemers aanwezig. Na afloop is e verslag met besp gestuurd naar iedere die niet aanwezig kon zijn, met de vraag om aanvulling. Hier kwam twee reacties op. De informatie van jeugdig is daarmee afkomstig van 4 jongvolwass die gewd zijn informatie te gev over de gevolg van scheiding voor kinder. Zij war hier all vrouw met e gemiddelde leeftijd van 22,5 jaar (SD 2.6). Hun leeftijd bij de scheiding was gemiddeld 11.3 (SD 2.5) de scheiding was gemiddeld 11.3 jaar geled (SD 3.9). Werkvorm besprok onderwerp De bijekomst duurde anderhalf uur had het karakter van e brainstormsessie waarin de onderstaande onderwerp aan bod kwam: - Eig ervaring: Wat voor hulp heb je gehad, wat was fijn wat kan er beter? - Advies aan professionals, school, ouders de directe omgeving: welke onderwerp moet zeker besprok word bij gesprekk over scheiding welke onderwerp juist niet? Wat voor soort hulp ontbreekt er momteel? - Vindbaarheid aanbod: Hoe kunn we ervoor zorg dat jonger jongvolwass de juiste hulp ontvang? 2.3 Samwerking op het gebied van scheid Deelvraag 3: Op welke wijze wordt er op dit momt samgewerkt tuss de verschillde organisaties die aanbod hebb op het gebied van scheid wat zijn de ws hierin? Om deze deelvraag te beantwoord is in de interviews met professionals nagegaan op welke wijze samwerking plaatsvindt tuss de verschillde organisaties in de jeugdhulp, - IJmond op het gebied van scheiding bij gezinn. Ook is gevraagd wat de ws van de organisaties op dit gebied zijn. 17

3 Resultat vraglijst De vraglijst is ingevuld door 43 organisaties biedt e globaal overzicht van het aanbod / de aanpak op het gebied van scheiding in de jeugdhulpr, - IJmond. 3.1 Informatie hulp bij relatieproblem scheiding In het vorige hoofdstuk werd al duidelijk dat e brede range van organisaties de vraglijst heeft ingevuld, variërd van samwerkingsverband onderwijs, e organisatie voor kinderopvang tot gespecialiseerde jeugdhulp advocat. De organisaties verschill dan ook nogal in de mate waarin zij invull te mak hebb met kinder /of volwass in scheidingssituaties. Kinderopvang onderwijs schatt dat zij hier in 20% tot 25% van de gevall mee te mak hebb, terwijl advocat rechters s scheiding te mak heeft. De verschillde hulpverlde organisaties kom elk rond de 45% uit. Informatie over hulp bij scheiding De organisaties is gevraagd aan te kruis wat voor informatie over /of hulp bij scheiding zij bied (tabel 2). Enkele organisaties vull in dat zij zelf ge informatie hulp bied. Uit de toelichting blijkt dit te gaan om kele zelfstandige praktijk, e onderwijsorganisatie e organisatie voor jeugd-ggz ij bied hulp bij kinder- jeugdpsychiatrische stoorniss. Indi relatieproblem of scheiding van ouders e rol speelt kan dit meegom diation in of licht toe dat zij specifieke intervties in huis hebb. Multiple correspondtie analyse over de verschillde soort informatie /of hulpverling die de organisaties hebb ingevuld, laat aan de e kant organisaties zi die informatie hulp bied bij financiële juridische vrag. Dit zijn advocat, jeugdbescherming organisaties voor maatschappelijke distverling. Aan de andere kant zijn er organisaties die informatie hulp bied bij opvoedvrag bij scheiding, vrag over gedrag hechting van de kinder bij scheiding, verwerk van verlies, emoties de reacties bij de komst van nieuwe partners. Dit wordt gebod door de aanbieders van gespecialiseerde zorg, maar ook door de jeugdgezondheidszorg e deel van de zelfstandige praktijk. 15 15 In de analyse zijn de in tabel 2 goemde variabel meegom plus de variabel als toegevoegde variabel t.b.v. de interpretatie van de uitkomst. HOMALS convergeerde naar e oplossing met e fit van 0,477 (1 e dimsie 0,338; 2 e dimsie 0.140). De fit is niet hoog. De oplossing moet daarmee niet te absoluut gom word, 18

Tabel 2 Aantal perctage organisaties de soort informatie /of hulpverling bij relatievrag scheiding die zij bied. 16 Informatie over / hulpverling bij Aantal organisaties dat deze info hulp biedt % van de organisaties Gedrag welzijn van kinder bij scheiding 36 84 Hechting veiligheid van kinder bij scheiding 33 77 Opvoedkundige vrag bij scheiding 29 67 Verwerk van verlies bij scheiding 25 58 De invloed van e nieuwe partner op de kinder 25 58 Opvoedvrag bij nieuwe partner/stiefgezin 25 58 Signaler toeleid naar hulpverling 23 54 Reacties van de andere ouder bij nieuwe 21 49 partner/stiefgezin Afsprak tuss ouders over de kinder tot stand 18 42 brg Anders 12 28 Relatievrag relatietherapie 11 26 Financiële juridische vrag bij scheiding 11 26 Financiële vrag bij nieuwe partner/stiefgezin 10 23 Ge info hulp 5 12 3.2 Situatie van kinder ouders in kaart De r jeugdige bij de hulpverling altijd met beide ouders de gezinssituatie in kaart te brg daarbij aandacht te bested aan conflict tuss de ouders, scheiding de fase ervan (voor scheiding/relatie-problem, in scheiding na de scheiding), het gezag over de jeugdige, de woonsituatie evtuele nieuwe gezinsled. Daarbij dit oog te zijn voor risicofactor, zoals geweld, de ernst duur van ruzies, de band met beide ouders evtuele stiefouders, materiële achteruitgang. De richtlijn maakt duidelijk dat er nog ge specifieke (diagnostische) instrumt bestaan die de gevolg van e scheiding in kaart brg. Wel zijn er verschillde algeme screingsinstrumt die zich richt op de jeugdige, de nieuwe gezinssituatie de veiligheid, die gebruikt kunn word om inzicht te krijg in de gevolg voor jeugdig (Anthonijsz, Spruijt & Zwikker, 2015, pp. 49)(voor e overzicht: zie box 2). In de vraglijst vull de meeste organisaties (N=28) in dat zij de aanwezigheid van scheidingsproblematiek nagaan in e gesprek. Drie organisaties zegg te scre aan de hand van e instrumt (vraglijst): dat zijn e organisatie voor specialistische, e zelfstandige praktijk e locatie van het CJG waar de invuller toelicht: gesprek word vraglijst ingevuld, daarin word vrag naar het gezin gebeurtiss nisaties zegg niet specifiek op (de ernst van) 16 Organisaties kond meerdere antwoord gev, daarom telt de kolom % niet op tot 100%. 19

scheidingsproblem te scre. Eén organisaties vult in e andere manier te hebb om de patroon te herkn in het type organisaties dat zegt wel niet te scre. Ook voor wat betre Box 2. In de Richtlijn goemde screingsinstumt. Algeme screingsinstrumt Child behavior Check List (CBCL) Youth Self Report (YSR) Strgths and Difficulties Questionnaire (SDQ) Classificatiesysteem voor de Aard van Problematiek van Jeugd(CAP-J) Screingsinstrumt om de gezinssituatie in kaart te brg Familie relatie test (FRT) Gezinssysteemtest (GEST) Nijmeegse Ouderlijke Stress Index (NOSI) Nijmeegse Vraglijst voor Opvoedingssituaties (NVOS) Vraglijst voor Gezinsproblem (VGP) Schaal voor ouderlijk gedrag (SOG) Screingsinstrumt voor risicotaxatie onveiligheid in gezinssituaties Escalatieladder (Glasl) Licht Instrumt Risicotaxatie Kindveiligheid (LIRIK) Actuarieel Risicotaxatie Instrumt voor Jeugdbescherming (ARIJ) Triage-instrumt Veilig Thuis 3.3 Intervties De richtlijn besteedt veel aandacht aan de noodzaak om bij aanmelding van e jeugdige bij de hulpverling niet alle kinder te begeleid, maar ook de ouders. Aanbevol wordt ouders te stimuler deel te nem aan coaching of één van de relatie ondersteunde of gezinsgerichte intervties hun kind te stimuler deel te nem aan één van de kindgerichte intervties (hoofdstuk 4 van de richtlijn). In de vraglijst is e overzicht van de in de richtlijn goemde intervties opgom is de invullers gevraagd aan te kruis of de desbetreffde intervtie in hun organisatie beschikbaar is zo ja: of de intervtie in 2015 is toegepast, bij hoeveel cliënt ongeveer, in welke fase van scheiding (voor scheiding/relatieproblem, in scheiding, na scheiding) bij welke mate van ernst van de situatie (lichte problem/prevtie, complexe/ernstige problem, escalatie/onveiligheid). Veel van de intervties zijn in één of kele organisaties beschikbaar (tabel 2). Over e veel kleiner aantal gev de invullers informatie over de daadwerkelijke toepassing van de intervtie. Op basis van de vraglijst wordt niet duidelijk wat de red hiervoor is. In de 20

interviews die afgom zijn in hoofdstuk 5 aan bod kom is hierop nader ingegaan. De relatie ondersteunde intervties zijn in minder organisaties beschikbaar dan de gezinsgerichte intervties die ook weer in minder organisaties beschikbaar zijn dan de kindgerichte intervties. Wat wel breder beschikbaar is, zijn individuele ondersteunde gesprekk met kinder over scheiding (11 organisaties) individuele begeleiding van ouders (gezamlijk of apart, resp. in 7 9 organisaties). Hier word ook (veel) grotere aantall deelnemers goemd, variërd van twee person tot meer dan 100 in 2015. Tabel 2. Overzicht van in de richtlijn aanbevol intervties bij scheiding, het aantal organisaties waar de intervtie beschikbaar is, is uitgevoerd in 2015 met wat voor deelnemers. 17 Intervties Beschikbaar Uitgevoerd in 2015 Relatie ondersteunde intervties Deelnemers Family Factory: De tijd van je Nee lev Agapé Family Life Nee Famia Felis (voor Antiliaanse Nee gezinn) Triple-P module partnersteun Ja, 2 organisaties Ge info Ge info Triple-P module partnersteun - Ja, 1 organisatie Ge info Ge info voor LVB Emotionally Focused Therapy Ja, 2 organisaties 1 organisatie 11-15 deelnemers, alle (EFT) relatie therapie scheidingsfas met complexe, ernstige problem. Emotionally Focused Therapy Ja, 1 organisatie 1 organisatie Ge info (EFT) Kindgerichte intervties Kinder in Echtscheiding Situatie (KIES) < 8 jaar - Kies voor het jongere kind Kinder in Echtscheiding Situatie (KIES) 8-12 jaar - Kies coach Kinder in Echtscheiding Situatie (KIES) > 12 jaar - Kies coach!jes het brugproject (Jij En Scheiding) Ja, 3 organisaties 1 organisatie Ge info aantal deelnemers, voor kinder ná scheiding, zowel met lichte als complexe/ernstige problem. Ja, 3 organisaties 2 organisaties Deelnemers: In 1 organisatie 2-5 deelnemers, ander ge info. Zowel kinder tijds als ná scheiding zowel lichte als complexe/ernstige problem Ja, 2 organisaties 1 organisatie 2-5 deelnemers, ná de scheiding, ge info ernst problem. Ja, 2 organisaties Ge info Ge info Dappere Dino's Ja, 1 organisatie Ge info Ge info 17 E overzicht van het aanbod per organisatie is opgom in bijlage 2. 21

Zandkastel! Ja, 2 organisaties 1 organisatie 6-10 deelnemers, alle scheidingsfas. Ge info ernst problem. Jonge Held, kameleon Nee programma OKEE-begeleidingstraject Nee Kinder scheid ook! Nee Ondersteunde gesprekk met kinder Ja, 15 organisaties 11 organisaties Uitelopd aantal ker toegepast bij elk van de organisaties (range 2 tot meer dan 100 deelnemers) uit alle scheidingsfas zowel lichte, ernstige/complexe problem als escalatie/onveiligheid. EMDR Ja, 9 organisaties 6 organisaties Idem bovstaand Kindbehartiger / Bijzonder curator Gezinsgerichte intervties Ja, 2 organisaties 1 organisatie Enkele cliënt, tijds de scheidingsprocedure. Ge info ernst problematiek. Ouderschap Blijft (geïndiceerd) Ja, 3 organisaties 1 organisatie Bij tuss de 50 100 cliënt in de gehele organisatie (ook buit de regio), tijds ná scheiding, met complexe/ernstige problem of bij escalatie/onveiligheid Ouderschap Blijft (CJG module) Ja, 1 organisatie 1 organisatie Ge info Triple-P family transitions Ja, 2 organisaties 2 organisaties 2-5 cliënt 21-25 cliënt, tijds ná scheiding met complexe/ernstige problem. Triple-P family transitions - LVB Nee Stiefplan-Coach Ja, 1 organisatie Ge info Ge info Cursus voor samgestelde Ja, 2 organisaties nee Ge info gezinn Eig Kracht- Confertie Ja, 3 organisaties 1 organisatie: Ge info nee Kind Echtscheiding Sam de Nee Zorg Kinder uit de knel Ja, 3 organisaties 3 organisaties 2-5 11-15 deelnemers, ná scheiding tijds ná scheiding met complexe/ernstige problem. Omgangsbemiddeling / Mediation Begeleide Omgangs Regeling (BOR) Omgangshuis Ja, 5 organisaties 3 organisaties 2-5 6-10 deelnemers, tijds ná scheiding bij alle mate van ernst van de problem. Nee Nee 22

Complexe scheiding / OTS Ja, 5 organisaties 1 organisatie Bij ernstige/complexe problem escalatie/onveiligheid Complexe scheiding / Ja, 3 organisaties Ge info Ge info Uithuisplaatsing Ouderschap na Scheiding (ONS) Ja, 1 organisatie Ge info Ge info Individuele begeleiding voor ouders (voor beide ouders sam) Individuele begeleiding voor ouders (apart per ouder) Ja, 7 organisaties 3 organisaties 2-5 cliënt alle fas scheiding, lichte ernstige/complexe problem Ja, 9 organisaties 6 organisaties Uitelopd aantal ker toegepast bij elk van de organisaties (range 2 tot meer dan 100 deelnemers) uit alle scheidingsfas zowel lichte, ernstige/complexe problem als escalatie/onveiligheid. Verschillde organisaties noem in de vraglijst ook andere aanpakk of intervties. oplossingsgerichte manier om in gezinn waar het risico op kindermishandeling aanwezig is, die In meerdere organisaties wordt aangegev dat ze niet het volledi. De module om de situatie met kinder te besprek, waarbij zij in e huis van zorg, e huis van goede ding e huis van drom tek schrijv. wordt. Dit is e contextuele badering waarbij met duplo playmobil poppetjes wordt gewerkt om de ervaring van kinder rond e scheiding in beeld te krijg. Daarnaast wordt individuele psychotherapie goemd, systeemtherapie, behandeling van depressie angst één van de zelfstandige praktijk zegt e eig werkboek te hebb ontwikkeld voor ouders kinder om gedacht, gevoels knelpunt rond scheiding bespreekbaar te mak. Eén organisatie noteert dat er ook via mail telefoon e hoop contact is met ouders kinder. Eén respondt noemt specifieke hulp rond al lang verbrok omgang tuss kind Mijn praktijk is voor kinder/jeugdig met complexe problematiek waarin scheiding vaak e grote rol speelt. Scheiding wordt dan onderdeel van diagnose behandeling. Bijv. kind heeft ge contact met één van de ouders die eist na jar van afwezigheid de omgang op. Onderzoek bij juri (zelfstandige praktijk). E organisatie voor maatschappelijke distverling vult tot vorig jaar e medewerker in dist was die bemiddelingsgesprekk voerde met ouders om te kom 23

tot e ouderschapsplan. Deze medewerker had hier e volle agda mee. Deze expertise hebb wij nu niet meer in huis De relatie-ondersteunde intervties word aangebod door vier organisaties: e organisatie voor specialistische, e organisatie voor jeugd-ggz twee Zevti organisaties bied kindgerichte intervties aan. Het gaat om één organisatie voor prevtieve, vier organisaties voor specialistische, twee organisaties voor jeugdbescherming, drie in de jeugd-ggz, één organisatie voor maatschappelijke distverling aanbieders van kindgerichte intervties aanwezig. In totaal elf organisaties hebb één of meer gezinsgerichte intervties in hun aanbod beschikbaar. Het betreft twee organisaties voor prevtieve, twee organisaties voor specialistische, één van de jeugdbeschermingsorganisaties, één jeugd-ggz organisatie, één organisatie voor maatschappelijke distverling vier zelfstandige praktijk. e aanbieder van dit type intervties aanwezig. 18 3.4 Compettievergroting van professionals Op de vraag of er bij organisaties behoefte is aan uitbreiding van de knis vaardighed van professionals op het terrein van scheiding beantwoordt iets minder dan de helft bevestigd. In totaal 21 invullers (49%) hebb behoefte aan uitbreiding van knis, 18 invullers zegg dat in hun organisatie behoefte is aan vergroting van de vaardighed (42%) 14 organisaties antwoord bevestigd op de vraag of er ondersteuning gewst is bij de uitvoering op de werkvloer (33%). Binn 70% van de organisaties is er sprake van bijscholing van professionals op het thema scheiding. De training voor professionals die binn het projec, - IJmond is gestart wordt hierbij o.a. goemd. Bij driekwart van de organisaties vindt intervisie plaats rond het thema scheiding in e kwart van de organisaties komt het aan bod in (individuele) supervisie. Eén organisatie noemt de multidisciplinaire behandelplanbespreking waar knisuitwisseling plaats vindt over scheiding. Vergroting van knis vaardighed wordt vaker als wselijk gezi bij de organisatie(s) voor maatschappelijke distverling, jeugd-lvb, jeugdbescherming, kinderopvang, onderwijs prevtieve dan bij de specialistische jeugd- 18 In bijlage 2 is e overzicht opgom met de nam van de organisaties de beschikbare intervties. 24

, de zelfstandige praktijk de advocatuur. Jeugd-GGZ jeugd-lvb hebb meer dan de andere typ organisaties ingevuld behoefte te hebb aan hulp bij de uitvoering op de werkvloer. Waar gaat het om bij de behoefte aan knis? Het meest ingevuld zijn theoretische knis, knis van scheiding culturele diversiteit, intervties, signaler juridische knis. Het ouderschapsplan financiële knis zijn veel minder ingevuld (tabel 3). Tabel 3. Onderwerp knisbehoefte aantal organisatie met die knisbehoefte Type knis Aantal organisaties % Theoretische knis 17 45 Scheiding diversiteit 16 42 Signalering 14 36 Intervties 13 34 Juridische knis 11 29 Ouderschapsplan 6 16 Financieel 2 5 Uit de toelichting blijkt dat het zowel om basisknis als meer specialistische knis gaat. Goemd wordt bijvoorbeeld: We hebb behoefte aan basisknis over wat de effect zijn op kinder bij ouders die gaan scheid. E algeme grondhouding die we met elkaar afsprek hoe om te gaan met ouders die ons bell voor hulp Maar ook: trauma, verlies, rouw Er is bij ons vaak sprake van complexe scheidingsproblematiek. Hoe krijg je dan beide ouders aan tafel hoe voer je dan het gesprek. E samwerkingsverband (basis De meeste leerkracht will wet hoe we kunn handel in het belang van het kind zijn of haar ouders. Regelmatig zi we ander gedrag of teruglopde leerresultat. De fase voor scheiding is lastig 3.5 Samvatting bespreking In grote lijn bied de 43 organisaties die de vraglijst hebb ingevuld twee soort informatie advies, namelijk 1) bij financiële juridische vrag (kleine groep van invullers: advocat, organisaties jeugdbescherming voor maatschappelijke distverling) 2) bij vrag rond opvoed, verwerk van verlies emoties de reacties bij de komst van nieuwe partners (grotere groep van invullers: gespecialiseerde zorg, maar ook door de jeugdgezondheidszorg e deel van de zelfstandige praktijk). De financiële juridische hulp is bij e beperkt aantal organisaties beschikbaar, hetge de vraag oproept of deze niet breder beschikbaar zou moet zijn. De organisaties scre de ernst van de scheidingsproblem voornamelijk door het voer van e gesprek. Slechts kele organisaties zegg daarbij de instrumt te gebruik 25

die in de richtlijn als hulpmiddel goemd word. Door het gebruik van screingslijst te bevorder kunn problem van jeugdig bij scheiding beter in kaart gebracht word. Dit kan bijvoorbeeld door deze screingslijst als onderdeel op te nem in de gezamlijke aanpak rondom scheiding in de regio. E deel van de organisaties biedt intervties aan die in de richtlijn goemd word. Het gaat om de hulpverlde organisaties inclusief de zelfstandige praktijk. Gezamlijk hebb zij 70% van de in de richtlijn goemde intervties beschikbaar. Daarvan wordt vooral individuele begeleiding van kinder ouders (individueel sam) uitgevoerd. In 2015 is dit bij e grote groep cliënt toegepast. De overige, meer specifieke, intervties word slechts incidteel uitgevoerd. Wat de red hiervoor is, is in de interviews aan de orde gesteld komt aan bod in het volgde hoofdstuk. Er is bij ongeveer de helft van de organisaties behoefte aan vergrot van knis vaardighed. Het valt op dat het hier voornamelijk gaat om theoretische knis, knis over sche loss door meer bekdheid te gev aan deze nog maar rect (2015) beschikbaar gekom richtlijn. Tevs blijkt dat de behoefte aan het vergrot van knis vaardighed het minst aanwezig is bij organisaties voor specialistische de zelfstandige praktijk. Het is daarom verstandig de training die inmiddels b voornamelijk op de doelgroep te richt die hier specifiek behoefte aan heeft. Veel organisaties hebb ingevuld dat intervisie /of supervisie plaatsvindt rond het thema scheiding. Dit biedt aanknopingspunt voor de borging van knis vaardighed die in de training die aanbod wordt, wordt opgedaan. Onderzoek naar de implemtatie van vernieuwing laat zi dat er meer nodig is dan train alle. Professionals kunn in de dagelijkse praktijk alle duurzaam hun handel verander nieuwe vaardighed toepass als er sprake is van ondersteuning op de werkvloer. Op de toepassing van de nieuwe vaardighed gerichte intervisie of supervisie het kunn raadpleg van experts zijn goede voorbeeld van manier om de vernieuwing te borg. 19 19 Zie: Gose, Pronk, Bodermaker, Bakker, Ruitberg & Bertling (2015). Ler op de werkvloer. Organisatie inhoud van ler op de werkvloer. Delft: Eburon. 26

27

4 Resultat interviews met professionals In dit hoofdstuk kom de uitkomst van de interviews met professionals aan de orde. De uitkomst word gebruikt ter beantwoording van het specifiek voor professionals betreffde onderdeel van deelvraag 2 ter beantwoording van deelvraag 3. Zoals beschrev in hoofdstuk 2 zijn er 20 interviews met professionals afgom. T behoeve van de leesbaarheid van het rapport wordt alle onderscheid gemaakt tuss professionals uit het prevtieve veld de specialistische zorg als uit de interviews ook daadwerkelijk e verschil blijkt tuss professionals uit deze verschillde veld. 4.1 Vindbaarheid aanmelding hulpverling De meest laagdrempelige vorm van informatie hulp rondom scheiding is beschikbaar via de maatschappelijk werk organisaties. Zij bied inloopspreekur, waar ouders al hun vrag rondom scheid kunn stell. Zo kt de organisatie MeerWaarde op maandagmiddag e echtscheidingsspreekuur biedt de organisatie Socius op donderdagmiddag e informatiepunt scheid. Indi ouders meer vrag hebb rondom opvoeding scheiding kunn zij zich aanmeld voor gesprekk bij het CJG. Dit kan via diverse routes: telefonisch, per mail, contactformulier op de website, GGD, JGZ, schoolarts, jeugdarts, huisarts, schoo indi noodzakelijk doorverwez word naar meer specialistische vorm van hulpverling rondom scheiding of naar e specifieke intervtie. Aanmelding bij de specialistische kan tevs op verwijzing van de huisarts, vanuit de jeugdbescherming of vanuit Veilig Thuis 20. Aanmelding bij zelfstandige praktijk loopt voornamelijk via de huisarts in sommige gevall via het CJG. Aanmelding voor de prevtieve kindgerichte groepsintervties KIES,!JES Zandkastel kan zowel op verwijzing als direct door jonger ouders zelf. Aanmelding voor de meer specialistische gezinsgerichte (groeps)intervties gaat altijd via e verwijzer. 4.2 Toevoeging huidig hulpaanbod Zowel door organisaties werkzaam in de prevtieve jeugdhulp als door organisaties werkzaam in de specialistische jeugdhulp wordt aangegev dat er behoefte is aan meer betere hulpverling in het prevtieve veld. Er word zowel praktische toevoeging op het huidige 20 In de jeugdhulpregio wordt dit eves gedaan door schoolcoaches, JGZ arts verpleegkundig, leerplichtambtar MeerTeam professionals. Zij vall in deze regio ook onder de gemandateerde professionals. 28