FINANCIALS VVT-SECTOR PCKwadraat december 2010
1. Inleiding De analyse Financials verpleging, verzorging en thuiszorg (VVT) 2009 geeft inzicht in de financiële prestaties van 417 verpleeg-, verzorgingshuizen en thuiszorginstellingen in 2009. Op basis van de bij het CIBG gedeponeerde jaarverslagen wordt de ontwikkeling van de omzet, de resultaten en de vermogenspositie van de Nederlandse zorgaanbieders in de ouderenzorg inzichtelijk gemaakt. In de analyse zijn zorgaanbieders, die naast een VVT-aanbod een substantieel aandeel van de opbrengsten in andere zorgsectoren omzetten, buiten beschouwing gelaten. VVT-aanbieders die tevens huishoudelijke hulp vanuit de WMO, jeugdgezondheidszorg, kraamzorg en maatschappelijk werk aanbieden zijn wel in de analyse opgenomen. In de jaarverslagen is dienaangaande geen uniforme segmentering aangebracht, vandaar dat verdere specificaties in deze analyse achterwege blijven. Deze analyse is een initiatief van advies- en onderzoeksbureau PCkwadraat ten behoeve van het internet platform zorgmarkt.nl. Vanaf de website www.zorgmarkt.nl kunnen overzichtslijsten met rubriceringen naar omzet en resultaat worden gedownload. PCkwadraat december 2010 1
2. Omzetontwikkeling De omzet van de VVT-sector stijgt in 2009 met 4,2%. Deze omzetstijging is procentueel het grootst bij de zeer kleine zorgaanbieders 1. Daarnaast stijgen de middelkleine gevolgd door de grote zorgaanbieders het meest in omzet met respectievelijk 5,8% en 4,6%. De omzetstijging is het laagst bij de zeer grote en de kleine zorgaanbieders. Daar moet bij vermeld worden dat de omzetstijging van 2,8% bij de zeer grote aanbieders slechts twee aanbieders betreft en bij de kleine maar liefst 186 in aantal. De meeste omzet wordt gegenereerd door de grote en middelgrote zorgaanbieders (ze hebben een marktaandeel van 61%). omzetontwikkeling naar omvang OMVANG ( mln) aantal omzet '09 omzet '08 verschil zeer groot 2 556 541 2,8% groot 30 4.178 3.994 4,6% middelgroot 48 3.401 3.293 3,3% middelklein 78 2.645 2.500 5,8% klein 186 1.606 1.563 2,8% zeer klein 73 105 97 8,6% Totaal 417 12.492 11.987 4,2% omzet * 1 miljoen De toename van de omzet wordt in de jaarrekeningen onder andere verklaard door: Prijsindexeringen en OVA-ontwikkeling; Effecten uit hoofde van de overgang naar de ZZP-financieringssystematiek; Toename vergoeding van kapitaallasten o.a. als gevolg van incidentele baten; Productietoename door toename van verpleegdagen, aanvullende zorg, kortdurend verblijf en thuiszorg (volume ontwikkeling); Fiscale meevallers in de vorm van terugontvangen energiebelasting en omzetbelasting. De omzetstijging in de Ouderenzorg blijft - ondanks de toenemende vergrijzing - achter ten opzichte van andere sectoren in de zorg. omzet * 1 miljoen omzet 09 groei 09 ouderenzorg 12.492 4,2% gehandicaptenzorg 6.159 8,2% GGZ 5.305 10,1% ziekenhuizen 17.008 7,2% 1 De zorgaanbieders ingedeeld naar omvang conform de volgende uitgangspunten: - omzet < 3 miljoen : zeer klein - omzet tussen 3 en 20 miljoen : klein - omzet tussen 20 en 50 miljoen : middelklein - omzet tussen 50 en 100 miljoen : middelgroot - omzet tussen 100 en 250 miljoen : groot - omzet > 250 miljoen : zeer groot PCkwadraat december 2010 2
De top 10 van de grootste zorgaanbieders realiseerden tezamen een omzet van 2 miljard oftewel 16% van de totale omzet van de sector. De opbrengsten van deze aanbieders zijn in 2009 met 87 miljoen gestegen. De Zorggroep (voorheen Zorggroep Noord- en Midden-Limburg) is met 282 miljoen voor 1 jaar de grootste zorgaanbieder en verdringt hiermee Careyn van de eerste plaats. In de top 10 zijn twee omzetdalingen te zien. Ten opzichte van 2008 daalt de omzet van Careyn met 0,3% en van Sensire met 4,4%. Sensire is in 2009 vanuit Meavita Nederland op zelfstandige voet verder gegaan. De omzetdaling ligt bij beide organisaties in het segment extramurale zorg, waarop lagere productieafspraken zijn gerealiseerd. Stichting de Stromen Opmaat Groep, die in 2006 is ontstaan uit de fusie van De Stromen en Opmaat en vanaf eind 2010 verder gaat onder naam Aafje is een nieuwkomer in de top 10 van grote aanbieders. In 2009 zet zij een omzet neer van 174 miljoen. hoogste omzet top-10 OMZET ( mln) omzet '09 omzet '08 verschil 1 De Zorggroep 282 266 6,1% 2 Careyn 274 275-0,3% 3 Florence 201 194 3,5% 4 Kwadrantgroep 198 189 4,6% 5 Carint-Reggeland Groep 193 178 8,7% 6 Zorggroep WM-Brabant 187 175 6,6% 7 Laurens 184 168 9,5% 8 Omring 175 167 4,8% 9 Stromen Opmaat Groep 174 161 8,2% 10 Sensire 174 182-4,4% Totaal 2.042 1.955 4,5% omzet * 1 miljoen Vanaf 1 juli 2010 wordt de fusiestichting Careyn Zuwe Aveant de grootste zorgaanbieder in de ouderenzorg met een omzet van 457 miljoen (op basis van de omzetgegevens 2009). PCkwadraat december 2010 3
3. Resultaatontwikkeling In 2009 hebben de 417 zorgaanbieders in totaal 272 miljoen aan resultaat gepresenteerd in de jaarrekeningen. Dit is een verdubbeling van het resultaat ten opzichte van 2008. Uit de resultaatontwikkeling naar omvang van de zorgaanbieders blijkt dat de zeer grote aanbieders het gezamenlijke negatieve resultaat van -4 miljoen in 2008 ombuigen naar 7 miljoen in 2009. Uit de jaarrekeningen blijkt voorts weer dat het rendement van de zorgaanbieder toeneemt, naarmate de omvang op basis van de omzet afneemt. De bandbreedte van het rendement ligt gemiddeld tussen de 1,2% en 4,5% met een overall gemiddelde van 2,2%. 12% van de zorgaanbieders heeft in 2009 een negatief resultaat behaald. 61% van deze zorgaanbieders (31 van de 51 organisaties) had in 2008 ook een negatief resultaat. resultaatontwikkeling naar omvang RESULTAAT ( mln) aantal resultaat '09 resultaat '08 verschil resultaatratio zeer groot 2 7-4 10 1,2% groot 30 67 4 63 1,6% middelgroot 48 66 36 30 1,9% middelklein 78 69 49 20 2,6% klein 186 58 45 13 3,6% zeer klein 73 5 2 3 4,5% Totaal 417 272 134 138 2,2% resultaat * 1 miljoen Met een rendement van 2,2% blijft de VVT-sector achter op de gehandicaptenzorg en GGZ, maar vindt wel een verbetering ten opzichte van de voorgaande jaren plaats (in 2008 realiseerden de aanbieders een rendement van 1,18% gemiddeld en in 2007 0,18%). resultaatratio ouderenzorg 2,2% gehandicaptenzorg 4,3% GGZ 3,7% ziekenhuizen 1,6% Stichting Laurens in Rotterdam heeft net als in 2008 ook 2009 het beste resultaat in absolute getallen neergezet. In 2009 behaalde Laurens een resultaat van 11,5 miljoen. De gemiddelde resultaatratio van de top 10 is 4%. PCkwadraat december 2010 4
beste resultaat top-10 RESULTAAT ( mln) resultaat '09 resultaat '08 verschil resultaatratio 1 Laurens 11,5 7,2 4,3 6% 2 SVRZ Middelburg 10,3 6,5 3,9 9% 3 Zorgcentra Vlissingen 6,8 1,6 5,2 16% 4 AriënsZorgpalet 6,3 2,0 4,3 15% 5 Stromen Opmaat Groep 6,3 0,4 5,9 4% 6 BrabantZorg 6,2 3,3 2,9 5% 7 De Zorggroep 5,3 5,1 0,3 2% 8 Zorggroep Sint Maarten 5,1 3,9 1,2 6% 9 MeanderGroep 5,0-0,4 5,3 3% 10 AxionContinu Groep 4,6 1,9 2,6 5% Totaal 67,4 31,6 35,8 4% resultaat * 1 miljoen In 2009 heeft WWZ-Marienstate-Valent met -6,6 miljoen het slechtste resultaat behaald. Na een turbulente fusieperiode en verliezen vanuit vastgoedontwikkelingen is eind 2009 / begin 2010 ingegrepen in de topstructuur. WWZ-Marienstate-Valent neemt met dit resultaat de plaats over van stichting Careyn, die in 2008 een negatief resultaat van 8,5 miljoen heeft gerealiseerd, maar dit tekort heeft omgebogen in een positief resultaat behaald als gevolg van een positieve herallocatie bij de invoering van de zorgzwaartebekostiging en de effecten van kostenbesparingen op onder andere ICT, huisvesting, de reductie van indirecte formatie (ingezet in 2008) en de verbetering van de inzetmix en productiviteit. Opvallend is dat acht van tien meest slecht presterende zorgaanbieders op het gebied van het behaalde resultaat twee jaar opeenvolgend een negatief resultaat behaalden. Daarbij zijn de resultaten van alle 10 de zorgaanbieders ten opzichtte van 2008 aanzienlijk verslechterd (het tekort van de 10 aanbieders loopt op van 10,4 miljoen in 2008 tot bijna 30 miljoen in 2009). slechtste resultaat top-10 RESULTAAT ( mln) resultaat '09 resultaat '08 verschil resultaatratio 1 WWZ-Mariënstate-Valent -6,6-5,3-1,4-6% 2 Vierstroom -5,6-3,7-2,0-4% 3 Nieuwebrug -3,6-1,5-2,1-10% 4 Beweging 3.0-3,1-0,3-2,7-2% 5 Zorgaccent & Thuiszorg NW-Twente -2,7-1,2-1,4-3% 6 OsiraGroep -2,4 3,0-5,4-1% 7 Zorggroep STR -2,3-1,8-0,5-3% 8 Valkenhof -1,4-0,2-1,2-5% 9 BeeuwkesThuiszorg -1,2-0,2-1,0-22% 10 Zorgbeheer De Zellingen -0,9 0,7-1,6-2% Totaal -29,8-10,4-19,3-7% resultaat * 1 miljoen PCkwadraat december 2010 5
Vermogensontwikkeling Het eigen vermogen van de 417 zorgaanbieders in de VVT-sector groeit met 270 miljoen en bedraagt eind 2009 2,4 miljard. De kleine zorgaanbieders hebben met 25,8% de hoogste solvabiliteit, waarvan 72% een solvabiliteit hoger dan 15% heeft. In totaal hebben 19 zorgaanbieders (5%) een gezamenlijk negatief eigen vermogen van in 12,2 miljoen. De aanbieders Nieuwebrug en Vivent nemen hiervan met respectievelijk - 3,7 en 3,5 miljoen het leeuwendeel voor hun rekening. eigen vermogen naar omvang EIGEN VERMOGEN ( mln) aantal EV'09 EV'08 resultaat * 1 miljoen solvabiliteit zeer groot 2 87 80 15,7% groot 30 652 582 15,6% middelgroot 48 668 603 19,6% middelklein 78 552 485 20,9% klein 186 415 357 25,8% zeer klein 73 22 20 20,8% Totaal 417 2.397 2.127 19,2% De helft van de zorgaanbieders heeft een solvabiliteit van meer dan 20% en is in principe financieel voldoende robuust om te kunnen gedijen in een stelsel van marktwerking. Bij de middelgrote, middelkleine en de kleine aanbieders is dit zelfs 70%. De spreiding rond het gemiddelde wordt groter naarmate de omvang van de zorgaanbieders afneemt. Hoe kleiner de aanbieder, hoe groter de volatiliteit in de financials, kan als stelregel worden gehanteerd. solvabiliteit naar omvang SOLVABILITEIT zeer groot groot middelgroot middelklein klein zeer klein totaal < 0% 0% 0% 2% 3% 4% 15% 5% 0% - 5% 0% 0% 6% 6% 8% 22% 10% 5% - 10% 0% 20% 6% 6% 8% 5% 8% 10% - 15% 50% 30% 13% 14% 9% 12% 13% 15% - 20% 50% 30% 25% 15% 11% 4% 14% 20% - 25% 0% 17% 19% 24% 18% 8% 17% > 25% 0% 3% 29% 31% 43% 33% 34% Totaal 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% Aantal 2 30 48 78 186 73 417 PCkwadraat december 2010 6
De Zorggroep is als grootste aanbieder ook nipt de rijkste zorgaanbieder in de VVT-sector. Stichting voor Regionale Zorgverlening (SVRZ) Middelburg heeft met een behalen van een resultaat van 10,4 miljoen in 2009, de tweede positie in de top van VVT-aanbieders met het hoogste eigen vermogen verworven. Beide organisaties hebben eind 2009 een vermogen van 51 miljoen. De organisaties in de top 10 hebben een eigen vermogen van 380 miljoen. Ten opzichte van 2008 is het vermogen bij deze organisaties met 52 miljoen toegenomen. hoogste eigen vermogen top-10 EIGEN VERMOGEN ( mln) EV '09 EV '08 verschil solvabiliteit 1 De Zorggroep 50,8 45,5 5,3 18% 2 SVRZ Middelburg 50,6 40,2 10,3 45% 3 Laurens 42,5 31,0 11,5 23% 4 Kwadrantgroep 41,8 37,0 4,8 21% 5 Careyn 36,4 34,8 1,5 13% 6 Zorggroep Sint Maarten 33,7 28,5 5,1 42% 7 Stromen Opmaat Groep 32,8 26,5 6,3 19% 8 Zorggroep WM-Brabant 31,5 28,6 3,0 17% 9 OsiraGroep 31,2 29,5 1,6 19% 10 Zorggroep Florence 28,9 26,7 2,2 14% Totaal 380,1 328,4 51,7 20% eigen vermogen * 1 miljoen Opvallend is het grote aantal thuiszorginstellingen in de top 10 van organisaties met een laag eigen vermogen. Financieringsproblemen rondom de bouw van een nieuwe zorglocatie, hebben er voor gezorgd dat Stichting Nieuwebrug in 2009 op een faillissement afstevende. Dit is terug te zien in een fors negatief resultaat ( -3,6 miljoen) en eigen vermogen ( -3,7 miljoen) in 2009. Ook Vivent werd in 2008 geconfronteerd met de kritische financiële positie, wat nu nog terug is te zien in het vermogen. laagste eigen vermogen top-10 EIGEN VERMOGEN ( mln) EV '09 EV '08 verschil solvabiliteit 1 Nieuwebrug -3,7-0,1-3,6-10% 2 Vivent -3,5-3,6 0,1-5% 3 Thuiszorg VDA -1,5-0,8-0,7-33% 4 Het Baken -0,6-0,9 0,3-3% 5 Attent Thuiszorg -0,6-0,6 0,0-67% 6 Beter Thuis Wonen -0,5-0,4-0,1-14% 7 SBT Kraam- en Thuiszorg -0,3-0,3 0,0-5% 8 Zorg Ondersteuning Nederland -0,3-0,4 0,1-14% 9 Zorgcentrum Saenden -0,3-0,4 0,1-6% 10 Zorgbedrijf Noord-Holland -0,2 0,0-0,3-10% Totaal -11,6-7,5-4,1-7% PCkwadraat december 2010 7