Uitgebreide Toelichting opstappen Klantenkamer Wsw Pagina 1 van 5 Eind 2009 werd de Klantenkamer Wsw geïnstalleerd door de gemeenten Waalwijk, Heusden en Loon op Zand. Sinds 2008 mogen mensen met een Wsw-indicatie of hun vertegenwoordigers meepraten met het beleid dat de gemeenten voeren rondom de Wet sociale werkvoorziening. Wet sociale werkvoorziening 1 / Hoofdstuk 2 - De gemeentelijke sociale werkvoorziening Artikel 2 lid 3 De gemeenteraad stelt bij verordening regels over de wijze waarop de ingezetenen die geïndiceerd zijn of hun vertegenwoordigers worden betrokken bij de uitvoering van deze wet, waarbij in ieder geval wordt geregeld de wijze waarop: a) periodiek overleg wordt gevoerd met deze ingezetenen of hun vertegenwoordigers; b) deze ingezetenen of vertegenwoordigers onderwerpen voor de agenda van dit overleg kunnen aanmelden; c) zij worden voorzien van de voor een adequate deelname aan het overleg benodigde informatie. In de genoemde drie gemeenten wordt de Wsw uitgevoerd door Baanbrekers, voortgekomen uit een fusie tussen de oude sociale werkplaats WML en de intergemeentelijke sociale dienst ISD. Vanuit het programma Versterking Cliëntenpositie (VCP), verzorgt Anita Hütten in 2009 een training voor de leden van de Klantenkamer Wsw. Er is dan al een bestaande Klantenkamer WWB waarvan de voorzitter de beoogde voorzitter van de kamer Wsw zou worden. De meningen over de inhoud van cliëntenparticipatie verschillen echter dusdanig tussen deze voorzitter, de beleidsmedewerker van Waalwijk, en de leden van de Klantenkamer Wsw, dat Anita Hütten voorlopig voorzitter wordt van de Klantenkamer Wsw totdat er een vervanging gevonden is. Met groot enthousiasme gaat de Klantenkamer Wsw aan de slag in de komende jaren. Zij organiseren bijeenkomsten met de gemeenteraden, geven gevraagde en ongevraagde adviezen, hebben gesprekken op het ministerie en met staatsecretaris Klijnsma en winnen, samen met hun collega's uit het Limburgse Venlo, Beesel en Bergen, de Cliënt-in-Beeldpublieksprijs 2014. Dit omdat zij de initiatiefnemers waren voor het onderzoek dat de Nationale Ombudsman uitvoerde naar de verantwoordelijkheid die gemeenten moeten nemen voor hun Wsw'ers. https://www.nationaleombudsman.nl/wswers-uit-beeld-bij-gemeenten Tot spijt van de leden van de Klantenkamer Wsw, loopt het contact met de gemeenten niet heel soepel. Reactietermijnen worden standaard overschreden of er wordt zelfs helemaal niet gereageerd op brieven van de Klantenkamer Wsw. http://www.klantenkamerwsw.nl/attachments/article/82/overzicht%20reactie%20en%20verzoeken %202009-2014.pdf Met regelmaat wordt er gezegd dat er beter direct aan het sw-bedrijf geadviseerd kan worden. Het punt is echter dat volgens de Wet sociale werkvoorziening hoofdstuk 2 artikel 2 lid 3, niet het swbedrijf aan cliëntenparticipatie moet doen maar de gemeenten zelf. Ook volgens de gemeenschappelijk regeling van de drie gemeenten, geldt dat het bestuur van de GR over de Wsw mag beslissen met uitzondering van het vaststellen van de verordening wachtlijst (artikel 12, lid 2 Wsw), de verordening persoonsgebonden budget (artikel 7, lid 10 Wsw) en de verordening 1 http://wetten.overheid.nl/bwbr0008903/geldigheidsdatum_11-11-2014 (11-11-2014)
Pagina 2 van 5 cliëntenparticipatie (artikel 2, lid 3 Wsw ). (Of zoals deze wetten thans luiden of gaan luiden in de toekomst.) Met andere woorden de bevoegdheden van het Algemeen bestuur van Baanbrekers liggen niet op het gebied van cliëntenparticipatie Wsw die liggen bij de gemeenteraden. De gemeenten zijn in oktober en november 2014 akkoord gegaan met de Participatienota Iedereen doet mee. (zie bijlage 1 voor deel klantenparticipatie uit de nota.) De Klantenkamer kan zich niet verenigen met de besluiten rondom Cliëntenparticipatie. De Wsw wordt zelfs helemaal niet genoemd, zie punt 5 uit de nota: "De raad adviseert zowel over operationeel (regionaal) beleid als over uitvoering van de Participatiewet." Ook het feit dat de GR aangepast gaat worden waardoor de gemeenten zichzelf effectief buitenspel zetten als het gaat over Cliëntenparticipatie, lijkt de Klantenkamer een slechte ontwikkeling en niet in de geest van de Wet die stelt dat gemeenten aan Cliëntenparticipatie moeten doen. Zie ook modelverordening Cliëntenparticipatie: http://www.vng.nl/files/vng/brieven/2014/attachments/20141009_bijlage-5-modelverordeningclientenparticipatie-participatiewet.pdf De Klantenkamer probeert al jaren de advisering zo veel als mogelijk gescheiden te houden van het bedrijf Baanbrekers, zij zijn per slot geen ondernemingsraad maar een adviesorgaan van de gemeenten. Het valt niet mee om voet aan de grond te krijgen bij gemeenten en beleidsmedewerkers om duidelijke informatie te krijgen. Bijvoorbeeld over het wachtlijstbeheer horen de leden van de Klantenkamer Wsw dat er mensen overgeslagen worden op de wachtlijst (in beheer van gemeenten). Het blijkt in de praktijk onmogelijk om dit te bewijzen, mede omdat er door de directeur van Baanbrekers een spreekverbod komt voor de leden om te spreken met hun collega's over dit onderwerp. Ook mogen mensen niet direct uitgenodigd worden om hierover uitleg te geven aan de Klantenkamer Wsw. Navraag bij de beleidsmedewerkers levert niets op. Er zijn meer doodlopende onderwerpen zoals de vermeende verliesgevende Wsw. Anonieme bronnen geven aan dat de Wsw wel winst oplevert maar dat deze in de boeken niet naar voren komt omdat bijvoorbeeld een fles schoonmaakmiddel van 0.99 zo vaak 'doorverkocht 'wordt dat deze uiteindelijk op de begroting drukt met 10,- per fles. Ook mogen mensen in de Wsw geen directe afspraak maken bij een vertrouwenspersoon, dit kan alleen via de werkleider. Dat is geen juiste gang van zaken en levert problemen op voor de werknemer, zeker als de werkleider het onderwerp van gesprek is. Mensen zouden in een beschermde omgeving moeten werken maar de samenvoeging van ISD met WML levert diverse groepen op de werkvloer op, waardoor de veiligheid van de Wswwerknemers ook letterlijk onder druk komt te staan. Dan is er nog een belangrijk punt, blijkbaar is het bij de gemeenten niet duidelijk dat Wsw'ers werknemers zijn met een CAO en verdiencapaciteit. Mensen die vallen onder de Participatiewet krijgen een uitkering. Met andere woorden werknemers uit de Wsw (verdiencapaciteit en CAO) en mensen met een uitkering worden op één hoop gegooid. Wsw'ers hebben een dienstverband en daarom zijn op hen de regels voor werkgevers en werknemers van toepassing. Daarnaast gaat het nieuwe beschutwerk, beschutwerk onder de Wsw, en arbeidsmatige dagbesteding, knelpunten geven en scheefgroei tussen diverse mensen. Er is een verschil met de Wmo waarbij mensen moeten betalen voor hun begeleiding, en de Wsw waar mensen een dienstverband hebben en vallen onder een CAO. (zie bijlage 2) Met de komst van Participatiewet per 1 januari 2015, is er geen instroom meer mogelijk in de Wsw. Mensen die eerst vanuit het UWV een Wsw-indicatie kregen stromen nu meteen de Participatiewet in. Een uitkering dus, geen loon.
Pagina 3 van 5 Dit soort zaken is een doorn in het oog van de Klantenkamer Wsw. Vorig jaar schreef zij daarom haar Kritische kanttekeningen brief richting gemeenten. Met, na een half jaar, een herhaling van deze brief omdat er geen reactie gekomen was. Het deed wat stof op waaien maar was niet voldoende om de gemeenten wakker te schudden. Eind vorig jaar hebben de drie gemeenten besloten dat zij cliëntenparticipatie overdragen aan Baanbrekers, in feite creëren zij daarmee een extra ondernemingsraad alleen zonder de wettelijke bescherming die or-leden hebben. Toch is het de bedoeling dat leden van de Klantenkamer Wsw deelnemen aan deze nieuwe raad. In feite adviseren zij daarmee onbeschermd aan hun werkgever. De wethouder van de gemeenten Heusden en voorzitter van de GR ziet het probleem niet. Het rapport van de Nationale Ombudsman heeft geen indruk gemaakt op haar, alsook niet op de gemeenteraden. De Klantenkamer WWB adviseert al rechtstreeks aan Baanbrekers over de uitvoering van het uitkeringsdeel. Zij hebben een ambtelijke ondersteuner die ook secretaris is van het bestuurd van de GR. Er bestaat bij de Klantenkamer WWB al jaren weerstand om met de Wsw samen te werken. De samenvoeging laat al 6 jaar op zich wachten ondanks pogingen van de Klantenkamer Wsw om in contact te treden. 4 februari 2015 was er een bijeenkomst georganiseerd tussen de beide Klantenkamers. Volgens leden van de Klantenkamer Wsw was dit een vernederende bijeenkomst waarin de Klantenkamer Wsw afgeschilderd werd als onbeduidend. De structurele tegenwerking van de Klantenkamer WWB en hun ronduit denigrerende houding ten opzichte van de Klantenkamer Wsw belooft een berg ellende voor de toekomst. De verschillen van mening zijn dusdanig groot dat de Klantenkamer Wsw besloten heeft per direct op te stappen uit onvrede met de gang van zaken rondom Cliëntenparticipatie. De samenvoeging is een wassen neus volgens de voorzitter. De gemeenten wuiven wet- en regelgeving in de wind of passen gewoon de GR aan. Als we ons niet kunnen baseren op de wet en de verordeningen, waar dan nog wel op. De Nationale Ombudsman had gelijk in zijn constatering dat het voor Wsw'ers moeilijk is om hun recht te halen. Dat blijkt ook in Waalwijk, Heusden en Loon op Zand. Verwachte ontwikkelingen in 2015 1. Problemen met vormgeving Cliëntenparticipatie 2. Verworden van Klantenkamer/ Participatieraad tot tweede ondernemingraad 3. Gebrek aan veiligheid/bescherming op werk en in Participatieraad voor Wsw'ers (in tegenstelling tot een echte or waar bescherming geldt vanuit de wet op de ondernemingsraden) 4. Gebrek aan betrokkenheid gemeenten (lijken alleen geïnteresseerd in betrokkenheid bij zorg. Het afschuiven van arbeid naar het bestuur van de GR is naar onze mening geen verstandige keuze.) 5. Werknemers (verdiencapaciteit en CAO) en mensen met een uitkering worden op één hoop gegooid. Wsw'ers hebben echter een dienstverband en daarom zijn op hen de regels voor werkgevers en werknemers van toepassing. Het lijkt of dit vergeten wordt. 6. Beschutwerk en arbeidsmatige dagbesteding gaat knelpunten geven en scheefgroei tussen diverse mensen. Er is een verschil met de Wmo waarbij mensen moeten betalen voor hun begeleiding, en de Wsw waar mensen een dienstverband hebben en vallen onder een CAO. (zie bijlage 2) 7. Dat de samenvoeging van alle oude doelgroepen gaat in de praktijk problemen opleveren met name voor Wsw'ers die een prikkelarme omgeving nodig hebben.
Pagina 4 van 5 BLIJLAGE 1 Uit Beleidsnota Participatiewet: 3.6. Klantenparticipatie meedenken over de uitvoering De implementatie van de Participatiewet vraagt gemeenten zich te bezinnen over de invulling van de klantenparticipatie. In de wet zijn hierover de volgende bepalingen opgenomen: Bij verordening worden regels gesteld over de manier waarop cliënten of hun vertegenwoordigers worden betrokken bij de uitvoering van de Participatiewet. Verordeningen en beleidsvoorstellen moeten vooraf met cliënten of hun vertegenwoordigers worden besproken. In de verordening moet geregeld worden op welke wijze ondersteuning van de cliëntenraad plaatsvindt. Bij instelling van een cliëntenraad moet de samenwerking worden opgezocht zowel binnen het sociale domein (Wet Maatschappelijke Ondersteuning) als tussen gemeenten onderling. Op dit moment kennen we 2 klantenvertegenwoordigers, namelijk de klantenkamer WSW en de klantenraad WWB. De klantenkamer WSW adviseert aan de 3 colleges, de WWB klantenraad aan het Dagelijks Bestuur van Baanbrekers. De gemeenten hebben de inspraak van beide raden in 1 verordening vastgelegd. Samen met de genoemde raden zijn we een traject gestart om te komen tot een vorm van klantenparticipatie die voldoet aan de eisen die de Participatiewet hieraan stelt en die aansluit bij de wens van de gemeenten om te komen tot 1 Participatieraad. De klantenkamer WSW en Klantenraad WWB hebben advies uitgebracht over de uitgangspunten die we hieronder formuleren als vertrekpunt voor de inrichting van de nieuwe klantenparticipatie. Op verschillende punten hebben deze adviezen geleid tot bijstelling van de tekst. Omdat we op deze plaats niet volledig recht kunnen doen aan de inhoud van de adviezen, zijn ze integraal als bijlage opgenomen bij dit document. Als basis voor het vervolg stellen we u voor de volgende uitgangspunten te bepalen: 1. Er wordt 1 nieuwe Participatieraad voor de Langstraat ingesteld. Op het moment dat deze van kracht wordt, vervangt deze de huidige Klantenraad WWB en de Klantenkamer WSW. 2. De Participatieraad bestaat uit de doelgroep van de Participatiewet en/of vertegenwoordiging hiervan en de doelgroep WSW en/of vertegenwoordiging hiervan. Ingezet wordt op het behoud van expertise en kunde van de huidige raden. 3. De voorzitter als ook de overige leden van de Participatieraad nemen zitting in de raad op basis van vrijwilligheid. Er vindt voor de uitvoering van de taken van de Participatieraad geen inhuur of bekostiging van uren plaats. 4. Er mag geen sprake zijn van onverenigbaarheid in functies. B.v. raadsleden en OR-leden van de deelnemende gemeenten/baanbrekers hebben geen zitting in de participatieraad. 5. De raad adviseert zowel over operationeel (regionaal) beleid als over uitvoering van de Participatiewet. 6. De raad adviseert aan het (Dagelijks) Bestuur van Baanbrekers11. 7. Iedere gemeente zorgt voor de invulling van de adviesrol op strategische beleidsthema s rond Participatie en bepaalt individueel of de Participatieraad hierin een rol heeft. Voor de invulling van de klantenparticipatie vormen de Participatiewet en de modelverordening cliëntenparticipatie de kaders. We bezien ook welke gevolgen aanpassing van de huidige structuur heeft voor de Gemeenschappelijke Regeling Baanbrekers. Ook de consequenties van de overgang van de huidige naar een nieuwe verordening klantenraad brengen we in beeld. Om dit zorgvuldig en met oog voor het proces te laten verlopen, stellen we voor om de wijziging van de klantenparticipatie in te laten gaan per 1 juli 2015. Dat betekent dat de huidige verordening ook per die datum kan worden ingetrokken. Tot slot: het sociale domein is de komende jaren zozeer in beweging dat de aanpassing van de structuur niet in beton gegoten zal zijn. Voortschrijdend inzicht kan leiden tot verbetervoorstellen in de toekomst.
BIJLAGE 2 Uitgebreide Toelichting opstappen Klantenkamer Wsw Pagina 5 van 5