Jaarverslag 2014 aanpak van graffiti- en plakvandalisme Meldpunt Graffiti (Dienst Publiekszaken) 0. Inleiding: De gemeente voert sinds 2007 een beleid dat is gericht op preventie en bestrijding van illegale graffiti. Deze aanpak is succesvol. Het verwijderen van illegale graffiti vermindert de verloedering en zorgt voor een groter gevoel van veiligheid in de stad. Inwoners en bezoekers van Den Haag voelen zich veiliger als de openbare ruimte net en schoon is. Net en schoon wil niet alleen zeggen dat bijvoorbeeld - de stoep goed geveegd is, maar ook dat er geen graffiti en wildplak te vinden zijn. Er is dus genoeg reden om het beleid voort te zetten. Voor de aanpak van graffiti werden destijds vier beleidssporen geformuleerd. In de praktijk bleek er behoefte te zijn aan een vijfde spoor, namelijk de aanpak van illegaal geplakte posters en dergelijke, samengevat met het begrip wildplak. Hierdoor bestaat de totale aanpak uit de onderstaande onderdelen. In dit verslag wordt per onderdeel over de resultaten en ontwikkelingen gerapporteerd. De vijf sporen zijn: 1. verwijderen van illegale graffiti / de uitvoering van de graffiti-schoonmaakregeling; 2. het geven van voorlichting over preventie, de schoonmaakregeling en legale graffiti-locaties; 3. een gezamenlijke aanpak met grooteigenaren, zoals de woningcorporaties en Stedin; 4. legale graffiti / het beschikbaar stellen van legale graffiti-locaties en het toelaten van muurschilderingen; 5. aanpak van wildplak.
1. Verwijderen van illegale graffiti In de strijd tegen de overlast door illegale graffiti is het belangrijkste wapen: de graffiti consequent en snel verwijderen. Daarbij gaat het om graffiti op gemeentelijke objecten in de openbare ruimte en op panden. Voor graffitiverwijdering van panden heeft de gemeente de graffiti-schoonmaakregeling ingevoerd. Deze regeling stelt pandeigenaren in staat om de graffiti kosteloos door de gemeente te laten verwijderen. Op 31 december 2014 waren 5751 panden aangesloten bij de graffitischoonmaakregeling. In het jaar 2014 werd in totaal 3750 m 2 graffiti van panden verwijderd. De graffiti was gemiddeld 1,5 m 2 groot. Zowel de hoeveelheid graffiti als de gemiddelde grootte ervan is afgenomen ten opzichte van 2013. Hieruit blijkt dat de hoeveelheid graffiti op panden goed beheersbaar is. Op allerlei objecten in de openbare ruimte wordt graffiti aangebracht en weer verwijderd. In 2014 werd in totaal 5065 m 2 graffiti uit de openbare ruimte verwijderd. Er was speciale aandacht voor het verwijderen van graffiti op speelplekken, (verkeers-)borden, afvalbakken, bankjes, muurtjes en andere objecten in de grote groengebieden. Daarnaast heeft het Meldpunt Graffiti het afgelopen jaar 44 racistische leuzen laten verwijderen. De uitkomsten van het onderzoek Stadspanel Den Haag 2014 1 geven aan dat twee op de drie Hagenaars zich storen aan graffiti in de buurt, terwijl ruim een derde (37%) dit niet storend vindt. Verder geeft 11% van de bewoners aan (d.m.v. score heel erg ) veel graffiti in hun wijk te ervaren, 41% van de respondenten ervaart enigszins graffiti en 48% nauwelijks tot geen graffiti. Binnen de stad zijn er verschillen in beleving van bewoners. In de stadsdelen Escamp, Segbroek en Centrum wordt meer graffiti gesignaleerd dan in de stadsdelen Leidschenveen-Ypenburg, Haagse Hout en Scheveningen. In totaal is er in 2014 85.000,-- uitgegeven aan het verwijderen van graffiti. Doorkijk 2015 Ofschoon dit een jaarverslag betreft, wordt er ook kort stilgestaan bij de verwachte ontwikkelingen voor 2015. Het verwijderen van graffiti op panden en objecten in de openbare ruimte blijft de belangrijkste taak van het Meldpunt Graffiti. Het meldpunt heeft de afgelopen jaren fors ingezet op 1 Dimensus. (2014). Stadspanel Den Haag 2014. Gemeente Den Haag 2
het actief werven van nieuwe panden voor de graffiti-schoonmaakregeling. Gelet op de resultaten, werpt deze aanpak haar vruchten af. Nu verschuift het accent naar het stimuleren dat de burgers graffiti melden. De meldingen kunnen via tel.nr. 14070 en via de gemeentelijke website worden doorgegeven. Bovendien maakt het meldpunt graag gebruik van de maatschappelijke betrokkenheid (Haagse Kracht) die er in de wijken aanwezig is. Die Haagse Kracht krijgt gestalte in de vorm van buurtpreventieteams, straatvertegenwoordigers, actieve bewoners en bewonersorganisaties. Het individueel benaderen van eigenaren van panden die regelmatig worden beklad, wordt voortgezet. Het doel daarvan is ze te laten deelnemen aan de schoonmaakregeling. 2. Voorlichting en preventie In juni 2014 heeft het meldpunt een mediacampagne gevoerd om de meldingsbereidheid bij burgers van graffiti (en wildplak) te verbeteren. Het doel van de campagne was: de burgers er toe overhalen om melding van graffiti (en wildplak) te maken bij het meldpunt. Het melden via www.denhaag.nl/meldingen of 14070 zou net zo vanzelfsprekend moeten worden als het maken van een afspraak voor het ophalen van grofvuil. Ook zijn in 2014 in de wijk Regentes-Valkenbos huis-aanhuis flyers verspreid. In dit gebied komt relatief veel graffiti voor. Op deze flyer is goed gereageerd. Foto s Stichting Halt In het schooljaar 2013/2014 verzorgde Bureau Halt in het kader van preventie 40 voorlichtingslessen, zowel op basisscholen als in het voortgezet onderwijs. Aan voorlichting en preventielessen is in totaal 18.000 besteed. Eigenaren van panden waar regelmatig graffiti op wordt gespoten zijn individueel benaderd. Met hen werd gesproken over de mogelijkheden om graffiti te voorkomen en/of beter te verwijderen. Deze individuele benadering wordt op prijs gesteld en heeft geleid tot het aanbrengen van onder andere klimgroen en coatings. Doorkijk 2015 Het stimuleren van de meldingsbereidheid zal zich meer gaan richten op wijken en buurten waarin relatief veel overlast van graffiti is, zoals de Heesterbuurt, Regentes/Valkenboskwartier en de Binnenstad. De communicatie zal op een zo persoonlijk mogelijke manier gebeuren. Daarbij zal 3
afstemming plaatsvinden met de sleutelfiguren in de betreffende wijken en buurten. De Haagse Kracht die er in de wijken aanwezig is zal zoveel mogelijk worden benut. Ook in het schooljaar 2015/2016 zal het Bureau Halt voorlichtingslessen verzorgen. Het Bureau Halt promoot de graffitilessen nadrukkelijk bij de scholen in de wijken en buurten waar veel graffiti voorkomt. 3. Gezamenlijke aanpak graffiti en wildplak met grooteigenaren De samenwerking met grooteigenaren is in 2014 onverkort voortgezet. Sinds november 2011 maakt het bedrijf Centercom Buitenreclame het bezit van Stedin schoon. In ruil daarvoor mag het bedrijf reclameframes exploiteren op objecten van Stedin. In totaal heeft Centercom in 2014 ongeveer 1800m 2 graffiti en illegaal geplakte posters verwijderd. Dat is een substantiële bijdrage aan een schoon en veilig Den Haag. Het Meldpunt Graffiti heeft in 2014 haar regierol op het gebied van het verwijderen van graffiti binnen de gemeente kunnen verstevigen. Met diverse gemeentelijke partners is afgesproken dat het meldpunt de graffiti voor hen laat verwijderen. Met de woningcorporaties zijn de banden aangehaald. Zij verwijderen nog steeds zelf de graffiti van hun woningen. 4. Legale graffiti Vanwege bouwactiviteiten is in 2014 de Legale Graffiti Locatie (LGL) aan de Waldorpstraat definitief gesloten. Op deze plek hebben de afgelopen vier jaar heel veel graffitispuiters hun kunsten vertoond. In december 2014 is een nieuwe LGL gecreëerd bij Buurthuis van de Toekomst PuntZuid in stadsdeel Haagse Hout, in de vorm van een carrousel. Deze unieke LGL zal in 2015 feestelijk in gebruik worden genomen. Op dit moment zijn er vier LGL s in Den Haag, namelijk: skatepark de Mient, skatepark Zuiderpark, buurthuis PuntZuid in Haagse Hout en F.A.S.T in Scheveningen. Het Haags Graffiti Platform (HGP) stimuleert jongeren gebruik te maken van de verschillende LGL s. Dit doet het HGP onder andere door op die locaties diverse activiteiten te organiseren. Het belangrijkste doel hierbij is het cool (populair) maken van legale graffiti en het uncool maken van illegale graffiti. In het Oude Centrum heeft de bewonersorganisatie het initiatief genomen om een smalle, enigszins verloederde steeg om te toveren tot een vrolijke beestenbende. De schuttingen in deze steeg zijn door schoolkinderen en het HGP beschilderd. De school heeft het beheer gedeeltelijk overgenomen. Op deze manier werd een donkere, onveilige plek opgefleurd. Er werd 35.000,- subsidie verstrekt aan het HGP. De kosten voor de nieuwe LGL bedroegen 12.000-. 4
Doorkijk 2015 Sinds 2007 heeft het zwaartepunt van de aanpak gelegen op de eerste drie sporen, dat wil zeggen preventie en reiniging. De verklaring daarvoor is dat de daders van plak- en kladvandalisme zich in de praktijk altijd ongevraagd uitleven op eigendommen van anderen. In 2015 zal het Meldpunt Graffiti meer accent gaan leggen op de positieve aspecten van legale graffiti. In 2015 komt het HGP met een Street Art Tour, die mensen met behulp van een app langs graffitikunstwerken leidt. De tour bestaat voor een deel uit de beschilderde elektriciteitshuisjes in het stadsdeel Segbroek. In verband met de andere benadering zal worden onderzocht of legale graffiti een bijdrage kan leveren aan het tegengaan van verloedering en het vergroten van het gevoel van veiligheid. Dit zou kunnen resulteren in een uitbreiding van legale graffiti in de stad, in de vorm van street-art (straatkunst). 5. Aanpak wildplak Wildplak is het plakken van reclameposters voor geldelijk gewin op plaatsen waar dat niet mag. De uitkomsten van het Stadspanel Den Haag 2 laten zien dat bijna twee op de drie respondenten (64%) aangeven dat er in hun wijk nauwelijks tot geen sprake is van wildgeplakte posters. Het probleem van wildgeplakte posters is bovengemiddeld in het Centrum, Laak en Segbroek. Ruim de helft (52%) van de respondenten stoort zich aan wildgeplakte posters. De andere helft (48%) doet dat niet. Het Meldpunt Graffiti liet circa 3000 m 2 illegale posters en stickers verwijderen. Deze stickers en posters bevonden zich voornamelijk op allerlei objecten in de openbare ruimte. In Den Haag zijn diverse locaties waar structureel illegaal wordt geplakt. Deze plekken komen in aanmerking voor het nemen van preventieve maatregelen. In 2014 zijn fysieke maatregelen tegen wildplak getroffen op de pilaren van het Prins Bernhardviaduct, ter hoogte van de Schedeldoekshaven. Op de pilaren ter hoogte van het station is een speciale stuclaag met reliëf aangebracht, waardoor de posters nauwelijks meer hechten aan de ondergrond. 2 Dimensus. (2014). Stadspanel Den Haag 2014. Gemeente Den Haag 5
Daarnaast is op dezelfde locatie een achttal pilaren voorzien van blauwe mureals, ontworpen door Dominic Brown. De combinatie met de al aanwezige, kleurrijke verlichting, maakt dat deze plek een stuk fraaier is geworden. Bijkomend voordeel: illegale plak en graffiti worden zo tegengegaan. In het vierde kwartaal van 2014 is gestart met de handhaving op het illegaal plakken van posters (wildplak) op gemeente-eigendommen. Door de effectieve handhaving op illegaal geplaatste sandwichborden lijkt er een verschuiving op te treden naar het illegaal plakken. Inmiddels zijn van de 16 ontvangen dossiers, die betrekking hebben op in totaal 78 illegaal aangebrachte posters, de overtreders aangeschreven met een voornemen tot het opleggen van een dwangsom. Als gevolg hiervan hebben de overtreders alle 78 posters verwijderd. De gehanteerde werkwijze is weliswaar arbeidsintensief, maar blijkt wel effectief te zijn. In 2014 is 65.000,- uitgegeven aan het verwijderen van wildplak en 33.000,- aan fysieke maatregelen tegen wildplak. Doorkijk 2015 Het Meldpunt Graffiti blijft in 2015 wildplak verwijderen van gemeentelijke objecten en van panden die deelnemen aan de graffiti-schoonmaakregeling. Daarnaast zullen er opnieuw op enkele plekken fysieke maatregelen genomen worden tegen wildplak. In onderzoek zijn de Kranestraat en het Schenkviaduct. Ook wordt de handhaving op wildplak onverkort voortgezet. 6. Financiële verantwoording Voor het bestrijden van graffiti en wildplak is een jaarlijks uitvoeringsbudget beschikbaar van 538.000,- (Programmabegroting 18, Wonen, sub 723 A Graffitibestrijding). Door scherp in te kopen konden de schoonmaakkosten worden beperkt. Het resultaat daarvan is dat van het budget 50.000,- niet hoefde te worden uitgegeven. Deze onderbesteding kan in 2015 niet alsnog worden besteed. Het budget is in 2014 als volgt uitgegeven: Uitgaven 2014: Verwijderen graffiti en wildplak 150.000,- *) Fysieke maatregelen tegen graffiti en wildplak 33.000,- Communicatie en Preventielessen 18.000,- Haags Graffiti Platform (subsidie) 35.000,- Nieuwe Legale Graffiti Locatie(Haagse Hout) 12.000,- Overige kosten (o.a. juridische zaken/organisatie/ict) 15.000,- Salariskosten medewerkers Meldpunt Graffiti 225.000,- Totaal: 488.000,- Budget 2014: 538.000,- Noot *) Onderdeel graffiti 85.000,- Onderdeel wildplak 65.000,- 6