Onderzoek ter voorbereiding voor de inventarisatie van funerair erfgoed te Heist-op-den-Berg Tamara Ingels Patrick Van den Nieuwenhof Arne Troffaes 1
Colofon Overdrukt uit het rapport Onderzoek ter voorbereiding voor de inventarisatie van funerair erfgoed te Heist-op-den-Berg in opdracht van het Gemeentebestuur van Heist-op-den-Berg Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Intro Cultuur & Media. 2
6.11. Zonderschot 6.11.1. Archiefonderzoek Het dossier van de begraafplaats Zonderschot kende een veel fortuinlijker en vlotter verloop dan dat van bijvoorbeeld Heist-Goor of Booischot. Beiden werden rond dezelfde periode aanbesteedt en opgeleverd. Het eerste archiefstuk treffen we aan in februari 1959. Hier meldt het Schepencollege op 7 februari 1959 aan de Provinciegouverneur dat er een akkoord bereikt werd met eigenaar Goyvaerts-Geerts voor aankoop van perceel G nr.297/deel (ca. 56 are groot) met het oog op de inrichting van de begraafplaats. Tevens werd een geschiktheidsonderzoek van het perceel aangevraagd. Reeds op 19 februari 1959 besluit de Gemeenteraad dat de grond kon worden toegewezen. Het verslag van het bodemonderzoek, opgemaakt op 15 mei 1959, bleek over de gehele lijn positief. Op 7 juli 1959 volgt, net zoals in Heist-Goor, de machtiging van de Bestendige Deputatie om over te gaan tot inrichting van de nieuwe begraafplaats. De grond wordt aangekocht voor 145.075 Bfr., zo blijkt uit het besluit van de Gemeenteraad van 7 juni 1960. Een nota van de architect geeft wel aan dat op diverse stukken van het perceel een ophoging vereist is van gemiddeld 28 cm. Er was plaats voorzien voor 178 concessies en 412 gewone begravingen. Een deel van de begraafplaats bleef nog ongebruikt, ongetwijfeld om uitbreiding in de toekomst mogelijk te maken. De kostprijs van de aanleg lag aanzienlijk lager dan die van Heist-Goor en werd door de aannemer afgerond op 440.746 Bfr., een flink stuk onder de raming van de architect (die 539.339 Bfr. bedroeg). 6.11.2. Publicaties beeldbanken websites Publicaties Er zijn geen publicaties die expliciet spreken over de begraafplaats. Beeldbank Geen foto s gevonden over de begraafplaats Geschreven pers Kerkhoven Heist-Goor en Zonderschot worden aangepakt, in, Gazet van Antwerpen, 14/05/2012 (Pierre Anthonissen) http://www.gva.be/regio-mechelen/heist-op-den-berg/kerkhoven-heist-goor-en-zonderschotworden-aangepakt.aspx Ook berichtgeving hiervan via gemeentelijke website en RTV. 3
6.11.3. Situering begraafplaats Door zijn prille geschiedenis zijn er op deze begraafplaats vooral jongere graven te vinden. Dit heeft uiteraard een impact op de look en feel van de begraafplaats. Het grondplan is gestructureerd rond een half rond punt, waarop enkele eregraven gelegen zijn. De coniferen op de begraafplaats vormen zeker voor de kindergraven een probleem. 4
Jaren 70-85 3 >2000 2 >60 >70 Jaren 85-1999 Jaren 80-90 >2000 1 Duiding bij de nummers op het plan 1/ Kindergrafjes Perk met kindergraven 5
2/ Erepark met graven van oud-strijders en een pastoorsgraf 3/ Te ontruimen deel van park E, vnl graven uit de jaren 70 tot 85 Bericht van 13/12/2011, na jaar van aanplakking. Indien voor 1/2/2013 graftekens niet verwijderd zijn worden graven eigendom van de gemeente. Een aantal graven die in aanmerking zouden kunnen komen voor behoud. Een overweging te maken. Ook te begrijpen als exemplarisch. Oud-strijders Nr. 28 zonder fiche Frans Van Thielen 1894-1970 Oud-strijder 14-18 Nr. 65 zonder fiche Jules Verloy 1887-1981 Oud-strijder 14-18 6
6.11.4. Situering grafmonumenten Voorbeelden van historische waarde: ouderdom van het graf Park D rij 6 kan omwille van de ouderdom overwogen worden te behouden. De eerste graven dateren van de vroege jaren 60. Park D, rij 6, nr 3 Park D, rij 6, nr 4 7
Uitzondering is: Park D, rij 6, nr 16 Ontruiming gepland 8/6/2012. Van links naar rechts: 1) VAN HEUCKELOM Petrus: 1903-1991 2) GOOSSENS Irma: 1901-1997 3) VERBERGT Amelie: 1882-1968 4) VERBERGT Mathilde: 1880-1968 Geplande ontruiming Gepland 1/1/2013. Vreemd want is een oud-strijder, maar nabestaanden zouden het zelf gevraagd hebben. Park D, rij 3, nr. 6. Aan de ingang van de begraafplaats in Zonderschot en aan het hieronder vermeld graf wordt een door de burgemeester getekende akte van ontruiming aangebracht. Dit geldt vanaf 1 januari 2012. Deze akte blijft gedurende één jaar aangeplakt bij de graven, en na het verstrijken van deze termijn wordt op bevel van de gemeente ambtshalve overgegaan tot de ontruiming. Het grafteken geplaatst op ondervermeld graf mag door de belanghebbenden weggenomen worden. - Liekens Jozef Julius 18/09/1906 30/08/1986 8
Voorbeeld van historisch/volkskundige waarde Park D, rij 5, nr 3 Pastoor Schroos (1956-1992) Voorbeeld van artistieke waarde Park D, rij 6, nr 1: Familie Coeckelberghs- Ceulemans Vormgeving van het graf lijkt op een bed (rustplaats). Mooie moderne uitvoering in goede staat. 9
Voorbeelden van symbolische waarde Park D, rij 6, nr 8 Park D, rij 6, nr 19 Park A, rij 6, nr 4 Christus met doornenkroon en palmtak (in verdiept reliëf), op de randen rozen en vegetale motieven Gegraveerd tafereel met biddende Christus. Op voorgrond: lelies Bloemenvaas en gestileerde bidbank Treurende figuur met bloemen, gestileerde bloemenvaas, grillige vormgeving stèle Voorbeeld van schade: kindergrafjes Door aanwezigheid van bomen (coniferen), is er heel wat schade op te meten aan de kindergrafjes. Het graf in het midden is reeds door nabestaanden overdekt met plastic om het alsnog te proberen beschermen. Door de ligging en het composterend materiaal is er veel aangroei van mos. 10