Glashelder 24 Nieuwsmagazine van Certis Europe B.V. voor ondernemers in de glastuinbouw Oktober 2012 - Jaargang 10 Blijf voorzichtig bij mengen middelen (pagina 3) Gezonde biologie vraagt schone start (pagina 4) Scoutbox maakt tellen eenvoudiger (pagina 8) Erik Mooij van Van den Berg Roses: Middelen blijven afwisselen houdt het systeem overeind Manager gewasbescherming Erik Mooij van Van den Berg Roses moest dit jaar op één van de bedrijven overschakelen op chemische middelen. Met Scelta en Floramite hield hij spint onder controle. Onderin een volgroeid gewas blijft altijd wat zitten, maar de roofmijten namen het na vijf weken spuiten moeiteloos over. Erik Mooij houdt de Nederlandse productielocaties van Van den Berg Roses vrij van ziekten en plagen. In Delfgauw, waar de zelf geselecteerde mutant Peach Avalanche staat, stapte hij dit jaar tijdelijk over op louter chemische plaagbestrijding. Directe aanleiding waren wat hardnekkige haardjes met wittevlieg en schildluis. Scelta en Floramite De middelen die daar effectief tegen zijn, geven ook de roofmijten tegen spint en trips een tik, vertelt Mooij. Ik nam geen risico en schakelde tijdelijk volledig over op chemische plaagbestrijding. Tegen spint werd in overleg met adviseur Irene van Schie van Arend-Sosef gekozen voor Scelta en Floramite. Omdat beide middelen goede bestrijdingsresultaten geven en het gewas ontzien, had Mooij er ook al plaatselijk mee gecorrigeerd toen de biologische bestrijding nog wel volledig functioneerde. Vanwege het dichte gewas doen we dat met de spuitstok, omdat je daarmee dieper in het gewas kunt doordringen, merkt hij op. Je moet de spint immers goed raken om effect te sorteren. Volvelds en plaatselijk Nadat het uitzetten was gestaakt bleef de spintaantasting nog vijf weken beneden de schadedrempel. Daarna greep Mooij in. Hij deed dat drie weken op rij volvelds met de spuitrobot (2 x met Scelta, 1 x met Floramite), gevolgd door twee plaatselijke correcties met de spuitstok. Erik Mooij, Irene van Schie en Lianne van Wijk (rechts) constateren dat chemisch ingrijpen, gevolgd door biologische bestrijding, de spintdruk laag houdt. Blijven afwisselen houdt het systeem overeind, seiulus per m 2 uit tegen spint, aangevuld met vervolgt Mooij. Wanneer je biologisch werkt, Amblyseius cucumeris. Ruim een week later, zijn er weinig middelen waarop je kunt terugvallen. Bij eenzijdig gebruik van een middel holt de de spint onder controle was, is ook A. swirskii toen Phytoseiulus goed was aangeslagen en effectiviteit achteruit en ben je snel terug bij af. uitgezet tegen witte vlieg en als aanvulling tegen Dat benadrukken wij ook in gesprekken met trips. Swirskii pakt af en toe ook een spintje telers, bevestigt technisch adviseur Lianne van mee. Sindsdien heb ik niet meer tegen plagen Wijk van Certis. We zijn blij met de populariteit hoeven te spuiten, zegt Mooij. van Scelta, maar na twee bespuitingen is het tijd In roos vormt spint dit jaar sowieso geen voor een ander middel. groot probleem, merkt Irene van Schie op. Sommige telers zijn wel beducht voor fruitspint, waar roofmijten minder happig op zijn. Terug naar de biologie Na vijf weken chemie kon de biologie het in Eventuele haardjes kun je plaatselijk bestrijden met Scelta of een ander spintmiddel dat week 29 moeiteloos overnemen. Mooij zette drie keer achter elkaar wekelijks 15 stuks Phyto- de biologie ontziet. Glashelder - oktober 2012 1
Quality manager Michel de Ruyter: Bij het mengen van middelen blijft Vrijwel iedere teler mengt wel eens middelen om in één werkgang meerdere ziekten en plagen te bestrijden. Meestal gaat dat goed. Er kunnen echter ook problemen ontstaan, wat ernstige gevolgen kan hebben. Quality manager Michel de Ruyter legt uit wat er mis kan gaan en geeft praktische tips voor verantwoord mengen. Hij is fel pleitbezorger van de jampottest, ph-controle en proefbespuitingen. Gewasbeschermingsmiddelen mengen is aan de orde van de dag. Fabrikanten weten dat en houden er waar mogelijk rekening mee, stelt quality manager Michel de Ruyter van Certis. Al tijdens de ontwikkeling van een middel of formulering wordt onderzocht hoe dit zich in gangbare tankmixen gedraagt. Geen regels, veel interacties Wij houden er rekening mee, maar reguliere toelatingsprocedures kennen geen regels met betrekking tot mengsels, licht De Ruyter toe. Daar wordt een middel van overheidswege dus niet op getoetst. Bovendien gaat het niet alleen om de werkzame stoffen en hun formuleringen. Ook hulpstoffen zoals uitvloeiers, spuitoliën en meststoffen kunnen de interactie van stoffen in een mengsel beïnvloeden. Het is ondoenlijk om al die factoren op voorhand in onderzoek mee te nemen teneinde risico s uit te sluiten. Daar komt bij dat formuleringen in de loop van de tijd vaak wijzigen. Een fabrikant is dus ook in belangrijke mate afhankelijk van ontwikkelingen bij andere leveranciers. We kunnen niet meer doen dan goed luisteren naar de markt, kennis nemen van de praktijk in de land- en tuinbouw, veel blijven onderzoeken en gebruikers van onze middelen zo goed mogelijk informeren en adviseren, vervolgt de kwaliteitsmanager. Dat doen we dan ook. Voorzichtigheid troef Certis wijst gebruikers daarbij onder andere op het belang van voorzichtigheid en zorgvuldig werken. Voorzichtigheid blijft troef, zegt De Ruyter beslist. Vooral wanneer er sprake is van een mengsel dat de teler nog niet eerder gebruikt heeft of wanneer het effect van een mix op een (nieuw) ras niet bekend is. Lees daarom eerst alle etiketten en bijsluiters, daarin staan vaak nuttige tips en beperkingen. Vervolgens zou ik een nieuw mengsel altijd eerst op kleine schaal aanmaken, bijvoorbeeld in een jampot of emmer. Je kunt dan goed zien of alles oplost en of er vlokvorming of neerslag ontstaat. Daarvoor moet je het wel Michel de Ruyter: Blijf voorzichtig bij het mengen van middelen. Maak altijd een nieuw mengsel eerst op kleine schaal aan in een jampot of emmer. Je kunt dan goed zien of alles oplost en of er vlokvorming of neerslag ontstaat. minimaal 1 uur laten staan, bij voorkeur langer. gen, kan die afstotende werking afnemen of Last but not least: voer een proefbespuiting uit verloren gaan. Afhankelijk van de werkzame met de rugspuit, zodat je weet hoe het gewas stof kan deze daardoor zijn werking verliezen, reageert. Dat zie je soms pas na enkele dagen. niet of minder goed door de plant, ziekte of plaag worden opgenomen of juist tot gewasschade leiden. Beschermende jasjes Desondanks gaat er in de praktijk geregeld Wat soms voorkomt, is neerslagvorming in de wat mis, voornamelijk door gebrek aan kennis en ervaring. De gevolgen lopen uiteen van mengvolgorde. Ook metaalionen, bijvoorbeeld tank. Vaak is dit het gevolg van een verkeerde neerslag in de tank of verstopte leidingen tot van ijzer en mangaan, kunnen de stabiliteit van ernstige gewasschade. Het kan zelfs gebeuren een mengsel negatief beïnvloeden. Die kunnen afkomstig zijn van zowel meegemengde dat het op het oog goed lijkt te gaan, maar dat middelen als gevolg van onderlinge interacties meststoffen als het gebruikte water. hun werking hebben verloren. In veel middelen zit de werkzame stof opgenomen in poederdeeltjes of vloeistofdruppeltjes Een aspect waar vaak nauwelijks bij wordt stilge- Water en ph die elkaar door een elektrische lading afstoten en zo uit elkaar blijven, legt De Ruyter uit. Voor het water geldt: hoe schoner, hoe beter. staan is het hoofdbestanddeel van de mix: water. Door een verkeerde mengvolgorde of het Oppervlaktewater kan behoorlijk vervuild zijn, mengen van middelen die elkaar niet verdra- bronwater is vaak rijk aan metalen. De Ruyter: Glashelder - oktober 2012 2
voorzichtigheid troef Verantwoord middelen mengen Voorbereiding 1. Lees alle etiketten. 2. Doe bij twijfel een test in een jampot of emmer en wacht minimaal 1 uur; gebruik daarvoor hetzelfde water (herkomst en temperatuur) als voor de beoogde tankmix. 3. Meet de ph. 4. Doe bij een nieuwe combinatie eerst een proefbespuiting, wacht geruime tijd en beoordeel de effecten op het gewas en op de ziekte of plaag. Mengvolgorde (moeilijkste componenten eerst!) 1. Vul de tank eerst met tweederde van de benodigde hoeveelheid water. 2. Middelen verpakt in water oplosbare folies (WOF). 3. Spuitpoeders (WP) en/of spuitkorrels (WG); maak hiervan eventueel eerst een vooroplossing (1:1 of 1:2 in water). 4. Suspensieconcentraten (SC of Flowable), goed mengen; maak ook hiervan eventueel een vooroplossing (1:1 of 1:2 in water). 5. Emulgeerbare concentraten (EC), goed mengen. 6. Vloeistoffen in water (SL) en water oplosbare poeders of granulaten (SP/SG). 7. Hulpstoffen (hechters, uitvloeiers) en vloeibare meststoffen. 8. Spuitoliën, intensief mengen. Beslist niet doen 1. Geen geconcentreerde middelen bij elkaar doen voor toevoeging aan de tank. 2. Geen sterke zuren en basen mengen (zoutvorming, warmteontwikkeling). 3. Gebruik geen warm of heet water. 4. Laat de tankmix niet te lang staan. Topsport Er is dit jaar veel gebeurd op het gebied van de topsport. Denk aan het EK voetballen, de Olympische spelen, de Tour de France en nu weer het WK wielrennen in ons eigen Nederland. En wat we gezien hebben is dat topsport met ups en downs gaat. Als geen ander weet een sporter dat hij of zij zich voor 110% moet inzetten om een medaille te kunnen behalen. Certis ziet de glastuinbouw en de gewasbescherming eveneens als topsport. Een ziekte of plaag bestrijden is anno 2012 zeker topsport. Als teler moet je tegenwoordig met heel veel zaken rekening houden, zoals de residutolerantie, de eisen van de supermarkten, de kans op resistentie van middelen en de beperkingen op het gebied van re-entry van kassen. Ook een teler moet zich daarom voor 110% of nog meer inzetten om een goed resultaat te kunnen bereiken. Certis ondersteunt graag beide takken van sport. Zoals u in deze nieuwe uitgave van Glashelder kunt lezen, sponsoren we daarom de toekomstige wielerkampioenen. Tegelijkertijd helpen we met onze producten de teler om topsport te kunnen bedrijven. Daarom in deze uitgave aandacht voor het afwisselen van middelen, de mogelijkheden Door verkeerd mengen, kunnen middelen hun werking verliezen en kan zelfs gewasschade ontstaan. Staar je niet blind op de calcium hardheid, want ijzer en mangaan zijn vaak grotere boosdoeners. Kraanwater kan chloorbleekloog bevatten, wat een ph-verhogende werking heeft. Wees ook daar alert op. En gebruik altijd water op normale temperatuur. Warm water kan leiden tot fasenovergangen in formuleringen, waardoor ze kapot gaan. De kwaliteitsmanager is geen voorstander van ph corrigerende middelen zoals zuren en basen. Die kunnen na enige tijd opraken en hun werkzaamheid verliezen zonder dat je het merkt, zegt hij. Meet na het mengen wel altijd de ph met een geijkte meter of een lakmoespapiertje, zodat je weet hoe zuur of basisch de spuitvloeistof is. Deze moet bij voorkeur tussen 5 en 6,5 liggen. Sterk zure of basische oplossingen kunnen de middelen aantasten en tot gewasschade leiden. Je kunt dan beter twee verschillende mixen maken die wel binnen de range liggen. en beperkingen van het mengen van middelen, het schoon starten en het werken met de Scoutbox. Met deze informatie willen we samen met u als ondernemer en samen met onze distributeurs de topsport-uitdaging graag aangaan. Dennis Eekhoff, Productmanager glastuinbouw 3 Glashelder - oktober 2012
Het schoonmaken van opstanden en het inzetten van de bodemroofmijt Hypoaspis Gezonde biologie vraagt om Rob Koers laat Bas van Diemen (links) en Ronald Vervloed (rechts) zien dat hij direct na het oppotten de bodemroofmijt Hypoaspis miles uitstrooit. Deze sterke, alles etende roofmijt eet varenrouwmuglarven, tripspoppen, springstaarten en nematoden. Biologische bestrijding kan pas echt goed aanslaan als de start van de teelt schoon is. Voor een zaadselectiebedrijf betekent dat keer op keer schoon maken van opstanden en materialen, voor een phalaenopsiskwekerij is dat weer tijdig inzetten van bodemroofmijten. Vijf professionals leggen dit uit. Met de komst van biologische bestrijding en daardoor minder gebruik van chemische bestrijding is de nadruk op hygiëne komen te liggen. Althans, een hele andere vorm van hygiëne dan in het verleden het geval was. Middelen, van chemische of biologische oorsprong, moeten passen in een geïntegreerd gewasbeschermingsplan. Dat merkt bijvoorbeeld Rob Koers, die de biologische bestrijding doet bij Phalaenopsiskwekerij Könst in Amstelveen. Samen met Ronald Vervloed van Gebr. Eveleens en Bas van Diemen van Certis buigt hij zich over het inzetten van de bodemroofmijt Hypoaspis miles. Bram van Velden van Enza Zaden en Jan van Winden van Horticoop bespreken juist het schoonmaken van de opstanden om besmetting door virussen en schimmels te voorkomen. Een echte alleseter Wij planten de phalaenopsis direct vanuit de stekbak in de eindpot, vertelt Rob Koers. Daarbij is het belangrijk dat de startsituatie schoon is. Vrijwel meteen na het oppotten zet hij de bodemroofmijt Hypoaspis miles in. Het is een sterke, alles etende roofmijt die het voorzien heeft op onder andere varenrouwmuglarven, tripspoppen, springstaarten en nematoden. Op iedere container strooit hij drie hoopjes mijten, die eigenlijk meteen de grond in kruipen. Ze houden niet van licht. Wel van een vochtige omgeving, want van droogte moeten ze niets hebben. Ze verlangen een temperatuur boven de 12ºC en tussen 15ºC en 30ºC worden ze actief. Koers is vooral beducht op larven van de varenrouwmug, die schade aanrichten op jonge plantenwortels. Preventieve actie Deze handeling vindt al jarenlang plaats en eigenlijk gaat het bijzonder goed. Dat komt vooral omdat op dit bedrijf erg goed wordt gescout, weet Ronald Vervloed te vertellen. De roofmijten zijn niet zo gevoelig voor chemische bestrijding, omdat ze direct in de bark wegkruipen. Zo komen ze nauwelijks in contact met middelen. Dat zal ook niet zo snel gebeuren, vult Koers aan, want op ons bedrijf gebruiken we eigenlijk bijna nooit chemische middelen. Het uitzetten van de roofmijt is vooral een preventieve actie. Per week strooit hij zo n 20.000 beestjes. Snelle levering De Hypoaspis is afkomstig van onze kweek in Engeland, vertelt Bas van Diemen. Iedere week Glashelder - oktober 2012 4
een schone start worden daar op maandag kartonnen strooikokers klaargemaakt, die via eigen vervoer s middags al in Nederland aankomen. Vervloed: Wij kunnen ze vervolgens de volgende morgen meteen uitleveren aan de teler. Ik vind dat wel de kracht van Certis. De mijten zijn vers. Als de doosjes op de tuin aankomen, kan Koers ze precies een week gebruiken, voordat een nieuwe zending aankomt. Dat gaat eigenlijk altijd goed. Van Diemen: Deze roofmijt is in de potplantenteelt inmiddels algemeen aanvaard, maar heeft even tijd nodig om een populatie op te bouwen. Groot voordeel is dat ze een aantal weken zonder voedsel kunnen overleven. Soms is het nodig om de bestrijding aan te vullen met nematoden, maar dat is hier niet nodig. Hygiëne cruciaal Bij de veredeling en vermeerdering van zaden is het hygiëneprotocol erg streng. Koste wat kost proberen zaadselectiebedrijven de verspreiding van ziektekiemen via zaad te voorkomen. Bij Enza Zaden in Enkhuizen is het niet anders. Hygiëne is voor ons cruciaal. We kunnen ons niet permitteren dat er iets mis gaat, vertelt Bram van Velden. Bij iedere teeltwisseling ontsmetten we de kas. Bij tomaat en paprika gebeurt dat twee keer per jaar, bij komkommer zelfs drie keer. Van Velden is dus permanent bezig met de grote schoonmaak. Voor ons is Jet 5 hét middel om vrij te blijven van virussen en schimmels. Een alternatief is chloor, maar dat geeft geen zekere doding van virus, legt hij uit. Het schoonmaken van een kas gaat volgens een vast protocol. Met het spuitpistool worden gevels, poten en betonpaden afgespoten. Dit gebeurt maar liefst vier keer achter elkaar. Daarnaast worden één keer per jaar de bakken met puimsteenkorrels gestoomd en de druppelleidingen gereinigd met chloor en zuur. Vlak voor het planten Jet 5, een middel op basis van perazijnzuur en waterstofperoxide, heeft een toelating als algenmiddel, maar de nevenwerking op virussen en schimmels is voor het veredelingsbedrijf nog belangrijker. We kunnen het goed combineren met biologische bestrijding, hoewel het best een agressief middel is. Dat zie je aan het messing en rubber van het spuitpistool. Eigenlijk zijn alle ontsmettende vloeistoffen tamelijk agressief, legt Jan van Winden uit. Sommige bedrijven werken ook met formaline, Menno ter forte of Menno Clean, maar bijna 80% kiest voor Jet 5. Het is namelijk een middel dat je nog 48 uur voor het planten kunt gebruiken. Dat is een voordeel bij een snelle teeltwisseling. Ik zie ook wel dat bedrijven met Bas van Diemen: Deze roofmijt is in de potplantenteelt algemeen aanvaard, maar heeft even tijd nodig om een populatie op te bouwen. eigen merken op de markt komen, maar daarvan vind ik dat ze eerst goed moeten worden uitgetest. Ik ben daar voorzichtig mee. Bram van Velden (rechts) tegen Jan van Winden: Enza Zaden volgt een streng hygiëneprotocol. Bij iedere teeltwisseling ontsmetten we de kas. Bij tomaat en paprika twee keer per jaar, bij komkommer zelfs drie keer. Schoon starten Van Winden geeft voorlichting bij de toepassing van desinfecterende vloeistoffen. Hij legt uit dat de gevels eerst worden afgespoten met warm water, waarna inspuiten met Jet 5 volgt. Het is niet nodig om nog na te spoelen. Groot voordeel is dat het middel al na een kwartier tot een uur werkt. Het enige nadeel dat ik heb opgevangen is de geur van dit middel. Die blijft nog wel een paar dagen hangen en de meeste mensen vinden dat niet zo prettig. Soms is dat ook weer handig, zodat mensen weten waar ze gebleven zijn. Van Diemen: Jet 5 is dus een echte algenbestrijder, maar je ziet dat telers de nevenwerking nog belangrijker vinden. Wij vinden het belangrijk dat de teeltwisseling vooral goed gebeurt. Opstanden, tafels en groeimedium moeten goed schoon zijn bij de start van de teelt. Als je met een lage infectiedruk werkt slaat de biologische bestrijding vervolgens het beste aan. 5 Glashelder - oktober 2012
Formaat kweekzakjes aangepast Ruim drie maanden geleden hebben de kweekzakjes cucumeris en swirskii van Certis BCP een ander formaat gekregen. De zakjes zijn in plaats van 16 cm nu 12,5 cm lang. Door het nieuwe ontwerp komen de roofmijten sneller uit het zakje. Bovendien heeft de aanpassing van de zakjes geleid tot gunstigere leefomstandigheden voor de roofmijten. Hierdoor zijn deze in staat om zich nog beter te ontwikkelen en te vermeerderen. In diverse proeven, uitgevoerd in Nederland, Engeland en Spanje, lag de uitloop van zowel cucumeris als van swirskii bij de kleinere zakjes altijd hoger en was deze sneller dan bij de standaard producten. Verder is de vorm van het geïntegreerde haakje licht veranderd, waardoor het zakje nog steviger aan de plant blijft hangen. Bijkomend voordeel is dat de eindgebruiker minder afval heeft. Meeldauwbestrijding in gerbera Fungicide Topsin M blijft behouden Een goede bestrijding van meeldauw in gerbera en andere sierteeltgewassen blijft belangrijk. Op veel bedrijven maken de zwavelpotten duidelijk minder uren dan voorheen. De biologische bestrijders vinden dit prettig, maar ook meeldauw laat zich vaker zien. Afgelopen zomer heeft Certis een meeldauwproef in gerbera uit laten voeren door proeftuin Zwaagdijk. Hierin werden een aantal belangrijke meeldauwmiddelen met elkaar vergeleken: Rocket, Frupica, Topaz en Nimrod. Tijdens een proefbezoek konden adviseurs de resultaten bekijken. Onbehandeld was flink aangetast door de meeldauw, zodat het verschil met de behandelde objecten groot was. Alle middelen gaven een goede meeldauwbestrijding. Rocket, Frupica en Topaz lieten de beste bestrijding zien. Voor een teler zijn er dus voldoende goede afwisselmogelijkheden om meeldauw de baas te blijven. Onlangs heeft het Ctgb de herregistratie van Topsin M goedgekeurd en is de toelating verlengd tot 1 oktober 2022. Dit verzekert de beschikbaarheid van een breed inzetbaar, systemisch fungicide voor onder andere telers van bloembol- en bloemisterijgewassen. Voor de komende jaren blijft Topsin M dus een solide basis voor adequate bolontsmetting tegen onder andere Fusarium en kwade grond. Het middel beschermt bollen langdurig, is zeer zacht en past perfect binnen het resistentiemanagement. In bedekte bloemisterijgewassen is het product weer toegestaan door middel van een gewasbehandeling. De dompelbehandeling van sierteeltgewassen (inclusief boomkwekerijgewassen) is vervallen. Aangieten bij de plantbasis in de niet grondgebonden teelt van bloemisterijgewassen blijft echter wel mogelijk. In bloemisterijgewassen is het middel van belang voor de bescherming tegen tal van schimmels waaronder de veroorzakers van voet- en wortelrot. Topsin M is een middel van Nippon Soda, een van de aandeelhouders van Certis. Certis, als winst telt Wielrennen is echt een volkssport, het zijn de noeste arbeiders van de weg. Heel wat telers en kinderen van telers besteden veel tijd aan het beoefenen van deze sport. Sommigen hopen dat ze ooit nog eens in de Tour de France of op de Olymische Spelen mogen rijden. Reden genoeg voor Certis om de Utrechtse jeugdtour te sponsoren, want van de jeugd moeten we het allemaal hebben in de toekomst. Deze jeugdtoer vond van 7 tot en met 9 juli plaats. Het betreft een meerdaagse voor de jeugd van 8 tot en met 17 jaar bestaande uit een proloog, een tijdrit en twee criteriums. Helaas werkte het weer niet helemaal mee, maar noeste arbeiders gaan altijd door. Certis was de sponsor van de groene puntentrui voor diegene die de meeste punten in de (tussen)sprints had gewonnen. De slogan van Certis Als opbrengst telt was voor deze gelegenheid omgedoopt tot Certis, als winst telt. Want winst van de groene trui daar ging het die dagen natuurlijk om. In 4 leeftijdscategorieën kon deze trui worden gewonnen. Op de foto de winnaar in categorie U15, Marco Mook. Glashelder - oktober 2012 6
Daan Verbeek over afdeling kennis Horticoop: 'ER II goed toepasbaar in geïntegreerde teelt' larven en volwassen mijten en insecten, mits ze goed worden geraakt. De vleugels van vliegende insecten plakken aan elkaar. Zo n middel is voor ons aantrekkelijk, omdat het heel specifiek toepasbaar is op plaatsen in het gewas waar zich nieuwe populaties plaagdieren ontwikkelen. Het lukt dan om iets langer weg te blijven met chemische middelen, die je soms maar een paar keer per teelt mag gebruiken. Middelen van natuurlijke oorsprong hebben als voordeel dat je de kas eerder kan betreden na een toepassing. Het middel is goed toepasbaar in geïntegreerde teelten in combinatie met andere gewasbeschermingsmiddelen. Een mooi voorbeeld daarvan is ER II met BotaniGard, waarbij geen kans is op resistentie. Deze middelen vullen elkaar aan, waardoor de effectiviteit van de bespuiting wordt verhoogd. C o l o f o n Daan Verbeek: ER II is heel specifiek toepasbaar op plaatsen in het gewas waar zich nieuwe populaties plaagdieren ontwikkelen. Het lukt dan om iets langer weg te blijven met chemische middelen. Glashelder Nieuwsmagazine van Certis Europe B.V. voor ondernemers in de glastuinbouw Horticoop verandert. Voorheen bestond de kern van activiteiten voornamelijk uit in- en verkoop van producten. Steeds meer stuurt de organisatie aan op langdurige relaties met klanten. De afdeling Kennis moet dit proces ondersteunen. Het rendement van de teelt staat voor ons voorop, legt Daan Verbeek uit. ER II van Certis is een voorbeeld van een product dat om goede, technische ondersteuning vraagt. Het tijdstip van toepassing en de manier van spuiten bepalen het resultaat. Daarom is het belangrijk dat de teler niet alleen zo n middel kan kopen, maar daar een goed advies bij krijgt. Wij vinden het belangrijk dat een gewasbeschermingsmiddel goed wordt toegepast, want dat zorgt er voor dat onze klanten een beter rendement kunnen halen, vindt Daan Verbeek, manager van de afdeling Kennis van Horticoop. Het is een jonge afdeling, een afgeleide van de nieuwe koers die de organisatie drie jaar geleden heeft ingezet van productgerichte naar procesgerichte organisatie. Kenniscentrum We verkopen producten die nauwelijks advies nodig hebben, maar ook producten waar juist vakkennis bij komt kijken van onze specialisten. Ik heb het dan over onze productgroepen gewasbescherming, groeimedia, bemesting en techniek. Het één hangt met het ander samen. De productspecialisten en accountmanagers dragen jarenlange kennis en ervaring mee. Door deze kennis onderling te delen en te verzamelen in een database is deze beschikbaar voor nieuwe collega s of andere afdelingen. Het verzamelen van kennis krijgt nu meer structurele aandacht en we willen de integratie van alle disciplines bevorderen. Verbeek heeft teams samengesteld van techneuten van verschillende vakgebieden, die per gewas of thema zaken bespreken die zij in de praktijk tegen komen. Zo kan de bestrijding van een ziekte of plaag niet alleen ondersteund worden vanuit de gewasbescherming, maar bijvoorbeeld ook samenhangen met kennis vanuit groeimedia of bemesting. Alle puzzelstukjes komen zo bij elkaar. ER II een aantrekkelijk middel Een volgende stap is het maken van een goed opleidingsplan. Medewerkers worden breder opgeleid en nieuw instromend talent kan dan snel en doelgericht vaardigheden opdoen die nodig zijn om goede adviezen te geven. Op beperkte schaal doet het bedrijf zelf proeven in de praktijk om nieuwe technieken uit te testen. Verbeek: Horticoop zoekt permanent naar middelen die de biologische bestrijding ondersteunen en daardoor correcties met chemische middelen uitstellen of verminderen. ER II heeft een natuurlijke oorsprong op basis van zetmeel en een plantaardige olie als uitvloeier. Het vormt een verstikkende coating op eitjes, Redactie: Dennis Eekhoff, Certis Pieternel Bouwman-Van Velden Jan van Staalduinen Vormgeving: Van de Sande, Nootdorp Beeld: Certis-BCP/Ward Stepman, Henk Bouwman Jan van Staalduinen Erik Lub Geregistreerde handelsmerken: Menno ter forte en Menno Clean van Menno Chemie; Nimrod van Makteshim - Agan Benelux & Nordic en Topaz van Syngenta Crop Protection. Certis Europe B.V. biedt systeemoplossingen voor milieubewuste, geïntegreerde gewasbescherming. Certis levert de kennis en producten, zoals biologische en chemische middelen, natuurlijke vijanden, feromonen en vangtechnieken. Certis ondersteunt hiermee telers van specialistische, hoogwaardige gewassen bij de ontwikkeling van een gezonde en duurzame teelt. Postbus 1180 3600 BD Maarssen Safariweg 55 3605 MA Maarssen T +31(0)346 29 06 00 F +31(0)346 29 06 01 E info@certiseurope.nl www.certiseurope.nl Technisch adviseurs: Lianne van Wijk: 06-516 057 79 Bas van Diemen: 06-537 305 35 7 Glashelder - oktober 2012
Jan van Nieuwkerk, specialist gewasbescherming bij Kaaij-Group BV: De Scoutbox verlost me voor een deel van het tellen verstuur ik ze naar de server van Cropwatch. Daar vindt de automatische analyse en rapportage plaats. Na 2 à 3 uur kunnen we de gegevens terugvinden op de website van dit bedrijf. Daarin kan ik precies zien hoe de populatie zich ontwikkelt. Er zit zelfs een plattegrond van de kas bij, die met kleurcodes aangeeft waar het goed of minder goed gaat. Als ik twijfels heb over een bepaalde uitslag, klik ik de foto aan om de plaat nog eens te bekijken, maar dat komt niet zo vaak voor. Meer tijd voor hoofdzaken Het automatisch tellen van wittevlieg en Macrolophus bespaart Van Nieuwkerk en zijn collega veel tijd. Goed tellen is en blijft noodzakelijk, maar het is laagwaardig werk, zegt de gewasbeschermingspecialist. Het is fijn dat de Scoutbox me daarbij ontlast. Ik kan nu meer aandacht besteden aan de gewasbeoordeling. De automatische uitlezer is inmiddels op verschillende bedrijven in Nederland en Spanje in gebruik. Afhankelijk van de situatie kost het systeem 5 tot 10 cent per m 2 per jaar. Dennis Eekhoff (rechts) tegen Jan van Nieuwkerk en Joke de Jong: Voor de Scoutbox leveren we nu ook vangplaten zonder matrixstructuur, zodat de geautomatiseerde telling nog minder fouten oplevert. Het tellen van insecten op vangplaten is prototypes gewerkt. Met deze versie kunnen tijdrovend werk. Jan van Nieuwkerk is daarom blij met de uitlezer. Wittevlieg en belangrijk vind, is de kleine foutmarge. Om het we goed uit de voeten, zegt hij. Wat ik heel Macrolophus hoef ik nu niet meer te tellen, als stuurmiddel te kunnen gebruiken voor de want dat heeft dit apparaat van me overgenomen. Ik kan nu meer aandacht besteden nauwkeurig gebeuren. Uit onze handmatige con- inzet van natuurlijke vijanden, moet het tellen aan de gewasbeoordeling en andere hoofdzaken.troles blijkt dat het systeem goed in elkaar zit. Digitale camera Het ontwikkelen van de Scoutbox was geen Van Nieuwkerk en zijn collega gebruiken de sinecure. Samen met enkele partners is het uitlezer nu vrijwel dagelijks. Samen zorgen ze Wageningse bedrijf Cropwatch er enkele jaren ervoor dat ziekten en plagen op de tomatenkwekerijen van telersvereniging Exsento op mee bezig geweest. Joke de Jong van Cropwatch is trots op het eindresultaat. Of liever Voorne-Putten en in het Westland beneden de gezegd het voorlopige eindresultaat, want schadedrempels blijven. momenteel worden alleen wittevlieg en Macro- De box is in feite niets meer dan een digitale lophus geteld. camera, die haarscherpe foto s maakt van genummerde vangplaten. Deze moeten daarvoor eerst in de sleuf aan de voorzijde van het Kleine foutmarge We werken hard aan software om ook andere apparaat worden geschoven. plaaginsecten volautomatisch te kunnen herkennen en tellen, zegt ze. Dat kost tijd, want Rapportage de resultaten moeten betrouwbaar zijn. Als de foto is gemaakt hang ik de plaat weer Jan van Nieuwkerk was als klankbord van meet terug, legt Van Nieuwkerk uit. Na het scouten af aan bij het project betrokken en heeft met alle zet ik de foto s via een usb-kabel in mijn pc en Blanco vangplaat Het gebruikelijke matrixpatroon op vangplaten vereenvoudigt handmatig tellen, maar kan bij het volautomatisch tellen voor fouten zorgen. Insecten die precies op een lijn liggen, worden niet altijd herkend of geteld. Speciaal voor deze uitlezer levert Certis BCP nu ook vangplaten zonder matrixstructuur. Deze vangplaten zijn nu via de reguliere handel beschikbaar. 8 Glashelder - oktober 2012