Welzijnsoverleg Regio Gent vzw (W R G ) WRG vzw Martelaarslaan 204B 9000 GENT 09 225 91 33 info@wrg.be www.wrg.be Bank: BE66 8804 1724 5143 Ondernemingsnummer: 418.092.962 directie Welzijn, Gezondheid, Wonen, Jeugd en Ontwikkelingssamenwerking, dienst Maatschappelijke Participatie Regionaal overlegplatform ouderenadviesraden regio Gent Verslag dinsdag 22 oktober 2013 Deelnemers en verontschuldigden: zie bijlage 1. Voorstellingsrondje en situering Ter verwelkoming van een aantal nieuwe deelnemers, situeerde Koen Berwouts, coördinator van Welzijnsoverleg Regio Gent, kort de taak van WRG en het doel van het regionaal overlegplatform ouderenadviesraden regio Gent. Meer info: zie www.wrg.be Welzijnsoverleg Regio Gent (WRG) stimuleert, ondersteunt en organiseert samenwerking binnen het welzijnswerk in de regio Gent. Regio Gent omvat 15 gemeenten: De Pinte, Deinze, Destelbergen, Gavere, Gent, Lochristi, Melle, Merelbeke, Moerbeke, Nazareth, Oosterzele, Sint-Martens-Latem, Wachtebeke, Zelzate en Zulte. De samenwerking bevorderen gebeurt via een dubbele methode: Stimuleren, ondersteunen of organiseren van OVERLEG binnen een sector, tussen sectoren of tussen private en publieke sectoren Verstrekken van INFORMATIE Welzijnsoverleg Regio Gent richt zich daartoe tot georganiseerde gebruikers (vb. leden van ouderenadviesraden), hulpverleners, voorzieningen, lokale besturen (gemeente en OCMW) en de provinciale overheid. Het regionaal overlegplatform ouderenadviesraden regio Gent: komt gemiddeld drie maal per jaar samen doel: 1. ervaringen uitwisselen en elkaar inspireren in de werking; 2. informatie-uitwisseling: een groot deel van die informatie wordt vanaf mei 2013 gebundeld in een elektronische nieuwsbrief. Inschrijven voor de nieuwsbrief kan via de volgende link: http://www.wrg.be/senioren.php is samengesteld met max 3 deelnemers uit lokale ouderenadviesraden (meestal voorzitter, secretaris, ondervoorzitter en/of penningmeester), verantwoordelijken voor ouderenbeleid provinciebestuur Oost-Vlaanderen en de coördinator en stafmedewerker van Welzijnsoverleg Regio Gent vzw. 2. Ouderenvriendelijke gemeenten a. Situering De situering van het thema ouderenvriendelijke gemeenten gebeurde door Jeanine Schollaert, ondervoorzitter Vlaamse Ouderenraad en voorzitster van de Provinciale Ouderenadviesraad, aan de hand van 2 Powerpointpresentaties: leeftijdsvriendelijke gemeente: een hefboom voor actief ouder worden (zie bijlage) tijd voor actie! (zie bijlage) 1
Tijdens deze toelichting kwamen de volgende vragen, aandachtspunten en tips aan bod: Hoe een actie opzetten in het kader van leeftijdsvriendelijke gemeente? Jeanine stelde een praktisch stappenplan voor: 1. Start in je eigen lokale ouderenadviesraad: gebruik hiervoor de Powerpoint af te halen van de website: http://www.ouderenweek.be/2013/2013.php 2. Detecteer drempels en behoeften: dit kan op verschillende manieren (bevraging van 65+-ers, checklist, ) 3. Baken jouw project af: niet alles kan tegelijk worden opgelost, maak dus keuzes 4. Zoek een draagvlak 5. Steek elders je licht eens op: het warm water moet niet opnieuw worden uitgevonden! 6. Richt een werkgroep op 7. Voer de planning uit 8. Evalueer tijdig en tussentijds en blijf goed opvolgen zodat je tijdig kan bijsturen en terugkoppelen! 9. Deel je kennis en ervaring bv. via het regionaal overlegplatform Brochure leeftijdsvriendelijke gemeenten: vraag naar bijkomende exemplaren Er is vraag naar bijkomende exemplaren van de brochure. Het is een erg aantrekkelijke publicatie en hierdoor goed instrument om interesse te wekken bij collega s in de ouderenadviesraad en in de gemeente en hen te stimuleren om hiermee aan de slag te gaan. Een gekopieerde versie werkt veel minder stimulerend. Daarom werd een blad rondgegeven waarop de aanwezigen die dit wensten hun contactgegevens en het aantal gewenste exemplaren noteerden. Er werd afgesproken dat Jeanine binnen de Vlaamse Ouderenadviesraad doorgeeft en gaat navragen hoe iedereen de gewenste exemplaren kan bekomen. Vrijwilligers zijn hierbij onmisbaar, maar hoe kan je ze verzekeren? Bij het Oost-Vlaams steunpunt voor Vrijwilligerswerk kan je terecht voor alle info in verband met vrijwilligers, ook voor een vorming. Daphne Sasanguie zorgde voor een overzicht van het ondersteuningsaanbod van dit steunpunt: zie bijlage. Johnny De Bosschere van Seniorenraad Merelbeke signaleerde als tip dat zij een extra verzekering nemen voor vrijwilligers die meewerken aan de seniorenweek. Aanleiding was dat een vrijwilliger na een klein ongeval tijdens de seniorenweek vorig jaar een deel van de onkosten zelf heeft moeten opleggen. Wijk in Zicht René De Pauw meldde dat men in Wachtebeke via een andere methodiek werkt nl. deze van Samenlevingsopbouw wijk in zicht. Bewoners zelf bevragen andere bewoners o.a. ouderen via 360 vragen. Deze worden herleid tot 60 vragen. De resultaten leiden tot vervolg-actieplannen. Doel is om met alle leeftijden en inclusief te werken en de eigen gemeentedynamiek te benutten. Waar zit het aspect veiligheid? Dit zit verwerkt bij ieder relevant domein. 2
b. Ervaringsuitwisseling: hoe hiermee in gemeenten aan de slag gaan? Ter voorbereiding van deze ervaringsuitwisseling was gevraagd om een antwoord voor te bereiden op de volgende 3 vragen: 1. Kies 2 werkpunten uit de checklist ouderenvriendelijke steden en gemeenten (zie bijlage). 2. Hoe denkt u hiermee de komende periode aan de slag te gaan? 3. Hoe heeft het provinciaal forum Ouderenvriendelijke gemeenten - Een pluspunt voor iedereen' op 8 oktober u hierbij kunnen inspireren? Tijdens de ervaringsuitwisseling kwamen de volgende ervaringen, tips en aandachtspunten aan bod: Merelbeke - In Merelbeke heeft men een 10-stappenplan 10 prioriteiten voor een ouderenvriendelijke gemeente opgesteld op basis van de bespreking van de checklist: 1. Beslis nooit voor ouderen, maar treedt met hen in dialoog. 2. Zorg voor een aangename woonbuurt. 3. Zorg voor gemakkelijke toegankelijke openbare gebouwen met duidelijke info en verwijzing van de diensten (logoaanduidingen). 4. Betaalbaar, beschikbaar en bereikbaar openbaar vervoer is belangrijk. 5. Heb steeds aandacht voor personen met mobiliteitsbeperkingen. 6. Betaalbaar en aangepast wonen! 7. Bevorder de deelname aan het sociaal leven en stimuleer ouderen om elkaar te ontmoeten. 8. Belangrijke items zijn zeker: participatie, communicatie en informatie. 9. Voor iedereen gelijke toegang tot de zorg. 10. Een leven lang leven draagt bij tot actief ouder worden. - Dit zal o.a. in de activiteiten van de seniorenweek worden verwerkt en opgevolgd. - Tijdens een voordracht in het OCMW over een nieuw rusthuis werd vermeld dat de Vlaamse regering enkel subsidies geeft als er lokaal maximaal wordt ingezet op thuiszorg. Gavere: - De ouderenadviesraad heeft op initiatief van het gemeentebestuur advies mogen geven over verschillende punten waarbij zde 8 domeinen uit de checklist verwerkt zijn. Vanuit de ouderenadviesraad werd zowel positief commentaar als aanvullende tips gegeven. - Het is een uitdaging om te zoeken naar manieren om de vroegere solidariteit weer aan te wakkeren. - Tip: de kracht van netwerkgroepen (Plan vzw): Tijdens het provinciaal forum stelde Plan vzw zijn werking voor, met de oproep om dit in de gemeente bekend te maken als middel om het bindmiddel tussen bewoners te versterken en te ondersteunen. Meer info: zie de infofiche op de provinciale website, bij ouderen, forum 2013: http://www.oostvlaanderen.be/docs/nl/za/11666ouderen_fiche_dekrachtvannetwerkgroepen.pdf - Er is ook ondersteuningsnood voor zwaarzorgbehoeftigen. Daarom werd aangeraden om hierover in dialoog te gaan met de openbare besturen, vooral over elementen waarover de lokale openbare besturen zelf vat hebben. Wachtebeke - Men heeft de volgende 2 werkpunten gekozen: 1. Mobiliteit: openbaar vervoer: een betaalsysteem om een ticket aan te kopen via GSM hoe de aansluiting consulteren? ook naar jongere senioren 2. Energiezuinig en levenslang wonen 3
- Werkwijze: Men is nog aan het nadenken hoe hiermee verder te werken. Wat men alvast heeft vastgesteld is het volgende: Je hebt de juiste mensen op de juiste plaats nodig. Best kleinschalig starten, dan blijft het haalbaar. Het is belangrijk om de synergie tussen jongeren en ouderen te behouden bv. zoeken hoe infrastructuur samen kan worden gebruikt. - Tip van Petra Van Poucke, provincie Oost-Vlaanderen: Er bestaat ondersteuning om ouderen te stimuleren om het openbaar vervoer te nemen: Het project Ouderen als OV-ambassadeurs : werd toegelicht tijdens een workshop op het provinciaal forum 8/10/13: http://www.oost-vlaanderen.be/docs/nl/io/11678ouderen_fiche_ov_ambassadeurs.pdf Het project Ouderen als OV-ambassadeur' wil bijdragen tot duurzame mobiliteit en de verlenging van de vervoersautonomie van actieve Vlaamse ouderen. Het wil daarbij zowel een sensibiliserende als educatieve rol vervullen. OV-ambassadeurs is een mobiliteitsproject van Mobiel 21 vzw en TreinTramBus vzw. Voor het project werden samenwerkingsverbanden aangegaan met De Lijn, de Vlaamse Ouderenraad en OKRA vzw. Andere seniorenorganisaties of raden kunnen ook een aanvraag doen. De sterkte van het project ligt in het feit dat de workshops worden gegeven door ouderen aan ouderen. Mobiel 21 en TTB hebben hiervoor aan 35 OV ambassadeurs een degelijke opleiding gegeven. Het project OV-ambassadeurs wil ouderen in Vlaanderen en Brussel bewust maken van het belang van duurzame mobiliteit en hen aansporen om meer gebruik te maken van het openbaar vervoer (bus, trein, tram en metro). Om dit te bereiken, worden workshops georganiseerd voor ouderen door ouderen. Tijdens die workshops worden ouderen zowel geïnformeerd rond het openbaar vervoer als vaardigheden aangeleerd om zelf op pad te kunnen gaan met de bus, trein, tram en/of metro. De laatste maanden hebben heel wat veranderingen plaatsgevonden voor de reizigers: het vernieuwde 65-plus abonnement van De Lijn, de nieuwe automaten van de NMBS, nieuwe dienstregelingen Veel ouderen zijn nog niet vertrouwd met deze veranderingen. Om hen wegwijs te maken in het openbaar vervoer geven onze OV-ambassadeurs workshops voor ouderen. Tijdens de workshops krijgt men handige tips over het openbaar vervoer en leert men zelf een rit te plannen en maken met de (bel)bus, trein, tram en/of metro. De voordracht is aangepast aan de vraag van de deelnemers. Het nieuwe MOBIB-systeem, de nieuwe NMBS-automaten, reservatie belbus, routeplanners, voordelen voor senioren, komen allemaal aan bod. Wil je graag een workshop aanvragen of wil je meer info over het project OVambassadeurs? Stuur gerust een mailtje naar evelien.marlier@treintrambus.be Dit e-mail adres is beschermd tegen spambots. U heeft Javascript nodig om het te kunnen zien. of bel naar +32 (0)9 223 86 12. Meer informatie vind je op de website: http://www.treintrambus.be/werking/promotie-en-campagnes/ov-ambassadeurs.html Databank meer mobiel: zie www.meermobiel.be Dit is een initiatief van Enter, Vlaams Expertisecentrum Toegankelijkheid. De databank van MeerMobiel werd ontwikkeld in samenwerking met IMOB (Instituut voor Mobiliteit, Universiteit Hasselt. De folder werd ter plaatse rondgedeeld. 4
- Thuis ouder worden: proefproject met Aan Z De ouderenconsulent signaleert dat de 2 rusthuizen een overcapaciteit hebben en dat er daarom een nieuw beleid nodig is voor de niet-hoogbehoeftige senioren. Hiervoor is sociale cohesie noodzakelijk. Daarom gaat men in Wachtebeke een proefproject opstarten samen met Aan Z: zie http://www.aan-z.eu/home/ Deinze - Men heeft de volgende 2 werkpunten gekozen: 1. Toegankelijkheid: Het nieuw te bouwen Sociaal Huis is voor elke inwoner belangrijk. Iedere burger heeft nood aan een goed geïntegreerde werking waarbij alle diensten samenwerken in een 1- loketruimte. 2. Mobiliteit Een boodschappendienst om kwetsbare senioren thuis te bedienen tijdens middagpauze van de winkeliers. Voor deze doelgroep blijkt de minder-mobielencentrale immers onvoldoende te zijn, de dienstverlening via het OCMW te duur (via dienstencheques en verplaatsingsvergoeding). - Werkwijze: het is belangrijk dat veranderingen goed worden gecommuniceerd. De boodschappendienst is een concreet actiepunt om over in dialoog te gaan en een goed voorbeeld voor kleinere wijken. Het 1 e voorbeeld is voor iedereen bruikbaar maar vager dus misschien moeilijk om de dialoog te concretiseren. Het inbrengen van ervaring en kennis vanuit de doelgroep maakt vaak méér mogelijk. - Men zal ook ijveren voor een Seniorenhuis om meer individuele contacten voor kwetsbare senioren mogelijk te maken i.s.m. het stadsbestuur. Oosterzele - Digitaal Sociaal Huis In Oosterzele heeft men gekozen voor sociale dienstverlening met één uniek loket op www.digitaalsociaalhuis.be/oosterzele. Deze website werd opgezet zodat de burger zich niet meer moet afvragen of men zich naar de gemeente, het OCMW of naar een andere organisatie moet wenden. De diensten achter dit loket bevinden zich niet fysiek op eenzelfde locatie. Lochristi - Het is de eerste keer dat er 1 beleidsplan is voor àlle doelgroepen. De brochure leeftijdsvriendelijke gemeenten is een prima basis om in de toekomst samen te werken op gemeenteniveau. Daarom een warme oproep om deze brochure méér te (helpen) verspreiden! - In BBC komen verschillende domeinen aan bod. Voor de ouderenadviesraden zijn er bondgenoten waarmee kan worden samengewerkt bv. adviesraad personen met een handicap. Zij ondervinden gelijkaardige problemen met kleine aksentverschillen. Link met BBC (Beleids- en Beheerscyclus: thema vorige bijeenkomst)? Onder invloed van de beheers en beleidscyclus (BBC) heeft ieder gemeente- en OCMW-bestuur een 6-jarenbeleidsplan moeten opstellen. Dit zal de komende jaren worden vertaald in jaaractieplannen. De checklist van de Vlaamse ouderenraad uit de brochure 'Actief ouder worden, een leven lang, kan voor ouderenadviesraden een instrument zijn om hierin een inbreng te doen. Dit kan bv. door na te gaan in hoeverre rekening is gehouden met elementen voor ouderen. 5
3. Ervaringsuitwisseling: stand van zaken in de verschillende gemeenten/provincie a. Vragen, tips, vanuit het provinciebestuur/pao (provinciale adviesraad ouderen): checklist basistoegankelijkheid vormingsaanbod vanuit het provinciebestuur voor lokale adviesraden Toegankelijkheid is een belangrijk aspect bij leeftijdsvriendelijk beleid. Het doel van de toelichting was om de aanwezigen te helpen oordelen of het zinvol kan zijn om in de ouderenadviesraad of het lokaal openbaar bestuur bijkomende informatie of vorming te krijgen over het bestaande ondersteuningsaanbod i.v.m. basistoegankelijkheid. - Petra Van Poucke, beleidsmedewerker Toegankelijkheid bij de dienst Maatschappelijke Participatie Provincie Oost-Vlaanderen, lichtte het vormingsaanbod voor ouderenadviesraden en lokale openbare besturen toe. Zie overzicht in bijlage. - Edwin Van de Cauter, toegankelijkheidsmeter bij Adviesbureau Toegankelijke Omgeving vzw, ATO, lichtte het ondersteuningsaanbod concreet toe. - Tijdens deze toelichting kwamen de volgende tips, vragen en aandachtspunten aan bod: Doel van d checklist basistoegankelijkheid: tot kant-en-klare adviezen aan de gemeente door ouderenadviesraden komen. Hulpmiddelen: 1. checklist 2. gratis vorming (vanaf 2014) 3. helpen formuleren van advies aan gemeente 4. brochure toegankelijkheid, een lokaal verhaal 5. Handleiding om de checklist in te vullen (heb je niet nodig na een vormingssessie) Doelgroep checklist: Voor mensen met verschillende beperkingen de keten van toegankelijkheid nagaan vanaf de halte van openbaar vervoer tot en met het gebouw. Preventie Hoe kan worden voorkomen dat nieuwe gebouwen onvoldoende toegankelijk zijn? De wetgeving van 2010 Vlaamse stedenbouwkundige verordening toegankelijkheid bepaalt dat publieke gebouwen moeten voldoen aan de criteria inzake basistoegankelijkheid. Lokale besturen kunnen bij bouw- of verbouwwerken advies inwinnen bij vzw ATO. Meer info: zie website: www.ato-vzw.be/ Het Provinciebestuur van Oost-Vlaanderen verleent subsidies aan lokale besturen die een toegankelijkheidsadvies inwinnen. Provinciale Adviesraad Ouderen (PAO) - Daphne Sasaguine, consulente ouderenparticipatie provincie Oost-Vlaanderen, signaleerde voor de ouderenadviesraden belangrijk nieuws dat tijdens de laatste bijeenkomst van de PAO is aan bod gekomen: zie verslag PAO 3/9/13 in bijlage: Interne staatshervorming: gevolgen 1. voor seniorenverenigingen Provincie Oost-Vlaanderen mag geen subsidies meer geven aan de koepels van seniorenverenigingen. Dit wordt nu door Vlaanderen overgenomen. 6
2. Zorg: Er mag geen individuele mantelzorgpremie meer worden verstrekt. Het is nog onduidelijk wat Vlaanderen zal doen. Voor meer informatie hierover kan u terecht bij Frans Meyfroodt, dienst Preventie, Hulpverlening en Zorg, frans.meyfroodt@oost-vlaanderen.be - tel.09 267 75 46 Vlaamse Ouderenadviesraad: nieuwe commissie voor lokale en provinciale ouderenadviesraden: kandidaten gezocht De Vlaamse ouderenraad wil een nieuwe commissie oprichten die de wisselwerking en de samenwerking tussen de Vlaamse ouderenraad en de lokale adviesraden wil versterken. De start van deze commissie wordt voorzien in het voorjaar 2014. Vanuit de PAO vraagt men kandidaten die aan deze nieuwe commissie willen deelnemen. Daphne Sasanguie zal hierover een brief rondsturen met bijkomende info, met de vraag dat geïnteresseerden Daphne contacteren: Consulent ouderenparticipatie Provincie Oost- Vlaanderen dienst Maatschappelijke Participatie daphne.sasanguie@oost-vlaanderen.be - tel. 09 267 75 27 Campagne het internet opent uw wereld start najaar 2013 op initiatief van de minister Lieten (mediabeleid): een sensibiliseringscampagne specifiek voor senioren waarbij men het belang van het internet voor senioren onder de aandacht wil brengen. Provinciale webpagina www.oost-vlaanderen.be/ouderen is toegankelijker en overzichtelijker gemaakt Zowel de fiches van alle voorgestelde projecten op het forum staan erop als de verslagen van de regionale overlegplatformen van alle regio s. Neem ook zeker eens een kijkje bij 'wat doet de provincie nog meer' b. Vragen, adviezen, tips, vanuit de lokale ouderenadviesraden Wegens tijdgebrek kon dit agendapunt niet uitgebreid aan bod komen. Alle ouderenadviesraden zijn momenteel o.a. druk bezig met de voorbereiding van de seniorenweek. Evaluatie Provinciaal forum 8/10/13: 'ouderenvriendelijke gemeenten' - Algemeen waren er veel deelnemers uit onze regio, die het een erg goed forum vonden. - Waardevol forum met 130tal deelnemers: 1. stimuleert gevoel van samenhorigheid 2. stimulans voor ouderen: men merkt dat men ermee bezig is - Wat weinig tijd voor overleg en discussie, het 1 e deel wat te lang, het 2 e deel wat te kort. - Inbreng van Frans Meyfroodt was zeer goed. - Erg goede workshop over de bevraging van 80+ers en over vrijwilligerswerk. Men gaat in Wachtebeke nu nagaan wat Aan Z hierrond wil ondernemen. - Sommigen niet erg veel nieuws bijgeleerd (workshop 3). - Goed dat alle fiches van alle projecten op de provinciale website staan! - Regio-uitwisseling en bezoeken ter plaatse zijn noodzakelijke aanvulling op dit forum. De verschillende methodes hebben elk hun eigen waarde en vullen elkaar aan. Vanuit Wachtebeke vraagt men tips voor onafhankelijke sprekers over mantelzorg. Alle tips zijn welkom bij de secretaris Noëlla Ryckaert noellaryckaert@hotmail.com 7
4. Aanvullingen bij het vorige verslag (7/5/13) / seniorennieuwsbrief oktober 2013 Er werd gevraagd om aanvullingen en opmerkingen bij het vorig verslag zo snel mogelijk door te geven aan Ann De Maesschalck (ann.de.maesschalck@wrg.be). Deze zullen dan worden gebundeld en meegestuurd bij de volgende uitnodiging. 5. Afspraken volgend Regionaal Overlegplatform Ouderenenadviesraden regio Gent: dinsdag 18 februari 2014 thema: BBC (Beleids- en beheercyclus): hoe meewerken aan de concretisering, hoe wegen op relevante acties vanuit een lokale ouderenadviesraad? Aandachtspunt bij de voorbereiding: de nieuwe samenstelling van het overlegplatform: hoe ervoor zorgen dat zowel nieuwkomers als anciens voldoende aan hun trekken komen? Voorbereidend werkgroepje: - werkgroepleden: voorlopig gaf enkel Marleen Vermassen, Seniorenadviesraad Sint-Martens- Latem, zich hiervoor op. Er werd afgesproken dat andere kandidaten zich bij Ann kunnen melden. - De datum wordt via doodle gezocht. Verslag: Ann De Maesschalck Daphne Sasanguie Petra Van Poucke 8