Gelderse visie op de financiële kengetallen
Verwachtingen
Wat ga ik vertellen?
Introductie Kristian Peeters Afdeling Kwaliteit Openbaar Bestuur Interbestuurlijk Toezicht 4
Stelling #1 Tendens: een terugtredende overheid. We willen minder regels, toezicht mag niet te veel kosten. Stelling: ook de toezichthouder moet meer en meer terugtreden. 5
Financieel toezicht algemeen Wet- en regelgeving Gemeente: sluitende begroting en/of meerjarenraming (reëel en structureel evenwicht) Provincie: toezichthouder Gemeentewet (art. 189 en 203) Doel voorkomen beroep op artikel 12 Fvw Hoe? repressief en preventief toezicht Gelderse werkwijze 6
Financieel toezicht in Gelderland Kernpunten van de Gelderse werkwijze: Partnerschap / samenwerking Pro-actief Transparantie en actieve informatievoorziening Aanspreken van gemeenteraden Adviserende rol (vanuit toezichthoudende functie) Versterking horizontaal toezicht 7
Kengetallen 2015 8
Gelderse werkwijze kengetallen 2015 Tabel opgenomen in toezichtsbrief 2015 Normen in 3 categorieën Eigen berekening door toezichthouder op basis van vastgestelde jaarrekening 2013 en/of begroting 2015 9
Reacties Positief Kritisch 10
Reacties (2) 11
Effecten Gemeenteraden meer aangesproken dan voorheen Aanvragen voor presentaties over toezicht / fin. situatie Onderlinge vergelijkbaarheid mogelijk (via databank) Aandacht van media en uit vakgebied Begrotingen 2016: gemeenten nemen kengetallen juist op 12
Stelling #2 Minder financieel toezicht door de provincie, Dan moet de raad meer controle uitoefenen! Kengetallen ondersteunen dat. 13
Kengetallen 2016 Waarde kengetal Testvoorbeeld 1a. Netto schuldquote 75% 132% <90% 90-130% >130% 1b. Netto schuldquote gecorrigeerd 68% 118% <90% 90-130% >130% 2. Solvabiliteitsratio 35% 24% >50% 20-50% <20% 3. Grondexploitatie 26% 40% <20% 20-35% >35% 4. Kengetal Structurele exploitatieruimte Begr. Structurele exploitatieruimte MJR Gelders gemiddelde 0,25% -0,21% -0,06% 0,67% Categorie A Begr én MJR >0% Categorie B Begr of MJR >0% Categorie C Begr én MJR <0% 5. Belastingcapaciteit 98% 94% <95% 95-105% >105% Normen heten nu signaleringswaarden Geen oordeel op individuele kengetallen 14
Stelling #3 Financieel toezicht is gebaat bij een zo apolitiek mogelijke besluitvorming over de toezichtvorm. 15
Kengetallen 2017 Totaaloordeel is onderdeel IBT-oordelen Keuze voor kengetallen opgenomen in Uitvoeringsplan IBT Geen oordeel op individuele kengetallen Communicatie via toezichtsbrief 2017, maar straks ook online 16
Toekomst kengetallen? Rfv: De Raad vindt dat louter kengetallen niets zeggen. Daaraan moet een (vastgelegde) norm worden verbonden en die in samenhang bezien om een oordeel te kunnen geven over de financiële positie van de gemeente. Gaan gemeenten de kengetallen zelf benutten om hun financiële positie te verbeteren? Of landelijke normen vastleggen? 17
Stelling #4 Kengetallen gebruiken als benchmark heeft alleen zin wanneer dezelfde normen voor iedereen gelden. 18
Stelling #5 Als een toezichtbrief met duidelijke financiële risico s weinig discussie (en actie) in de raad oplevert, heb je als toezichthouder gefaald. 19
Stelling #6 De kengetallen zouden openbaar toegankelijk moeten zijn op één plek, zodat gemeenten zich landelijk kunnen vergelijken. 20
Conclusie De Provincie Gelderland (als toezichthouder) denkt dat: gemeenten hun voordeel kunnen doen met de kengetallen doordat inzichtelijk wordt waar verbeterpunten kunnen zitten kengetallen (incl. normering) nuttig zijn om als toezichthouder de gemeenteraad aan te kunnen spreken op de financiële positie kengetallen inwoners inzicht bieden hoe hun gemeente er financieel voor staat het goed zou zijn als de kengetallen van alle gemeenten worden gepubliceerd, zodat landelijke vergelijking mogelijk is Weerstandsvermogen meer uniform is wenselijk 21
Dank u voor uw aandacht! Zijn er nog vragen? 22
23
Stelling #7 Het aanspreken van de gemeenteraad op de kengetallen past bij de rol van financieel toezichthouder. 24
Transparantie: databank Gld https://ftgelderland.databank.nl 25
Proces kengetallen 2015 Aanleiding: Behoefte aan manier om raden meer aan te spreken Gelijktijdig: Commissie Depla: kengetallen om financiële positie van gemeenten te kunnen weergeven én vergelijken Doel: Meer aandacht krijgen bij gemeenteraad voor financiële situatie meer bewustwording Daardoor uiteindelijk betere financiële positie Gelderse gemeenten Gemeenten ondersteunen door informatie te ontsluiten waardoor ze zich kunnen vergelijken 26
Haken en ogen 2015 - Late communicatie vanuit Rijk & onvolkomendheden in wetgeving - Geprognosticeerde balans nog niet verplicht (BBV vanaf 2017?) - Bij kengetal structurele exploitatieruimte ontbreekt meerjarenraming - Gemeenten vinden het nog lastig om een beoordeling van de kengetallen te geven in relatie tot de financiële positie - Geven deze kengetallen wel een goed beeld van de financiële positie? Weerstandsvermogen ontbreekt bijvoorbeeld 27
Kengetallen 2016 Enkele aanpassingen tov 2015 naar aanleiding van: - Meicirculaire 2015: Het gebruik en het vaststellen van de berekeningswijze van de kengetallen heeft geen functie als normeringinstrument in het kader van het financieel toezicht door de provincies. - Gezamenlijke afspraken provincies - Definitieve kengetallen + berekening in wetgeving - Werkwijze Gelderland: Gelders gemiddelde, structurele exploitatieruimte meerjarenraming 28
Zoek de verschillen 2015: 2016: 29
De provincie Gelderland geeft in de toezichtbrief een overall oordeel over de financiële positie van de gemeente: categorie A, B of C oftewel minst risicovol, neutraal, meest risicovol; een dergelijke kwalificatie helpt de raad bij de controlerende rol. In plaats van de categorieën A, B en C is de kwalificatie groen, oranje en rood duidelijker. Ook laat de provincie zien waar de gemeente afwijkt van de Gelderse gemiddelden; deze vergelijking leidt tot vragen van raadsleden om een toelichting. Moet de raad nog een andere manier worden ondersteund bij de interpretatie van de financiële kengetallen? 30
Interpretatie van de financiële kengetallen leidt tot een levendige discussie in de raad over de wenselijkheid van nieuw beleid. Interpretatie van de financiële kengetallen leidt tot een levendige discussie in de raad over de noodzaak van verhoging van de OZB. Het verbeteren van de financiële positie is geen doel op zich. Kengetallen over de financiële positie moeten worden aangevuld door een gedegen risico-inventarisatie 31