Commitment without understanding is a liability Accent Organisatie Advies Risicocultuur tastbaar maken Propositie van Accent Organisatie Advies Frank van Egeraat Januari 2017
Nederlandse Corporate Governance Code De Nederlandse Corporate Governance Code verlangt van bestuur en raad van commissarissen expliciet aandacht voor het creëren van een cultuur gericht op lange termijn waardecreatie. - Van bestuurders en commissarissen wordt verwacht dat zij een cultuur creëren die het gewenste gedrag en integer handelen stimuleert. - Door die cultuur en daarbij behorende waarden uit te dragen, in te bedden in de onderneming en te onderhouden, wordt richting geboden bij het nemen van dagelijkse beslissingen en het bewaken van integer handelen door mensen in alle lagen van de onderneming. De Code adresseert cultuur, maar schrijft niet voor wat cultuur precies is of zou moeten zijn. Het is aan het bestuur om op een voor de organisatie passende wijze invulling te geven aan cultuur en in het bestuursverslag een toelichting daarop te geven. De raad van commissarissen vervult ook ten aanzien van cultuur een toezichthoudende rol.
Governancecode Woningcorporaties 2015 Vijf principes van good governance Principe 5 luidt: Bestuur en RvC beheersen de risico s verbonden aan de activiteiten - Woningcorporaties hebben te maken met grote (financiële) risico s. Het bestuur is verantwoordelijk voor goede risicobeheersing en de RvC houdt hierop toezicht. Het gaat hierbij niet alleen om de harde beheersmaatregelen maar ook maatregelen die appelleren aan het risicobesef en de moraal binnen de corporatie. - Bepaling 5.7: Naast de harde sturings- en beheersmaatregelen besteden bestuur en RvC, ieder vanuit hun eigen rol, aandacht aan soft controls: gedragsbeïnvloeding, ondersteund door voorbeeldgedrag, dat appelleert aan het persoonlijk handelen van alle betrokkenen, en waarvan een invloed uitgaat op waarden en normen (zoals integriteit, loyaliteit, motivatie). Hoewel minder meetbaar kan daarmee een belangrijke bijdrage worden geleverd aan het beheersen van risico s. 3
Governancecode Zorg 2017 Zeven principes van good governance Principe 2 luidt: De raad van bestuur en raad van toezicht hanteren waarden en normen die passen bij de maatschappelijke positie van de zorgorganisatie. Thema s - Waarden en normen, zichtbaar in cultuur en (voorbeeld)gedrag - Open aanspreekcultuur, ruimte voor een lastig gesprek - Leren van dilemma s en fouten - Inspraak, samenspraak en tegenspraak - Signaleren en melden van afwijkend gedrag, zorg over integriteit en/of misstanden - Vermijden en tegengaan van (schijn van) belangenverstrengeling
Kaders voor financiële instellingen In de financiële dienstverleningssector is sinds de crisis een veelheid aan richtlijnen en best practices ontwikkeld, maar daaruit is nog geen internationaal geaccepteerde standaard voor risicocultuur ontstaan. Toezichthouders Onderzoeksinstituten en denktanken Consultancy bureaus 5
Definitie van risicocultuur De normen, de houding en het gedrag van individuen en groepen in de organisatie die bepalen hoe zij omgaan met het identificeren, begrijpen, bespreken, en acteren op de risico s waarmee de organisatie geconfronteerd wordt c.q. die de organisatie neemt. Een gezonde risicocultuur betekent niet een risicomijdende cultuur Risicocultuur is hoe mensen zich gedragen ten aanzien van risico s als je niet kijkt
Risico cultuur dimensies en factoren Verantwoordelijkheid en besturing Risico competentie Voorbeeldgedrag Codes omtrent gewenste risicohouding en gedrag Organisatie Leiderschap Inzicht & besluitvorming Risico Cultuur Raamwerk Risico inzicht en communicatie Risico besluitvorming en tegenspraak Medewerkers Risicobereidheid Risicobeleid, procedures, processen en infrastructuur Prestatiemanagement en beloning Employee lifecycle en groepsdynamiek
Hard controls en soft controls Risico Cultuur Hard controls (structuur) Missie, visie strategie Normen en waarden, codes Beleid, procedures, richtlijnen Prestatie-indicatoren en -beloning Systemen, hulpmiddelen, data, rapportages Governance, besluitvormingsstructuren Bevoegdheden Trainings- en ontwikkelingsprogramma's Communicatie Soft controls (gedrag) Helderheid, duidelijkheid Voorbeeldgedrag Verbondenheid, betrokkenheid Uitvoerbaarheid, haalbaarheid Transparantie Openheid, bespreekbaarheid Naleving, handhaving Gebalanceerde en consistente acties
Zwak Soft controls Sterk Risicocultuur profielen: waar staat u? Chaotisch, maar gemotiveerd Robuust en betrokken Ad hoc en onwetend Gestructureerd, maar niet geïnteresseerd Zwak Hard controls Sterk 9
Onze aanpak Bewust worden Beeld vormen Beoordelen Rapporteren Verbeteren Scope bepalen Bewustzijn over risicocultuur en belang ervan vergroten Deelnemers workshop en enquête bepalen Proces plannen Relevant risicocultuur indicatoren verzamelen Enquête uitzetten Data analyseren Workshop voorbereiden en organiseren Workshop houden (1-3 uur) Bespreken van sterke punten en zwakke plekken in de risicocultuur Profiel en volwassenheidsniveau van risicocultuur bepalen Risicocultuur assessment rapport opstellen Organiseren van een kritische interne review (optioneel) Bespreken van risicocultuur assessment rapport Bepalen van acties / interventies om de risicocultuur te verbeteren Borgen van continue monitoring van acties en ontwikkelingen in de risicocultuur 10
Wat heeft Accent u te bieden? Accent Organisatie Advies heeft uitgebreide kennis en ervaring op het gebied van risicocultuur - Accent voert advies- en interimopdrachten op het gebied van risicomanagement en risicocultuur uit, en heeft van daaruit een breed en diep inzicht in de aspecten die de risicocultuur van een organisatie beïnvloeden - Verschillende adviseurs vervullen zelf ook toezichthoudende rollen (Raden van Commissarissen) - Accent doet veel onderzoek op het gebied van risicocultuur, onder andere op basis van bestaande literatuur en modellen Wij ondersteunen organisaties bij het tastbaar maken van de risicocultuur in de organisatie, onder andere door - Uitvoeren en faciliteren van een risicocultuur (self) assessment leidend tot een risicocultuur profiel - Opzetten en inrichten van een proces om periodiek de risicocultuur in de organisatie in beeld te brengen - Verzorgen van opleiding, training en coaching aan bestuurders, managers en toezichthouders op het gebied van (het sturen op) risicocultuur 11
Olmenlaan 16 1404 DG Bussum 035 69 20 108 www.accentadvies.nl Contact Frank van Egeraat f.vanegeraat@accentadvies.nl 06-23162382 12