RBS Markets Nummer 415, 6 mei 2014 Turbo s & Trading Hollandsche Aandelenavond 12 mei 2014 Technische Analyse TomTom - Rit richting het noorden P2 Grondstoffenweekoverzicht In de kijker: Dan toch geen grote goudfusie Waar liggen nu kansen in de Hollandsche Aandelenmarkt? Zoals op veel vlakken wordt de Nederlandse belegger overspoeld met keuzes. Technische of fundamentele analyse? En welke analist? Turbo Long of Turbo Short? Naar een online seminar kijken of toch Europees voetbal? En wellicht de belangrijkste vraag: welk Nederlands aandeel biedt nu kansen? P4 RBS maakt het u gelukkig eens per jaar heel makkelijk: op de Hollandsche Aandelenavond op 12 mei vertellen 2 fundamenteel en 2 technisch analisten u welke Nederlandse aandelen nu potentie hebben. Er is die avond geen voetbal; de enige keuze die u hoeft te maken is of u het seminar bij RBS op kantoor bijwoont of thuis online bekijkt. Onder het motto never change a winning formula zijn dit jaar dezelfde fundamen teel en technische analisten aan het woord als vorig jaar. De technische hoek wordt vertegenwoordigd door Nico Bakker (BTAC) en Edward Loef (Loef Technische Analyse) en aan de fundamentele zijde bekijken Jos Versteeg (Theodoor Gilissen) en Corné van Zeijl (SNS) de zaak. Aan een ieder is gevraagd de 3 meest kansrijke Nederlandse aandelen te kiezen op basis van zijn analyses en ook om niet van te voren overleg te voeren. Elke analist krijgt 15 minuten tijd om de selectie toe te lichten gevolgd door een panel - discussie met Pieter Kort van IEX. Hierin komt ook aan bod welke aandelen er nu minder aantrekkelijk voorliggen. Zo krijgt u niet alleen te horen welke aandelen mogelijk kansrijk zijn, maar ook hoe de analisten tot deze conclusie zijn gekomen. Vorig jaar was er een duidelijke winnaar: SBM Offshore, door drie van de vier analisten opgenomen in hun top drie. En in de maanden na de vorige editie van de Hollandsche Aandelenavond steeg het aandeel met 25%. Door het omkoopschandaal in de maanden na de vorige editie van de Hollandsche Aandelenavond zakte het aandeel sterk tot -15% om daarna weer terug te krabbelen en ten opzichte van de vorige Hollandse Aandelenavond op +2,3% te eindigen (periode 7 mei 2013 t/m 5 mei 2014, Bloomberg). De beste "call" werd gemaakt door Corné van Zeijl tegen alle gangbare wijsheid op dat moment in die KPN in zijn top drie had opgenomen; goed voor een rendement van 64% (periode 7 mei 2013 t/m 5 mei 2014, Bloomberg). In totaal werden er vorige jaar tien aandelen geselecteerd: SBM Offshore, ASML, DSM, Corbion, Philips, KPN, ING, Delta Lloyd, Wereldhave en Randstad. Het gemiddelde rendement van deze tien aandelen het afgelopen jaar was 20,8% (zonder eventuele dividenden). Ter vergelijking: de AEX steeg in deze periode 11,5% (ook zonder dividend, periode 7 mei 2013 t/m 5 mei 2014, Bloomberg). Geen slecht resultaat dus, en alhoewel dat natuurlijk geen garantie biedt voor de toekomst, genoeg reden om aanstaande maandag langs te komen of thuis te kijken. Inschrijven voor het bijwonen van het seminar op het RBS kantoor of het webseminar kan via: http://markets.rbs.nl/seminars of lees pagina 4. Hopelijk tot volgende week! Erik Mauritz, RBS Markets Heeft u een vraag over dit onderwerp dan hoor ik graag van u. U kunt mailen naar beleggen@rbs. com of een bericht sturen op Twitter (twitter.com/ ErikMauritz). De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. 1
Technische Analyse TomTom - Rit richting het noorden De wekelijkse TA van Nico Bakker Nico Bakker is hofleverancier van technische analyse binnen RBS Markets. Hij publiceert regelmatig artikelen in allerlei media. Ook verzorgt hij diverse trainingen en workshops en is hij een graag geziene spreker tijdens beleggingsevenementen. Voor de uitleg van technische analyse termen verwijzen wij u naar www.rbs.nl/markets. In het kader van de Hollandsche Aandelen, waar IEX komende maandag een avondvullend programma over verzorgt, zal ik de komende drie weken een kansrijk Hollandsch toppertje analyseren en presenteren. Wilt u de Hollandsche Avond live meemaken klik dan hier. Wilt u het programma als webinar volgen dan kunt u hier inschrijven. De weekgrafiek van TomTom ligt er aantrekkelijk en dus koopwaardig bij. Weekgrafiek TomTom Volgens de methodiek van mijn Dashboard Beleggen ziet het er naar uit dat de koers een aardige rit richting het noorden gaat afleggen. Ik zal de weekgrafiek daarom nader voor u duiden en het meest waarschijnlijke scenario schetsen. Kijk en lees maar mee. Dat er sprake is van een positieve ondertoon blijkt uit het gegeven dat de koers boven een fier oplopende gemiddeldelijn beweegt, de weekcandles thans wit kleuren, de swingteller op +2 staat en de RSI als spanningsmeter boven de 50 lijn beweegt. Dit zijn de positieve technische ingrediënten die tezamen de status UP opleveren op mijn Dashboard. Anders gezegd, de tendens tot stijgen is nadrukkelijk aanwezig, de bullen willen richting het noorden opstomen. Plezierige bijkomstigheid en daarmee een charttechnische bevestiging is het feit dat vorige week met een forse witte candle het dalingskanaal aan de bovenkant is verlaten. Dit impliceert dat een nieuwe serie hogere toppen en bodems van start kan gaan. Letwel, genoemde witte candle is de zogenaam de breakout candle, de eerste stap in de nieuwe richting. Veelal volgt er eerst een pullback teneinde de trendlijnbreuk (want dat was het) te valideren. Een stapje terug tot circa 5,00 is dan ook goed mogelijk en zelfs toegestaan, om daarna de rode lijnen op 5,72 en 6,25 op te zoeken. Niet eerder dan onder 4,50 verpieteren de positieve vooruitzichten. Voor trendvolgende beleggers ligt de grafiek er aantrekkelijk bij. Met het cruciale kantelpunt op 4,50 is een koopconditie valide richting de weerstanden op 5,72 en 6,25. Beleggers worden uitgenodigd de bulls een handje te helpen. Zij volgen de Buy the Dip strategie. Figuur 1. Weekgrafiek TomTom Bron: BTAC Visuele Analyse, 06 mei 2014 Selectie aanbod TomTom Met Turbo's kunt u inspelen op een stijging en/of daling van de TomTom Turbo. Voor een compleet overzicht van het aanbod kijkt u op www.rbs.nl/markets. Selecteer in het Turbo/Booster pull down menu linksboven TomTom. Naam ISIN code Hefboom TomTom Turbo Long 3,90 NL0010441796 3.4 TomTom Turbo Long 4,80 NL0010656575 4.6 TomTom Turbo Short 5,70 NL0010608493 2.5 TomTom Turbo Short 6,20 NL0009702695 3.4 Figuur 2. Een selectie van het aanbod TomTom Turbo. Bron: RBS, 6 mei 2014. 2
Grondstoffenweekoverzicht In de kijker: Dan toch geen grote goudfusie De goudmarkt was vorige week niet onder de indruk van de nieuwe tapering van de Federal Reserve en het beter dan verwachte arbeidsmarktrapport. Beide elementen werden in het recente verleden nochtans al talloze keren als excuus aangegrepen om een lagere goudprijs te verklaren. Nu blijft de prijs van het gele metaal al een hele tijd schommelen rond de grens van 1300 dollar en hoeft er dus helemaal niets verklaard te worden. Goud lijkt het vooruitzicht op een afbouw van de monetaire stimuli dus te hebben verteerd. De aankoop van Amerikaans staatspapier (Treasuries) en hypotheekschulden (Mortgage Backed Securities) door de Federal Reserve wordt verder afgebouwd naar 45 miljard dollar per maand. Aan het huidige tempo zal het in oktober helemaal afgelopen zijn met de monetaire steunmaatregelen, tenzij de Fed een nieuw konijn uit haar hoge hoed tovert. De echte actie vond de jongste weken plaats in de mijnbouwsector, waar even een megafusie in de maak leek tussen Barrick Gold uit Canada en Newmont Mining uit de Verenigde Staten. Het was niet voor het eerst dat beide groepen toenadering tot elkaar zochten maar toch werd vorige week opnieuw de stekker uit de onderhandelingen getrokken. De economische logica om samen te werken is nochtans aanwezig. Beide groepen beschikken over nogal wat aangrenzende activa in de Amerikaanse staat Nevada, waar 39 procent (Barrick) en 31 procent (Newmont) van hun groepsproductie vandaan komt. De synergievoordelen, die op 1 miljard dollar werden becijferd, wogen schijnbaar niet op tegen de verschillen in bedrijfscultuur. Daarnaast was er ook onenigheid over een geplande spin-off die alle activiteiten buiten Noord-Amerika zou omvatten. Op korte termijn lijken alle bruggen tussen beide partijen opgeblazen maar vroeg of laat zal de economische logica voor een fusie wellicht toch gaan overheersen. Bij de andere edelmetalen blijft palladium schommelen rond 800 dollar, een niveau dat sinds augustus 2011 niet meer werd bereikt. Oorzaak is de onzekerheid over mogelijke sancties tegen Rusland, dat samen met Zuid-Afrika instaat voor 80 procent van de globale productie. Rusland huisvest met Norilsk Nickel ook de grootste individuele palladiumproducent. Norilsk produceert jaarlijks ongeveer 80 ton palladium of 40 procent van de totale mijnproductie. Ondanks een vrij harde retoriek van met name de Verenigde Staten en in mindere mate de Europese Unie beperken de maatregelen zich vooralsnog tot administratieve procedures en niet tot echte handelssancties. Bronnen: Reuters, Bloomberg (28/4-2/5) In het kort: De grootste verliezers zaten vorige week in het kamp van de basismetalen. Dit heeft met name te maken met bezorgdheid over de economische groei in China. De HSBC/ PMI index, die de activiteit van de verwerkende industrie meet, daalde volgens voorlopige schattingen in april al voor de vierde keer onder de grens van 50 punten. Een stand onder dit niveau wijst op economische contractie. De officiële groeidoelstelling van China voor 2014 gaat uit van een klim van het bruto binnenlands product (bbp) met 7,5 procent. Door de opeenvolgende tegenvallende macroeconomische cijfers is de gemiddelde consensusschatting van de analisten gedaald naar 7,3 procent. De Chinese overheid heeft al verschillende maatregelen aangekondigd om de groei terug aan te zwengelen. Zo zal er meer in infrastructuur worden geïnvesteerd en wordt ook overwogen om de kapitaalreserves waar banken moeten aan voldoen te versoepelen. Deze laatste maatregel moet kredietverlening versoepelen. Voor de centrale bank komt het er op aan om de dunne lijn te vinden die het evenwicht behoudt tussen groei en speculatieve zeepbellen, bijvoorbeeld op de vastgoedmarktaluminium moest vorige week 4,1 procent inleveren en ook een ton lood werd 3,8 procent goedkoper. Bij zink en koper bleef de achteruitgang beperkt tot respectievelijk 2,5 en 1,5 procent. Opmerkelijk was ook het verlies van nikkel, dat dit jaar al meer dan 30 procent duurder werd na het uitvoerverbod voor ertsen in Indonesië. De energiemarkten lijken absoluut niet onder de indruk van de geopolitieke onrust in Oekraïne en de mogelijke gevolgen van sancties tegen energiereus Rusland. Oorzaak van de relatieve rust is dat vraag en aanbod elkaar vrij goed in evenwicht houden. In de Verenigde Staten bevinden de voorraden ruwe olie zich rond hun hoogste niveau ooit. Dit wordt gecompenseerd door een lager aanbod elders. Zo verloopt het herstel van de olie-uitvoer uit Libië trager dan verwacht. Ook de opmars van Irak als exporteur lijkt gestopt door aanhoudende problemen met de Kirkuk-Ceyhan pijpleiding. Ook Colombia, Zuid-Soedan en sommige platformen in de Noordzee kampen met operationele problemen. WTI en Brent (juni termijncontract) werden respectievelijk 0,8 en 0,9 procent goedkoper. Ook de aardgasprijs lijkt een evenwicht te hebben gevonden. Door de extreem koude winter in Noord-Amerika gekoppeld aan de slinkende voorraden was de prijsvolatiliteit in het eerste kwartaal erg hoog. In de meest recente verslagweek stegen de aardgasvoorraden met 82 miljard cubic feet (cf). Het was de tweede opeenvolgende week dat de voorraden hoger uitkwamen dan de consensusschatting. De achterstand tegenover het vijfjaars gemiddelde blijft erg groot maar daalde naar 50,1 procent tegenover 52,9 procent een week eerder. Bronnen: Bloomberg, Reuters, EIA(28/4-2/5) 3
Overzichten Top 5 Stijgers Turbo s en Boosters ISIN code Rendement Rendement sinds introductie Peugeot Turbo Long NL0010652343 154,44% 31,52% 25 feb 2014 Facebook Turbo Long NL0010608592 55,43% -10,16% 29 jan 2014 Orange Turbo Long NL0010656195 46,99% 98,48% 24 apr 2014 Walt Disney Turbo Long NL0010656138 46,85% 34,48% 24 apr 2014 Amazon.com Turbo Long NL0010516183 44,42% 3,38% 16 sep 2013 Certificaten ISIN code Rendement Rendement sinds introductie NYSE Arca Biotech Certificaat DE0006106701 5,23% 186,70% 20 feb 2001 Turkije Certificaat NL0000458198 4,72% 124,70% 29 nov 2004 Kazachstan Certificaat NL0000691038 4,28% -60,53% 18 jun 2007 Windenergie Certificaat NL0000847739 3,51% -55,26% 21 mei 2007 Brazilië II Certificaat NL0000790921 3,49% -32,73% 3 okt 2007 Figuur 3. Top 5 stijgers periode periode 28 april t/m 5 mei 2014. Deze tabel is gebaseerd op het gemiddelde van de bied- en laatkoers van RBS. Een actueel overzicht vindt u op de website: www.rbs.nl/markets. Bron: RBS, 6 mei 2014. Overzicht markten AEX 1,6% 399,23 404 402 400 398 396 394 392 390 388 Bund Future 0,2% 144,8 145,0 Overzicht Volume/Omzet Onderliggende waarde Long Short Omzet(EUR) AEX 40.404.878 20.508.511 63.624.234 Brent Crude Oil Future 15.333 27.164 291.576 Bund Future 0 0 0 EUR/USD 110.056 83.638 555.416 Goud 398.578 330.072 4.317.607 Figuur 4. Overzicht Volume/Omzet, periode 28 april t/m 5 mei 2014. Bron: RBS, 6 mei 2014. Long/Short-Ratio Turbo Ratio AEX 2,19 Brent Crude Oil Future 1,03 Bund Future -45,81 EUR/USD -8,81 Goud 8,56 Figuur 5. Long/Short-Ratio van uitstaande posities per 5 mei 2014. Bron: RBS, 6 mei 2014. 144,5 144,0 143,5 143,0 142,5 142,0 141,5 Seminars & Webinars 12 mei Hollandsche Aandelenavond 2014 U kunt de Hollandsche Aandelenavond op twee manieren volgen. U kunt vanuit huis of kantoor het online webinar volgen. Hieronder treft u het programma van de webinaruitzending. Schrijf u hier in. Hebt u nooit eerder een webinar van RBS bekeken? Registreert u zich dan eerst via www.webinar.nl/rbs Programma webinar 19:30 Aanvang uitzending 20:10 Pauze uitzending 20:30 Hervatting uitzending 21:45 Einde uitzending Ook kunt u het evenement bijwonen op het hoofdkantoor van RBS in Amsterdam. Hieronder treft u het programma. U kunt zich op de website via deze seminarpagina inschrijven. Programma seminar 19:00 Ontvangst 19:30 Aanvang deel 1 20:10 Pauze 20:30 Aanvang deel 2 21:45 Borrel 22:30 Einde bijeenkomst Datum Aanvang Titel Sprekers 19 mei 20:00 uur Bakker s Bull /Bear van de maand mei Nico Bakker Inschrijven? Ga naar www.webinar.nl/rbs EUR/USD 0,3% 1,387 1,400 1,395 1,390 1,385 1,380 1,375 1,370 1,365 1,360 1,355 Brent Crude Olie Future -0,9% 108,59 110,5 110,0 109,5 109,0 108,5 108,0 107,5 107,0 106,5 106,0 Figuur 6. De prestaties van belangrijke markten van 25 april t/m 2 mei 2014. Bron: Bloomberg, 6 mei 2014. 4
Risico s De aanschaf van Turbo s en Certificaten brengen bepaalde risico s met zich mee, zoals prijsrisico, kredietrisico en liquiditeitsrisico. Turbo s en Certificaten zijn daarom niet geschikt voor iedere belegger. Het is van belang dat u de kenmerken en risico s van deze producten begrijpt voordat u een beleggingsbeslissing neemt. Tevens dient u zorgvuldig af te wegen of de Turbo s en Certificaten geschikt zijn voor u gezien uw ervaring, beleggingshorizon, overige beleggingen, financiële positie, risico-bereidheid en andere relevante omstandigheden. In geval van twijfel, dient u professioneel advies in te winnen. Deze nieuwsbrief dient slechts ter informatie en is geen aanbieding of een uitnodiging tot het doen van een aanbieding van Turbo s of Certificaten. Het aanbod van Turbo s en Certificaten vindt uitsluitend plaats op basis van het respectievelijke basisprospectus, eventuele bijbehorende supplementen en de definitieve voorwaarden. De beslissing om Turbo s en Certificaten te kopen moet dan ook op basis van deze documenten worden gemaakt. Deze documenten zijn kosteloos verkrijgbaar via www.rbs.nl/ markets. Deze paragraaf bevat slechts een overzicht van de belangrijkste risico s. Lees voor een volledig overzicht het respectievelijke basisprospectus. Turbo s en Warrants zijn beleggingsinstrumenten voor actieve en ervaren beleggers. Door de hefboom is een belegging in Turbo s en Warrants risicovoller dan een directe belegging in de onderliggende waarde. Hoe hoger de hefboom die men kiest, hoe sneller een beweging van de onderliggende waarde doorwerkt in de waarde van de Turbo en de Warrant. Het stop loss-niveau van een Turbo kan wijzigen, waardoor bij een wijziging het stop loss-niveau dichter bij de koers van de onderliggende waarde kan komen. Bij indices zullen deze wijzigingen in periodes waarin veel dividend wordt uitgekeerd, groter zijn. De koers van een Certificaat volgt in principe één-op-één de prestaties van de onderliggende waarde, maar kan hiervan afwijken doordat de beheerkosten (jaarlijks) in rekening worden gebracht en door de marktbeweging van vraag en aanbod. Bij alle beleggingsinstrumenten kan gedurende zowel de looptijd als op de afloopdatum de volledige inleg verloren gaan. Veranderingen van de wisselkoersen van onderliggende waarden die niet in euro zijn genoteerd, beïnvloeden de waarde van de in euro genoteerde producten. Een stijging van de lokale valuta ten opzichte van de euro zal een positief effect hebben, een daling een negatief effect. Beleggen in aandelenmarkten van opkomende markten gaan gepaard met extra risico s op politiek, economisch, de sociaal en juridisch gebied. Daarnaast ontbreekt door gebrekkige beschikbaarheid van financiële verslaggeving en andere data in sommige markten transparantie. Ongunstige ontwikkelingen hebben hierdoor vaak een sterk negatieve invloed hebben op de waarde van beleggingen in opkomende markten. Beleggen in grondstoffen gebeurt meestal door middel van termijncontracten Door te beleggen in termijncontracten en deze op tijd te verkopen kan fysieke levering van een grondstof worden voorkomen. Wanneer een belegger voor lange termijn in een bepaalde grondstof belegt, dient hij/zij het termijncontract voor het aflopen door te rollen naar een termijncontract met een langere looptijd. Het doorrollen van termijncontracten kan rendement opleveren of juist rendement kosten. Dit is afhankelijk van de termijnmarkt en staat los van veranderingen van de spotprijs van de desbetreffende grondstof. Wanneer een termijncontract afloopt, zal de prijs daarvan de actuele spotprijs benaderen. Bij het doorrollen wordt het aflopende contract verkocht en het volgende contract gekocht. Het verschil tussen opeenvolgende termijnprijzen kan een negatief rendement opleveren voor de belegger. Turbo s en Certificaten worden uitgegeven door The Royal Bank of Scotland [plc. Beleggers lopen kredietrisico op deze bank. Dit betekent dat in geval van insolventie van de uitgevende instelling beleggers in Turbo s en Certificaten mogelijk minder terugkrijgen dan hun initiële belegging en in het slechtste geval zelfs hun gehele belegging verliezen. Turbo s en Certificaten worden gehouden via het bewaringssysteem van Euroclear Nederland en zijn daardoor afgescheiden van het vermogen van de uitgevende instelling. Het Nederlandse depositiogarantiestelsel is niet op Turbo s en Certificaten van toepassing. Beleggers krijgen met een belegging in Turbo s en Certificaten geen eigendom in onderliggende waarde daarvan. Turbo s en Certificaten worden genoteerd op Euronext Amsterdam met RBS als market maker. Dat wil zeggen dat RBS onder normale marktomstandigheden tijdens beursuren van Euronext Amsterdam, van 9:05 uur tot 17:30 uur bereid is om Turbo s en Certificaten te kopen en te verkopen. Hierdoor is het mogelijk om onder normale marktomstandigheden tijdens genoemde beursuren de Turbo s en Certificaten te kopen of verkopen. De prijs waarvoor RBS bereid is een Turbo of een Certificaat te kopen wordt de biedprijs genoemd en de prijs waarvoor RBS bereid is een Turbo of een Certificaat te verkopen wordt de laatprijs genoemd. Het verschil tussen de bied- en laatprijzen wordt de spread genoemd. Gedurende de looptijd van een Turbo of een Certificaat kan de spread aan rbs.nl/markets wijziging onderhevig zijn. Bijvoorbeeld, indien er belangrijke cijfers worden gepubliceerd zoals jaarcijfers of macroeconomische cijfers kan de spread (tijdelijk) wordt vergroot. Actuele informatie over de bied- en laatprijzen gehanteerd durende de looptijd van Turbo s en Certificaten treft u aan op de relevante product pagina van de website www.rbs.markets. nl. Door bijzondere omstandigheden kan het voorkomen dat RBS geen prijzen afgeeft. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren indien de handel in de onderliggende waarde wordt stilgelegd, een Turbo of een Certificaat is uitverkocht, indien in korte tijd een groot aantal orders wordt geplaatst, er een storing in het handelssysteem van RBS is opgetreden, er een storing is opgetreden in het handelssysteem van Euronext Amsterdam of de beurs waarop de onderliggende waarde wordt verhandeld of indien er extreme marktomstandigheden zijn. Indien RBS geen prijzen afgeeft kan het zijn dat het niet mogelijk is om een Turbo of een Certificaat te kopen of te verkopen of niet tegen de door u gewenste prijs. Dit laatste kan zich voordoen omdat u in dergelijke situaties voor koop en verkoop afhankelijk bent van andere beleggers die willen kopen of verkopen. Disclaimer RBS Dit document is opgesteld door The Royal Bank of Scotland plc of haar dochtervennootschappen of groepsondernemingen ( RBS ). Alle informatie in dit document is gebaseerd op informatie afkomstig van RBS en van andere instellingen die als betrouwbaar gelden. RBS geeft in dit document een getrouwe reproductie van dergelijke informatie, echter RBS biedt geen garantie voor de juistheid van de getoonde gegevens verkregen van derden. Geen garantie of zekerheid in welke vorm ook, expliciet of impliciet, wordt gegeven met betrekking tot de volledigheid en juistheid van de informatie opgenomen in dit document. RBS accepteert geen enkele verplichting om enige informatie opgenomen in dit document te herzien of te corrigeren. Geen handelen of nalaten van RBS of haar directeuren, werknemers, agenten of andere vertegenwoordigers met betrekking tot de informatie opgenomen in dit document vormt, of wordt geacht te vormen, een verplichting of garantie van RBS of enig ander persoon. Indicatieve prijzen of analyses in dit document zijn ter goede trouw opgesteld, uitgekozen en beoordeeld en derhalve wordt geen garantie gegeven ten aanzien van de juistheid, volledigheid en redelijkheid van deze prijsopgaven of analyses. Onverminderd de juridische verantwoordelijkheid voor informatievoorziening, accepteert RBS geen enkele vorm van aansprakelijkheid voor kosten, schade en claims ontstaan uit, of in verband met, een belegging in effecten beschreven in dit document. RBS en/of haar dochtervennootschappen of groepsvennootschappen, verbonden vennootschappen, werknemers of klanten kunnen een belang in financiële instrumenten hebben zoals de effecten beschreven in dit document of daaraan gerelateerde financiële instrumenten. Een dergelijk belang kan omvatten het handelen, aanhouden, onderhouden van een markt in zulke instrumenten als ook het verschaffen van bank-, krediet- en andere financiële diensten aan een vennootschap of de uitgevende instelling van de effecten en financiële instrumenten beschreven in dit document. RBS treedt met betrekking tot een transactie, de effecten of andere verplichtingen beschreven in dit document, niet op als financiële adviseur of in een fiduciaire rol. RBS geeft met betrekking tot geen enkele jurisdictie een garantie of advies over fiscale, juridische en boekhoudkundige zaken. Dit document is niet bedoeld voor de distributie of het gebruik door enig persoon of enititeit in een jurisidictie of land waarin een dergelijke distributie of gebruik in strijd is met locale wet- en regelgeving. De informatie opgenomen in dit document is eigendom van RBS en is verstrekt op verzoek van een geselecteerd aantal ontvangers en mag niet (geheel of gedeeltelijk) worden verstrekt of anderszins gedistributeerd aan een andere derde partij zonder de schriftelijke toestemming van RBS. Verenigde Staten van Amerika: Dit document is uitsluitend bestemd voor verstrekking aan major institutional investors zoals gedefinieerd in Rule 15a-6 van de Amerikaanse Exchange Act van 1934, zoals van tijd tot tijd gewijzigd (de Exchange Act ) en mag niet worden verstrekt aan andere Amerikaanse ingezetenen. Elke Amerikaanse major institutional investor die deze informatie ontvangt en komt door het ontvangst ervan overeen dat hij de informatie in dit document niet zal verstrekken of anderszins distributeren aan anderen. De effecten zoals hierin beschreven zijn en zullen niet worden geregistreerd zoals bedoeld in de de Amerikaanse Securities Act van 1933, zoals van tijd tot tijd gewijzigd (de Securities Act ) en mogen niet worden aangeboden of verkocht in de Verenigde Staten van Amerika, tenzij aan qualified institutional buyers (gekwalificeerde institutionele beleggers) in lijn met Rule 144A of op grond van een andere vrijstelling van of het niet van toepassing zijn van de registratieverplichting van de Securities Act. De aanbieding of verkoop van de effecten of transacties in de effecten kunnen verder beperkt worden door toepasselijke wet- en regelgeving van de Verenigde Staten of van haar afzonderlijke staten. Potentiële beleggers dienen zichzelf daarom op de hoogte te stellen van en juridische beperkingen bij het aangaan van transacties na te leven. Potentiële beleggers dienen zich te realiseren dat de effecten mogelijk niet geschikt zijn voor alle beleggers. The Royal Bank of Scotland plc staat in het Verenigd Koninkrijk onder toezicht van de Prudential Regulation Authority en de Financial Conduct Authority en haar activiteiten in Nederland vallen onder het gedragstoezicht van de Autoriteit Financiële Markten. Behalve in landen waarin dit wettelijk is vereist is de inhoud van dit document is niet beoordeeld door toezichthouders in de landen waarin dit document wordt verstrekt. In geval van twijfel over de inhoud van dit document dient onafhankelijk professioneel advies te worden ingewonnen. The Royal Bank of Scotland plc. Alle rechten, behalve indien expliciet toegekend, worden voorbehouden. Reproductie in welke vorm ook van de inhoud van deze nieuwsbrief is zonder voorafgaande schriftelijke toestemming verboden tenzij voor persoonlijk gebruik. De nieuwsletter bevat merken van The Royal Bank of Scotland Group plc en andere vennootschappen binnen de RBS groep. De merken omvatten onder andere het logo van The Royal Bank of Scotland en de merknamen The Royal Bank of Scotland en RBS. Alle intellectuele eigendomsrechten met betrekking tot de indices genoemd in dit document behoren toe aan de relevante Index sponsoren (de Index Sponsoren ). De relevante Index Sponsoren zijn op generlei wijze betrokken bij de totstandkoming of verkoop van de producten genoemd in dit document, noch wordt door hen enig advies tot aankoop van deze producten gegeven. TURBO en BOOSTER zijn merknamen van The Royal Bank of Scotland Group plc. Disclaimer Technische Analyse & Turbo Tip / Grondstoffen Weekoverzicht / Marktfocus Het onderdeel technische analyse wordt verzorgd door Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. ("BTAC") en uitgebracht door RBS. Nico Bakker is bestuurder van BTAC en is een onafhankelijk analist. RBS en BTAC zijn een samenwerkingsverband aangegaan waarin Bakker TAC in ruil voor een financiële vergoeding technische analyse verzorgd en bepaalde promotionele activiteiten verricht. De technische analyses van BTAC zijn niet bedoeld als individueel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Het onderdeel Grondstoffenweekoverzicht wordt verzorgd door Falesia bvba ("Falesia") en uitgebracht door RBS. Koen Lauwers is bestuurder van Falesia en is een onafhankelijk analist. RBS en Falesia zijn een samenwerkingsverband aangegaan waarin Falesia in ruil voor een financiële vergoeding de grondstoffen weekoverzichten verzorgd. De grondstoffen weekoverzichten van Falesia zijn niet bedoeld als individueel beleggingsadvies (de grondstoffen weekoverzichten en de technische analyses worden hierna gezamelijk de "artikelen" genoemd). Het onderdeel Marktfocus wordt verzorgd door Active Hedge Group B.V. en uitgebracht door RBS. De in dit document opgenomen standpunten en vooruitzichten zijn door Active Hedge Group B.V. gegeven in haar hoedanigheid van onafhankelijk analist. RBS en Active Hedge Group B.V. zijn een samenwerkingsverband aangegaan waarin Active Hedge Group B.V. in ruil voor een financiële vergoeding analyses verzorgd en bepaalde promotionele activiteiten verricht. De analyses van Active Hedge Group B.V. zijn niet bedoeld als individueel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Iedere (potentiële) investering dienen beleggers te toetsen aan hun persoonlijke beleggersprofiel en te bespreken met hun adviseur. De in de artikelen genoemde standpunten en vooruitzichten zijn door respectievelijk BTAC gegeven in zijn hoedanigheid als technisch analist, door Koen Lauwers gegeven in zijn hoedanigheid als intermarket analist en door Active Hedge in hun hoedanigheid als onafhankelijk analist. RBS kan van tijd tot tijd producten uitgeven die dezelfde onderliggende waarden kunnen hebben als de financiële instrumenten besproken in de artikelen. RBS heeft echter geen enkele betrokkenheid bij, op welke manier dan ook, invloed op, zeggenschap over of inspraak in van de totstandkoming van de artikelen van of namens respectievelijk BTAC, Falesia of Active Hedge of een aan BTAC, Falesia of Active Hedge gelieerde onderneming of persoon. RBS is niet verantwoordelijk voor de volledigheid, juistheid en geschiktheid voor welke doeleinden dan ook en aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid in verband met de artikelen van BTAC, Falesia of Active Hedge of een aan BTAC, Falesia of Active Hedge gelieerde onderneming of persoon.". 5