Turbo s & Trading. Drie manieren om uw risico te beperken

Transcriptie

1 RBS Markets Nummer 311, Week 15, 10 april 2012 Turbo s & Trading Dinsdag 10 april 20:00 Webinar: Ins en outs van RBS AEX Obligaties Technische Analyse P2 DAX-Index - Stevige correctie... De week in Turbo Spanje zet de toon P3 Certificaten China: goed & slecht nieuws P4 Webinars & seminars Ontmoet RBS Drie manieren om uw risico te beperken In deze onzekere tijden krijgen we steeds vaker vragen van beleggers over mogelijkheden om risico s af te dekken of in ieder geval te beperken. Ook bij onze vorige maandelijkse beleggingsbijeenkomst vorige week kreeg de workshop hoe hedge ik mijn risico s verreweg de meeste inschrijvingen. Deze week bespreken we drie manieren om risico te bekijken en te beperken. Aan de definitie van het begrip risico alleen al zouden we al meerdere nieuwsbrieven (boeken zelfs) kunnen wijden, maar deze week nemen we een simpele insteek: het risico dat uw beleggingen, om wat voor reden dan ook, in waarde afnemen. De insteek is sowieso om het eenvoudig te houden, en bij bepaalde suggesties zult u wellicht denken dat is logisch of dat wist ik allang, maar stelt u zich dan de vraag of u er ook echt naar handelt. 1. Bekijk uw portefeuille als geheel Veel beleggers hebben de neiging om niet naar hun portefeuille als een geheel te bekijken. Er is bijvoorbeeld een gedeelte speculatief, een gedeelte pensioen en een gedeelte appeltje voor de dorst. Elk potje heeft een eigen risico/rendementsverhouding en wordt individueel bekeken. Hierdoor kan het risico/rendement van het geheel uit het oog worden verloren. Voor uw spaargeld opent u dan bijvoorbeeld een nieuwe rekening voor 0,2% per jaar extra terwijl u met het in potje speelgeld ter grootte van 5% van het totaal zoveel risico neemt dat u dat wellicht in het geheel verliest. Een ander nadeel is dat u mogelijk tegengestelde posities in verschillende potjes inneemt. Of dat u teveel posities inneemt, bijvoorbeeld ETF s voor uw pensioen en vergelijkbare beleggingsfondsen in het potje sparen voor de boot. Een manier om dit te vermijden is door uw portefeuille (in het geheel) als een pyramide te bekijken, waarbij de basis, het grootste deel bestaat uit producten met minder risico, zoals sparen, vervolgens een kleiner deel in obligaties, dan aandelen, beleggingsfondsen, ETF s en Certificaten en tot slot in het puntje eventueel Turbo s en opties. Als u op die manier uw portefeuille bekijkt en uw risico wilt beperken dan is een manier om dat te bereiken door eenvoudigweg beleggingen in hogere gedeeltes van uw pyramide te sluiten en in lagere gedeeltes te plaatsen. Dus bijvoorbeeld minder in obligaties te beleggen en meer te sparen. 2. Niet al je eieren in een mandje Binnen elke laag van uw beleggingen is het vervolgens mogelijk om uw risico te beperken door te spreiden. Binnen uw aandelenbeleggingen bijvoorbeeld is het vanuit risico-overwegingen niet aan te raden om alles in één bepaald aandeel te investeren. Beter is om te spreiden over meerdere aandelen en regio s. Nederlanders hebben de neiging om toch voornamelijk in Nederlandse P6 aandelen te beleggen, maar om uw risico te beperken (of positief gezien; omdat ook elders kansen liggen) kunt u ook eens buiten de grens kijken. In dit licht zijn er ook veel beleggers die een gedeelte van hun portefeuille in grondstoffen zoals goud beleggen. Een eenvoudige en kostenefficiëente manier om spreiding aan te brengen is met ETF s of Certificaten; hiermee kunt u als het ware met een transactie in een keer een heel mandje aandelen kopen, zoals bijvoorbeeld de AEX- Iindex. (In het kader van risico s, let op; bij Certificaten loopt u wel kredietrisico en bij ETF s niet. De prestaties van Certificaten volgen echter in het algemeen beter de onderliggende waarde). Lees verder op pagina 5 Heeft u een vraag over dit onderwerp dan hoor ik graag van u. U kunt mailen naar beleggen@rbs.com of een bericht sturen op Twitter (twitter.com/erikmauritz). 1

2 Technische Analyse TA: DAX Index - Stevige correctie... De wekelijkse TA van Nico Bakker Nico Bakker is hofleverancier van technische analyse binnen RBS Markets. Hij publiceert regelmatig artikelen in allerlei media. Ook verzorgt hij diverse trainingen en workshops en is hij een graag geziene spreker tijdens beleggingsevenementen. Voor de uitleg van technische analyse termen verwijzen wij u naar Over een breed front worden aandelenindices en aandelenfondsen in elkaar gedrukt. De beren razen over het veld, ze delen flinke tikken uit. Nu komt het er op aan de charts goed te interpreteren en de huidige berendreunen op de eigen merites te beoordelen. 'Is er sprake van een trendbreuk of een stevige correctie?' Dat is de belangrijkste vraag. Vervolgens is het van belang vast te stellen waar de cruciale kantelpunten liggen. Ik zal de weekgrafiek van de DAX Index bespreken, waar vooralsnog een stevige correctie DAX-Index gaande is met ruim als kritiek kantelpunt. Voor het analyseren van de chart maak ik gebruik van mijn marktlens, die steevast richting en sentiment in de markt ziet en meet. Momenteel bevindt de index zich in een stijgend trendkanaal, gevormd door de oplopende steunlijn over de bodems en bijbehorende trendkanaallijn over de toppen. Tevens beweegt de DAX boven de gemiddeldelijn, hetgeen een tendens tot stijgen impliceert. Met andere woorden, zowel subjectieve als objectieve bevindingen wijzen in de richting van de bulls. Dit laatste impliceert dat de huidige terugval van de index vooralsnog een stevige countertrendbeweging is, een reactie tegen de trend in. De correctie is gestart vanaf de 7.194,00 top, thans eerste weerstand en draaipunt boven in het veld. Veel spannender en interessanter is de strijd onder in het veld. Ik noteer afgerond 6.600,00 als cruciaal kantelpunt. Daar komt de sleepkabel de markt binnen en daar ligt een 38,2% retracementgrens. Bovendien kan de RSI daar vanaf het 50-niveau weer opveren om daarmee bodemvorming te bevestigen. Een bodem rond 6.600,00 valideert de uptrend en zal de bulls aansporen de index naar hogere niveaus te stuwen. Een breek onder 6.600,00 daarentegen luidt een trendbreuk in. Turbo Tijd Het wachten is op bodemvorming rond het kritieke 6.600,00 kantelpunt. Het wordt er op of er onder voor de Dax bullen. Best wel een spannend draaipunt. Figuur 1. Weekgrafiek DAX. Bron: BTAC Visuele Analyse, 10 april Selectie aanbod DAX-Index Turbo s Met Turbo s kunt u inspelen op een stijging en/of daling van de DAX-Index. Voor een compleet overzicht van het aanbod kijkt u op Vul in het scherm linksboven de zoekterm Naam ISIN code Hefboom DAX Turbo Long 6.530,00 NL ,09 DAX Turbo Long 6.620,00 NL ,72 DAX Turbo Short 6.840,00 NL ,30 DAX Turbo Short 6.940,00 NL ,38 DAX in. Figuur 2. Een selectie van het aanbod van DAX-Index Turbo s. Bron: RBS, 10 april

3 De week in Turbo Spanje zet de toon Belangrijkste financiële markten lager Amerikaanse werkgelegenheidscijfers lager Nadat we vorige week constateerden dat de markten op 30 maart de week per saldo op ruwweg dezelfde niveaus hadden afgesloten, is dat deze week wel anders. In verband met Goede Vrijdag telde vorige week slechts vier handelsdagen en in die periode sloot de AEX de week met een daling van 2,7%. Bij onze buren sloot de DAX de week af met een min van 2,5% terwijl aan de overkant van de oceaan de Dow Jones Industrial Index met een beperkte terugval van 1,15% het minder slecht deed. De S&P500 hield het beste stand en noteerde op 1398,08 punten een negatief weekrendement van ruim 0,7%. De goudprijs liet ook een veer met min 2,2% maar voor olie was er zelfs een bescheiden plusje te noteren van een 0,5%. Ook onder de aandelen van bedrijven die deel uitmaken van de AEX waren er voornamelijk dalende koersen te constateren. TomTom maakte het erg bont met 9,3% daling en was daarmee hekkensluiter. Air-France KLM, -8%, en ING, -7%, completeerden het lijstje van top drie dalers van de week. Precies drie hoofdfondsen eindigden in de plus: Royal Dutch Shell en Fugro met beiden 0,5% en SBM Offshore deed het het beste met een plus van bijna 1,1%. Spanje zet de toon Een belangrijke factor in de dalingen op de beurzen lijkt de slecht verlopen uitgifte van Spaans staatpapier zijn. Dit onderschrijft de gevoeligheid van beleggers voor de Europese problemen en de risico s voor de wereldwijde economie als gevolg van de schuldencrisis en een (mogelijke) recessie. De euro moest ten opzichte van de dollar dan ook aan waarde inleveren en beleggers betaalden aan het einde van de handelsweek op donderdag in plaats van 1,3344 Amerikaanse dollar voor één euro nu nog slechts 1,3065 dollar per euro. Wat Amerika aangaat: ook de reactie op het banenrapport in de VS kan bij hebben gedragen aan de negatieve stemming: in de private sector werd er in maart een toename van banen genoteerd (ADP Employment Change) echter dit was minder dan de verwachting van analisten. Op Goede Vrijdag waren de meeste markten gesloten maar werd wel de verandering van de zogenaamde Nonfarm Payrolls gepubliceerd. In dit getal wordt de loonstrookjesdata van ruwweg private ondernemingen en overheidsinstanties meegenomen en vertegenwoordigd daarmee ongeveer één derde van alle werknemers die niet in de agrarische sector werken. De daling van naar was fors en aanmerkelijk slechter dan verwacht. Analisten hielden rekening met een beperkte daling tot nieuwe loonstrookjes. Dat lijkt dus niet veel goeds te voorspellen voor de nieuwe handelsweek ook al nam de werkeloosheid af van 8,3% naar 8,2%. Top 5 Stijgers Turbo s en Warrants ISIN code Rendement Rendement sinds introductie VIX Future Turbo Long NL ,96% 22,79% Sinds 22 mrt 2012 EUR/JPY Turbo Short NL ,96% -25,13% Sinds 13 Sep 2011 EUR/USD Turbo Short NL ,50% 18,06% Sinds 2 mrt 2012 AEX Turbo Short NL ,41% 66,87% Sinds 29 mrt 2012 VIX Future Turbo Long NL ,91% -12,28% Sinds 19 mrt 2012 Figuur 3. Top 5 stijgers periode 2 april t/m 5 april Deze tabel is gebaseerd op het gemiddelde van de bied- en laatkoersen van RBS. Een actueel overzicht vindt u op de website onder rendementsoverzicht. Bron: RBS, 10 april Overzicht markten ,335 1,330 1,325 1,320 1,315 1,310 bronnen: Bloomberg Economische data d.d. 4 en 6 april 2012 Hot option Plays, Daily Markets.com 4 april 2012 AEX 2,7% 314, Bund Future 0,5% 139,15 139,4 139,2 139,0 138,8 138,6 138,4 138,2 138,0 EUR/USD 1,9% 1,3096 1,340 1,305 Brent Crude Olie Future 1,8% 123,43 125,5 125,0 Overzicht Volume/Omzet Onderliggende waarde Long Short Omzet(EUR) AEX Brent Crude Oil Future Bund Future EUR/USD Nikkei Goud Figuur 4. Overzicht Volume/Omzet, periode 2 april t/m 5 april Bron: RBS, 10 april Long/Short-Ratio Turbo Ratio AEX 3,11 Brent Crude Oil Future 1,51 Bund Future -287,02 EUR/USD -2,96 Nikkei 225 3,22 Goud 16,02 Figuur 5. Long/Short-Ratio van uitstaande posities per 10 april Bron: RBS, 10 april ,5 124,0 123,5 123,0 122,5 122,0 Figuur 6. De prestaties van belangrijke markten van 30 maart t/m 5 april Bron: Bloomberg, 10 april

4 Certificaten China: goed & slecht nieuws De laatste export- en importcijfers geven een gemengd beeld Export naar andere opkomende markten neemt toe Wereldwijd wordt met spanning gekeken naar de economische data vanuit China. Neemt de economische groei snel af, of lijkt de veelbesproken 'landing' van de Chinese economie mee te vallen? De laatste export- en importcijfers geven een gemengd beeld. Het slechte nieuws: de import nam in maart met 5,3% toe ten opzichte van een jaar eerder, hetgeen minder is dan werd verwacht. Een afname van de import duidt op achterblijvende binnenlandse consumptie. Terwijl de Chinese overheid juist probeert om deze te stimuleren door bijvoorbeeld de 'reserve ratio s' voor banken te verlagen. Daarnaast kan de afnemende import duiden op lagere export in de toekomst, gezien een groot deel van de import van China bestaat uit bijvoorbeeld grondstoffen die in China worden verwerkt en vervolgens weer geëxporteerd worden. Het goede nieuws: de export is toegenomen en groeide in maart met 8,9% ten opzichte van een jaar eerder. Dit duidt er op dat de vraag naar Chinese producten op dit moment aanhoudt, hetgeen een positieve stimulans is voor de Chinese economie die nog altijd sterk afhankelijk is van de vraag naar Chinese producten vanuit het buitenland. Men vreesde dat het verslechterde sentiment in China s belangrijkste afzetmarkten, de VS en Europa, zou resulteren tot minder vraag naar Chinese producten. Dit lijkt mee te vallen. In de eerste drie maanden van dit jaar daalde de export naar Europa weliswaar met 1,8% ten opzichte van een jaar eerder, maar de export naar de VS nam in diezelfde periode met 12,8% toe. Daarnaast nam in het eerste kwartaal ook de export naar andere opkomende markten vanuit China toe. De export vanuit China naar Rusland met steeg bijvoorbeeld met 14,8% en de export vanuit China naar Brazilië nam met 19,2% toe. Eind deze week zal China naar verwachting de economische groeicijfers over de afgelopen maand publiceren. Reuters peilde de verwachtingen onder een aantal analisten die gemiddeld een groei van 8,3% voorspelde. Opnieuw wachten beleggers wereldwijd in spanning af RBS biedt de mogelijkheid om met Turbo s Long en Short en een Certificaat in te spelen op de koersbewegingen van de HSCE Index. Deze index bestaat uit bestaat uit aandelen van voormalige Chinese staatsbedrijven die gevestigd zijn in de Volksrepubliek China en een notering hebben aan de Hong Kong Stock Exchange. Deze bedrijven generen tenminste 50% van hun omzet op het Chinese vaste land. Op de website vindt u de huidige samenstelling van de HSCE Index. Meer informatie vindt u op de productpagina op in de brochure, het prospectus en de bijbehorende definitieve voorwaarden. Bronnen: Financial Times: 10 april 2012 BBC News: 10 april 2012 Reuters: 10 april 2012 Top 5 Stijgers Certificaten ISIN code Rendement Rendement sinds introductie Nigeria Certificaat NL ,00% -64,60% Sinds 14 jan 2008 RICI Enhanced Vee Certificaat NL ,72% -8,83% Sinds 30 sep 2008 Pakistan Certificaat NL ,38% -28,00% Sinds 18 jun 2007 Rente Certificaat USD NL ,97% 7,88% Since 17 aug 2005 RICI Enhanced SM Granen en Oliezaad Cert. NL ,62% -0,69% Sinds 30 sep 2008 Figuur 7. Top 5 stijgers periode 2 april t/m 5 april Deze tabel is gebaseerd op het gemiddelde van de bied- en laatkoers van RBS. Een actueel overzicht vindt u op de website: Bron: RBS, 10 april Top 10 meest verhandelde Certificaten: vorige week en All-Time Vorig week ISIN code All-Time ISIN code 1 BRIC II Certificaat NL Water Certificaat NL ECO Certificaat NL Agribusiness Certificaat NL BRIC Infrastructuur Certificaat NL BRIC II Certificaat NL Water Certificaat NL Goud Quanto Certificaat NL Emerging 11 Certificaat NL Emerging 11 Certificaat NL Nigeria Certificaat NL Oil & Gas Services Certificaat NL RICI Enhanced SM Vee Certificaat NL India Certificaat NL Zeldzame Aardmetalen Certificaat NL Zonne-energie Certificaat NL DAX Certificaat DE RICI Enhanced SM Certificaat NL AEX Mini Total Return Certificaat NL AEX Certificaat NL Figuur 8. Top 10 bestsellers Certificaten, periode 2 april t/m 5 april 2012 en All Time. Bron: RBS, 10 april

5 Drie manieren om uw risico te beperken (vervolg van pagina 1) 3. Indiviuele posities afdekken met Turbo s of opties Tot slot kunt u bij individuele posities overwegen om u (tijdelijk) te beschermen tegen het neerwaarts risico of valutarisico door een tegengestelde positie in te nemen met Turbo s of opties. Voordeel van Turbo s is dat er geen afloopdatum is en dat tijd- en verwachtingswaarde geen rol spelen. Mogelijk nadeel is dat Turbo s een stop lossniveau kennen, en als deze bereikt wordt dan is uw positie niet meer afgedekt. Ter illustratie: u heeft een positie die precies gelijk is aan de samenstelling van de AEX en een waarde heeft van euro, en de AEX staat op 300. U heeft dan als het ware / 300 = 100 x de AEX in bezit. Om dit af te dekken heeft u 100 x de ratio van 10 = 1000 AEX Turbo s Short nodig (ongeacht de hefboom, dus het maakt niet uit welke Turbo Short u kiest!). Daalt de AEX met 1 punt dan is uw portefeuille 100 x 1 = 100 euro minder waard, maar neemt de waarde van uw AEX Turboshort positie met 1000 x 1 / 10 (de ratio) = 100 euro toe. Stijgt de AEX met 1 punt dan gebeurt het tegenovergestelde. U risico is dus afgedekt, maar u profiteert ook niet meer van een stijgende markt. Gezien de kosten (financieringskosten en transactiekosten) kunt u als u voor langere tijd een positie wilt afdekken wellicht beter de positie sluiten en, zoals bij punt 1 besproken, herinvesteren in bijvoorbeeld spaargeld. Een uitgebreid voorbeeld, en de formule, vindt u op: Nieuw op onze website is een hedgecalculator, die u kunt vinden op rbs.nl/hedgecalculator, waarmee u het aantal benodigde Turbo s om een positie af te dekken kunt berekenen. Meer informatie over de werking kosten en risico s van Turbo s en Certificaten kunt u vinden in de algemene Turbobrochure, de algemene Certificatenbrochure en in het prospectus op 5

6 Seminars & webinars Ontmoet RBS... op het hoofdkantoor in Amsterdam Elke eerste maandag van de maand heeft u de gelegenheid om het team van RBS Markets te ontmoeten en een presentatie bij te wonen over actuele ontwikkelingen en met ons in gesprek te gaan of vragen te stellen. De eerste bijeenkomst was op dinsdag 7 februari, en vanaf maart elke eerste maandag van de maand.... of online Verzorgt RBS Markets op elke dinsdag om 20:00 uur een webinar. 1. Eerste dinsdag van de maand: De gouden 6 van... Een bekende gastspreker uit de financiële wereld geeft in 30 minuten zijn of haar mening over een aantal financiële markten of specifieke onderliggende waarden in een tweegesprek met Erik Mauritz. De spreker van de voorgaande maand belt in voor commentaar op zijn eerdere opinie Tweede dinsdag van de maand: Ins en outs beleggingsproduct Een educatief webinar waarbij een specifiek beleggingsproduct een uur lang centraal staat en u uw vragen kunt stellen aan de productspecialisten van RBS. 3. Derde dinsdag van de maand: Bakker s Bull/Bear webinar Technisch analist Nico Bakker geeft u in een klein uur de kans om uit zijn TA carrousel aandelen of indices te kiezen voor de laatste stand van zaken. Vooraf kunt u aangeven welk educatieve TA onderwerpen Nico dient te behandelen. Elk webinar kijkt hij terug op zijn uitspraken van de voorgaande maand. 4. Vierde dinsdag van de maand: Turbo thema Maandelijks licht Rogier San Giorgi, productspecialist bij RBS, een actueel Turbo-onderwerp toe. We beginnen eenvoudig bij de basiswerking van Turbo s en breiden uit met kennis over indices, valuta, grondstoffen en strategieën. Op de hoogte blijven Alle seminars & webinars zullen altijd aangekondigd worden op en in deze nieuwsbrief. Wilt u op de hoogte blijven van onze webinars? Klik dan hier voor een actueel overzicht van de webinars, en vink bij het inschrijven aan dat u op de hoogte gehouden wilt worden. 1. Het eerste webinar met een gastspreker vond plaats op woensdag 8 februari. Vanaf maart elke eerste dinsdag van de maand. INSCHRIJVEN Datum Type Titel Spreker Aanvang Dinsdag 10 april Webinar: online 2. Ins en outs van RBS AEX Obligaties Maikel Cupido 20:00 Dinsdag 17 april Webinar: online 3. Bakker s Bull/Bear van de maand: april Nico Bakker 20:00 Dinsdag 24 april Webinar: online 4. Turbo Thema: Grondstoffen en Turbo's Rogier San Giorgi 20:00 Dinsdag 1 mei Webinar: online 1. De Gouden 6 van Michael Groenewoud Michael Groenewoud & Rogier San Giorgi 20:00 6

7 Risico s De aanschaf van Turbo s en Certificaten brengen bepaalde risico s met zich mee, zoals prijsrisico, kredietrisico en liquiditeitsrisico. Turbo s en Certificaten zijn daarom niet geschikt voor iedere belegger. Het is van belang dat u de kenmerken en risico s van deze producten begrijpt voordat u een beleggingsbeslissing neemt. Tevens dient u zorgvuldig af te wegen of de Turbo s en Certificaten geschikt zijn voor u gezien uw ervaring, beleggingshorizon, overige beleggingen, financiële positie, risico-bereidheid en andere relevante omstandigheden. In geval van twijfel, dient u professioneel advies in te winnen. Deze nieuwsbrief dient slechts ter informatie en is geen aanbieding of een uitnodiging tot het doen van een aanbieding van Turbo s of Certificaten. Het aanbod van Turbo s en Certificaten vindt uitsluitend plaats op basis van het respectievelijke basisprospectus, eventuele bijbehorende supplementen en de definitieve voorwaarden. De beslissing om Turbo s en Certificaten te kopen moet dan ook op basis van deze documenten worden gemaakt. Deze documenten zijn kosteloos verkrijgbaar via markets. Deze paragraaf bevat slechts een overzicht van de belangrijkste risico s. Lees voor een volledig overzicht het respectievelijke basisprospectus. Turbo s en Warrants zijn beleggingsinstrumenten voor actieve en ervaren beleggers. Door de hefboom is een belegging in Turbo s en Warrants risicovoller dan een directe belegging in de onderliggende waarde. Hoe hoger de hefboom die men kiest, hoe sneller een beweging van de onderliggende waarde doorwerkt in de waarde van de Turbo en de Warrant. Het stop loss-niveau van een Turbo kan wijzigen, waardoor bij een wijziging het stop loss-niveau dichter bij de koers van de onderliggende waarde kan komen. Bij indices zullen deze wijzigingen in periodes waarin veel dividend wordt uitgekeerd, groter zijn. De koers van een Certificaat volgt in principe één-op-één de prestaties van de onderliggende waarde, maar kan hiervan afwijken doordat de beheerkosten (jaarlijks) in rekening worden gebracht en door de marktbeweging van vraag en aanbod. Bij alle beleggingsinstrumenten kan gedurende zowel de looptijd als op de afloopdatum de volledige inleg verloren gaan. Veranderingen van de wisselkoersen van onderliggende waarden die niet in euro zijn genoteerd, beïnvloeden de waarde van de in euro genoteerde producten. Een stijging van de lokale valuta ten opzichte van de euro zal een positief effect hebben, een daling een negatief effect. Beleggen in aandelenmarkten van opkomende markten gaan gepaard met extra risico s op politiek, economisch, de sociaal en juridisch gebied. Daarnaast ontbreekt door gebrekkige beschikbaarheid van financiële verslaggeving en andere data in sommige markten transparantie. Ongunstige ontwikkelingen hebben hierdoor vaak een sterk negatieve invloed hebben op de waarde van beleggingen in opkomende markten. Beleggen in grondstoffen gebeurt meestal door middel van termijncontracten Door te beleggen in termijncontracten en deze op tijd te verkopen kan fysieke levering van een grondstof worden voorkomen. Wanneer een belegger voor lange termijn in een bepaalde grondstof belegt, dient hij/zij het termijncontract voor het aflopen door te rollen naar een termijncontract met een langere looptijd. Het doorrollen van termijncontracten kan rendement opleveren of juist rendement kosten. Dit is afhankelijk van de termijnmarkt en staat los van veranderingen van de spotprijs van de desbetreffende grondstof. Wanneer een termijncontract afloopt, zal de prijs daarvan de actuele spotprijs benaderen. Bij het doorrollen wordt het aflopende contract verkocht en het volgende contract gekocht. Het verschil tussen opeenvolgende termijnprijzen kan een negatief rendement opleveren voor de belegger. Turbo s en Certificaten worden uitgegeven door The Royal Bank of Scotland N.V. Beleggers lopen kredietrisico op deze bank. Dit betekent dat in geval van insolventie van de uitgevende instelling beleggers in Turbo s en Certificaten mogelijk minder terugkrijgen dan hun initiële belegging en in het slechtste geval zelfs hun gehele belegging verliezen. Turbo s en Certificaten worden gehouden via het bewaringssysteem van Euroclear Nederland en zijn daardoor afgescheiden van het vermogen van de uitgevende instelling. Het Nederlandse depositiogarantiestelsel is niet op Turbo s en Certificaten van toepassing. Beleggers krijgen met een belegging in Turbo s en Certificaten geen eigendom in onderliggende waarde daarvan. Turbo s en Certificaten worden genoteerd op Euronext Amsterdam met RBS als market maker. Dat wil zeggen dat RBS onder normale marktomstandigheden tijdens beursuren van Euronext Amsterdam, van 9:05 uur tot 17:30 uur bereid is om Turbo s en Certificaten te kopen en te verkopen. Hierdoor is het mogelijk om onder normale marktomstandigheden tijdens genoemde beursuren de Turbo s en Certificaten te kopen of verkopen. De prijs waarvoor RBS bereid is een Turbo of een Certificaat te kopen wordt de biedprijs genoemd en de prijs waarvoor RBS bereid is een Turbo of een Certificaat te verkopen wordt de laatprijs genoemd. Het verschil tussen de bied- en laatprijzen wordt de spread genoemd. Gedurende de looptijd van een Turbo of een Certificaat kan de spread aan wijziging onderhevig zijn. Bijvoorbeeld, indien er belangrijke cijfers worden gepubliceerd zoals jaarcijfers of macro-economische cijfers kan de spread (tijdelijk) wordt vergroot. Actuele informatie over de bied- en laatprijzen gehanteerd durende de looptijd van Turbo s en Certificaten treft u aan op de relevante product pagina van de website Door bijzondere omstandigheden kan het voorkomen dat RBS geen prijzen afgeeft. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren indien de rbs.nl/markets handel in de onderliggende waarde wordt stilgelegd, een Turbo of een Certificaat is uitverkocht, indien in korte tijd een groot aantal orders wordt geplaatst, er een storing in het handelssysteem van RBS is opgetreden, er een storing is opgetreden in het handelssysteem van Euronext Amsterdam of de beurs waarop de onderliggende waarde wordt verhandeld of indien er extreme marktomstandigheden zijn. Indien RBS geen prijzen afgeeft kan het zijn dat het niet mogelijk is om een Turbo of een Certificaat te kopen of te verkopen of niet tegen de door u gewenste prijs. Dit laatste kan zich voordoen omdat u in dergelijke situaties voor koop en verkoop afhankelijk bent van andere beleggers die willen kopen of verkopen. Disclaimer Technische Analyse / Turbo Tip Het onderdeel technische analyse wordt verzorgd door Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. en uitgebracht door RBS. Nico Bakker is bestuurder van Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. en is een onafhankelijk analist. RBS en Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. zijn een samenwerkingsverband aangegaan waarin Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. in ruil voor een financiële vergoeding technische analyse verzorgd en bepaalde promotionele activiteiten verricht. De technische analysen van Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. zijn niet bedoeld als individueel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Iedere (potentiële) investering dienen beleggers te toetsen aan hun persoonlijke beleggersprofiel en te bespreken met hun adviseur. De in de technische analyse genoemde standpunten en vooruitzichten zijn door Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. gegeven in zijn hoedanigheid als technisch analist. RBS kan van tijd tot tijd producten uitgeven die dezelfde onderliggende waarden kunnen hebben als de financiële instrumenten besproken in de technische analysen van Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. RBS heeft echter geen enkele betrokkenheid bij, op welke manier dan ook, invloed op, zeggenschap over of inspraak in van de totstandkoming van de technische analysen van of namens Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. of een aan haar gelieerde onderneming of persoon. RBS is niet verantwoordelijk voor de volledigheid, juistheid en geschiktheid voor welke doeleinden dan ook en aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid in verband met de technische analysen van Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. of een aan haar gelieerde onderneming of persoon. Disclaimer RBS Dit document is opgesteld door The Royal Bank of Scotland N.V. of haar dochtervennootschappen of groepsondernemingen ( RBS ). Alle informatie in dit document is gebaseerd op informatie afkomstig van RBS en van andere instellingen die als betrouwbaar gelden. RBS geeft in dit document een getrouwe reproductie van dergelijke informatie, echter RBS biedt geen garantie voor de juistheid van de getoonde gegevens verkregen van derden. Geen garantie of zekerheid in welke vorm ook, expliciet of impliciet, wordt gegeven met betrekking tot de volledigheid en juistheid van de informatie opgenomen in dit document. RBS accepteert geen enkele verplichting om enige informatie opgenomen in dit document te herzien of te corrigeren. Geen handelen of nalaten van RBS of haar directeuren, werknemers, agenten of andere vertegenwoordigers met betrekking tot de informatie opgenomen in dit document vormt, of wordt geacht te vormen, een verplichting of garantie van RBS of enig ander persoon. Indicatieve prijzen of analyses in dit document zijn ter goede trouw opgesteld, uitgekozen en beoordeeld en derhalve wordt geen garantie gegeven ten aanzien van de juistheid, volledigheid en redelijkheid van deze prijsopgaven of analyses. Onverminderd de juridische verantwoordelijkheid voor informatievoorziening, accepteert RBS geen enkele vorm van aansprakelijkheid voor kosten, schade en claims ontstaan uit, of in verband met, een belegging in effecten beschreven in dit document. RBS en/of haar dochtervennootschappen of groepsvennootschappen, verbonden vennootschappen, werknemers of klanten kunnen een belang in financiële instrumenten hebben zoals de effecten beschreven in dit document of daaraan gerelateerde financiële instrumenten. Een dergelijk belang kan omvatten het handelen, aanhouden, onderhouden van een markt in zulke instrumenten als ook het verschaffen van bank-, krediet- en andere financiële diensten aan een vennootschap of de uitgevende instelling van de effecten en financiële instrumenten beschreven in dit document. RBS treedt met betrekking tot een transactie, de effecten of andere verplichtingen beschreven in dit document, niet op als financiële adviseur of in een fiduciaire rol. RBS geeft met betrekking tot geen enkele jurisdictie een garantie of advies over fiscale, juridische en boekhoudkundige zaken. Dit document is niet bedoeld voor de distributie of het gebruik door enig persoon of enititeit in een jurisidictie of land waarin een dergelijke distributie of gebruik in strijd is met locale weten regelgeving. De informatie opgenomen in dit document is eigendom van RBS en is verstrekt op verzoek van een geselecteerd aantal ontvangers en mag niet (geheel of gedeeltelijk) worden verstrekt of anderszins gedistributeerd aan een andere derde partij zonder de schriftelijke toestemming van RBS. Verenigde Staten van Amerika: Dit document is uitsluitend bestemd voor verstrekking aan major institutional investors zoals gedefinieerd in Rule 15a-6 van de Amerikaanse Exchange Act van 1934, zoals van tijd tot tijd gewijzigd (de Exchange Act ) en mag niet worden verstrekt aan andere Amerikaanse ingezetenen. Elke Amerikaanse major institutional investor die deze informatie ontvangt en komt door het ontvangst ervan overeen dat hij de informatie in dit document niet zal verstrekken of anderszins distributeren aan anderen. De effecten zoals hierin beschreven zijn en zullen niet worden geregistreerd zoals bedoeld in de de Amerikaanse Securities Act van 1933, zoals van tijd tot tijd gewijzigd (de Securities Act ) en mogen niet worden aangeboden of verkocht in de Verenigde Staten van Amerika, tenzij aan qualified institutional buyers (gekwalificeerde institutionele beleggers) in lijn met Rule 144A of op grond van een andere vrijstelling van of het niet van toepassing zijn van de registratieverplichting van de Securities Act. De aanbieding of verkoop van de effecten of transacties in de effecten kunnen verder beperkt worden door toepasselijke wet- en regelgeving van de Verenigde Staten of van haar afzonderlijke staten. Potentiële beleggers dienen zichzelf daarom op de hoogte te stellen van en juridische beperkingen bij het aangaan van transacties na te leven. Potentiële beleggers dienen zich te realiseren dat de effecten mogelijk niet geschikt zijn voor alle beleggers. The Royal Bank of Scotland N.V. staat in Nederland onder toezicht van De Nederlandsche Bank en de Autoriteit Financiële Markten. The Royal Bank of Scotland plc staat in het Verenigd Koninkrijk onder toezicht van Financial Services Authority. Behalve in landen waarin dit wettelijk is vereist is de inhoud van dit document is niet beoordeeld door toezichthouders in de landen waarin dit document wordt verstrekt. In geval van twijfel over de inhoud van dit document dient onafhankelijk professioneel advies te worden ingewonnen. The Royal Bank of Scotland plc. Alle rechten, behalve indien expliciet toegekend, worden voorbehouden. Reproductie in welke vorm ook van de inhoud van deze nieuwsbrief is zonder voorafgaande schriftelijke toestemming verboden tenzij voor persoonlijk gebruik. De nieuwsletter bevat merken van The Royal Bank of Scotland Group plc en andere vennootschappen binnen de RBS groep. De merken omvatten onder andere het logo van The Royal Bank of Scotland en de merknamen The Royal Bank of Scotland en RBS. Alle intellectuele eigendomsrechten met betrekking tot de indices genoemd in dit document behoren toe aan de relevante Index sponsoren (de Index Sponsoren ). De relevante Index Sponsoren zijn op generlei wijze betrokken bij de totstandkoming of verkoop van de producten genoemd in dit document, noch wordt door hen enig advies tot aankoop van deze producten gegeven. TURBO is een geregistreerde merknaam van The Royal Bank of Scotland N.V. RBS Markets bestaat uit een enthousiast team van specialisten dat klanten wereldwijd al meer dan vijf jaar van gestructureerde producten voorziet. De onderliggende waarden zijn divers: aandelen, commodities, valuta, beleggingsfondsen, vastgoed en obligaties. Van de AEX tot de CRB, van China Mobile tot Vestas Wind, van de EUR/ USD tot beleggen in olie: er is vrijwel altijd wel een markt waar u rendement kunt behalen. U kunt inspelen op koersstijgingen en koersdalingen, u kunt beleggen in diverse uithoeken van de wereld, u kunt eenvoudig en transparant een index als de AEX volgen: kortom u kunt beleggen als een professional. Het startpunt van uw beleggingen is U kunt contact met ons opnemen via beleggen@rbs.com en/of 0900-MARKETS ( ). 7