Ma keu inspi sess 5 de Landelijk Congres Palliatieve Zorg en Psychiatrie Zorg in de laatste levensfase voor mensen met een psychiatrische stoornis 7 oktober 2013 - De Werelt in Lunteren Pijn en palliatieve sedatie Angst en depressie Bemoeizorg Ethische dilemma s en spiritualiteit Beleid en samenwerking Inschrijven: www.studiearena.nl
Palliatieve zorg aan mensen met een psychiatrische achtergrond stelt hulpverleners vaak voor extra complexe problemen. Het Landelijk Congres Palliatieve Zorg en Psychiatrie is bedoeld om de kloof tussen palliatieve zorg en psychiatrische zorg te overbruggen. Het programma wordt georganiseerd door StudieArena in samenwerking met het Nederlands Kenniscentrum Ouderenpsychiatrie (NKOP), het Trimbos-instituut en het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL) en vindt plaats op 7 oktober 2013 in De Werelt in Lunteren. Veel psychiatrische cliënten verblijven langdurig in een psychiatrische instelling of worden jarenlang ambulant behandeld voor een psychiatrische aandoening. Het sterftecijfer onder deze cliënten is hoger dan onder de overige bevolking, onder andere door een ongezondere leefstijl en medicijngebruik. Palliatieve zorg aan mensen met een psychiatrische achtergrond is complex. GGZinstellingen hebben vaak onvoldoende kennis van de lichamelijke problematiek en er ontbreekt veelal beleid omtrent palliatieve zorg. Reguliere hospices en verpleeghuizen vinden het lastig om palliatieve zorg te verlenen aan cliënten met psychiatrische problemen en ander gedrag. Voor de thuiszorg, ambulante- en verslavingszorg spelen weer andere problemen. Tijdens het Landelijk Congres Palliatieve Zorg en Psychiatrie wordt dit onderwerp van diverse kanten belicht. Wat zijn de wensen van de cliënten en hun omgeving? Hoe maak je beleid voor palliatieve zorg? Hoe kun je vanuit de reguliere zorg deze doelgroep bedienen? Hoe ga je om met spirituele en ethische vraagstukken? En nog veel meer; kortom, een inspirerende dag voor iedereen die te maken heeft met psychiatrische cliënten in de laatste levensfase. Me d e a f z e n d e r s : Het Trimbos-instituut is het landelijk kennisinstituut voor geestelijke gezondheidszorg, verslavingszorg en maatschappelijke zorg. Het doet onderzoek naar geestelijke gezondheid, mentale veerkracht en verslaving. Het zet zich met kennis en innovatie actief in voor het verbeteren van de geestelijke gezondheid in Nederland en daarbuiten. Het Nederlands Kenniscentrum Ouderenpsychiatrie (NKOP) valt onder het programma ouderenzorg van het Trimbos-instituut. Het is het centrale punt voor uitwisseling van kennis en vragen van professionals werkzaam in de ouderenpsychiatrie. Het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL) is het kennis- en kwaliteitsinstituut voor professionals en bestuurders in de oncologische en palliatieve zorg. Het IKNL bundelt meer dan 25 jaar ervaring en heeft tot doel de kwaliteit van de oncologische en palliatieve ketenzorg te verbeteren. Voor uw aanmelding of meer informatie over de bijeenkomsten van StudieArena verwijzen wij u graag naar onze website: www.studiearena.nl.
P r o g ra m m a 09.00 uur Ontvangst en registratie 09.30 uur Start ochtendprogramma voorzitter: Jeroen Meeder, directeur StudieArena 09.35 uur Inleiding; over welke cliënt hebben we het en waar verblijft deze? Chantal ter Huurne, casemanager/bemoeizorger Tactus 09.50 uur Palliatieve zorg versus psychiatrie In de GGZ-zorg komen soms twee werelden samen: de palliatieve en de psychiatrische zorg. Het is niet vanzelfsprekend dat deze elkaar vinden. Het ontbreekt vaak aan de benodigde kennis deze complexe zorg te geven. Aan de hand van de nieuwe praktijkgids Palliatieve zorg bij mensen met een psychiatrische stoornis gaat Wim Janssen hier op in. Wim Janssen, adviseur netwerken IKNL 10.15 uur Hoe ervaren cliënten en hun familie de zorg zelf? Welke ervaringen hebben cliënten in de psychiatrie als zij niet meer beter worden? Welke zorgen hebben zij? En hoe ervaren familieleden deze situatie? Nasira Zaghouli deed onderzoek naar deze vraagstukken en vertelt over haar bevindingen. Nasira Zaghouli, onderzoeker palliatieve zorg afdeling Anesthesiologie, Pijn en Palliatieve Zorg UMC St. Radboud 10.40 uur Koffie- / theepauze 10.55 uur Sessieronde 1 Maak uw keuze uit een van de 8 sessies. 12.10 uur Lunch en netwerken 13.10 uur Plenair intermezzo Rob Bruntink, freelance journalist/auteur met specialisaties palliatieve zorg en psychiatrie en Mariska Overman, HBO-theologe/docent Bureau MORBidee verzorgen vanuit Bureau MORBidee een verrassend intermezzo met een inhoudelijke knipoog. 13.55 uur Sessieronde 2 Maak uw keuze uit een van de 8 sessies. 15.10 uur Koffie- / theepauze 15.25 uur Sessieronde 3 Maak uw keuze uit een van de 5 debatten. In kleinere groepen gaat u met elkaar in debat over een thema naar uw keuze. 16.30 uur Aansluitend netwerkborrel
T h e m a s s e s s i e r o n d e 1 e n r o n d e 2 Sessie - /2.1 Samenwerking en kwaliteit van zorg (best practices) Binnen veel GGZ-organisaties is weinig tot geen beleid voor palliatieve zorg. Toch zijn er verschillende succesverhalen van organisaties die palliatieve zorg op de kaart hebben gezet. In de regio Noord-Brabant/ Noord-Limburg komen organisaties in een Kenniskring bij elkaar om kennis te delen en samen verder te ontwikkelen. Deze sessie biedt aanknopingspunten op verschillende gebieden, waaronder beleid, deskundigheidsbevordering en consultatie. Een prikkelende en concrete sessie! Bo van Aalst, medewerker palliatieve zorg IKZ, Peter Arnoldus, zorgconsulent palliatieve zorg Reinier van Arkel groep en John Castelijns, verpleegkundig specialist, GGZ Oost Brabant Sessie 1.2/ - Bemoeizorg Als je niet meer beter wordt, heb je steun en hulp nodig van je omgeving. Maar wat als er geen mensen zijn om op terug te vallen? Of als je door een verslaving niet in het reguliere zorgtraject past? Hoe zorg je er dan voor dat je zorg krijgt van de huisarts of wordt opgenomen in een hospice? En wat als de cliënt helemaal geen zorg wil? Hoe ga je daar als zorgverlener mee om? Tactus past een vraaggestuurde aanpak toe, in contact met zowel de (verslaafde) cliënt als de reguliere zorgverlening. Chantal ter Huurne, casemanager/bemoeizorger Tactus Sessie 1.3/2.3 Reguliere hospices versus palliatieve unit In veel reguliere hospices is een psychiatrische achtergrond een contra-indicatie, omdat men bang is dat er overlast voor andere bewoners zal ontstaan. Een palliatieve unit binnen een GGZ-instelling biedt wellicht meer mogelijkheden. Toch zijn er reguliere hospices die een weg gevonden hebben deze doelgroep te bedienen. Deze sessie gaat in op beide mogelijkheden. Wubbien Wesselink en Heidi de Kam, verpleegkundig specialisten GGZ GGz Centraal en Hetty Stok, directeur Hospice Utrecht Sessie 1.4/ - Besluitvorming in de palliatieve psychiatrie In de palliatieve fase moeten veel keuzes worden gemaakt. Wel of niet behandelen, de soort behandeling, de mate en manier van zorgverlening, enzovoort. Rondom cliënten met een psychiatrische stoornis zijn deze keuzes vaak extra moeilijk, omdat er een diversiteit aan problemen speelt. Tijdens deze sessie krijgt u uitleg over een methodiek van besluitvorming. Voorbeelden maken duidelijk hoe de methodiek kan worden gebruikt in de psychiatrie. Marjolein van Meggelen, adviseur netwerken IKNL Sessie 1.5/2.5 Pijn en palliatieve sedatie Waar begint palliatieve zorg en in welke vormen kom je pijn tegen? Hoe vind je bij pijn en palliatieve sedatie de passende dosering en de juiste medicatie als psychiatrische patiënten jarenlang medicatie en middelen gebruiken? Deze sessie gaat aan de hand van casuïstiek uit de praktijk in op deze vragen vanuit diverse problematiek uit de psychiatrie. Marie-José Gijsberts (beoogd spreker), specialist ouderengeneeskunde Osira Amstelring, lokatie Groenelaan en Tineke Vos, psychiater en consulent IKNL Sessie 1.6/2.6 Angst en depressie Weten dat je dood gaat, brengt vaak angst, ontkenning of zelfs een depressie met zich mee. Maar hoe maak je onderscheid tussen soms onbehandelbare angst uit de psychiatrische problematiek en de angst voor of de ontkenning van het naderend sterven? En hoe ga je als hulpverlener om met het gedrag dat hieruit voortkomt? Dr. Florien van Heest, huisarts consulent palliatieve zorg Schoonoord Jobke Debats, sociaal psychiatrisch en palliatief verpleegkundige J&JSPVpraktijk
Sessie 1.7/2.7 Spiritualiteit als troost Het naderend einde geeft bij mensen met een psychiatrische achtergrond vaak extra belading; er kan sprake zijn van ontkenning, angst, gebrek aan ziekte-inzicht en verstoorde relaties. Veel mensen gaan creatief om met deze situatie. Ze hebben bijvoorbeeld spirituele of religieuze antwoorden of ze vinden troost in de ontmoeting met familie, medebewoners, vrijwilligers en hulpverleners. Hoe ondersteun je dit proces als professional? Hennie Kievit, trainer palliatieve zorg in de GGZ GGz Centraal Sessie - /2.8 Hoe bespreek je ethische dilemma s? Bij palliatieve zorg in de psychiatrie komen hulpverleners regelmatig voor ethische dilemma s te staan. Behandelen we wel of niet? Hoe ga ik om met de autonomie van de cliënt, ook bij claimend gedrag? Wat doe ik bij wilsonbekwaamheid, uitzichtloos lijden en euthanasie? Het moreel beraad is een goede manier om deze vraagstukken multidisciplinair te bespreken. In deze sessie leert u om te gaan met deze methode aan de hand van uw eigen casuïstiek. Yolande Voskes, onderzoeker en docent afdeling Metamedica VU Medisch Centrum D e b a t te n s e s s i e r o n d e 3 Debat 3.1 Film en debat: Mijn tante is thuis gestorven Na het kijken van de film vindt er een discussie plaats over de vraag of palliatieve zorg voor psychiatrische cliënten wel zo anders is als in de reguliere zorg. En wat maakt dan het verschil? Debatleider: Heidi de Kam, verpleegkundig specialist GGZ GGz Centraal Debat 3.2 Film en debat: Uitzichtloos lijden en euthanasie Waar sta je als professional als de (jongere) psychiatrische cliënt aangeeft niet meer te willen leven? Nu is de eerste reactie NEE, tenzij als er een verzoek om hulp bij zelfdoding komt. Moet dat niet omgebogen worden naar JA, tenzij? Programmamaker Elena Lindemans van de VARA maakt momenteel een documentaire over deze moeilijke ethische kwestie. Na het zien van wat filmfragmenten (premiere!) gaat u met elkaar in debat aan de hand van pittige stellingen. Debatleiders: Jeannette Croonen, mede-oprichter Stichting Euthanasie in de Psychiatrie (SEP), Natascha Matagora, bestuurslid SEP en Elena Lindemans, programma-/documentairemaker VARA Debat 3.3 De toekomst van palliatieve zorg in de psychiatrie Zonder een duidelijke rol- en taakverdeling stopt de doorontwikkeling van de palliatieve zorg in de psychiatrie en verdwijnt de gids Palliatieve zorg bij mensen met een psychiatrische stoornis in een stoffige lade. Wie heeft hier een voortrekkersrol? Een pittig debat over de toekomst van deze complexe zorg. Debatleider: Wim Janssen, adviseur netwerken IKNL Debat 3.4 Formele versus informele zorg Zijn verantwoordelijkheden te delen door vrijwilligers, mantelzorgers en professionals en zo ja, hoe doe je dat? En hoe zorg je ervoor dat ook de relatie tussen deze partijen goed blijft? Debatleiders: Anja van Rijswijk (beoogd spreker), LOC en Maddy Blokland, coördinator NKOP Debat 3.5 Specialiseren of samenwerken Om de kennis van palliatieve zorg voor cliënten met een psychiatrische stoornis te vergroten zijn er twee mogelijkheden: specialiseren of samenwerken. Wat werkt beter? Moeten psychiatrische hulpverleners zelf scholing volgen in palliatieve zorg, vaardigheden en attitude of kunnen zij beter de kennis van buiten inroepen, bijvoorbeeld van consultatieteams palliatieve zorg? Welke weg levert voor de cliënt het meeste rendement op? Debatleider: Bo van Aalst, medewerker palliatieve zorg IKZ
I n fo r m a t i e Datum: 7 oktober 2013 Locatie: De Werelt in Lunteren Deelnamekosten: 330,- p.p. Elke extra deelnemer(s): 280,- p.p. (bij gelijktijdige aanmelding) De genoemde bedragen zijn inclusiefreader, lunch, koffie/thee, netwerkborrel en excl. 21% BTW. Organisatie StudieArena i.s.m. het Nederlands Kenniscentrum Ouderenpsychiatrie (NKOP), het Trimbos-instituut en het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL). Doelgroepen Het programma is bedoeld voor: verpleegkundigen en verzorgenden uit de GGZ, ouderenzorg en thuiszorg medewerkers hospices coördinatoren en medewerkers uit palliatieve netwerken casemanagers en ketenregisseurs maatschappelijk werkers ouderenadviseurs geestelijk verzorgers ergotherapeuten en fysiotherapeuten (psycho)gerontologen en specialisten ouderengeneeskunde psychologen en psychotherapeuten (verpleeg)huisartsen en praktijkondersteuners huisartsen (locatie)managers en afdelingshoofden vertegenwoordigers van cliëntraden medewerkers van kennisinstituten en brancheorganisaties Twitter: @studiearena - #PZPcongres Twitter over en tijdens het congres door gebruik te maken van #PZPcongres. Deel uw persoonlijke mening, tips en ervaringen als het gaat om palliatieve zorg in de psychiatrie. Inschrijven U kunt zich eenvoudig online aanmelden op: www.studiearena.nl. Na inschrijving ontvangt u per e-mail een bevestiging van uw aanmelding. Bij deze bevestiging sturen wij u tevens het programma, de factuur en de routebeschrijving. Een kopie van de factuur ontvangt u per post. Annuleringsvoorwaarden U kunt uw deelname tot 4 weken voor het congres schriftelijk annuleren bij StudieArena. Wij berekenen dan 45,- (excl. BTW) administratiekosten. Na deze datum bent u het volledige bedrag verschuldigd. Uw collega kan u uiteraard zonder bijkomende kosten vervangen. Accreditatie Voor dit congres is accreditatie aangevraagd bij aangevraagd bij Kwaliteitsregister V&V, Verpleegkundige Specialisten Register, ADAP, SKGV, Cluster 1, BAMw en het NIP. Voor het actuele overzicht en het toegekende aantal accreditatiepunten verwijzen wij u graag naar onze website: www.studiearena.nl. Contact Oostergracht 13-15 3763 LX Soest Postbus 3289 3760 DG Soest T 035-5394005 F 035-8875024 info@studiearena.nl www.studiearena.nl Inschrijven: www.studiearena.nl Twitter mee: #PZPcongres Ontwerp: Van Lint in vorm, Zierikzee / 7793