Transitiemodel Gemeenten Energieneutraal samen werken aan waardecreatie door meer burgers te betrekken bij de energietransitie Lucie van der Wiele 13 maart 2017
Wat is er aan de hand in Nederland?
Nederland bungelt onderaan in de EU 2016 > 2020 van 5% > 14% duurzame opwekking
Experts en de rijksoverheid bereiken slechts een deel van de burgergroepen rijksoverheid gemeente / bedrijven burgers
Duurzaamheid, waarom is het zo moeilijk? Te veel complexe termen, elk ministerie eigen beleid Elke burgergroep heeft andere kennis, houding en gedrag betreft milieu en duurzaamheid Elke burgergroep vergt een andere aanpak Rijksoverheid staat te ver van de leefwereld burgers
Het moet anders! op gemeenteniveau afstemmen op de burgergroepen én niet zo ingewikkeld (ROB, 2014)
Actieplan van minister Kamp in 2016 Energiestrategieën per regio. Samenwerking in breed palet aan partijen. Essentieel is draagvlak onder de lokale bevolking Regierol ligt bij de gemeenten
Hoe gaat het nu vaak in een gemeente? Gemeenten willen en moeten verduurzamen, maar sluiten daarbij nauwelijks aan op leefwereld van burgers: geen weet van de burgergroepen stemmen de communicatie niet af op burgers werken niet aan creëren van draagvlak weinig afstemming met bedrijven spreken niet uit één mond Manco zit in de voorbereiding en het communicatieplan
Stapsgewijs en gestructureerd op weg met het Transitiemodel Gemeenten Energieneutraal Procesmodel voor gemeenten: 1. Voorbereiding 2. Communicatieplan 3. Uitvoering 4. Terugkoppeling
Voorbereiding: inzicht krijgen in de burgergroepen gemeente + bedrijven?????
Voorbereiding: duurzame burgergroepen begrijpen gemeente + bedrijven plichtsgetrouwen verantwoordelijken statusbewusten structuurzoekers ontplooiers Hoekstra, Verheggen & Hannink, 2013
Twee groepen zijn duurzaam Participanten Afnemende groep participanten
Drie groepen minder, maar als je goed kijkt! Afhakers Moeilijk te bereiken potentiele doelgroep Potentiele doelgroep
Wie zijn dat? Voorbeeld van een verantwoordelijke en een statusbewuste
Bron kaarten: (SmartAgent Compagny, 2011) Berekening: (van der Wiele, 2016) Voorbereiding: bepalen procentuele verdeling Leefstijlkaart Veenendaal Leefstijlkaart Wageningen plichtsgetrouwen plichtsgetrouwen ontplooiers statusbewusten niet zo duurzaam ontplooiers statusbewusten duurzamer structuurzoekers structuurzoekers verantwoordelijken verantwoordelijken 0 10 20 30 40 50 0 10 20 30 40
Gemeente UTRECHT Bron leefstijlkaart: (SmartAgent Compagny, 2011) Leefstijlkaart Utrecht
Voorbereiding: effectief beleid maken afgestemd op de doelgroepen plichtsgetrouwen ontplooiers statusbewusten structuurzoekers verantwoordelijken 7% 9% 23% 22% 39% 0 10 20 30 40 50 plichtsgetrouwen ontplooiers statusbewusten structuurzoekers verantwoordelijken 7% 9% 17% 19% 49% 0 10 20 30 40 50 (berekening: van der Wiele, 2016)
Bewust en rationeel Onbewust/automatisch Communicatieplan: Gedrag beïnvloeden het onbewuste beïnvloedt sterk het gedrag
Communicatieplan: beleidsinstrumenten om burgers te beïnvloeden Rijksoverheid bereikt slechts deel van de burgers Wetten Fiscale maatregelen Voorlichtingscampagnes Subsidies Gedrag beïnvloeden op gemeenteniveau Faciliteren en samenwerken met bedrijven Goede voorbeeld geven Gebruik maken van NUDGES per burgergroep (Lords, 2011) en (Wesseling, 2013
Nudges > kleine duwtjes in de goede richting Kosteneffectiviteit is hoog Gelijkheid, keuzevrijheid en autonomie respecteren Hoe pak je het effectief aan als gemeente? toepassen van de duwtjes afgestemd op elke burgergroep (Rob 2014)
Communicatieplan: toepassen van de duwtjes 1. belemmeringen per duurzame burgergroep 3. motivatie 2. hefbomen 1. Belemmeringen wegnemen 2. Hefbomen gebruiken 3. Motivatie versterken
Communicatieplan: Maak gebruik van katalysatoren Belemmeringen wegnemen Hefbomen gebruiken Motivatie versterken
Transitiemodel Gemeenten Energieneutraal Inzicht krijgen in de 5 duurzame burgergroepen Activiteiten afstemmen tussen gemeenten en bedrijven Uit één mond spreken gemeenten / bedrijven Nudges inzetten om draagvlak te creëren Het duidelijk, eenvoudig en aantrekkelijk maken Doorgaan met wat werkt
In 4 stappen naar een Duurzame Gemeente