KORTE INHOUD VAN DE MODULES IN DE OPLEIDING BEGELEIDER VAN HET SCHOOLGAANDE KIND MZK1 of een kennismaking met de kinderopvang Dit is een inleidende module over de organisatie van de kinderopvang en de verwachtingen vanuit de opleiding naar de toekomstige kinderbegeleid(st)ers. Deel 1: Leren reflecteren: een belangrijke competentie van een kinderbegeleid(st)er We overlopen wat er vandaag de dag allemaal van een kinderbegeleid(st)er verwacht wordt. Om een juiste beroepshouding aan te nemen, is het belangrijk dat je bij jezelf kan stilstaan en kan reflecteren over je eigen functioneren. In dit deel leer je verschillende methoden aan waarop je over jezelf kan reflecteren: via bewustwordingsoefeningen, de Wanda-methode en de methode aan de hand van je werkpunten en kwaliteiten die we op stage gebruiken. Deel 2: Een visie op kinderopvang. We verkennen het kinderopvanglandschap van vandaag en ook van vroeger. We kijken wat er veranderd is en staan stil bij enkele huidige tendensen. Een kwaliteitsvolle opvang is heel erg belangrijk. We bestuderen de verschillende kwaliteitscriteria. Dat zijn normen waaraan je moet beantwoorden wil je op een goede, kwaliteitsvolle manier werken met kinderen. Deel 3: Methodisch werken. We staan eerst stil bij de taken van een begeleider in de kinderopvang. Daarna hebben we het over het verschil tussen intuïtief en professioneel handelen. Vervolgens leren we over het beroepsgeheim. Hierbij bekijken we hoe jij nu concreet met dit beroepsgeheim dient om te gaan. Deel 4: Omgaan met het kind in de dagelijkse situatie. Dit deel is een inleiding op de modules omgaan met jonge en schoolgaande kinderen (BJK1 en BSK1). We staan stil bij de algemene kenmerken van het ontwikkelingsproces van kinderen van 0 12 jaar. Ook leren we welke factoren invloed hebben op de ontwikkeling van kinderen. MZ2 of basis verzorging Dit is eerder een theoretische module die de basis vormt voor de andere module van verzorging. Thema 1: Methodisch werken In dit thema leer je probleemoplossend werken aan de hand van een zorgplan. Je leert er goede doelstellingen te formuleren, na te gaan welke problemen je kan verwachten bij de verzorging van kinderen van verschillende leeftijden en je zorg goed te plannen. Ook jezelf evalueren en bijsturen horen bij het methodisch werken. In dit zelfde thema staan we stil bij een goede werkplanning. Om een goede kwaliteitsvolle zorg te bieden zijn de basiszorgprincipe erg belangrijk. Voor dit thema gaan we kijken hoe we deze basiszorgprincipes in de praktijk kunnen toepassen. 1
Thema 2: Voor de dagelijkse verzorging instaan. In dit thema bekijken we hoe je kan ontdekken wat de zorgbehoefte van een kind is en hoe je daarop kan inspelen om kinderen te begeleiden op weg naar zelfstandige verzorgende handelingen. Ergonomie in de kinderopvang is een belangrijk deel van dit thema. We bekijken hoe je rug en spieren zijn opgebouwd en welke problemen er zich kunnen voordoen wanneer we onze rug verkeerd gaan gebruiken. Je krijgt er praktische tips en aandachtspunten aangereikt die je kan gebruiken op je stage. Zelf verwerk je de informatie van een hulpmiddel en brengt deze info voor de klas. Thema 3: Voor de dagelijkse verzorging instaan bij ziekte. In dit thema bekijken de termen ziekte, gezondheid, besmetting, acute- en chronische ziekte. We gaan na in welke fasen een ziekte verloopt. Alle kinderziekten en veel voorkomende kinderaandoeningen worden hier besproken. Je krijgt tips mee hoe je moet omgaan met zieke kinderen in de opvang en wanneer je een kind dat ziek is kan weigeren. Hoe omgaan met medicatie en het lezen van de bijsluiter en verpakking ronden dit thema af Thema 4: reanimatie. Hoe bieden we kwaliteit in een noodsituatie? Deze basisprincipes van de EHBO zijn belangrijk en worden in verschillende situaties geoefend. De vier stappen van de EHBO zijn belangrijke stappen in het verlenen van eerste hulp. Deze stappen worden ook geoefend in verschillende situaties. Hoe je moet handelen bij de reanimatie of hoe je iemand in een veiligheidshouding legt, wordt in dit thema uitvoerig geoefend. MZ3 of gezond leefklimaat Dit is de module zorg voor leef- en woonklimaat, een module waarin 5 verschillende thema s aan bod komen. Thema 1: Gezonde voeding. In dit thema bespreken we de termen voedingsmiddel en voedingsstof. We gaan na wat de functie van voeding is en wat de taak is van de verschillende voedingsstoffen. Je leert werken met de actieve voedingsdriehoek en kan een ongezonde levensstijl aanpassen naar een gezonde levensstijl. Thema 2: Baby- en peutervoeding In dit deel leer je gezonde voeding aan te passen aan de baby en de peuter. We vergelijken verschillende bereidingen van babyvoeding met dezelfde ingrediënten. Bij de peuter zien we ook hoe je kan omgaan met kinderen die niet graag eten en hoe dit komt. Thema 3: De voeding van de kleuter en het lagere school kind; In deze module bekijken we de gezonde voeding en behoefte voor deze leeftijdsgroep. We gaan ook na hoe je kan omgaan met voedingsproblemen, hoe je kinderen kan motiveren om gezond te eten. Ook bekijken we het probleem van slechte tafelmanieren. Als praktijkopdracht maken we een gezond kinderfeestje voor de verschillende leeftijden, waarbij de kinderen zelf zoveel mogelijk kunnen helpen. Thema 4: Voedselhygiëne en kwaliteitseisen. Wat is HACCP, aan welke eisen moet je voldoen als je zelf eten bereidt en verstrekt? Hoe ga je hier in de praktijk mee om? Welke kwaliteitseisen zijn er rond het eetgebeuren en rond het rust- en slaapmoment? 2
Thema 5: Diëten In dit thema gaan we verschillende voedingen bekijken waarin de voeding is aangepast volgens een godsdienst of omwille van iemands gezondheid. Je werkt zelf een dieet uit en bespreekt dit in de klas. BSK1 of omgaan met de kleuter en het lagere schoolkind In deze module leer je op welke manier je schoolgaande kinderen kan aanmoedigen om positief en gewenst gedrag te stellen. Je leert aandacht te hebben voor een positieve benadering en te bemiddelen in ruzies tussen kinderen aan de hand van rollenspelen. Ook leer je op welke manier je kan zorgen voor een warm en goed georganiseerde onthaal en afhaalprocedure in het IBO. Vervolgens staan we stil bij de ontwikkeling van kleuters. Je leert op welke manier kleuters op een natuurlijk manier evolueren op motorisch, cognitief, taalvaardig, sociaal, emotioneel en seksueel vlak. Hierbij leer je hoe kleuters zich gedragen en welke noden zij hebben en hoe je de kleuters in deze ontwikkelingsgebieden kan bijstaan. In het laatste hoofdstuk bekijken we dezelde ontwikkelingsgebieden bij het lagere schoolkind. Extra thema s die hier aan bod komen zijn ook de pestproblematiek en omgaan met uitdagingen en gevaren van het internet. BSK2 of inrichten van de ruimte Het gedrag van kinderen (en van het personeel) in de groepsopvang wordt mee bepaald door de ruimte waarin ze zich bevinden. Door de inrichting van de leefruimte bepalen we mee of de kinderen zich thuis voelen, of er voor het personeel een aangename werksfeer heerst en of de ouders de indruk krijgen dat ze welkom zijn. We bekijken in deze cursus welke elementen belangrijk zijn bij het inrichten van de leef- en buitenruimten om de pedagogische uitgangspunten van de opvanginstelling te kunnen realiseren. Naast de elementaire aandacht voor veiligheid, ligt er extra nadruk op "ontmoeten", "kinderparticipatie" en "diversiteit".enige voorkennis over ontwikkeling en opvoeding van kinderen (0-12 jaar) is mooi meegenomen. Ook op je creativiteit wordt beroep gedaan. BSK3 of verzorging van schoolgaande kinderen Thema 1: eerste hulp bij ongevallen. Hierin bekijken we de basiszorgprincipes en de 4 stappen van de EHBO. Deze worden besproken en we maken oefeningen in verschillende situaties waarin je deze kan toepassen. We bekijken het reanimatieschema en de veiligheidshouding en leren deze vlot toepassen. Daarnaast gaan we na hoe je moet handelen bij verstikking, verslikking of verdrinking bij kinderen. 3
Thema 2: Bloedingen en huidaandoeningen In dit thema gaan we bekijken welke soorten wonden er zijn en vergelijken we de verschillende kenmerken ervan. We gaan een eenvoudige wonde leren verzorgen, een afdekkend verband aanleggen en leren welke wonden je moet doorsturen naar een dokter. Ook leer je hoe je moet omgaan met ernstige bloedingen. De technieken rechtstreekse en onrechtstreekse druk worden uitgelegd en ingeoefend. Je leert ook hoe en wanneer je mag afbinden Thema 3: Omgaan met gevaarlijke situaties Welke soorten vergiftiging zijn er, wat kan je doen en wat mag je zeker niet doen? Typisch bij jonge kinderen is dat ze vaak voorwerpen in neus, oren en dergelijke steken. Ook hier leer je hoe je daarmee kunt omgaan. Ook verstuiking, kneuzing en breuken komen in deze modules aan bod. Je leert een steunend verband aanleggen. Thema 4: Verzorgen van kinderen met een zorgbehoefte. Je werkt een opdracht uit rond dit thema en bespreekt dit met je klasgenoten. BSK4 of ouderparticipatie en opvoedingsondersteuning In deze module onderzoeken we waarom het zo belangrijk is dat we een goed contact hebben met ouders. Waarom dit belangrijk is voor ons als begeleiders, maar ook het belang hiervan voor ouders en kinderen. Daarnaast werken we een concreet plan uit om ouders te betrekken bij onze opvang. We ondersteunen deze groepsopdracht met de nodige theorie. Tot slot staan we stil bij het concept opvoeden : wat is het, wat beïnvloedt het opvoeden en wat zijn de verschillende opvoedingsstijlen? We leren hoe wij ouders kunnen helpen, maar ook waar onze grenzen liggen. We doen dit aan de hand van oefeningen en rollenspelen. BSK5 of spelactiviteiten met schoolgaande kinderen Algemene doelstelling: het kunnen plannen, organiseren, uitvoeren en begeleiden van activiteiten voor kleuters en lagere schoolkinderen Specifieke doelstellingen: Het kunnen aanbieden en aanpassen van activiteiten aan het ontwikkelingsniveau, de behoeften en interesses van kinderen (3-12 jaar); Het spelaanbod op het individuele kind kunnen afstemmen; Inzicht kunnen verwerven in de opbouw van spel- en expressieve activiteiten; Een verscheidenheid aan activiteiten kunnen aanbieden; Activiteiten op de omstandigheden kunnen afstemmen; In staat zijn om speltechnieken en spelvormen toe te passen; Spel kunnen begeleiden, zowel individueel als in groep; In staat zijn om de mogelijkheden van de omgeving, het materiaal en de werkvorm te benutten; gepast spelmateriaal kunnen kiezen; Activiteiten methodisch kunnen uitwerken; Activiteiten kunnen inkleden, sfeer kunnen scheppen; De eigen mogelijkheden van creativiteit, fantasie, improvisatie, expressie, durf, communicatie en samenwerking aftasten, ervaren en verder ontwikkelen; In staat zijn om je ervaringen door te geven aan je medecursisten. 4
BSK6 of observeren en rapporteren Van kijken naar kinderen kan je erg veel leren. Dit zetten we in de verf. In het vak BSK6 staan we stil bij het belang van observeren en hoe je dit correct kan doen. We bestuderen de verschillende stappen van een observatieplan en concretiseren deze. We lezen vakliteratuur en maken oefeningen. Tot slot maak je een grote individuele observatieopdracht. We ontdekken de instrumenten van Cego aan de hand van teksten, beeldmateriaal en oefeningen. BSK7 of diversiteit Dit is grotendeels een doe-vak waar het woord diversiteit centraal staat. Kleine individuele opdrachten, een gastspreker, rollenspelen, een spel en een individuele opdracht bepalen het ritme van deze lessen. We staan stil bij de verschillende soorten gezinnen en de invloed van de gezinscontext op de opvoeding. Daarnaast komen kinderen met specifieke zorgbehoeften aan bod (ADHD, suikerziekte, visuele beperkingen,.). We gaan op zoek naar tips voor ouders & begeleiders. We werken ook een activiteit uit voor de kinderen. BSK8 of samenwerken In deze module willen we je vaardiger maken in het leren samenwerken met anderen en het omgaan met conflicten. Dit doen we in interactief opgebouwde lessen en via een groepsopdracht waarin we de theorie rond samenwerken en conflicten dan in de praktijk brengen. In een eerste deel bestuderen we niet alleen de bouwstenen van een goed team, maar kijken we ook naar het belang van degelijk leiderschap, bekijken we de functie van teamrollen, gaan we in op het samenwerkingsproces onder de teamleden, bespreken we het belang van groepsnormen, leren en oefenen we over de teamvergadering in al zijn aspecten, en staan we actief stil bij hoe een team zichzelf kan evalueren. In het tweede deel gaan we in op het ontstaan van conflicten en de manier waarop we conflicten kunnen voorkomen en oplossen binnen het team. 5