Generieke simulator voor magazijnoptimalisatie door Jurgen De Keyser

UNIVERSITEIT GENT Faculteit Toegepaste Wetenschappen Vakgroep Technische Bedrijfsvoering Voorzitter: Prof. Dr. Ir. R. Van Landeghem Generieke simulator voor magazijnoptimalisatie door Jurgen De Keyser Promotor : Prof. Dr. Ir. R. Van Landeghem Scriptiebegeleider: Ing. J. Soons Scriptie ingediend tot het behalen van de academische graad van burgerlijk werktuigkundig-elektrotechnisch ingenieur Academiejaar 2002-2003

Voorwoord Bij de verwezenlijking van deze scriptie heb ik op de steun kunnen rekenen van een aantal mensen die ik bij deze wil bedanken. In de eerste plaats dank ik Prof. Dr. Ir. R. Van Landeghem voor de begeleiding bij het tot stand komen van dit werk en het ter beschikking stellen van het pc-lokaal. Daarnaast dank ik ook Ing. J. Soons voor de begeleiding inzake het programmeren. Dankzij dit eindwerk heb ik mijn basiskennis op het vlak van logistiek, warehousing, routeringsalgoritmen en programmeren in Visual Basic 6.0 sterk kunnen verruimen. Tot slot wil ik deze scriptie ook opdragen aan mijn ouders die mij de voorbije vijf jaar steeds moreel en financieel gesteund hebben. De auteur geeft de toelating deze scriptie voor consultatie beschikbaar te stellen en delen ervan te kopiëren voor persoonlijk gebruik. Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het autersrecht, in het bijzonder met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van resultaten uit deze scriptie. Mei, 2003 Jurgen De Keyser

Overzicht Generieke simulator voor magazijnoptimalisatie door Jurgen De Keyser Scriptie ingediend tot het behalen van de academische graad van burgerlijk werktuigkundig-elektrotechnisch ingenieur Academiejaar 2002-2003 Promotor: Prof. Dr. Ir. R. Van Landeghem Scriptiebegeleider: Ing. J. Soons Faculteit Toegepaste Wetenschappen Universiteit Gent Vakgroep Technische Bedrijfsvoering Voorzitter: Prof. Dr. Ir. R. Van Landeghem Samenvatting Het doel van deze scriptie is het ontwerpen van een programma dat in staat is om, op basis van informatie betreffende de layout en de materiaalbehandeling en gegeven de orderspecificaties, de orderverzamelactiviteiten binnen een magazijn te simuleren, waarbij telkens tussen twee gegeven opeenvolgende punten het kortste pad wordt gezocht. Als programmeeromgeving gebruiken we Visual Basic 6.0. Input en output gebeurt met Excel-files In het eerste deel van deze scriptie bespreken we de functies en de layout van magazijnen en de karakteristieken van opslagsystemen en intern transportmaterieel. Ook besteden we aandacht aan de karakteristieken van het orderverzamelen. Magazijnen en distributiecentra nemen nu en zullen ook in de toekomst een belangrijke plaats innemen in de logistieke keten. Wel zullen nieuwe diensten en activiteiten uitgevoerd worden en bepaalde taken zullen aan belang winnen. Centraal daarbij staat het steeds efficiënter uitvoeren van deze taken. Vooral op het vlak van het orderverzamelen levert men veel inspanningen door aangepaste layouts en besturingssystemen van de magazijnen te introduceren. Om voor de fysieke implementatie van deze zaken toch een idee te krijgen van het effect van deze maatregelen zoekt men meer en meer zijn toevlucht tot simulatie. In hoofdstuk 3 gaan we dieper in op het werken met Visual Basic 6.0 en Excel. De opbouw van de simulator komt aan bod in hoofdstuk 4. In hoofdstuk 5 bespreken we het gebruikte routeringsalgoritme. Tot slot besteden we aandacht aan het uitvoeren van de simulaties. Trefwoorden: magazijnen, Visual Basic, Excel, magazijnsimulator, kortste pad algoritme van Dijkstra

Inhoudstafel Hoofdstuk 1: Magazijnen en het belang van simulatie 1 Inleiding. 1 2 Efficiëntie van het orderverzamelen.. 3 3 Simulatie 3 Hoofdstuk 2: Organisatie van magazijnen en order picking 1 Inleiding. 5 1.1 Functies van een distributiecentrum.. 5 1.2 Functionaliteiten van het distributiecentrum. 6 1.2.1 Functionele eisen aan distributiecentra.. 6 1.2.2 Value Added Logistics... 7 1.2.3 Assemblage-activiteiten. 8 1.2.4 Locatie van het distributiecentrum.8 1.3 De hoofdprocessen in het magazijn... 8 1.3.1 Ontvangst van de goederen (inslag)... 8 1.3.2 Verzenden naar de opslag.. 9 1.3.3 Opslag 9 1.3.4 Uitslag 9 1.3.5 Orderverzamelen 10 1.3.6 Verpakking, laden en verzenden 10 1.3.7 Informatieverwerking 10 1.3.8 Cross-docking 11 1.3.9 Overzicht 11 1.4 Soorten magazijnen... 12 1.5 Layout van een magazijn... 14 2 Organisatie van de opslag.. 16 2.1 Opslagpolitieken 16 2.2 (Eenheids)ladingdragers 17 2.3 Opslagsystemen. 18 2.3.1 Blokstapeling. 19 2.3.2 Palletstellingen... 19 2.3.3 Legbordstellingen.. 20 2.3.4 Doorrolstellingen... 21 2.3.5 Paternosteropslag... 22 2.3.6 Draagarmstellingen 23 2.3.7 Insteekstellingen 23 2.3.8 AS/RS hoogtemagazijn.. 24 3 Intern transportmaterieel 25 3.1 Soorten transportmiddelen. 25 3.1.1 Vorkheftruck of contragewichttruck.. 25 3.1.2 Reachtruck of smalle gangen truck 26 3.1.3 Pallettruck.. 27 3.1.4 Stapelaar. 27 Inhoudstafel i

3.1.5 Automatic Guided Vehicle (AGV) 28 3.2 Overzicht... 29 4 Order picking. 29 4.1 Het orderverzamelproces 30 4.2 Orderverzamelstrategieën.. 31 4.2.1 Eéntraps- of ordergeoriënteerde verzamelmethode... 31 4.2.2 Meertraps- of artikelgeoriënteerde verzamelmethode... 31 4.2.3 Wave-picking (Pick, sort en pack). 32 4.3 Principes van orderverzamelen.. 32 4.4 Componenten van de orderverzameltijd of picktijd.. 33 4.5 Technieken voor efficiënter informatieverwerking bij het picken 35 Hoofdstuk 3: Gebruik van Visual Basic 6.0 en Microsoft Excel 1 Inleiding. 36 2 Algemene opbouw van een Visual Basic-programma... 37 3 Algemene opbouw van een module... 37 3.1 Declaratie constanten, variabelen en externe functies (declaratiegedeelte)... 38 3.1.1 Constanten..38 3.1.2 Variabelen.. 38 3.1.3 Externe functies en procedures.. 40 3.2 Opbouw en oproep van een procedure (proceduregedeelte).. 40 4 Class modules en objecten. 41 4.1 Definities 41 4.2 Opbouw van een Class Module. 41 4.3 Class Diagram (in UML)... 42 5 Grafische methoden in Visual Basic.. 44 6 Microsoft Excel Object.. 46 6.1 Definitie DOM... 46 6.2 Gebruik van Excel Object Model.. 46 6.2.1 Excel Application Object... 47 6.2.2 Workbook Object... 47 6.2.3 Worksheet Object...47 6.2.4 Range Object.. 48 Hoofdstuk 4: Opbouw magazijnsimulator 1 Inleiding. 51 2 Veronderstellingen en concept achter magazijnsimulator. 51 2.1 Veronderstellingen. 51 2.1.1 Magazijnlayout.. 51 2.1.2 Orderverzamelen 53 2.1.3 Routering 53 2.1.4 Infrastructuur voor materiaalbehandeling.. 55 2.2 Concept.. 56 3 Input... 56 3.1 layout..57 3.2 knopen 58 3.3 orders..59 Inhoudstafel ii

3.4 transport..59 3.5 netwerk... 60 3.6 schema1, schema2, schema3, schema4.. 61 4 Class Diagram Magazijnsimulator. 61 5 Klasse Invoer (Invoer.cls).. 62 5.1 Opbouw.. 62 5.2 Instellingen. 65 6 Klasse Magazijn (Magazijn.cls).65 6.1 Opbouw.. 65 6.2 Instellingen. 69 7 Klasse Order (Order.cls) 69 7.1 Opbouw.. 69 7.2 Instellingen. 70 8 Klasse Route (Route.cls) 70 8.1 Opbouw.. 70 8.1.1 Methoden en procedures van toepassing bij de initialisatie van het Route-object. 71 8.1.2 Methoden enkel van toepassing in het hoofdprogramma...73 8.2 Instellingen. 74 9 Klasse Knoop (Knoop.cls). 74 10 Klasse Dijkstra (Dijkstra.cls). 74 10.1 Opbouw.. 75 10.2 Instellingen. 76 11 Klasse Uitvoer (Uitvoer.cls).. 76 11.1 Opbouw.. 77 11.2 Instellingen. 78 12 Hoofdprogramma (Magazijnsimulator.frm).. 79 12.1 Opbouw.. 79 12.2 Instellingen. 84 13 Output.84 13.1 tijd.. 84 13.2 rekken. 85 13.3 routes.. 86 Hoofdstuk 5: Routeringsalgoritme 1 Inleiding. 87 2 Het kortste pad algoritme van Dijkstra.. 88 2.1 Algemeen... 88 2.2 Algoritme... 88 3 Implementatie routeringsalgoritme in magazijnsimulator. 91 3.1 Inleiding. 91 3.2 Controle of Dijkstra s algoritme van toepassing is 93 3.2.1 Controle of start- en doellocatie in dezelfde enkele pickgang liggen 93 3.2.2 Controle of start- en doellocatie in dezelfde dubbele pickgang liggen..96 3.3 Dijkstra s algoritme niet van toepassing 96 3.4 Dijkstra s algoritme wel van toepassing 97 Inhoudstafel iii

Hoofdstuk 6: Simulaties 1 Inleiding. 104 2 Parameters in invoerbestand.. 104 2.1 Layoutparameters... 104 2.2 Snelheidsparameter 105 2.3 Picktijdparameter... 105 2.4 Constanten. 106 2.5 Netwerk.. 106 3 Uitvoeren van een simulaties. 106 4 Bespreking simulaties 113 Appendix A: Simulaties. 114 Magazijnlayout 1... 115 Magazijnlayout 2... 116 Magazijnlayout 3... 117 Magazijnlayout 4... 118 Magazijnlayout 5... 119 Input Magazijn 2 120 Output Magazijn 2. 127 Appendix B: Code. 132 1 Klasse Invoer. 133 2 Klasse Magazijn. 141 3 Klasse Order...150 4 Klasse Route.. 153 5 Klasse Knoop. 159 6 Klasse Dijkstra... 161 7 Klasse Uitvoer 164 8 Formulier Intro... 173 9 Formulier Magazijnsimulator 175 Bibliografische referenties. 207 Inhoudstafel iv

Hoofdstuk 1 : Magazijnen en het belang van simulatie 1. Inleiding In het verleden is regelmatig met de komst van concepten zoals Just-In-Time, directe distributie en cross-docking de ondergang van distributiecentra en magazijnen voorspeld. Velen hebben beweerd dat het magazijn een dinosaurus op sterven na dood is. Ook werd gedacht dat de voortschrijdende onwikkelingen op het gebied van informatietechnologie een enorme reductie in voorraden zou mogelijk maken, omdat veiligheidsvoorraden zouden kunnen worden gesubstitueerd voor informatie. In werkelijkheid zou echter wel eens het tegenovergestelde kunnen gebeuren. Jenkins en Speh (1995) gebruiken de analogie met een vliegtuig om de toekomst van het distributiecentrum en het magazijn aan te duiden. Het doel van vliegtuigen, het overwinnen van zwaartekracht en het overbruggen van tijd en ruimte, is de afgelopen vijftig jaar nauwelijks veranderd, terwijl de constructie en structuur wel drastisch is aangepast. Daarbij zijn de prestaties en de veiligheid van vliegtuigen enorm verbeterd. Ook in de toekomst zal het vliegtuig deze rol blijven vervullen. Volgens Jenkins en Speh geldt hetzelfde voor het magazijn of ditributiecentrum. Door de toenemende internationalisering van de handel, die mogelijk is gemaakt door verbeterde en versnelde communicatie- en transportmogelijkheden, zijn een groot aantal ontwikkelingen in gang gezet die ook de logistiek van de ondernemingen in sterke mate beïnvloeden. Men spreekt over globalisatie, meer bepaald globalisatie van de aanvoer, de productie en de distributie. Logistieke ketens worden langer, de besturing ervan complexer en de afnemende partijen (klanten of groepen van klanten) weten hun wensen en eisen steeds duidelijker te formuleren naar de leveranciers toe. Dit gebeurt meestal in termen van betrouwbaarheid, snelheid en beschikbaarheid. Daarnaast gebeurt dit ook in termen Hoofdstuk 1 : Magazijnen en het belang van simulatie 1

van gewenste customization en het stroomopwaarts duwen van planningsveranderingen. Deze beweging is eigenlijk tegengesteld aan die van de producenten of leveranciers die voornamelijk gericht is op concentratie. In dit krachtenveld komt dan vooral de logistieke dienstverlening naar voren. Deze biedt nieuwe diensten aan : industriële value added services en value added logistics. Tegenwoordig krijgt het warehouse soms de functie om bij te dragen aan productieoptimalisatie. Het takenpakket van een warehouse is dus dynamischer geworden. Bij dit alles wordt de term warehousing steeds belangrijker. Onder warehousing verstaat men een brede familie waartoe alle activiteiten behoren die zich in een magazijn of distributiecentrum afspelen alsook alle aspecten die kunnen bijdragen tot het verbeteren, efficiënter maken of optimaliseren van deze activiteiten. Ondernemingen moeten zich steeds meer vragen stellen zoals : Bevindt ons magazijn of ditributiecentrum zich nog op de juiste locatie? Moeten we ons magazijn of distributiecentrum uitbreiden of inkrimpen? Passen inrichting en besturing nog bij de veranderende assortimenten en klantenwensen? Gebruiken we nog de juiste hulpmiddelen? De bestaande functies van een traditioneel distributiecentrum blijven ook in de toekomst bestaan, al is het wel zo dat sommige functies ten opzichte van vandaag aan belang zullen winnen. Hoewel door de opkomst van ketenintegratie voorraden tot op zekere hoogte kunnen worden gereduceerd, is het idee van een logistieke keten zonder voorraden voorlopig nog een utopie. Er zijn nog zeer veel producten die opslag behoeven door seizoenspatronen in de productie of de consumptie of als gevolg van het blijven bestaan van doorlooptijden en optimale en efficiënte seriegroottes. Conclusies : De functie van het traditionele distributiecentrum wordt nog uitgebreid omdat door de mondialisering van de handel en de productie steeds grotere goederenstromen over de wereld worden verstuurd, tevens moeten nieuwe diensten en activiteiten in het distributiecentrum worden uitgevoerd. Hoofdstuk 1 : Magazijnen en het belang van simulatie 2

Het distributiecentrum blijft zijn functie in de keten vervullen, maar nieuwe technologieën stellen het distributiecentrum in staat deze functie sneller, efficiënter en goedkoper te vervullen. 2. Efficiëntie van het orderverzamelen Een van de belangrijkste activiteiten binnen een magazijn of distributiecentrum is het verzamelen van de producten op basis van een klantenorder, wat men het orderverzamelen noemt. De efficiëntie waarmee deze activiteit wordt uitgevoerd wordt bepaald aan de hand van de cyclustijd of doorlooptijd. Een lage doorlooptijd betekent dan automatisch een hoge customer service. De doorlooptijd wordt voornamelijk beïnvloed door de inrichting van het magazijn en de besturing van de activiteiten binnen het magazijn. Ten aanzien van inrichting en besturing spelen eigenlijk twee totaal verschillende ontwikkelingen. Enerzijds zijn er de externe (markt)ontwikkelingen in assortimenten en klantenorderprofielen die om een verandering van inrichting, besturing en werkorganisatie vragen. Anderzijds zijn er de snelle technologische ontwikkelingen op het vlak van material handling-apparatuur en op het gebied van de informatieverwerking die het mogelijk maken om, door een andere inrichting, besturing en werkorganisatie, beter te presteren in termen van customer service en kosten (technology push). Door dergelijk ontwikkelingen wordt de economische levensduur van het bestaande systeem uiteraard verkort. 3. Simulatie De beste combinatie van layout van het magazijn, het gebruikte materieel, de manier van opslaan en toewijzen van opslaglocaties kan men het best bepalen door het uitvoeren van simulaties. Daarbij worden via de computer proefopstellingen van het te beschrijven systeem nagebootst. Dit gebeurt aan de hand van kennis en/of veronderstellingen omtrent het gedrag van delen van het systeem en hun interactie. Het uiteindelijk doel is inzicht te verkrijgen in het gedrag van het systeem als geheel. Hoofdstuk 1 : Magazijnen en het belang van simulatie 3

Simulaties laten toe om op korte tijd experimenten uit te voeren en deze experimenten meerdere malen uit te voeren (eventueel met gewijzigde parameters). Nadelen zijn dat het bouwen van een goed model tijdrovend is en een goede kennis van het systeem vergt, dat simulatie steeds een benadering van een complexe reële situatie blijft waarbij de mate van benadering per definitie onmeetbaar is en dat simulatie niet automatisch leidt naar een optimale oplossing. Tegenwoordig wordt simulatie steeds vaker ingezet als hulpmiddel voor ontwerp en systeemgedrag van magazijnproblemen. Daarvoor zijn een aantal redenen aan te halen : Binnen een magazijnomgeving is het interessant om het totale material handling systeem te analyseren. Simulatie is daarbij vooral aan te bevelen als de interacties tussen de deelsystemen relevant zijn. Een magazijnomgeving is aan veel invloedsfactoren onderhevig wat het gebruik van mathematische modellering en oplossingsprocedures moeilijk maakt. De grote progressie in computerhardware en simulatiesoftware. Simulatie geniet dus de voorkeur op het gebuik van een aantal standaardformules omdat deze laatste slechts in een beperkt aantal gevallen bruikbaar zijn. Simulatie laat ook toe om grote aantallen alternatieven met elkaar te vergelijken. Zo wordt in de ontwerpfase, maar ook op een later tijdstip bij de heroverweging van methoden, vaak een compleet simulatiemodel gemaakt van het magazijn, waarmee verschillende besturingsmethoden worden getest. Hoofdstuk 1 : Magazijnen en het belang van simulatie 4

Hoofdstuk 2 : Organisatie van magazijnen en order picking 1. Magazijnen en distributiecentra In een magazijn wordt de voorraad van een distributieketen aangehouden. Wanneer dit magazijn een groot deel van de markt bedient spreken we van een distributiecentrum (DC). 1.1 Functies van een distributiecentrum 1) Voorraadfunctie of opslag Het gedurende een bepaalde tijd bijhouden van goederen, teneinde de inkomende en de uitgaande materiaalstromen te ontkoppelen, dus het fungeren als buffer tussen productie en consumptie en het consolideren van goederenstromen. 2) Groupagefunctie Indien goederen die samen verstuurd moeten worden uit verschillende locaties worden aangevoerd, zal het DC de goederen tijdelijk bijhouden tot alle nodige goederen (hetzij qua mix hetzij qua volume) bijeen gebracht zijn. 3) Sorteerfunctie of bulk breaking functie Wanneer de aangevoerde eenheidsvolumes te groot zijn om als zodanig te worden verstuurd. Meestal zal het DC instaan voor het uitpakken van grote hoeveelheden en het verzamelen van individuele klantenorders (het order picken). 4) Overslagfunctie Vaak dient men alleen maar te veranderen van vervoermiddel, bijvoorbeeld van binnenvaartschip naar trein of truck. Hoofdstuk 2: Organisatie van magazijnen en orderpicking 5

5) Customer Service Het creëren van een assortiment voor productieprocessen en de handel, het verbeteren van costumer service (wat alleen bereikt kan worden als aan de eisen van de klanten met betrekking tot het afleveren van de gevraagde producten kan worden voldaan) door het strategisch positioneren van producten in de logistieke keten 1.2 Functionaliteiten van het distributiecentrum 1.2.1 Functionele eisen aan distributiecentra Flexibiliteit en reactiesnelheid Flexibiliteit en reactiesnelheid zijn noodzakelijke voorwaarden om efficiënt en effectief goederenstromen te kunnen verwerken. Een distributiecentrum moet op de middellange termijn veranderingen in het assortiment kunnen opvangen en moet ook plotselinge veranderingen in orderpatronen kunnen verwerken. De minder wordende merkentrouw en de veranderingen in het bestelgedrag van klanten versterken deze behoefte. Ten slotte zijn flexibiliteit en reactiesnelheid belangrijk vanuit het customer service-oogpunt. Klanten eisen in toenemende mate dat ze nog last minute-orders kunnen plaatsen of orders kunnen veranderen. Flexibiliteit op lange termijn heeft betrekking op het volume dat door een distributiecentrum moet kunnen worden verwerkt. Er moeten uitbreidingen gerealiseerd kunnen worden zonder dat de huidige activiteiten verstoord worden. In dat opzicht kunnen geografische veranderingen in de vraag minder goed worden opgevangen. Dit kan alleen verkregen worden door flexibele contracten af te sluiten met logistiek dienstverleners. Handling-capaciteit van het distributiecentrum Om onzekerheid, voorraden en verouderings- en afbreukrisico zoveel mogelijk te Reduceren of op te vangen, hebben ondernemingen de tactiek van kleine, maar frequente bestellingen ingevoerd. Dit betekent dat inkomende goederenstromen, de hoeveelheden die moeten worden opgeslagen en de uitgaande goederenstromen uit kleinere eenheden bestaan. Hierdoor stijgt het aantal orders en orderregels dat Hoofdstuk 2: Organisatie van magazijnen en orderpicking 6

moet verwerkt worden drastisch. Ook de centralisatie van de voorraden leidt tot een grotere behoefte aan handling-capaciteit, omdat daarbij het volume dat per distributiecentrum moet verwerkt worden, groter wordt. Doorlooptijd Het distributiecentrum moet ook bijdragen aan het verkorten van de doorlooptijden. Om aan deze eisen te kunnen voldoen moeten de orderverwerking, het orderpicken en het verzendgereed maken van de goederen in enkele uren voltooid zijn, omdat het grootste gedeelte van de levertijd in beslag genomen wordt door het transport van het distributiecentrum naar de klant. Opslagcapaciteit Deze wordt bepaald door twee tegengestelde bewegingen. Enerzijds stijgt het aantal SKU s (Stock Keeping Units) ten gevolge van de toename van het aantal productvariaties en de centralisatie van de voorraden, dit leidt op zijn beurt tot een toename van het aantal opslaglocaties en dus van de totale opslagcapaciteit. Anderzijds wordt de opslagruimte gereduceerd o.a. door het toepassen van informatietechnologie, door de ketenintegratie en doorlooptijdverkortingstrategieën. 1.2.2 Value Added Logistics Met de term VAL of Value Added Logistics wordt de waardetoevoegende activiteiten bedoeld. Deze activiteiten hebben twee karakteristieken die ze als waardetoevoegend kwalificeren. Eerst en vooral zijn het activiteiten die traditioneel niet in een magazijn worden uitgevoerd (wat wel het geval is voor activiteiten zoals goederenontvangst, opslag, order picken en verzenden) en ze zijn verschoven van de klant naar de leverancier of de logistieke dienstverlener. Labelen, om- en verpakken, testen van producten, repareren, kwaliteitscontrole en conditioneren zijn voorbeelden van activiteiten die als Value Added Logistics worden aangeduid. Hoofdstuk 2: Organisatie van magazijnen en orderpicking 7

1.2.3 Assemblage-activiteiten Producenten worden gedwongen het klantenorderontkoppelpunt stroomopwaarts te verschuiven, door de toename van het aantal productvariëteiten en het verkorten van de productlevenscycli. Daardoor komen de assemblage-activiteiten veelvuldig in de magazijnen en distributiecentra terecht omdat de productievestigingen meestal te ver van de markt verwijderd zijn om een korte levertijd te garanderen. Voor het distributiecentrum houdt dit drie gevolgen in : 1) er worden componenten en onderdelen op voorraad gehouden in plaats van gereed product 2) er moet extra ruimte voorzien worden voor die activiteiten 3) er moeten binnen dezelfde levertijd meer activiteiten uitgevoerd worden, daardoor is er nood aan meer coördinatie en beheersing van de activiteiten 1.2.4 Locatie van het distributiecentrum De centralisatie van de voorraden, het herontwerpen van de distributie-infrastructuur en de toename van het volume dat door de distributiecentra moet worden verwerkt leidt tot een kleiner aantal, maar grotere distributiecentra. De keuze van een geschikte locatie wordt daarbij alsmaar belangrijker. 1.3 De hoofdprocessen in het magazijn 1.3.1 Ontvangst van de goederen (inslag) Met de ontvangst van de goederen bedoelt men de aanvoer en het uitladen van de goederen. Tijdens dit proces worden de goederen die binnenkomen getransporteerd tot aan de laadkaai, waar ze gelost worden met aangepaste hulpmiddelen en overgebracht worden naar een transitzone. In deze zone worden de goederen gecontroleerd op aantal, op volledigheid en op kwaliteit. De instructies daarvoor zijn vastgelegd in het werkhandboek wat deel uitmaakt van het kwaliteitshandboek en het kwaliteitsplan. Indien nodig zal men de goederen ook herverpakken, namelijk als de opslag van de Hoofdstuk 2: Organisatie van magazijnen en orderpicking 8

goederen een standaardverpakking vereist. De goederen worden geregistreerd op basis van hun artikelcode of inkoopordernummer en vaak ook gekoppeld aan een containerid. De ontvangstruimte of transitzone staat uiteraard ook in voor de verwerking van eventuele retourzendingen. Men spreekt ook van de dock-to-stock-procedure. 1.3.2 Verzenden naar de opslag Dit proces wordt ook wel de dispatching genoemd. Deze dispatch-functie omvat de keuze van de opslaglocatie, het checken of de bedoelde opslagcapaciteit wel vrij is en een verplaatsing met intern transportmaterieel naar de opslagruimte gevolgd door een plaatsingshandeling (positioneren). 1.3.3 Opslag Opslag houdt de fysieke opslag in van de goederen tot op het ogenblik dat de vraag zich voordoet. Dit proces gebeurt door de magazijnbedienden. De goederen worden ofwel onmiddellijk vanuit de transitzone opgeslagen, ofwel worden ze op een laadstation opgesteld, dan zal er eerst een gabarietcontrole plaatsvinden, daarna worden de goederen binnengenomen in het AS/RS. De registratie van de binnenkomende goederen linkt de computer-id aan de locatie-id. Dit registreren gebeurt meestal met scanners en barcodes, omdat een fout het gevaar met zich meebrengt dat men het product niet meer terug vindt in het magazijn. 1.3.4 Uitslag Het uitslagproces omvat het uit de voorraad halen van de goederen. Dit gebeurt op basis van een verschepingsplan, waarbij men in de mate van het mogelijke poogt om gecombineerde ritten op de stellen. Men wil inslag- en uitslagbewegingen combineren tot een dubbele cyclus. De uitgeslagen goederen worden na het uit de voorraad halen ofwel in een pre-loading zone samengebracht of worden naar een orderverzamellocatie gebracht. Hoofdstuk 2: Organisatie van magazijnen en orderpicking 9

1.3.5 Orderverzamelen Orderverzamelen is het proces waarbij producten verzameld worden vanaf een specifieke opslaglocatie op basis van klantenorders. Welbepaalde verschillende artikelen worden uit een voorrraad verzameld en samengesteld tot een specifiek order. Onder deze definitie vallen zowel externe orders als interne productie-orders. Over het algemeen is het orderverzamelproces of pickingproces het meest arbeidsintensieve en geautomatiseerde van alle processen en dus wellicht het belangrijkste proces binnen een magazijn. In sommige gevallen zijn zelfs 60% van alle processen terug te voeren tot het orderverzamelproces. Dit wordt nog versterkt door de evolutie van zogenaamde webwinkels (zoals Amazon.com). Deze heeft geleid naar steeds kleiner wordende bestellingen die kostenefficiënt moeten verzameld worden. Het verbeteren van de efficiëntie van het orderverzamelen betekent over het algemeen het minimaliseren van de verwachte orderverzameltijd. 1.3.6 Verpakking, laden en verzenden Deze functie omvat onder andere de controle op de volledigheid van de afgeleverde orders, de verpakking per order, het groeperen van orders per bestemming en het genereren van allerhande documenten (zoals bijvoorbeeld transportnota s en verzendingslabels). De verpakkingsactiviteit krijgt vanuit ecologisch standpunt tegenwoordig steeds meer aandacht. De verpakte goederen worden vanuit de transitzone in de transportmiddelen geladen. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren met aangepaste laadzones en beweegbare laadkaaien, waarbij de heftruck rechtstreeks de vrachtwagen kan binnenrijden. 1.3.7 Informatieverwerking De informatiestroom binnen een magazijn verdient minstens evenveel aandacht als de goederenstroom. Parallel met de goederenbehandeling en opslag moeten gegevens en informatie worden opgenomen. Het informatieproces kan ondersteund worden met diverse moderne technieken zoals Electronic Data Interchange (of EDI) (bij de plaatsing van orders), radiotransmissie (voor order picking) en barcoding (voor Hoofdstuk 2: Organisatie van magazijnen en orderpicking 10

automatische identificatie). Benetton gebruikt bijvoorbeeld sinds kort RF (radio frequent) ID tags in kledij in plaats van barcodes. De ID tag stuurt zijn coördinaten door naar het computergestuurde supply chain netwerk. Op die manier kan men gemakkelijk de status van de voorraad nagaan en de plaats van het kledingstuk traceren. 1.3.8 Cross-docking We spreken van cross-docking indien men de processen ontvangst, picking/sorteren en verzenden combineert zonder tussenin de goederen op te slaan. 1.3.9 Overzicht De hiervoor geschetste processen kunnen niet los van elkaar gezien worden. Zo kunnen bijvoorbeeld de processen van het wegzetten in de voorraad en het order picken in één cyclus worden gecombineerd. Onderstaande figuren geven een overzicht van de verschillende processen : Inslagproces Leverancier Transport Lossen Controle goederen compleet Controle kwaliteit Herverpakken/voorverpakken In opslag brengen Figuur 2.1 Overzicht inslagproces (Bron: Van Goor et al, 1996) Hoofdstuk 2: Organisatie van magazijnen en orderpicking 11

Uitslagproces In opslag brengen Grijplocatie aanvullen Orderverzamelen Sorteren Verpakken Groeperen Gereedzetten Laden Transport Afnemer Figuur 2.2 Overzicht uitslagproces (Bron: Van Goor et al, 1996) 1.4 Soorten magazijnen Eerst en vooral moet er een onderscheid gemaakt worden tussen een productiemagazijn en een distributiemagazijn : productiemagazijn De producten worden hier enkel tijdelijk in opgeslagen. We vinden ze vooral terug bij fabrieken. De geproduceerde goederen worden hier opgeslagen tot ze naar de Hoofdstuk 2: Organisatie van magazijnen en orderpicking 12

koper kunnen gestuurd worden. Een distributiemagazijn of handelsmagazijn zou zo n koper kunnen zijn. distributiemagazijn Hier worden verschillende producten ontvangen van een externe leverancier. De producten worden eerst opgeslagen en vervolgens weer verkocht. Er wordt geen enkele waarde aan de producten toegevoegd, maar door het opslaan (mogelijk in kleinere hoeveelheden) en het hergroeperen van de producten kan de distributie goedkoper zijn dan een directe levering van leverancier naar de klant. De meeste producten worden opgeslagen in één van de volgende magazijnsoorten : brede gangen palletmagazijn Dit is een magazijn waarvan de gangen een breedte hebben van 2,1 à 3,5 meter. Deze breedte wordt voornamelijk bepaald door het gebruikte transportmiddel, zo vereist een vorkheftruck een gang met een breedte die anderhalf keer zijn eigen lengte bedraagt. Ook de afmetingen van het gebruikte opslagsysteem speelt een rol. De items worden opgeslagen op pallets omdat de items zelf of de grote hoeveelheid van de items niet op legborden passen. Dikwijls is het zo dat vanuit de onderkant van de stellingen de items worden verzameld en de bovenste gedeelten worden gebruikt voor de bulkopslag. De orderverzamelaars gebruiken een bepaalde truck om de orders mee te verzamelen. Verschillende trucks zijn geschikt voor een dergelijk magazijn : contragewichttrucks, reachtrucks, pallettrucks en orderverzameltrucks. smalle gangen palletmagazijn In dit magazijn hebben de gangen een breedte van ongeveer 1,5 à 1,8 meter. Analoog aan het voorgaande type spelen dezelfde factoren een rol bij het bepalen van de gangbreedte. Ook hier bevinden de producten zich weer op pallets om analoge redenen als bij een brede gangen magazijn. Dit type wordt voornamelijk gebruikt voor de opslag van redelijk grote, niet snellopende artikelen die alleen opgeslagen kunnen worden Hoofdstuk 2: Organisatie van magazijnen en orderpicking 13

op pallets. Het intern transportmaterieel kan bestaan uit orderverzamelkranen en smalle gangen hoogbouwtrucks. legbordmagazijn Bij dit magazijn varieert de breedte van de gangen tussen de 1,2 à 1,5 meter. De items worden hier opgeslagen op legborden in kleine hoeveelheden. Het orderverzamelen gebeurt doorgaans al lopend, eventueel mits het gebruik van een karretje. Uiteraard is het mogelijk om een combinatie van deze categoriën te gebruiken, zodat in een gedeelte van het magazijn de producten opgeslagen zijn op pallets en in een ander gedeelte op legborden. 1.5 Layout van een magazijn Algemeen is een magazijn opgebouwd uit pickgangen, eventueel aanvulgangen, middengangen (of dwarsgangen) en een depot. pickgangen Dit zijn gangen waarin de orderverzamelaars zich moeten begeven om de goederen of producten te kunnen picken. Soms dienen de pickgangen ook als aanvulgangen. In andere gevallen worden daarvoor aparte gangen voorzien. Dit is afhankelijk van het gebruikte opslagsysteem. Bij palletstellingen zijn pickgangen en aanvulgangen meestal gelijk. Bij doorrrolstellingen is dit niet het geval. middengangen Dit zijn gangen die loodrecht staan op gangen waaruit verzameld wordt (pickgangen). Deze gangen bevatten zelf geen items en hebben als voornaamste functie het mogelijk maken om van gang te wisselen. Men spreekt soms ook van wisselgangen. Deze gangen hebben, in de situatie dat orders van meerdere locaties moeten worden verzameld, in het algemeen het voordeel dat de rijroutes korter Hoofdstuk 2: Organisatie van magazijnen en orderpicking 14

worden. Wisselgangen nemen echter ruimte in en kunnen er soms toe leiden dat de routes juist langer worden. depot locatie De depot locatie is een plaats in het magazijn waar alle in- en uitslagprocessen starten en eindigen. Het is het punt in het magazijn waarvandaan de verzamelaars hun pickrondes (of routes) doorheen het magazijn beginnen en eindigen. Het depot moet bezocht worden om een verzamelllijst te verkrijgen en om de verzamelde orders af te zetten. Het depot kan gesitueerd zijn aan de linkerkant, de rechterkant of in het midden van het magazijn. Meestal ligt het depot dichtbij het beginpunt, wat het depot zowel het begin- als het eindpunt van de orderverzamelroute maakt. Als de verzamelaars alleen maar hun routes kunnen starten en eindigen op een punt, dan kan er gesproken worden van een centraal depot of een centraal afgiftepunt (CAP). Dit punt kan overal in het magazijn gesitueerd zijn, maar een gebruikelijke locatie is aan het begin of het einde van een gang. In het concept van de magazijnsimulator wordt uitgegaan van een dergelijk centraal afgiftepunt. Daarnaast is het ook mogelijk dat er terminals in een magazijn gebruikt worden. In dit geval wordt er ook gebruikt gemaakt van een transportbaan en is een orderverzamelaar niet gebonden niet gebonden aan een centraal depot om zijn verzamelde orders af te zetten. Hoofdstuk 2: Organisatie van magazijnen en orderpicking 15

Figuur 2.3 Magazijnlayout met centraal depot 2. Organisatie van de opslag 2.1 Opslagpolitieken In principe bestaan er drie basisbenaderingen om de opslag van goederen in een magazijn te organiseren : Opslag naar vaste locatie (dedicated storage) : waarbij elk product een vaste locatie toegewezen krijgt (fixed locations) Opslag naar vaste zones : deze verdeelt men meestal onder in hoge, middel en lage volumes, waarbij de hoge volume-zones het dichtst bij de laaddokken zijn gesitueerd en de lage volumes het verst, binnen deze zones kan men dan opslaan naar vaste of vrije locatie Opslag naar vrije locatie of chaos magazijn (randomized storage): hierbij krijgt elk inkomend product (met behulp van een computer) een locatie toegewezen. De meest operationele definitie van vrije opslag is de dichtstbijzijnde beschikbare locatie politiek, bij binnenkomst in het magzijn wordt het product opgeslagen in Hoofdstuk 2: Organisatie van magazijnen en orderpicking 16

de dichtstbijzijnde geschikte magazijnlocatie en de producten verlaten dan het magazijn op FIFO-basis (First-in, First-out). Automatische systemen zijn steeds chaos georganiseerd. Daarnaast bestaat er ook nog een hybride vormen. Een voorbeeld van een hybride vorm van opslagpolitiek is de splitsing in bulk- en pick-voorraad. Hierbij gebeurt het orderverzamelen vanuit vaste locaties, terwijl er voor de bulkvoorraad vrije opslag wordt toegepast. Er bestaat dus een mogelijkheid om de opslagruimte op te splitsen in een bulkvoorraad enerzijds en een werkvoorraad (of pick-voorraad) anderzijds. De werkvoorraad, die goed bereikbaar is, dient voor het orderverzamelen, terwijl de bulkvoorraad op de achtergrond blijft. Dit leidt tot een versnelde orderpicking, die dan weer gecompenseerd wordt door de bijkomende handelingen die gepaard gaan met het aanvullen van de werkvoorraad vanuit de bulkvoorraad. Voor een degelijke organisatie van de opslag is ook informatie nodig over het relatieve belang van de artikelen. Daarvoor kunnen we gebruik maken van de ABCanalyse. Hierbij bepalen we een Pareto-curve of ABC-curve op basis van de relatieve vraag van producten. De A-producten zijn dan de fast moving items (FMI) en de C- producten zijn dan de slow moving items (SMI). In vele gevallen maken de A- producten slechts 20% uit van het totale productgamma, maar zijn ze wel verantwoordelijk voor 80% van de omzet (20/80-regel). De A-producten worden dan ook logischerwijs het dichtst bij de laaddokken of het orderverzamelpunt geplaatst. De C-producten het verst. 2.2 (Eenheids)ladingsdragers Om de in- en uitslag van goederen te vergemakkelijken worden ladingsdragers gebruikt. De meest voorkomende ladingsdrager is uiteraard het pallet. De ladingsdragers worden soms afgestemd op het product dat in opslag gaat. Maar de efficiëntie wordt sterk verbeterd door het gebruik van uniforme eenheidsladingdragers. Hoofdstuk 2: Organisatie van magazijnen en orderpicking 17

Tabel 2.1 Standaard afmetingen van ladingsdragers (ISO/DIN) Standaard Bijzondere afmetingen 400 mm x 600 mm 600 mm x 800 mm 800 mm x 1000 mm 800 mm x 1200 mm (DIN 15145) 1000 mm x 1200 mm (ISO/DIN 55405) 1200 mm x 1600 mm 1200 mm x 1800 mm 2.3 Opslagsystemen Het opslagsysteem vormt de kern van de meeste distributiecentra en magazijnen. Het doel en de functie van ieder opslagsysteem is steeds tweeledig. Er moet namelijk een onderscheid gemaakt worden naar : bufferfunctie : goederen worden ontvangen om verzonden te worden naar klanten, tussen het moment van ontvangen en de verzending bevindt zich een tijdsperiode, afhankelijk van de lengte van deze tijdsperiode gaan de goederen tijdelijk in opslag (tijdsoverbrugging) orderverzamelfunctie : de opgeslagen goederen moeten verzameld worden voor de klant, de in de opslag aanwezige producten moeten dus op het juiste moment bereikbaar zijn en wel zodanig dat de orderverzamelkosten geminimaliseerd worden, daarnaast worden verschillende producten voor één klantenorder samengebracht Bij de classificatie van opslagsystemen kunnen we een onderscheid maken tussen statische en dynamische opslagsystemen. Bij statische opslagsystemen gaan de goederen in niet-bewegende opslagsystemen. Voorbeelden zijn de traditionele palletstelling, in/doorrijstellingen, blokstapeling. Bij Hoofdstuk 2: Organisatie van magazijnen en orderpicking 18

dynamische opslagsystemen gaan de goederen ofwel in bewegende opslagsystemen in opslag, ofwel bewegen de goederen zelf in het opslagsysteem. Voorbeelden zijn paternosterstellingen, verrijdbare stellingen, doorrolstellingen. We geven hier een overzicht van de meest gebruikte opslagsystemen waarbij we vooral aandacht besteden aan de efficiëntie op het vlak van orderverzamelen. 2.3.1 Blokstapeling Een eenvoudige opslagmethode waarbij de bulkgoederen zoveel mogelijk op mekaar worden gestapeld. Deze methode is zeer goedkoop maar heeft als nadelen dat FIFOuitslag (First-in, First-out) niet mogelijk is, dat er problemen onstaan als ook minder dan volle pallets moeten verzameld worden en dat er een verlies aan ruimtebenuttiging is. Figuur 2.4 Blokstapeling 2.3.2 Palletstellingen Palletstellingen zijn de meest voorkomende opslagsystemen door hun universele en flexibele toepassingsmogelijkheden en de realief goedkope investering. Ze worden gebruikt voor het opslaan en orderverzamelen van gepalletiseerde goederen en kunnen gemakkelijk omgebouwd en uitgebreid worden. Bovendien is elk pallet gemakkelijk bereikbaar in dit systeem. Dit systeem wordt vooral gebruikt voor magazijnen met grote hoeveelheden per artikel en voor gemiddelde tot hoge rotatie. Doorgaans worden de aanvul- en orderverzamelgangen gecombineerd. We maken een Hoofdstuk 2: Organisatie van magazijnen en orderpicking 19

onderscheid tussen één-plaats-systemen en meer-plaats-systemen naargelang het aantal naast elkaar geplaatste pallets. Daarnaast kunnen we ook nog een onderscheid maken tussen langsstapeling en dwarsstapeling. De eerste methode wordt bij de opslag van de bulkvoorraad toegepast, de tweede voor het direct orderverzamelen. Met het oog op orderverzamelen zijn de voordelen dat ieder pallet in principe afzonderlijk bereikbaar is en dat een pallet met speciale afmetingen naast gewone pallets kan geplaatst worden. Nadeel is wel de slechte ruimtebenuttiging omdat er veel ruimte nodig is voor de gangpaden. Figuur 2.5 Palletstellingen 2.3.3 Legbordstellingen Legbordstellingen worden vooral gebruikt voor de opslag van kleinere producten. De bulkvoorraad is tevens de grijpvoorraad of werkvoorraad. Ze worden bij voorkeur gebruikt wanneer per artikel slechts kleine tot middelgrote hoeveelheden uit een zeer breed assortiment herbevoorraad worden of voor orderverzameling beschikbaar gesteld worden. Voordelen op het vlak van orderpicking zijn overzichtelijkheid en controle van de inventaris en de mogelijkheid tot automatisering. Bovendien kan de orderverzamelcapaciteit eenvoudig aangepast worden aan de op dat moment Hoofdstuk 2: Organisatie van magazijnen en orderpicking 20

benodigde capaciteit. Door een goede organisatie van de aan- en afvoer van goederen, kan deze capaciteit worden uitgebreid door meer mensen in te zetten. Figuur 2.6 Legbordstellingen 2.3.4 Doorrolstellingen Doorrolstellingen worden zowel voor pallets als voor dozen (of colli) gebruikt. De pallets of dozen worden hierbij achter elkaar geplaatst in een opslagkanaal met rollenbed. Door het rollenbed lopen ze in het kanaal automatisch van de inbreng- naar de orderverzamelzijde. Dit leidt tot een compacte opslag met hoge vullingsgraad. Doorrolstellingen worden voornamelijk toegepast voor snelroterende artikelen en in situaties waarbij de bulkvoorrraad en de orderverzamelvoorraad gesplitst zijn. Het FIFO-systeem is volledig toepasbaar. De orderverzameling gebeurt over het algemeen door orderverzamelaars die langs de pick-locaties lopen en de goederen verzamelen. De belangrijkste voordelen van doorrolstellingen met betrekking tot het orderverzamelen zijn : Er kan tot 40% à 70% bespaard worden op de doorlooptijd. De ruimtebesparing kan tot 30% oplopen. Hoofdstuk 2: Organisatie van magazijnen en orderpicking 21

Minder fouten bij het orderverzamelen, dit omdat de concentratie tijdens het orderverzamelen verhoogt door een compacte en overzichtelijke schikking van de producten. Minder tijdverlies door de vergemakkelijking van de taakverdeling en de verbetering van het overzicht veroorzaakt door lange en rechte gangen. Hogere productiviteit, de scheiding van de bevoorradingszone en de orderverzamelzone voorkomt immers opstroppingen in druk bezette gangen, daardoor verhoogt de individuele productiviteit van de werknemers. Figuur 2.7 Doorrolstelling 2.3.5 Paternosteropslag Een paternostersysteem, of met andere woorden een geautomatiseerd verticaal opslagsysteem, laat compacte opslag toe. Deze manier van opslaan resulteert in een enorme ruimtebesparing aangezien men de hoogte van magazijn maximaal kan benutten. Het wordt vooral gebruikt voor kleine stukgoederen (bijvoorbeeld : electronica, snijgereedschappen). De order picking gebeurt volgens het goederennaar-man principe. De voordelen op het vlak van orderverzamelen zijn de tijdswinst, de verbetering van de werkomstandigheden en de foutreductie. Hoofdstuk 2: Organisatie van magazijnen en orderpicking 22

Figuur 2.8 Principe paternosteropslag 2.3.6 Draagarmstellingen Bij dit type stelling zijn enkel aan de achterzijde staanders voorzien waaraan draagarmen worden bevestigd. De stelling is hierdoor aan de voorzijde vrij toegankelijk. Er kunnen lange materialen in opgeslagen worden. De zware constructie die nodig is om de draagarmen met last te ondersteunen is relatief duur. Het orderpicken verloopt gelijkaardig als het picken bij een palletstelling. 2.3.7 Insteekstellingen Dit type stelling is eveneens bestemd voor de opslag van lange materialen. De stelling is opgebouwd uit kanalen die naast en boven elkaar liggen. Het grote voordeel daarvan is dat er veel grijplocaties op een beperkt stellingoppervlak ontstaan. Dit heeft voor gevolg dat de orderverzameltrajecten kort zijn. Het nadeel is dan weer dat aan de kop van de stelling veel ruimte benodigd is om de goederen uit de stelling te halen wat aanleiding geeft tot brede gangen. Hoofdstuk 2: Organisatie van magazijnen en orderpicking 23

2.3.8 AS/RS hoogtemagazijn Een Automatic Storage/Automatic Retrieval magazijn kan de meest economische oplossing zijn bij zeer hoge frequenties van in- en uitslag. De stellingsbedieningsapparatuur (SBA) bestaat voornamelijk uit kranen. Daarbij onderscheiden we bemande en onbemande vormen alsook manueel of automatisch bestuurde vormen. Meestal zal men zeer hoog moeten bouwen (d.w.z. 18 tot 30m) om een dergelijk systeem te implementeren om per kraan voldoende opslagcapaciteit te kunnen bedienen. De belangrijkste voordelen op het vlak van order picken is de bijna foutvrije picking van eenheidsladingen en de enorme tijdsbesparing zowel op de informatietijd, op de grijptijd als op de looptijd. Figuur 2.9 Man-on-board AS/RS Een miniloadsysteem is een meer compacte versie van een AS/RS systeem. Dit wordt gebruikt voor de behandeling van uniforme containers met beperkte omvang en Hoofdstuk 2: Organisatie van magazijnen en orderpicking 24

gewicht. Het kan zowel als opslagmiddel als als intern transportmiddel fungeren. In vergelijking met het volledige AS/RS systeem is het goedkoper en heeft het een hogere snelheid. 3. Het intern transportmaterieel Hier geven we een overzicht van de belangrijkste infrastructuur voor materiaalbehandeling die in een magazijn aanwezig kan zijn. 3.1 Soorten transportmiddelen 3.1.1 Vorkheftruck of contragewichttruck De vorkheftruck of contragewichttruck vormt een flexibel transport- en hefwerktuig. Deze truck wordt veel gebruikt bij de in- en uitslag van pallets in magazijnen. Hij koppelt snelheid en hefkracht aan eenvoud van gebruik Er bestaat een groot aantal varianten op basis van aandrijving (diesel, gas of elektriciteit), maar ook op basis van de verschillende opzetstukken voor het behandelen van speciale goederen. Omdat vorkheftrucks vrijdragend zijn (d.w.z. dat ze hun lading buiten het voertuig dragen), kunnen deze trucks een grote variëteit aan lasten vervoeren, gaande van kleine pallets over bakken en rollen tot zelfs grote containers. De truck wordt in balans gehouden door een contragewicht. Er bestaan drie- en vierwieluitvoeringen. De belangrijkste voordelen zijn de grotere snelheid t.o.v. het andere intern transportmaterieel, het vermogen om zwaardere lasten te heffen en de minder hoge eisen die aan de ondergrond gesteld worden. De belangrijkste nadelen zijn de nood aan voldoende brede gangen om goederen in en uit te kunnen rijden (de "recul") en de geringe zijdelingse stabiliteit in de bochten, vooral dan met hooggeheven lading. Hoofdstuk 2: Organisatie van magazijnen en orderpicking 25

Figuur 2.10 Vorkheftruck 3.1.2 Reachtruck of smalle gangen truck De reachtruck of smalle gangen truck is in feite een smallere versie van de vorkheftruck. Het plaatsen en het uitnemen gebeurt door telescopische vorken. Dit heeft voor gevolg dat de truck niet achteruit moet rijden, waardoor de truck geschikt is voor smallere gangen. Het voordeel is de grote winst aan vloeroppervlakte. De nadelen zijn de lagere snelheid, de minder grote stabiliteit, en de hogere aankoopprijs t.o.v. een vorkheftruck. Figuur 2.11 Reachtruck Hoofdstuk 2: Organisatie van magazijnen en orderpicking 26

3.1.3 Pallettruck De meest voorkomende en meest simpele vorm van een pallettruck is de handpallettruck. Deze heeft veel toepassingen in het transport over korte afstanden, ondere andere bij het laden en lossen van vrachtwagens. Daarnaast bestaan er nog vele andere soorten niet-heffende pallettrucks. Figuur 2.12 Handpallettruck 3.1.4 Stapelaar Een stapelaar is universeel inzetbaar, heeft beperkte afmetingen en wordt onder andere gebruikt voor het laden en lossen van palletladingen met een klein of middelmatig volume. Daardoor is hij vaak een goedkoper alternatief voor de vorkheftruck. De bestuurder loopt met de stapelaar mee of bevindt zich rechtstaand of zittend op de stapelaar. Het heffen kan ofwel handmatig gebeuren ofwel met behulp van een elektromotor. De stapelaar draagt de last binnen de wielbasis van het voertuig, doordat de vork die de last draagt tussen voor- en achterwielen geplaatst is, en heeft daarom geen contragewicht nodig. Dit heeft voor gevolg dat de stapelaar een klein en stabiel voertuig is, geschikt voor magazijnen met smalle gangen. Hoofdstuk 2: Organisatie van magazijnen en orderpicking 27

Figuur 2.13 Stapelaar 3.1.5 Automatic Guided Vehicle (AGV) AGV s zijn zeer geschikt voor frequent transport. Daarbij compenseren ze hun relatief gematigde snelheid door hun continue beweging. Ze kunnen gestuurd worden via computers, via draadloze communicatie (radio frequent of infrarood) of via inductiekabels in de vloer. Tegenwoordig worden ze steeds compacter en autonomer doordat ze on-board een layout van het magazijn kunnen hebben, waardoor ze zelf hun weg kunnen zoeken in het magazijn. Een andere actuele ontwikkeling is de combinatie van AGV s en industriële robotten. Figuur 2.13 Automatic Guided Vehicle Hoofdstuk 2: Organisatie van magazijnen en orderpicking 28

3.2 Overzicht Voor de magazijnsimulator zijn vooral de rijsnelheden van de verschillende transportmiddelen belangrijk, alsook de hef- en daalsnelheden. Deze beïnvloeden immers de transporttijd en ook de picktijd eens men op de picklocatie is aangekomen. Daarom geven we hier een overzicht van de snelheden van de verschillende transportmiddelen. Tabel 2.2 Snelheden van het intern transportmaterieel (Bron: De Koster et al, 1995) Transportmiddel Max rijsnelheid (m/s) Max hefsnelheid (m/s) Max daalsnelheid (m/s) (a) (b) (a) (b) (a) (b) Vorkheftruck ca. 3,0 ca. 3,4 ca. 0,4 ca. 0,4 ca. 0,4 ca. 0,4 Reachtruck ca. 2,5 ca. 2,8 ca. 0,4 ca. 0,4 ca. 0,4 ca. 0,4 Pallettruck ca. 2,1 ca. 2,6 n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. Handpallettruck ca. 1,0 ca. 1,1 n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. Stapelaar ca. 1,2 ca. 1,5 ca. 0,3 ca. 0,1 ca. 0,3 ca. 0,1 AGV ca. 2,0 ca. 2,0 n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. (a) met lading (b) zonder lading n.v.t. = niet van toepassing (Bron: De Koster et al, 1995) 4. Order picking Het orderverzamelproces werd al algemeen belicht in punt 1.3.5. In deze paragraaf gaan we dieper in op de karakteristieken van dit proces. Hoofdstuk 2: Organisatie van magazijnen en orderpicking 29

4.1 Het orderverzamelproces Het orderverzamelproces kan opgesplitst worden in een aantal deelprocessen : Het opzoeken van een picking-locatie Het verplaatsen naar de locatie Het grijpen van de goederen Het registreren van de transactie Het sorteren per order Het verpakken Deze deelprocessen kunnen ondergebracht worden in drie functies : Informatie (10 à 20 % van het tijdsaandeel) Het rendement van deze functie kan aanzienlijk verhoogd worden door logische, korte en eenduidige informatie te voorzien, zowel wat betreft aanduiding van de artikellocatie als wat betreft de vormgeving van de bijhorende documenten. Beweging (50 à 70 % van het tijdsaandeel) De orderverzamelproductiviteit kan verbeterd worden door toepassing van ABCanalyse bij de bepaling van de magazijnlocaties, de invoering van gedecentraliseerde afgiftepunten voor afgewerkte orders en een geschikte strategie bij het bepalen van de orderverzamelroute. Grijpen (20 à 30 % van het tijdsaandeel) De productiviteit van deze functie kan aanzienlijk verhoogd worden door een ergonomische vormgeving van de stellingen, organisatorische verbeteringen bij de locatie van de voorraad in het magazijn en aandacht voor de uitnamefrequenties bij de bepaling van de magazijnlocaties. Hoofdstuk 2: Organisatie van magazijnen en orderpicking 30