Print het uit en niet het aan elkaar Historia s STEDENGIDS keizerlijk Constantinopel Te voet door de geschiedenis De wandeling door het Constantinopel van de Byzantijnse keizers begint bij de Hagia Sophia en loopt ongeveer 2,5 kilometer door het moderne Istanboel. Istanboel Turkije Zuil van Constantijn 7 9 Archeologisch museum 10 Hagia Irene Basilica Cisterne 2 1 Hagia Sophia Milion 3 Obelisk van Constantijn 5 6 Slangenzuil Obelisk van Theodosius 4 8 Mozaïek-museum 1 Hagia Sophia Adres: Ayasofya Meydanı, Sultanahmet, Fatih, Istanboel Prachtige kerk was hart van het rijk Toen de Ottomaanse sultan Mehmet II in 1453 Constantinopel innam, ging hij meteen naar de Hagia Sophia, om de meest legendarische kerk van het Byzantijnse Rijk met eigen ogen te aanschouwen. Volgens de overlevering werd Mehmet zo woedend op een soldaat die bezig was het mooie gebouw te vernielen dat hij hem liet executeren. De gretigheid van de sultan is tekenend voor het enorme belang van de Hagia Sophia in die tijd. Sinds de bouw in de jaren 530 was de kathedraal het centrum van het geestelijk leven in het Byzantijnse Rijk en verwierf hij de reputatie de mooiste kerk ter wereld te zijn. Met zijn 30 meter brede koepel en kleurrijke mozaïeken en wandschilderingen kon de Hagia Sophia bij de keizerlijke huwelijken zelfs de meest verwende bezoeker imponeren. Na de val van Constantinopel werd de kerk omgevormd tot een moskee. Er werden minaretten geplaatst en over de mozaïeken werd een witte pleisterlaag aangebracht. In 1935 werd het gips weer verwijderd, en nu is de Hagia Sophia een uniek museum, waar miljoenen bezoekers de oude glorie van Constantinopel kunnen ervaren. De wandschilderingen uit de oude kathedraal zijn nog te zien, hoewel de Hagia Sophia lange tijd een moskee was. Door naar: Basilica Cisterne, 150 m
2 Basilica-cisterne Adres: Alemdar Mahallesi, Seftali Sokak No. 6, Fatih, Istanboel Gigantisch reservoir voorzag keizer van water In de gloriedagen van Constantinopel werd de stad door ruim 100 cisternen ondergrondse waterreservoirs van water voorzien. De grootste daarvan was de Basilica Cisterne. De beroemde cisterne is aangelegd door de ambitieuze Justinianus I, en volgens historische bronnen hebben er 7000 arbeiders aan gewerkt. Zelfs onder de grond moest de grootsheid van de stad zichtbaar zijn, en daarom liet de keizer Door naar: Milion, 50 m 336 fraai gedecoreerde Griekse zuilen in de cisterne plaatsen. Het reservoir was halverwege de 6e eeuw klaar en kon 80.000 kubieke meter water bevatten. Eeuwenlang deed het dienst als wateropslagplaats voor het paleis van de keizer. Ook voorzag de cisterne de stad van water in tijden van droogte of belegering. In de jaren 1980 werd de cisterne, na een grondige restauratie waarbij 50.000 ton modder werd verwijderd, opengesteld voor het publiek. Een bezoek is een unieke zintuigelijke ervaring, want de wandeling De oude cisterne is bijzonder sfeervol en vormt regelmatig het decor voor klassieke concerten. over de loopbruggen gaat vergezeld van gedempt licht, klassieke muziek en het geluid van waterdruppels. Op het monument lazen reizigers de afstand naar de grote steden in het rijk af. Bridgeman & emrah sütcü 3 Milion Adres: Sultanahmet Meydanı, Sultanahmet, Fatih, Istanboel Alle wegen van het rijk leidden naar het Milion Constantijn de Grote wilde niets liever dan dat Constantinopel de plaats van Rome als centrum van het rijk zou innemen. Volgens sommige oude bronnen noemde hij de stad oorspronkelijk Nieuw Rome. In elk geval kopieerde de keizer diverse gebouwen en herkenningspunten uit Rome naar zijn nieuwe stad. Dat gold ook voor het Milliarium Aureum in Rome een monument dat de afstanden naar de grote steden van het rijk toonde. In Constantinopel werd de mijlpaal Milion genoemd en aan de hoofdweg van de stad geplaatst. Volgens Byzantijnse bronnen was het oorspronkelijke Milion een tetrapylon een kubusvormig monument met aan weerskanten een poort. Op het Milion stond een beeld van Constantijn en zijn moeder Helena, die naar het oosten keken. Het monument overleefde de val van Constantinopel, maar werd in de jaren daarna verwoest. In 1967 en 1968 werd de ruïne van het Milion ontdekt onder de omliggende huizen. Een fragment ervan staat nu op de kruising van de Yerebatan Caddesi en de Divan Yolu Caddesi. Door naar: Obelisk van Thedosius, 400 m Obelisk van Theodosius 4 Adres: Sultanahmet Meydanı, Fatih, Istanboel 5 Obelisk is eerbetoon aan zowel keizer als farao De obelisk van 18,5 meter komt uit de stad Karnak in het oude Egypte, waar hij bij de grote tempel stond. Maar in 390 bracht keizer Theodosius I de obelisk over naar Constantinopel. De hiëroglyfen op de vier zijden van de obelisk eren farao Thoetmosis III (1479-1425 v.chr.). Maar zeker zo interessant zijn de reliëfs op de voet van de obelisk, die belangrijke scènes uit de regeringsperiode van Theodosius laten zien. Door naar: Obelisk van Constantijn, 75 m De sokkel van de obelisk eert Theodosius I. De 30 m hoge obelisk was ooit bekleed met brons. emrah sütcü Obelisk van Constantijn Adres: Sultanahmet Meydanı, Fatih, Istanboel Rovers stripten obelisk De Byzantijnse bronnen melden niet wanneer de vrij eenvoudige obelisk werd gebouwd. Wel is bekend dat hij is vernoemd naar keizer Constantijn VII, die hem aan het begin van de 10e eeuw liet restaureren. Destijds zou het monument bekleed zijn geweest met grote bronzen platen, die de vele zeges van keizer Basileios I in de 9e eeuw afbeeldden. Maar de waardevolle platen werden gestolen en omgesmolten toen Constantinopel in 1204 werd geplunderd door kruisridders. Door naar: Slangenzuil, 40 m
6 Slangenzuil Adres: Sultanahmet Meydanı, Fatih, Istanboel Heilige zuil pronkte op keizerlijke renbaan Constantinopel moest ook een paardenrenbaan krijgen waar de inwoners konden samenkomen, net zoals Rome het Circus Maximus had, vond Constantijn de Grote. De stad had al een kleinere renbaan, en die werd onder leiding van Constantijn gemoderniseerd en sterk uitgebreid. De uiteindelijke renbaan het Hippodroom was zo n 45 meter lang, 130 meter breed en had ruimte voor circa 100.000 toeschouwers. Door naar: Zuil van Constantijn, 500 m Midden op de renbaan lag de spina een zone waar monumenten uit het hele rijk stonden, waaronder de obelisken van Theodosius en Constantijn. Een van de meest opvallende monumenten was de Slangenzuil, een gedenkteken voor de Griekse overwinningen in de Perzische Oorlogen. De zuil bestond uit drie in elkaar gedraaide slangen en stond oorspronkelijk bij de tempel van Apollo in Delphi. Op de top stond een grote gouden schaal, waarin de priesters offers brachten. Aan het einde van de 17e eeuw was de Slangenzuil nog steeds vrijwel intact, maar nu staat alleen het onderste deel er nog. Een van de oorspronkelijke slangenkoppen is te zien in het archeologisch museum verderop. De zuil met de drie slangen diende als offerzuil. Obelisk van Constantijn Slangenzuil Obelisk van Theodosius De mensen achter de website byzantium1200.com hebben een impressie gemaakt van een wagenrace op het Hippodroom. Scan de QR-code hiernaast met je smartphone en bekijk de video. bridgeman & emrah sütcü De keizerlijke zuil is niet meer zo luisterrijk als weleer, maar nog steeds een imposant monument. scanpix & Emrah Sütcü 7 Zuil van Constantijn Adres: Yeniçeriler Caddesi, Beyazıt, Istanboel Zuil markeerde geboorte van Constantinopel Na jaren bouwen kon Constantijn de Grote in mei 330 Constantinopel dan eindelijk uitroepen tot de nieuwe hoofdstad van het Romeinse Rijk. In de jaren daarvoor had Constantijn zich als eerste Romeinse keizer tot het christendom bekeerd en was hij er na een langdurige strijd in geslaagd het sterk verdeelde rijk te verenigen. En nu zou Constantinopel een nieuw begin markeren voor zijn rijk. Door naar: Mozaïek-museum, 750 m Om dit te vieren liet Constantijn een 50 meter hoge zuil bouwen ter ere van zichzelf. Vanaf de top bewonderde een gouden standbeeld van de keizer de nieuwe, luisterrijke hoofdstad. De zuil heeft in de loop der tijd veel doorgemaakt. In 1150 werden de bovenste delen van het monument door een storm verwoest. Daarna volgden plunderingen, aardbevingen en branden, tot sultan Abdülhamit I in de 18e eeuw een restauratie uit liet voeren. De zuil is een toonbeeld van de Romeinse kunst uit de keizertijd.
8 Mozaïek-museum Adres: Hacımimi Mahallesi, Lüleciler Arastası Sokagı, Istanboel Mozaïeken brengen paleis tot leven In de jaren 1930 en 1950 vonden Duitse archeologen bij opgravingen nabij de Hagia Sophia allerlei mozaïeken. Uit analyse bleek dat de indrukwekkende kunstwerken uit de 6e eeuw stamden en op de vloer hadden gelegen van een plein bij het paleis waar de Byzantijnse keizers ruim 1000 jaar woonden. Het huidige museum is opgebouwd rond de gevonden mozaïeken en staat waar het paleis ooit stond. De mozaïeken beslaan 1872 vierkante meter en laten vooral natuur- en jachttaferelen zien. Door naar: Archeologisch museum, 800 m Op veel van de oude mozaïeken staan taferelen uit de natuur afgebeeld, onder andere met exotische dieren. getty images In het museum zijn onder andere veel beelden en grafstenen te zien. emrah sütcü 9 Archeologisch museum van Istanboel Adres: Cankurtaran Mahallesi, Alemdar Caddesi, Fatih, Istanboel Alle schatten op één plek Het keizerlijke Constantinopel liet een scala aan archeologische sporen achter in de vorm van beelden, sieraden en reliëfs. Veel van deze schatten zijn te zien in het archeologisch museum. Het museum werd geopend in 1891, toen de toenmalige sultan bepaalde dat de schatten van het Ottomaanse Rijk moesten worden beschermd. In het hele rijk werden gouverneurs gedwongen om alle archeologische vondsten uit hun gebied naar Istanboel te sturen. Zo kreeg het museum een unieke collectie. Het archeologisch museum bezit nu een miljoen voorwerpen uit verschillende perioden, waaronder ook talloze vondsten uit de keizertijd. Er is bijvoorbeeld een gigantisch aantal beelden te bezichtigen van verschillende Byzantijnse keizers. Ook de collectie religieuze kunst uit het Byzantijnse Rijk is overweldigend. Daarnaast bevat het museum vele archeologische voorwerpen van meer alledaagse aard en restanten van de stadsmuren van Constantinopel. Ook delen van het Hippodroom, de grote renbaan, worden er tentoongesteld. Door naar: Hagia Irene, 100 m 10 Hagia Irene Adres: Cankurtaran Mahallesi, Fatih, Istanboel Akoestiek is nog altijd klasse apart Recht tegenover het archeologisch museum ligt de Hagia Irene, de eerste christelijke kerk van Constantinopel. Constantijn de Grote initieerde de bouw van de kerk in de eerste helft van de 4e eeuw, en tot de komst van de Hagia Sophia was de Hagia Irene de hoofdkerk van Constantinopel. Zoals vele andere gebouwen in de stad heeft ook de Hagia Irene veel te lijden gehad van aardbevingen. In de 8e eeuw was het bijna gedaan met de kerk, tot Constantijn V een restauratie liet uitvoeren en de kerk voorzag van mozaïeken en wandschilderingen. Bij wijze van uitzondering is de Hagia Irena niet omgevormd tot een moskee. Anders dan veel andere Byzantijnse kerken werd de Hagia Irene na de Ottomaanse verovering niet veranderd in een moskee. Daardoor bezit de kerk nog een groot aantal oorspronkelijke kenmerken, waaronder het atrium. Nu wordt de kerk vaak gebruikt als concertzaal voor klassieke muziek vanwege de prachtige akoestiek. Voor een bezoek aan de Hagia Irene is speciale toestemming vereist, te verkrijgen in de Hagia Sophia.
UITSTAPJE! Als je de Ottomaanse verovering van Constantinopel van dichtbij ervaren wilt, ben je in het museum Panorama 1453 aan het juiste adres. Hier sta je midden in een 360 graden-panorama dat een oorlogsscène met 10.000 soldatenfiguren verbeeldt. Het geluid van militaire muziek, kanonschoten en paardenhoeven draagt bij aan het dramatische effect. Het museum ligt in het Topkapi Culture Park. Vanuit Sultanahmet, waar de overige bezienswaardigheden in deze gids liggen, neem je tram T1 naar station Topkapi. Als toeschouwer sta je onder een grote koepel en bevind je je midden in de slag om Constantinopel. all over press/getty