dubbelkruis Utrecht verhaalt: Het in het embleem van Priorij Emmaus bladzijden uit het boek Doornburgh verhaalt Doornburgh/ Dames en heren (bewoners)/

Transcriptie

1 Utrecht verhaalt: Het dubbelkruis in het embleem van Priorij Emmaus bladzijden uit het boek Doornburgh verhaalt Priorij Emmaus/ dubbelkruis/ versie 11 juli 2015/ 1 Priorij Emmaus/ dubbelkruis/ versie 11 juli 2015/ 2

2 Het dubbelkruis in het embleem van Priorij Emmaus Albert Retel 2015 Utrecht verhaalt is een concept van ar-gitect Bij gebruik van de inhoud van dit document de bron vermelden. Priorij Emmaus/ dubbelkruis/ versie 11 juli 2015/ 3 Priorij Emmaus/ dubbelkruis/ versie 11 juli 2015/ 4

3 Het christelijke of Latijnse kruis, ook wel Passiekruis, is een kruisvorm waarvan de verticale arm langer is dan de horizontale. Dit in tegenstelling tot het Grieks kruis, dat gelijke armen heeft. Het Latijnse kruis herinnert aan het offer van Jezus, de verrijzenis en de hoop op eeuwig leven. Het kruis werd pas onder keizer Constantijn de Grote ( na Chr.) als algemeen symbool van het christendom ingevoerd. Rond die tijd werd het kruis ook afgeschaft als executiewerktuig. Volgens de overlevering maakte de Heilige Helena, de moeder van Constantijn, in 324 een pelgrimstocht naar Jeruzalem. Ze liet er opgravingen doen, waarbij het Heilig Kruis ontdekt zou zijn. Delen van het kruis werden door Helena geschonken aan kerken in Constantinopel en Rome; een deel bleef in Jeruzalem. Het verhaal wordt bevestigd door geschriften uit de 4e eeuw van onder anderen Eusebius van Caesarea, Cyrillus van Jeruzalem, Ambrosius van Milaan, Socrates Scholasticus en Theodoretus van Cyrrhus. Er worden veel varianten van het kruissymbool op wapens en emblemen gebruikt. Op de volgende pagina s leest u waarom het dubbelkruis het embleem van de zusters van priorij Emmaus siert. Foto: zr.monica, Priorij Emmaus ter inleiding Deze bladzijden zijn onderdeel van het hoofdstuk Dames en heren (bewoners). Dat hoofdstuk komt uit het boek 'Doornburgh verhaalt'. Dit boek kent vele verhalen en vele lagen, van en over Doornburgh zelf, maar ook van en over andere bijzondere plekken in Utrecht. In de virtuele boekenkast 'Utrecht verhaalt' komen de lagen en verhalen bij elkaar. In elk boek uit deze kast kun je in real time en real life ontdekken dat de Provincie een groot, levend en bruisend ontdekkingsmuseum is. Bruis en surf mee en kom op onverwachte lagen en plaatsen! Het document dat voor u ligt is geen boek, het zijn slechts bladzijden uit een boek. Bladzijden over het dubbelkruis, het embleem van de kanunnikessen van het Heilig Graf. Priorij Emmaus/ dubbelkruis/ versie 11 juli 2015/ 5 Priorij Emmaus/ dubbelkruis/ versie 11 juli 2015/ 6

4 De cursief gedrukte delen komen uit een tekst van de zusters van Priorij Emmaus. Het rode dubbelkruis is het patriarchale kruis van Jeruzalem. In de heraldiek is een patriarchaal kruis een verhoogd kruis of trappenkruis met lange voet en dubbele dwarsbalk, de bovenste balk is korter is dan de onderste. De korte balk staat voor het plakkaat met het opschrift "INRI" op het kruis van Jezus. Het embleem van het dubbelkruis wordt door aartsbisschoppen en patriarchen gebruikt in hun heraldische wapens. Patriarchen zijn aartsbisschoppen met bijzondere privileges, zoals die van Venetië, Lissabon en Jeruzalem. In de wapens van aartsbisschoppen wordt het dubbelkruis onder de groene hoed afgebeeld, bij patriarchen steekt het kruis boven de groene hoed uit. Foto: zr.monica, Priorij Emmaus dubbelkruis Priorij Emmaus/ dubbelkruis/ versie 11 juli 2015/ 7 Priorij Emmaus/ dubbelkruis/ versie 11 juli 2015/ 8

5 Het rode dubbelkruis is ook het embleem van de kanunniken en kanunnikessen van het Heilig Graf. Als bedienaars van de Heilig- Grafkerk met de patriarch aan het hoofd van hun kapittel was het logisch dat het kruis van de patriarch het kenteken werd van de kanunniken van het Heilig Graf (11-12e eeuw). Daarom is het Heilig-Grafkruis niets anders dan het patriarchaal kruis. De kanunniken en kanunnikessen droegen het op superplie en mantel. We treffen het aan in zegels en wapenschilden, op oorkonden en geloftebrieven, in liturgische handschriften en financiële registers, op overlijdensberichten en gedachtenprentjes, op gelegenheids- en feestbrieven, op voorwerpen van kerkelijke en huishoudelijke aard, op grafstenen en in muurankers, op kerktorens en in kloostermuren, op vlaggen en wimpels Het dubbelkruis is de referentie naar de bakermat, de Heilig-Grafkerk in Jeruzalem, de moederkerk van onze Orde en van heel de christenheid, uitgedrukt in het teken van de patriarch van Jeruzalem. Foto: archief Priorij Emmaus Het patriarchale kruis wordt soms ook het Lotharingse kruis genoemd. Sommigen menen dat het Lotharingse kruis twee even lange, evenwijdige dwarsbalken heeft, dus verschilt van het patriarchaal kruis. Het Jeruzalemkruis is een Latijns krukkenkruis tussen welks armen vier kleinere Griekse kruisjes geplaatst zijn. Het was het wapenteken van het koninkrijk Jeruzalem (11e eeuw) en het is nu nog het embleem van de Ridders van het Heilig Graf. Priorij Emmaus/ dubbelkruis/ versie 11 juli 2015/ 9 Priorij Emmaus/ dubbelkruis/ versie 11 juli 2015/ 10

6 kom dat zien! Het dubbelkruis Maarssen Priorij Emmaus, Landgoed Doornburgh, Diependaalsedijk 17 Priorij Emmaus/ dubbelkruis/ versie 11 juli 2015/ 11 Priorij Emmaus/ dubbelkruis/ versie 11 juli 2015/ 12

7 uit de boeken doen Archief Priorij Emmaus, Maarssen. Priorij Emmaus/ dubbelkruis/ versie 11 juli 2015/ 13 Priorij Emmaus/ dubbelkruis/ versie 11 juli 2015/ 14