RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK BIJ Dr. Aletta Jacobs College Afdelingen havo en vwo Plaats: Hoogezand BRIN-nummer: 25GM Onderzoeksnummer: Onderzoek uitgevoerd op: 06-01-2010 Conceptrapport verzonden op: 22 januari 2010 Rapport vastgesteld te Zwolle op: 15 februari 2010 Reproductie van het rapport zonder toestemming van de inspectie of de school/instelling vindt niet plaats anders dan in zijn volledige vorm.
Pagina 2 van 10
1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 6 januari 2010 een onderzoek uitgevoerd op Dr. Aletta Jacobs College, afdelingen havo en vwo, om na te gaan of er sprake is van tekortkomingen in de kwaliteit van het onderwijs en de naleving van wet- en regelgeving. Aanleiding De aanleiding voor dit onderzoek is het volgende. De inspectie heeft voor Dr. Aletta Jacobs College een risicoanalyse uitgevoerd. Uit deze analyse kwam naar voren dat de opbrengsten onvoldoende zijn op de afdelingen havo en vwo. Op 8 oktober 2009 heeft de inspectie de uitkomsten van deze risicoanalyse met het bevoegd gezag besproken. Naar aanleiding van dit gesprek is besloten een onderzoek uit te voeren om eventuele tekortkomingen vast te stellen. Pagina 3 van 10
Onderzoeksopzet Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Analyse van documenten die betrekking hebben op zelfevaluatie-activiteiten van de school en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd. Schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen van de afdelingen havo en vwo. Bovendien heeft de inspectie over de kwaliteit van de indicatoren gesprekken gevoerd met de directie en de zorgcoördinator. Op uw school is verder een gesprek gevoerd met leerlingen en leraren. Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de bevindingen van het onderzoek besproken met de directie en een vertegenwoordiging van het bevoegd gezag. Tijdens het onderzoek zijn meerdere indicatoren beoordeeld van de volgende aspecten: opbrengsten, onderwijsleerproces, zorg en begeleiding en kwaliteitszorg. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek gebaseerd op het Toezichtkader vo 2009. De documenten zijn te vinden op www.onderwijsinspectie.nl. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 zijn de bevindingen uit het onderzoek op het gebied van de onderwijskwaliteit en de wettelijke voorschriften weergegeven. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin tekortkomingen worden toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. Pagina 4 van 10
2. BEVINDINGEN Dr. Aletta Jacobs College, afdelingen havo en vwo 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader voortgezet onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. De inspectie heeft daarnaast onderzocht of wordt voldaan aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) Bij wet- en regelgeving is in de waardering tot uitdrukking gebracht of de school wel (ja) of niet (nee) voldoet aan de genoemde wettelijke vereisten. Resultaten havo 1.1 * De leerlingen behalen in de onderbouw het opleidingsniveau dat mag worden verwacht. 1.2 * De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding havo. 1.3 * De leerlingen van de opleiding havo behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht. 1.4 * Bij de opleiding havo zijn de verschillen tussen het cijfer voor Resultaten vwo het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. 1.1 * De leerlingen behalen in de onderbouw het opleidingsniveau dat mag worden verwacht. 1.2 * De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding vwo. 1.3 * De leerlingen van de opleiding vwo behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht. 1.4 * Bij de opleiding vwo zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. 5 5 Pagina 5 van 10
Leerstofaanbod 2.1 * De aangeboden leerinhouden in de onderbouw voldoen aan de wettelijke vereisten. 2.2 * De aangeboden leerinhouden in de bovenbouw zijn dekkend voor de examenprogramma s. 2.3 * De school met een substantieel percentage taalzwakke leerlingen heeft bij alle vakken een aanbod aan leerinhouden dat past bij de talige onderwijsbehoeften van deze leerlingen. Tijd 3.1 De uitval van geplande onderwijsactiviteiten blijft beperkt. 3.2 Het ongeoorloofd verzuim van leerlingen is beperkt. 3.3 De leerlingen maken efficiënt gebruik van de onderwijstijd. Schoolklimaat 4.4 * De school heeft inzicht in de veiligheidsbeleving van leerlingen en personeel en in de incidenten die zich op het gebied van sociale veiligheid op de school voordoen. 4.7 * Het personeel van de school zorgt ervoor dat de leerlingen op een respectvolle manier met elkaar en anderen omgaan. 4.8 * De mentoren stimuleren het welbevinden en de motivatie van de leerlingen. Didactisch handelen 5.1 * De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 5.2 * De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 5.3 * De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Afstemming 6.1 De aangeboden leerinhouden maken afstemming mogelijk op de onderwijsbehoeften van de individuele leerlingen. 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.4 De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Pagina 6 van 10
Zorg 7.1 * De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen. Begeleiding 8.1 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school tijdig de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. 8.2 * De school voert de zorg planmatig uit. 8.3 De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg. 8.4 De school zoekt de structurele samenwerking met ketenpartners waar noodzakelijke interventies op leerlingniveau haar eigen kerntaak overschrijden. Kwaliteitszorg 9.1 De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 9.6 De school waarborgt de kwaliteit van het schoolexamen en van andere toetsinstrumenten. 9.7 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. 9.8 De school draagt zorg voor de kwaliteit van het onderwijs gericht op bevordering van actief burgerschap en sociale integratie, met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit van de samenleving. Pagina 7 van 10
Wet- en regelgeving N1 N2 N3 N4 N5 Door of namens het bestuur is de vastgestelde schoolgids naar de inspectie gestuurd en deze schoolgids bevat de verplichte onderdelen (WVO art. 24a en 24c). Door of namens het bestuur is het vastgestelde schoolplan naar de inspectie gestuurd en dit schoolplan bevat de verplichte onderdelen (WVO art. 24 en 24c). Door of namens het bestuur is het vastgestelde zorgplan van het samenwerkingsverband naar de inspectie gestuurd en dit zorgplan bevat de verplichte onderdelen (WVO art. 10h). Door of namens het bestuur zijn het Examenreglement en het PTA naar de inspectie gestuurd en beide voldoen inhoudelijk aan de wettelijke vereisten (Eindexamenbesluit art. 31). De geplande onderwijstijd voldoet aan de wettelijke vereisten (WVO art. 10, lid 2; 10b, lid 2; 10d, lid 2; 10f, lid 3a; 11c, lid 1b; 12, lid 5). 2.2 Beschouwing Algemeen beeld De kwaliteit van het onderwijs van de afdelingen havo en vwo van het Dr. Aletta Jacobs College in Hoogezand is als zwak beoordeeld, de reden hiervoor zijn de onvoldoende opbrengsten op deze twee afdelingen. De beide afdelingen hebben gemiddeld een te laag cijfer op het centraal examen (ce) over drie jaren gerekend, daarnaast is het verschil tussen het ce en het schoolexamen (se) te groot. Tijdens het onderzoek door de inspectie bleken alle normindicatoren van het onderwijsproces van voldoende niveau te zijn. De kwaliteit van het onderwijsleerproces en de zorg en begeleiding is op de meeste onderdelen voldoende, alleen de afstemming op verschillen tussen leerlingen laat te wensen over. Ten aanzien van de kwaliteitszorg is een tweetal indicatoren onvoldoende. De school werkt aantoonbaar aan de verbetering van de opbrengsten. De mate waarin dit planmatig gebeurt, kan worden versterkt. Ook is het van belang een meer gedegen analyse uit te voeren van de oorzaken van de onvoldoende opbrengsten, zodat gerichter gewerkt kan worden aan een stapsgewijze verbetering. Toelichting Opbrengsten Uit de opbrengstenkaarten van de jaren 2007, 2008 en 2009 van de afdelingen havo en vwo van het Dr. Aletta Jabocs college komt een zorgelijk beeld naar voren van de gemiddelde resultaten op het centraal examen. De meest recente opbrengstenkaart (2009) heeft relatief de laagste examenresultaten. De onvoldoende cijfers laten geen duidelijke trend zien ten aanzien van de verschillende vakgebieden. Bij veel vakken zijn daarnaast de afgelopen drie jaren grote verschillen tussen de cijfers op het ce en het se; gemiddeld is dit verschil te groot. De betreffende secties zijn zich nu bewust van deze gegevens en hebben een plan van aanpak opgesteld ter verbetering. Het intern rendement van de onder- en bovenbouw is wel voldoende. Pagina 8 van 10
Als oorzaak voor de gemiddeld tegenvallende examencijfers noemt de school een aantal factoren: de regio waar de school zich bevindt staat algemeen bekend als een gebied waarin leerlingen taalzwakker zijn. Bij instroom neemt de school taaltoetsen af, waaruit blijkt dat 40 procent van de leerlingen onvoldoende scoort op de taalvaardigheden. Ook zou het verwijsgedrag van de toeleverende basisscholen en het toelatingsbeleid van de school zelf een rol spelen: er zou een cultuur heersen van kansen bieden, waardoor leerlingen niet altijd over voldoende capaciteiten beschikken om de havo of vwo afdeling daadwerkelijk met goed resultaat te doorlopen. Ten slotte blijkt uit gesprekken met leraren dat er mogelijk te lage eisen aan leerlingen gesteld zijn. Door de sterke nadruk op het werken in teams en deelscholen in het nieuwe gebouw, zijn de secties minder actief geweest in de afgelopen jaren. Dit heeft ongetwijfeld ook als effect gehad dat voor een aantal secties het overleg over toetsing en examens minder kwaliteit kende. Dit schooljaar is de secties nieuw leven ingeblazen, er wordt nu weer intensief overleg gevoerd binnen de secties, onder andere om de kwaliteit van de toetsing en examens te waarborgen. Onderwijsleerproces De afgelopen jaren heeft de verhuizing naar het nieuwe gebouw veel energie gevraagd. Dit schooljaar is de rust teruggekeerd en zijn de docenten en leerlingen gewend geraakt aan het nieuwe gebouw. Ook worden de mogelijkheden beter benut, bijvoorbeeld van de open werkruimtes waarin veel lessen plaatsvinden. Uit het onderzoek door de inspectie blijkt dat de lessen een consequent beeld laten zien van voldoende kwaliteit. De uitleg van leraren is duidelijk en de leerlingen zijn taakgericht bezig. Ook is veelal sprake van een actieve betrokkenheid van leerlingen. Door de afwisseling in instructielessen en lessen in de open werkruimtes, komt een variatie in werkvormen tot stand. Als verbeterpunt noemt de inspectie de afstemming op verschillen tussen leerlingen. Er is nauwelijks beredeneerde differentiatie waargenomen in de instructie of de verwerking, ook niet in de dakpanklassen. Kwaliteitszorg De leerlingenpopulatie van de school vraagt om extra beleid ten aanzien van taalachterstanden. De school heeft hierin geïnvesteerd. Er is een taalbeleidsplan en er zijn diverse activiteiten zoals hulpklassen en een beredeneerde taaldidactiek in de breedte van zowel de taal- als de zaakvakken. Het taalbeleid is een van de onderdelen van de verbeterplannen van de school. De verbeterplannen hebben als overkoepelend doel de opbrengsten te verbeteren. Er zijn plannen per deelschool en ook een aantal documenten gericht op deelactiviteiten, zoals het Universum en de kunst en cultuur. Er lopen pilots voor het aanbieden van keuzevakken in de onderbouw en een leerlingsurveillance in de onderbouw. De inspectie oordeelt dat de school aantoonbaar werkt aan verbetering van haar onderwijs, maar dat de planmatigheid te wensen overlaat, ondanks de hoeveelheid plannen. De samenhang in de verbeterplannen is niet helder, ook vraagt de hoeveelheid activiteiten om een duidelijker prioritering en fasering. Het werken met concrete, meetbare doelen is van belang om verbeteringen daadwerkelijk te kunnen evalueren en te borgen. Pagina 9 van 10
3. TOEZICHTARRANGEMENT De kwaliteit van het onderwijs vertoont tekortkomingen en is als zwak beoordeeld. Om deze reden kent de Inspectie van het Onderwijs aan de afdelingen havo en vwo van het Dr. Aletta Jacobs College een aangepast arrangement toe. De afdelingen vallen onder geïntensiveerd toezicht. Met het bevoegd gezag is afgesproken dat de onderwijskwaliteit uiterlijk in januari 2012 weer van voldoende niveau is. De inspectie maakt nadere afspraken met het bevoegd gezag over te bereiken tussenresultaten en eventueel tussentijdse onderzoeken naar bereikte verbeteringen. Deze afspraken legt de inspectie vast in een toezichtplan. Het bevoegd gezag dient binnen zes werkweken gerekend vanaf de vaststelling van het rapport een plan van aanpak aan de inspectie te sturen. De inspectie beziet of het plan van aanpak voldoet aan de volgende kenmerken: de voorgenomen activiteiten sluiten aan bij de geconstateerde kwaliteitsproblemen; de activiteiten zijn voldoende concreet beschreven en gepland zodat de inspectie er in het vervolg van het toezicht op kan aansluiten; het is aannemelijk dat het plan van aanpak leidt tot een verbetering van de geconstateerde kwaliteitsproblemen. Pagina 10 van 10