Het Goud van Oud zit in de aders van onze herinneringen Grize Lok een podium voor levenswijsheid levenservaring en levensverhalen voor ouderen in verzorgingstehuizen
Wie vraagt aan ouderen wat zij kunnen? Wie ze zijn? Wat ze hebben meegenomen van het leven? Grize Lok
Het idee Ouderdom komt niet alleen met gebreken, maar ook met verborgen talenten en verhalen. Grize Lok is een bijzondere vorm van werken met senioren, waarbij met name die kwaliteiten worden aangesproken. Die willen we graag voor iedereen zichtbaar maken in een onderhoudende en aansprekende voorstelling. Een theatervoorstelling met stukjes toneel, muziek, zang of dans en zelfs film. Een voorstelling van en door ouderen, samen met verzorgenden en met de hulp van professionele begeleiders. En gespeeld voor medebewoners, familie, personeel en mensen uit de buurt. Keunstwurk ontwikkelde samen met Theatergroep Broos een methode, waarbij de levensverhalen en de interesses van de deelnemers het uitgangspunt vormen. In uiteenlopende, aanstekelijke werkvormen worden mensen die daar belangstelling voor hebben uitgenodigd om iets van zichzelf en van hun leven te laten zien. Verhalen worden verteld, liedjes gezongen of gespeeld, anekdotes worden omgezet tot leuke theaterscènes. Iedereen kan wel wat en de meesten blijken heel wat meer te kunnen dat ze zelf dachten. Niet zelden groeien mensen boven zichzelf uit. Maar ook de relatie tussen ouderen enerzijds en verplegers en vrijwilligers anderzijds wordt weer even gelijkwaardiger. Je wordt weer meer dan een cliënt of een persoon in functie. 4
Door de resultaten uiteindelijk samen te brengen in een afwisselende voorstelling laten de makers bovendien iets aan de buitenwereld zien: dit zijn wij, dit is ons verleden, dit is ons leven. In een haastige samenleving waarin iedereen gericht is op zijn eigen ontwikkeling en carrière is het goed om een brug te slaan naar een generatie die meer te zeggen en te bieden heeft dan je denkt. Die meer vertegenwoordigt dan een 'zorgtaak' en die op haar eigen manier nog vol in het leven wil staan. Daar hebben we allemaal wat aan. 5
Hoe werkt het in de praktijk? In de meeste verzorgingstehuizen wordt het nodige gedaan voor bewoners, zoals muziekoptredens of voordrachten. Ook doen ouderen zelf mee aan activiteiten. Het unieke aan de opzet van 'Grize Lok' is op de eerste plaats dat ouderen op een meer persoonlijke manier worden aangesproken om hun al dan niet verborgen creatieve talenten in te zetten. Bovendien doen ze dat samen met anderen uit hun leefomgeving, zoals vrijwilligers en personeel. Door de resultaten van die gezamenlijke creatieve activiteiten ook nog eens op te voeren voor een publiek van medebewoners, familie en buurtbewoners, laten ouderen zien wat ze waard zijn en dat ze iets zinnigs en interessants te melden hebben. Iedere 'Grize Lok' productie is een traject op maat, waarbij rekening wordt gehouden met specifieke omstandigheden, wensen en mogelijkheden. Meestal vormen gesprekken met bewoners over hun leven en hun verleden het uitgangspunt. Die gesprekken kunnen vorm krijgen in een op film opgenomen documentaire. Deze film vormt over het algemeen de kern van de voorstelling en zorgt er ook voor dat een stukje 'cultureel erfgoed' wordt vastgelegd voor het nageslacht. 6
Daarnaast zijn er workshops en repetities waarin bijvoorbeeld iets muzikaals wordt ingestudeerd of waarin een toneelscène wordt gemaakt, afhankelijk van wat bewoners zelf in huis hebben en willen. Uiteindelijk wordt alles samengevoegd tot een gevarieerd programma dat enkele keren in het tehuis wordt opgevoerd. De interviews, gesprekken, workshops en repetities worden begeleid door ervaren muziek-, dansen theaterdocenten die geleerd hebben om te gaan met deze specifieke doelgroep. Het geheel wordt geleid door een vakkundig medewerker van Keunstwurk die vanaf het begin betrokken is bij de ontwikkeling van het concept van Grize Lok. De activiteitenbegeleider van het tehuis en/of de locatiemanager wordt actief bij de voorbereiding en de uitvoering van de productie betrokken. Na de voorstellingen volgt een uitgebreide verslaglegging en evaluatie die erop gericht is dat soortgelijke activiteiten in de toekomst ook zelfstandig kunnen worden uitgevoerd. De Grize Lok productie is daarmee niet een eenmalig evenement, maar het startpunt van een nieuwe manier van werken voor en met ouderen. 7
Wat is het resultaat? Met een Grize Lok productie worden meerdere doelen nagestreefd: Het geven van creatieve impulsen aan ouderen en een podium geven aan hun talenten Het versterken van de contacten tussen ouderen, personeel en vrijwilligers in een verzorgingshuis Een nieuwe impuls geven aan bestaande activiteiten voor en met bewoners Een brug slaan tussen de buitenwereld en de leefwereld van ouderen Het verbreden van het cultuuraanbod in Friesland en het achterlaten van 'cultureel erfgoed' door middel van film, verhalen en andere creatieve uitingen 8
Wie doen het? Het concept voor Grize Lok is in enkele verzorgingstehuizen in Fryslân ontwikkeld door Keunstwurk (de provinciale kunst ondersteunende instelling) en Theatergroep Broos, in samenspraak met de betrokken tehuizen. Bij de productie wordt gebruik gemaakt van ervaren kunstvakdocenten, die speciaal zijn bijgeschoold in de omgang met ouderen. Activiteitenbegeleiders en/of andere personeelsleden of vrijwilligers vormen een onmisbaar onderdeel van het team, dat de productie van een Grize Lok voorstelling tot een uniek succes maken. Ook is het mogelijk om creatieve geesten uit de omgeving in te zetten, zoals een muziekvereniging, koor of kunstenaar, die affiniteit heeft met het project en met de doelgroep. 9
Wat kost het? De kosten van een Grize Lok productie worden grotendeels bepaald door de inzet van professionele begeleiders en docenten. Als richtprijs voor het totale project kan worden uitgegaan van 15.000 inclusief btw. Daarvan is 10.000 bestemd voor de productiekosten, zoals de kosten voor regie, het maken van een film, decorkosten, kostumering en overige productiekosten. De kosten van projectvoorbereiding, artistieke leiding en productieondersteuning door Keunstwurk bedragen 5.000. De productiecoördinatie wordt uitgevoerd door (een) professionele medewerker(s) van Keunstwurk. In samenspraak met de instelling wordt vooraf een projectbegroting opgesteld. Voor de dekking van de kosten zijn er, naast een eigen bijdrage, mogelijkheden voor aanvullende bijdragen via fondsen of de overheid. Keunstwurk heeft ervaring met het opstellen van subsidieaanvragen en kan behulpzaam zijn bij een aanvraag op basis van een op maat gemaakt projectplan met bijbehorende begroting. Hierbij wordt als uitgangspunt genomen dat de productiekosten via externe bijdragen worden bekostigd en de coördinatiekosten door de instelling. 10
Wat krijgt u hiervoor? 20 repetities aan huis met bewoners, personeel en vrijwilligers o.l.v. twee opgeleide professionals die in de muziek, dans of theater werkzaam zijn filmpje van interviews met 4 bewoners dvd van de voorstelling 5 onuitwisbare voorstellingen voor ongeveer 100 bezoekers van binnen en buiten het verzorgingshuis Meer weten? Op de website van Keunstwurk (www.keunstwurk.nl) vindt u meer informatie over Grize Lok en over producties die al gerealiseerd zijn. Instellingen die geïnteresseerd zijn in een Grize Lok productie in hun tehuis kunnen vrijblijvend de adviseur van Keunstwurk uitnodigen voor een gesprek. Neem hiervoor contact op met dhr. L. Eisema: tel. 058-2343442 of l.eisema@keunstwurk.nl. 11
Colofon Tekst: Hans Brans Vormgeving: Aafje Stolte Uitgave: Keunstwurk Drukwerk: Copy Service Leeuwarden 2013