Op weg naar de implementatie van mobiele applicaties voor medicatie controle in de thuiszorg Een onderzoek in de regio Drechtsteden naar Kwaliteitsverbetering Thuismedicatie Kwetsbare Patiënten in het kader van VGZ Versterking Eerstelijn. Uitgevoerd door Stichting Drechtzorg in samenwerking met apothekers en thuiszorgorganisaties Lelie zorggroep en Aafje.
INHOUD 1. Samenvatting ----------------------------------------------------------------------------------------------------------- 3 2. Doelstellingen ----------------------------------------------------------------------------------------------------------- 3 3. Medicatie en thuiszorg --------------------------------------------------------------------------------------------- 4 4. Uitvoering------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ 4 5. De 5 stappen naar mobiele applicaties voor thuiszorg en medicatielijsten ---------- 5 5.1. Inventarisatie van mogelijkheden bij projectpartners -------------------------------------- 5 5.2. Selecties ten behoeve van een proefimplementatie -------------------------------------- 6 5.3. Onderzoek --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 7 5.4. Ontwikkeling ------------------------------------------------------------------------------------------------------ 9 5.5. Implementatieplan ------------------------------------------------------------------------------------------ 11 6. Conclusies -------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 12 Bijlagen (separaat) ------------------------------------------------------------------------------------------------- 13 Met dank aan: Lydia Kraaijeveld, manager Lelie zorggroep Diana Duut, manager Aafje Alle betrokken medewerkers in de teams van Aafje en Lelie zorggroep Rini Bom, apotheker Woody van der Kaaden, apotheker Janet Vos, manager Drechtzorg Eindredactie Leo Jetten, huisarts n.p. Dordrecht, 5 april 2017 Versie 1.0-31-03-2017 2
Versie 1.0 Project Rapportage Versterking Eerstelijn Kwaliteitsverbetering Thuismedicatie Kwetsbare Patiënten 1. Samenvatting Binnen de kaders van het Programma WeMOve (Stichting Drechtzorg) is een project uitgevoerd om te onderzoeken of en hoe mobiele applicaties kunnen bijdragen aan de kwaliteit van medicatie bij kwetsbare patiënten in de thuissituatie. Immers, in de huidige situatie zijn toedieners en patiënten/cliënten de ontbrekende schakels in het sluiten ven de LSP 1 Medicatieketen. Bovendien zijn toedieners in de thuiszorg de oren en ogen van deze kwetsbare patiënten en kunnen zij de risico's thuis signaleren. Het project beoogde nieuwe procedures voor de verbetering van de kwaliteit van de informatie t.b.v. thuismedicatie te ontwikkelen en implementeren op beperkte schaal. Het gaat hierbij in het bijzonder om de ondersteuning van de thuiszorg door apothekers bij het bewaken van de correcte toediening van geneesmiddelen op basis van actuele informatie. Landelijke en regionale afspraken zijn hierbij leidend. Het project heeft nieuwe inzichten opgeleverd die hebben bijgedragen aan de ontwikkeling van nieuwe procedures met behulp van mobiele applicaties. Een proefimplementatie op beperkte schaal kon nog niet worden uitgevoerd. Het gebruik van mobiele applicaties door medewerkers van de thuiszorg (onder strikte voorwaarden) voor het actueel kunnen zien en afvinken van medicatie(deel)lijsten is veelbelovend. Voor het synchroniseren van deze informatie met de informatie over leveringen en voorschriften door de betrokken apotheek is echter nog een weg te gaan. Hier blijkt het maken van concrete afspraken tussen verschillende belanghebbenden aan de kant van de softwareleveranciers van apotheken een belangrijke bottleneck te zijn. Het verzoek staat uit aan deze aanbieders om dit op te lossen. Er is nog geen zicht op de realisatie hiervan. Zodra de gesignaleerde problemen zijn opgelost kan een proefimplementatie worden uitgevoerd die moet leiden tot structurele implementatie. 2. Doelstellingen Het project stelt zich ten doel de elektronische medicatieoverdracht bij alle ketenzorg partijen in de regio beschikbaar te stellen, volgens heldere en uniforme procedures, landelijke normen en onafhankelijk van de gekozen software. Een en ander ter bevordering van de medicatieveiligheid. De beveiliging van de informatiestromen en de privacy van de patiënten/cliënten en zorgmedewerkers worden daarbij gewaarborgd. Specifiek in dit project krijgt de thuiszorg toegang tot actuele medicatieoverzichten en toedienlijsten om veilige toediening van medicatie thuis mogelijk te maken. Patiënten hebben hiervoor toestemming gegeven in het kader van de opt-in 1 LSP = Landelijk Schakelpunt Versie 1.0-31-03-2017 3
regeling van het LSP en via de overeenkomst met hun zorgverlener. Hiermee kan de landelijke richtlijn in beginsel optimaal worden gefaciliteerd. In de eerste plaats ten behoeve van kwetsbare patiënten thuis. 3. Medicatie en thuiszorg De grondbeginselen van het proces van medicatie toediening thuis door zorgverlener met bijbehorende informatiestroom wordt hier kort aangegeven. Van belang is te weten dat het hierbij gaat om kwetsbare personen die zelfstandig thuis wonen met hulp van derden, zoals de thuiszorg. De driehoek waarin actuele medicatielijsten worden gedistribueerd en gebruikt, wordt gevormd door thuiszorgmedewerker, cliënt en apotheek. De apotheker is de initiator van de levering van het geneesmiddel en de bijbehorende medicatie(deel)lijst. De cliënt ontvangt en beheert de medicatievoorraad zelf. De thuiszorgmedewerker dient de medicatie toe, op basis van de bij de cliënt aanwezige (geleverde) voorraad en actuele toedienlijst. Aan deze werkwijze ligt een overeenkomst ten grondslag tussen apotheker en thuiszorgorganisatie. Geneesmiddelen worden afgeleverd op basis van een voorschrift van een arts. Wijzigingen in de medicatievoorschriften worden onverwijld verwerkt door de apotheker, die tevens de bij de cliënt aanwezige voorraad geneesmiddelen hierop aanpast. Hierbij behoort tevens de aanpassing van de medicatielijst. De facto betekent dit dat wijzigingen die laat op de dag worden aangegeven pas de volgende dag door de apotheker kunnen worden doorgevoerd. Dit houdt verband met de interne procedures en kwaliteitscontroles van de apotheek. De levering en toediening van geneesmiddelen geschiedt op een manier die past binnen afgesproken kwaliteitskaders. Voor ons project is het van belang om de praktische meerwaarde te kunnen aantonen van directe elektronische distributie van medicatielijsten aan de betrokken thuiszorgmedewerkers via mobiele applicaties, ten opzichte van de vigerende papieren informatievoorziening. Adequate beveiliging en privacybescherming zijn voor deze vorm van distributie randvoorwaarden. Deze gelden voor alle schakels in de informatieketen en communicatiekanalen. 4. Uitvoering Conform plan zijn twee thuiszorgorganisaties met cliënten in de regio Drechtsteden betrokken bij het project. Deze zijn Aafje en Lelie zorggroep (Agathos). Eveneens is de kring van apothekers in de Dienstapotheek Drechtsteden nauw betrokken. De huisartsen in de Zorggroep West-Alblasserwaard volgen het project op enige afstand. Het project is opgezet volgens een trechtermodel. Dat wil zeggen dat aan het begin van het project in de volle breedte van het aandachtsgebied verschillende opties open lagen die in de loop van het project in 5 stappen zijn versmald tot eenvoudig werkbare procedures en aanbevelingen voor implementatie. Versie 1.0-31-03-2017 4
5. De 5 stappen naar mobiele applicaties voor thuiszorg en medicatielijsten Hierna wordt een verdieping geven van de volgende vijf stappen: Inventarisatie van mogelijkheden Selectie Onderzoek Ontwikkeling Implementatieplan Inventarisatie van mogelijkheden bij projectpartners De apotheek Aan de apothekers in de Dienstapotheek Drechtsteden is door de voorzitter van hun kring een enquête gestuurd om twee essentiële aspecten van het project in beeld te brengen: a) De bereidheid van apothekers om mee te werken aan een mogelijke proefimplementatie van een thuiszorg medicatieapplicatie en b) De beschikbaarheid van geschikte software bij apothekers om dit mogelijk te maken. Van de 23 apothekers hebben 15 gereageerd en van deze 15 blijken er 6 zowel bereid als technisch in staat om 1 of meer mobiele applicaties te ondersteunen. De thuiszorg Met de beide (bij het project betrokken) thuiszorgorganisaties, Aafje en Lelie zorggroep, is besproken met welke mobiele applicaties door de medewerkers wordt gewerkt en hoe een eventuele extra applicatie kan worden gebruikt, zonder interferentie met bestaande werkprocessen. Tevens is bij de beide organisaties geïnventariseerd welke medewerkers zouden kunnen en willen meedoen aan het project. Bij beide organisaties zijn 5 medewerkers bereid gevonden om zich voor het project in te zetten. De thuiszorgmedewerker met smartphone Naast het elektronisch cliëntendossier wordt de applicatie van Boomerweb 2 gebruikt door toedieners van medicatie. Deze app heeft betrekking op de dubbele controle bij toediening van risicovolle geneesmiddelen. De zorgmedewerker controleert de medicatie en maakt een foto met de smartphone, die vervolgens wordt gecontroleerd door de achterwacht en elektronisch geparafeerd. Deze applicatie van Boomerweb beperkt zich tot de dubbel paraferen lijst met bijbehorende procedures en is daardoor niet geschikt voor het gebruik met 2 Boomerweb en mobiele applicatie voor dubbel controleren van risicovolle medicatie. Het bewijs van deze dubbele medicatie controle wordt online geleverd en bewaard op een manier die voldoet aan de IGZ-eisen voor dubbele medicatie controle. Versie 1.0-31-03-2017 5
standaard toedienlijsten. De smartphones van de thuiszorgmedewerkers zijn echter wel geschikt voor een veilige applicatie van derden, waarin een actuele toedienlijst kan worden weergegeven. De informatie-afdelingen van beide organisaties zijn bereid om onder voorwaarden van beveiliging volgens landelijke normen, zulke applicaties toe te staan. De cliënt (kwetsbare patiënt) De bereidheid van cliënten in de thuiszorg om mee te werken aan het project blijkt geen enkel probleem te zijn. Dit past geheel in de lijn van de IGZ, die stelt 3 dat je als burger zelf moet zorgen dat je op een rijtje hebt welke medicijnen je ècht gebruikt. Het inzetten van een persoonlijk medicatiedossier op een smartphone of tablet PC / ipad, is daarvoor zeer geschikt en waardevol. Met name als deze up-to-date wordt gehouden via het informatiesysteem van gecontroleerde afleveringen met actuele toedienlijsten door de apotheek. Echter, het vinden van cliënten in de categorie kwetsbaar die bereid zijn om een mobiele applicatie te gebruiken en in het bezit zijn van een smartphone of tablet PC, levert bij inventarisatie door beide thuiszorgorganisaties geen kandidaten op. Aan de thuiszorgmedewerker is ook gevraagd om te onderzoeken of de mantelzorger(s) van de cliënt bereid zou(den) zijn om op hun smartphone een applicatie met medicatielijsten van hun cliënt te ontvangen. Daarvoor bleek eveneens geen animo te zijn. Selecties ten behoeve van een proefimplementatie Apothekers met geschikte software Een verdere verdieping van het onderwerp, waarbij 6 apothekers beschikken over mogelijke ondersteuning van de mobiele applicaties in de thuiszorg, maakt duidelijk dat alleen deze apothekers, die gebruik maken van specifieke software van hun clearinghouse, in staat zijn om de bedoelde mobiele applicaties te ondersteunen. Van belang is namelijk dat gegevens foutloos, dus zonder tussenkomst van mensenwerk, door communicatie tussen systemen veilig worden overgedragen. De facto gaat het om NControl en de mobiele applicaties Medicijnkluis (voor zelfmedicatie) en NCare (voor zorgverleners). Welwillende cliënten (opt-in) die matchen met geselecteerde apothekers Na onderzoek door beide thuiszorgorganisaties worden 18 kwetsbare cliënten bereid gevonden om aan het project deel te nemen. De match tussen deze cliënten en de 6 apotheken leidt tot een verdere beperking van een proefimplementatie. Omdat er in de categorie kwetsbaren geen cliënten zijn die met de app Medicijnkluis kunnen werken, blijft alleen NCare als app over om in een proefopstelling te implementeren. Medewerkers die matchen met cliënten die matchen met apothekers Onderin het trechtermodel blijft voor een proefimplementatie een beperkte groep cliënten van de thuiszorgorganisaties over die een relatie hebben met 2 apotheken in Zwijndrecht. Zowel de Veer apotheek als de Devel apotheek zijn bereid om met 3 IGZ rapport Veilig voorschrijven moet beter (december 2016) Versie 1.0-31-03-2017 6
Aafje en Agathos samen te werken aan de proefimplementatie van NCare met een tiental cliënten. Onderzoek Nulmeting kwaliteit van communicatie m.b.t. actuele medicatielijsten Door aan het begin van het project een nulmeting uit te voeren werd een referentie gecreëerd voor vergelijking met de situatie na de proefimplementatie van mobiele applicaties en daarbij horende procedures. Deze nulmeting is uitgevoerd door Lelie zorggroep / Agathos en levert inzicht in problemen die voorkomen met de actualiteit van de medicatielijsten in relatie tot de beschikbare geneesmiddelen bij de cliënt thuis. Daarnaast levert de meting inzicht in de tijd die nodig is om het voorkomende probleem met de kwaliteit van de informatie te laten corrigeren door de apotheker of eventueel door de huisarts. De nulmeting geeft aan dat in minder dan 10% van de medicatietoedieningsprocedures van thuiszorgmedewerkers een kwaliteitsprobleem 4 rond de informatievoorziening wordt gesignaleerd. De gemiddelde tijdsduur aan extra communicatieve handelingen om het probleem op te lossen is niet te geven. De extra communicatietijd om de probleemeigenaar (i.c. de verantwoordelijke apotheker) te vinden bedraagt gemiddeld circa 30 minuten. De doorlooptijd van de oplossing van het probleem varieert van 20 minuten tot 2 dagen(!) Marktonderzoek mobiele applicaties voor thuiszorg De markt van Nederlandse mobiele applicaties voor thuiszorgmedewerkers in het kader van medicatie is zeer beperkt. NCare en de app van Boomerweb voor dubbele controle bij risicovolle medicatie zijn de eerste toepasbare. De applicatie van NControl kan niet los worden gezien van het verstrekkingensysteem als onderdeel van het apotheek informatiesysteem (AIS) en de daaruit voortvloeiende declaraties. De declaratieregels worden namelijk gesynchroniseerd met het declaratiesysteem. Dit declaratiesysteem werkt op een centrale server van een clearinghouse (= partij die namens de apotheker de declaraties verwerkt). Naast de declaraties kan het clearinghouse ook de verstrekkingen in de vorm van actuele toedienlijsten op patiënt/cliënt niveau genereren. Omdat het clearinghouse als vertrouwde partij (trusted third party of TTP) een bewerkersovereenkomst heeft met de apotheek kan deze, met toestemming van de patiënt en van de apotheker, ook informatie doorgeven aan de thuiszorg. Onderzoek lopende projecten thuiszorg met LSP Voor zover onze informatie actueel is, worden op dit moment geen medicatieinformatieprojecten uitgevoerd met het LSP in de thuiszorg. Wel is er een andere ontwikkeling gaande die over 3 tot 5 jaar mogelijk leidt tot zinvolle ondersteuning van thuismedicatie; het initiatief van MedMij. Dit is momenteel vooral een architectuurmodel voor persoonlijke medische begeleiding, een persoonlijk 4 Signalering van problemen met medicatie in de thuiszorg geschiedt standaard m.b.v. de rode vlaggenlijst. In dit geval beperken wij ons tot problemen op de rode vlaggenlijst die gerelateerd zijn aan de relatie tussen medicatievoorraad/geneesmiddelen distributiesysteem en actuele toedienlijst. Versie 1.0-31-03-2017 7
gezondheidsdomein, waarin ook plaats is ingeruimd voor medicatie-informatie. Enkele software-aanbieders participeren in dit ontwikkelproject. De eerste proefnemingen vinden plaats in de Jeugdzorg (zie bijlagen: architectuur MedMij en Thysia White paper). Huidige procedures 5 zonder mobiele applicaties Conform de principes van veilige medicatie ziet de procedure voor controleren, toedienen en registreren er stapsgewijs uit als volgt: o Werk alleen met een door de apotheek aangeleverde actuele toedienlijst. Bij wijzigingen in medicatie dient de apotheek zorg te dragen voor een nieuwe toedienlijst. Uitgangspunt is dat je als zorgmedewerker geen medicatie bijschrijft op de toedienlijst. o Werk bij een voorbehouden en risicovolle handeling op basis van een schriftelijke opdracht tot voorbehouden en risicovolle handeling (uitvoeringsverzoek) van de arts. o Controleer of de tekst op het etiket van het zakje (bij GDS) of doosje/flesje bij losse medicatie identiek is aan de gegevens van de toedienlijst. o Controleer de gegevens van de cliënt (naam en geboortedatum). o Zorg waar nodig voor dubbele controle volgens de afspraken binnen de organisatie. o Dien de medicatie toe zoals voorgeschreven. Let wel: Alleen als je bekwaam bent in de wijze van toediening, ben je bevoegd het medicijn toe te dienen. o Teken af per medicijn (ook bij GDS) op de toedienlijst als de medicatie is toegediend. Geef aan als de medicatie niet is toegediend of ingenomen en ook het waarom. De paraaf dient duidelijk naar de medewerker te leiden zijn, die de medicatie heeft klaargezet/ aangereikt en/of toegediend. Bijvoorbeeld door 1e letter voor- en achternaam. o Bewaar de toedienlijst en actueel medicatieoverzicht conform de afspraken. Maak afspraken over hoe om te gaan met oude toedienlijsten. Er mag geen verwarring bestaan over wat de meest actuele lijst is. Zorg dat er altijd maar één toedienlijst in het dossier van de cliënt aanwezig is. Van oude toedienlijsten moet in één oogopslag duidelijk zijn dat zij niet meer actueel zijn. Maak een onderscheid tussen archief en werkdossier. Probleeminventarisatie zonder mobiele applicaties Zowel aan de kant van de apotheker als aan de kant van de cliënt in thuiszorg doen zich problemen voor die te maken hebben met het missen van informatie. Bij de nulmeting door de thuiszorg is daarover al iets vermeld. Aan de kant van de apotheek doen zich eveneens situaties voor die tot problemen aanleiding kunnen geven. De interviews met apothekers wijzen met name op het (te) laat ontvangen van wijzigingen van voorschrijvers. Dit heeft effect op het tijdig kunnen aanpassen van de medicatie achter de voordeur. In het bijzonder als het gaat om het wijzigen van de inhoud van het geneesmiddelen distributiesysteem (GDS) met bijbehorende 5 Procedures overgenomen van Kennisplein voor verpleging, verzorging en zorg thuis. Versie 1.0-31-03-2017 8
actuele toedienlijst. Het eventueel versneld in orde brengen van de medicatie is een professionele afweging van de apotheker. Indien de wijziging pas een dag later wordt doorgevoerd en de thuiszorg wordt hierover niet geïnformeerd, kan dit een bron zijn van extra communicatie op initiatief van de toediener. Marktonderzoek voor mobiele applicaties voor zelfmedicatie De internationale markt van gezondheidsapplicaties op mobiele apparaten is groot en neemt wekelijks toe. Specifieke applicaties voor medicatiebewaking, zogenaamde medicijnwekkers, zijn er ook in verschillende vormen. Er is echter een beperkt aantal applicaties dat informatie synchroniseert met de systemen van de Nederlandse apotheken. Dit impliceert dat er, juist voor kwetsbare en minder assertieve groepen, nog heel weinig mogelijk is. In de bijlage zijn de onderzochte applicaties in een tabel weergegeven. Ontwikkeling Procedures mobiele applicaties in relatie apotheek en thuiszorg o Gebaseerd op thuiszorg applicatie Procedures In de beschrijving van de procedures voor het werken met mobiele apps voor actuele medicatielijsten (of toedienlijsten) door thuiszorgmedewerkers wordt uitgegaan van een overeenkomst tussen cliënt, thuiszorg, apotheek en clearinghouse, waarin de verantwoordelijkheden helder zijn vastgelegd. In deze beschrijving wordt niet ingegaan op het vanzelfsprekende gebruik van het LSP door apotheek en voorschrijvers. Afspraken hierover zijn vastgelegd in het Convenant Medicatieoverdracht voor de regio Waardenland van de Stichting Drechtzorg d.d. 2 Versie 1.0-31-03-2017 9
juni 2014. (Deze is te vinden op de website: http://www.drechtzorg.nl/projecten/transmurale-medicatieoverdracht/) De uitgangspunten of voorwaarden voor het kunnen realiseren van de elektronische informatiestromen zijn: 1. Goed beveiligd en werkend zorgnetwerk, veilig gekoppeld aan mobiel netwerk (3G of sneller) en openbaar internet (via WiFi indien niet via 3G) 2. Apotheek informatiesysteem (AIS) als goed beheerd zorgsysteem (GBZ) 3. Clearinghouse en trusted third party (TTP; de vertrouwde informatiemakelaar) 4. Veilige applicatie op smartphone of tablet PC / ipad (met back-up en logging) 5. Geautoriseerde gebruikers (apotheker en toediener in thuiszorg) 6. Geautomatiseerde communicatiekoppelingen tussen de drie deelsystemen AIS, TTP en mobiele app. Conform de in 3.d. beschreven procedures worden controles uitgevoerd, waarbij nu de actuele toedienlijst beschikbaar is op de smartphone (of tablet PC / ipad) van de medewerker en de parafering nu elektronisch gebeurt. Deze elektronische paraaf is uniek per thuiszorgmedewerker en het gebruik binnen de applicatie is maximaal beveiligd conform NEN 7510 en afgeleide normen. Registratie van toedienen, niet-toedienen of klaargezet/ aangereikt wordt binnen de applicatie gedaan en op de achtergrond wordt het archief bijgewerkt. Op deze manier komt het actuele werkdossier voor de zorgmedewerker altijd voorop. o Gebaseerd op cliënten applicatie Deze procedure is identiek aan de procedure zonder mobiele applicatie voor de thuiszorgmedewerker. Binnen deze procedure wordt de aanwezige actuele toedienlijst vergeleken met de actuele medicatielijst van de cliënt op diens smartphone. Deze applicatie biedt registratiemogelijkheden voor het innemen van de medicatie door de cliënt. Er is geen elektronische koppeling met de thuiszorg. Deze procedure dient ervoor om de actualiteit van de aanwezige toedienlijst te verifiëren. Bij verschillen dient de thuiszorgmedewerker contact op te nemen met de apotheek. Criteria voor vergelijking van beschikbare mobiele applicaties De volgende criteria worden van belang geacht bij het beoordelen van mobiele applicaties voor actuele medicatie overzichten en komen terug in het marktoverzicht. Beveiliging volgens normering Interface taal Nederlands Overeenkomst met apotheek en TTP Synchronisatie informatie actuele medicatie op basis van afleveringen Registratie van inname/toediening Gebruikershandleiding Online helpfunctie Back-up Farmacotherapeutisch kompas (of vergelijkbaar) Versie 1.0-31-03-2017 10
Implementatieplan Beoordeling beschikbare mogelijkheden in de regio Drechtsteden ultimo 2016 Op basis van de vorige 4 stappen in het onderzoeks- en ontwikkelingsmodel, dient zich de proefimplementatie aan van mobiele applicaties in de thuiszorg voor kwaliteitsverbetering van de medicatie bij kwetsbare patiënten/cliënten. Ultimo 2016 is er een basis gelegd voor het willen gebruiken van de applicatie van NControl voor het beschreven doel en deze in te passen in de beschreven procedure. Aan de kant van apothekers die gebruik maken van de diensten van NControl is daarvoor een fundament aanwezig. Voorwaarde is wel dat de deelnemende apotheken een synchrone koppeling hebben met het informatiesysteem dat hun afleveringen registreert en conform het papieren model actuele toedienlijsten genereert. Bij asynchrone koppelingen verliezen we het te creëren voordeel van de actualiteit. Na de afronding van dit onderzoek, begin 2017, is een nieuwe mogelijkheid beschikbaar gekomen. De nieuwe mobiele applicatie van Boomerweb biedt nu de keuze om naast dubbele controle, ook medicatietoedienlijsten te genereren en af te vinken in een Medicatie Controle App. De oorspronkelijke applicaties van Boomerweb zijn al in gebruik bij de medewerkers in de thuiszorgorganisaties. Dit levert het voordeel op dat een proefimplementatie met de genoemde thuiszorgorganisaties een lagere drempel biedt. Echter, nog niet alle AISsen kunnen met de nieuwe applicatie werken. Overigens blijft het van belang om ook bij het verkrijgen van actuele informatie via ICT diensten, te verifiëren of de medicatie overeenkomt met de perceptie van de cliënt. Volgens het eerder aangehaalde IGZ rapport: Een wijdverbreid misverstand is het idee dat risico s rondom het voorschrijven weg zijn als de ICT eenmaal goed werkt. Dan zou er niet meer met de patiënt gesproken hoeven te worden. De patiënt heeft onvervangbare informatie en zijn rol moet belangrijker juist worden. Niet bij alle kwetsbare patiënten zal dit een eenvoudige opgave zijn. Een mogelijk vervolgproject proefimplementatie kan als volgt worden aangepakt: Breng de partijen bijeen die belangstelling hebben getoond om aan een proefimplementatie mee te werken (i.c. Aafje, Lelie zorggroep/agathos, Veer apotheek en Devel apotheek). Stel met elkaar vast wat de omvang van de proefimplementatie zal zijn en wat beproefd zal worden. Zorg daarbij voor eenvoud en niet te veel tegelijk. Breng de softwarehuizen bijeen die de synchrone koppeling tussen AIS en mobiele applicatie moeten realiseren (i.c. NControl en Caresoft 6 c.q. Boomerweb en Caresoft). Stel met elkaar vast wat er moet gebeuren, onder welke voorwaarden dit mogelijk is en wanneer dit gerealiseerd is. 6 Caresoft is leverancier van het AIS FarmaSys dat wordt gebruikt door beide genoemde apotheken. Versie 1.0-31-03-2017 11
Stel vast welke procedure gevolgd wordt voor gebruik van de mobiele toepassing (zie bijlage). Begin daarna met een gebruikerstest in de thuiszorg van geringe omvang en registreer tekortkomingen en wensen/eisen. Breidt de gebruikerstest uit nadat eventueel benodigde aanpassingen zijn gedaan. Voer de proef uit en registreer wat afgesproken is. Enquêteer de gebruikers over de ervaren voor- en nadelen. Stel met elkaar vast of de proefimplementatie geslaagd is en onder welke voorwaarden bij geslaagd zijn, de proef kan worden omgezet in feitelijke implementatie/productie. Denk daarbij ook aan aanvullende voorwaarden van de thuiszorgorganisaties. 6. Conclusies Het gebruik van mobiele applicaties door medewerkers van de thuiszorg (onder strikte voorwaarden) voor het actueel kunnen zien en afvinken van medicatie(deel)lijsten is veelbelovend. Voor het synchroniseren van deze informatie met de informatie over leveringen en voorschriften door de betrokken apotheek is echter nog een weg te gaan. Hierbij blijkt het maken van concrete afspraken tussen verschillende softwareleveranciers van dezelfde zorgaanbieders (i.c. die van de apothekers) een belangrijke bottleneck te zijn. Het gebruik van mobiele applicaties (van de huidige generatie) door kwetsbare cliënten is een onmogelijke opgave. De kwetsbare cliënten die in het project zijn betrokken zijn allen van hoge leeftijd (80+) en zijn niet gewend aan het werken met smartphones of touch-pads. Daarnaast zijn ook naaste familie of mantelzorgers niet bereid om de verantwoordelijkheid mee te dragen van het actueel volgen van de medicatie van hun cliënt. Uniforme procedures die niet afhankelijk zijn van de gekozen software zijn conceptueel vastgelegd. Om vervolg te kunnen geven aan ons thuiszorg medicatieproject wordt aanbevolen om een proefimplementatie te doen met enkele apothekers en hun AIS-leverancier, enkele thuiszorgorganisaties en een of twee leveranciers van mobiele applicaties voor actuele medicatielijsten. De uitwerking hiervan dient te worden gedaan in een vervolgproject met de genoemde typen partijen. De partijen die hun medewerking hebben verleend binnen ons project hebben zich vooralsnog niet bereid verklaard om aan een dergelijk vervolgproject mee te werken. Het gebruik van een medicatie controle app wordt serieus in overweging genomen. +++ Versie 1.0-31-03-2017 12
Bijlagen (separaat) 1. Landelijke richtlijnen a. Veilige principes in de medicatieketen. b. Beoordelingskader medicatieveiligheid. c. Beoordelingskader veilige medicatie thuis d. CBP richtsnoeren voor beveiliging van persoonsgegevens e. Norm voor geautomatiseerd geneesmiddelen distributiesysteem f. Factsheet Informatiestandaard Medicatieproces 2. Dubbele controle bij medicatie thuiszorg 3. Voorbeeld Werkovereenkomst thuiszorg <> apotheek 4. Convenant WeMOve (deel thuiszorg) 5. Nulmeting en probleemanalyse thuiszorg 6. Rode vlaggenlijst voor medicatiegebruik in de thuiszorg 7. (7a en 7b) Marktoverzicht en functies mobiele applicaties medicatieveiligheid 8. (8a en 8b) Verwante projecten in Nederland 9. Procesarchitectuur MedMij 10. Thysia Persoonlijke gezondheidsdossiers (PGD) 11. Veilig voorschrijven moet beter (rapport VWS) 12. Procedure medicatie controle apps voor thuiszorg Versie 1.0-31-03-2017 13