de Vliegende Hollander

de Vliegende Hollander Jaargang 69 nummer 4-5 april-mei 2013 Fly by tien F-16 s letterlijk hoogtepunt Kroon op inhuldiging Alles zit mee bij Frisian Flag Australische kinderen eren Spitfire-vlieger Cerberus Guard toont noodzaak luchtsteun

INDEX 4 4 INHULDIGING In drie maanden tijd kreeg de inhuldiging gestalte, met daarbij een grote rol voor Defensie. De luchtmacht was met mens en materieel ter plekke en gaf een prachtig visitekaartje af. Waanzinnig om op deze inhuldigingsdag met F-16 s dit slotstuk te mogen verzorgen 16 Foto: Koninklijke luchtmacht 10 DANKBRIEF CDS Commandant der Strijdkrachten generaal Tom Middendorp dankt per brief aan de operationeel commandant, het militaire en burgerpersoneel voor hun inzet, zowel rond 30 april als tijdens 4 en 5 mei. 11 AFSCHEID VAN NAVO-GENERAAL Luitenant-generaal Freek Meulman ging in mei met FLO. Vanaf zijn laatste werkplaats in Brussel bij de Permanente Militaire Vertegenwoordiging bij de NAVO en de EU, blikt de luchtmachtgeneraal terug. 16 FRISIAN FLAG Twee weken lang was de vliegbasis Leeuwarden het middelpunt van één van de grootste tactische vliegoefeningen van Europa. Een toonbeeld van waarin een klein land groot is. Frisian Flag draai je met een kleine staf - dat is juist de kracht van deze oefening 26 Foto: Arno Marchand 22 KLU OP ORDE DEEL 2 Commodore Jan Willem Westerbeek geeft leiding aan het Defensie Helikopter Commando, waarop veel beroep wordt gedaan. Hoe verloopt hier straks het nieuwe werken? 24 AUSTRALISCH EERBETOON Bijna zeventig jaar geleden bracht Jack Dawson Green het grootste offer voor onze vrijheid. Kinderen uit Nederland en Australië brachten eerden hem bij zijn graf en sterfplaats. 26 CERBERUS GUARD De luchtmobiele brigade leunt zwaar op inzet van luchtmachthelikopters en -transportvliegtuigen. De oefening op en rond de voormalige vliegbasis Twenthe was een mooi voorbeeld van deze samenwerking. 32 LUCHTMACHTDAGEN Nog maar heel even het grootste publieke evenement van de luchtmacht vindt plaats. Een vooruitblikt naar wat te verwachten is tijdens de Luchtmachtdagen 2013. Voorbeelden tonen aan dat Cerberus Guard essentieel is om paars optreden te verbeteren Foto: Joyce Rutjes, AVDD Omslagfoto: Once in a lifetime: op zo n driehonderd meter hoogte leidt majoor Gert Barend op 30 april de formatie van tien F-16 s met rood-witblauwe rook over het Amsterdamse IJ. Foto: Andras Brandligt 35 UITNODIGING REÜNIE De Commandant Luchtstrijdkrachten nodigt al het huidig en voormalig luchtmachtpersoneel uit voor een grootse reünie op 5 september. Lees er meer over in de uitnodiging. VASTE RUBRIEKEN 14 MENSEN EN MUTATIES 34 LEESWIJZER 35 JOURNAAL 39 COLOFON DE VLIEGENDE HOLLANDER 2

Column van de Commandant Luchtstrijdkrachten Koningin Beatrix Dit liet zij zien tijdens haar bezoeken aan ons krijgsmachtdeel. Met haar oprechte belangstelling, vragen en suggesties, wist zij de harten van velen voor zich te winnen. Zo ook tijdens het uitreiken van de cravate, onlangs op 27 maart. Ik kijk daar nog met heel veel plezier en gevoelens van trots op terug. Namens u allen dank ik Koningin Beatrix hartelijk voor alles wat zij voor ons land en voor de Koninklijke Luchtmacht heeft betekend. Ik wens haar nog heel veel jaren in goede gezondheid toe. Koning Willem-Alexander kent onze luchtmacht. Hij volgde de vliegeropleiding in de jaren negentig en was als gastvlieger aan het 334 Squadron op de vliegbasis Eindhoven verbonden. Foto: Margot Bommer Voor veel mensen kwam de mededeling van Koningin Beatrix over haar abdicatie als een verrassing. Voor mij in ieder geval wel. Haar aftreden raakt me. Nederland heeft namelijk heel veel aan Koningin Beatrix te danken. Koningin Beatrix is bij uitstek een bindmiddel binnen onze eigen samenleving gebleken. Want hoe verschillend mensen ook mogen denken, Nederland heeft grote waardering voor de wijze waarop zij invulling heeft gegeven aan het koningschap. Dat hebben we allemaal kunnen zien op 30 april. Het lange 'Koning Willem-Alexander kent onze luchtmacht' Ik ben ervan overtuigd dat hij zijn rol als ons staatshoofd op uitstekende wijze zal vervullen. De toespraak van onze Koning in de Nieuwe Kerk maakte in ieder geval zonneklaar wat hij het Nederlandse volk te beiden heeft, persoonlijk neem ik zijn aanbod van wederzijdse vernieuwing, vertrouwen, verantwoordelijkheid, gezamenlijkheid en respect graag aan. Rest mij u te danken voor de bijdrage die u hebt geleverd op 30 april en in de aanloop ernaar toe. Voor en achter de schermen. Alleen door u zijn wij elke keer weer in staat er te staan als dat van ons wordt verlangd. U weet wel, People Matter. 'De krijgsmacht kon altijd op haar warme belangstelling rekenen' applaus voor Prinses Beatrix in de Nieuwe Kerk sprak daarbij boekdelen. Waar de Koningin ook kwam, altijd had ze zich inhoudelijk verdiept en wist ze de mensen te raken. Ook de krijgsmacht kon altijd op haar warme belangstelling rekenen. Wilt u reageren? Dat kan per clsk@mindef.nl 3 DE VLIEGENDE HOLLANDER

REPORTAGE Luchtmacht levert met F-16 fly by hoogtepunt Defensiebijdrage Krijgsmacht bij inhuldiging Koning Willem-Alexander en Koningin Máxima zingen in de Nieuwe Kerk het Wilhelmus, daarbij geflankeerd door de hofhouding, de operationele commandanten van de vier krijgsmachtdelen en voor het eerst van de Nationale Politie. Achteraan, tweede van links, luitenant-kolonel Marcel Duivesteijn met het vaandel van de Koninklijke Luchtmacht. Foto: ANP DE VLIEGENDE HOLLANDER 4

REPORTAGE koning De prachtige dag van de inhuldiging was een visitekaartje voor de Nederlandse Defensie. Alle krijgsmachtdelen waren in ruime mate vertegenwoordigd. Voor de schermen was dat veelal in de ceremoniële rol. Zo was de Defensietop was onder andere vertegenwoordigd door de vier operationele commandanten onder wie C-LSK luitenant-generaal Sander Schnitger, Commandant der Strijdkrachten generaal Tom Middendorp en Inspecteur-Generaal der Krijgsmacht luitenant-generaal der mariniers Ton van Ede. De laatste twee droegen respectievelijk het Rijkszwaard, het symbool van de macht van de Koning, en de Rijksstandaard dat symbool staat voor de natie. Om goed voor de dag te komen op 30 april, was vooroefenen nodig op diverse locaties. Op de foto cadetten op de Koninklijke Militaire Academie in Breda. Foto: Maartje Roos, AVDD Achter de schermen zorgden onder andere verbindingsteams van de landen luchtmacht voor verbindingen en zij versterkten op diverse plekken de politie. Meer dan duizend militairen zorgde er op het Marine Etablissement Amsterdam voor dat 1.400 collega s in het juiste ceremoniële pak op de Dam stonden. Inzet was er de gehele dag, maar met de afsluitende formatie van F-16 s boven het IJ, kwam zowel aan de koninklijke vaartocht als het militaire ceremonieel - op een enkele erewacht na - een einde. Tekst: Arno Marchand Majoor Patrick Teluy (l.), Commandant 130 Commandant 130 Militaire Opleidingen Squadron, en Squadronsergeant-majoor Ronald Vos van het 300 Squadron geven tijdens het vooroefenen op Gilze-Rijen de laatste instructies. Foto: Eric Vorstenbosch, AVDD 5 DE VLIEGENDE HOLLANDER

REPORTAGE Erehaag van onder andere luchtmachtmilitairen op de Nieuwezijds Voorburgwal. Foto: Sjoerd Hilckmann, AVDD Zo n veertienhonderd militairen kregen op het Marine Etablissement Amsterdam hun ceremoniële tenue. Foto: Eva Klijn, AVDD De Kapel van de Koninklijke Luchtmacht speelde s ochtends aan de achterzijde van het Paleis op de Dam tegenover het Magna Plaza, en s middags op de Dam. Foto: Sjoerd Hilckmann, AVDD Koningen van Wapenen vervullen een belangrijke ceremoniële functie bij de inhuldiging. Zij hebben zich op hun vakgebied sterk onderscheiden en het voor een breed publiek toegankelijk gemaakt. Om die reden koos Koning Willem- Alexander oud-cds generaal bd Peter van Uhm (l.) en kosmonaut en oudluchtmachter André Kuipers in het hoofdcortège. Foto: Gerben van Es, AVDD DE VLIEGENDE HOLLANDER 6

REPORTAGE Archieffoto van een E-3 die in de lucht brandstof krijgt van een Amerikaans KC-135R tankvliegtuig, zoals ook op 30 april diverse keren gebeurde. Foto: Marco de Groot Wakende ogen boven Nederland Vanaf vroeg in de ochtend tot laat in de avond was de luchtmacht extra paraat om al het luchtverkeer in Nederland en met name Amsterdam goed in de gaten te houden. Vanaf de Veluwe deed dat de gevechtsleiding van luchtmacht in Nieuw Milligen, en in de lucht een E-3A AWACS van de NAVO met daarin onder andere Nederlands luchtmachtpersoneel. Twee politieagenten van de Groep Luchtvaarttoezicht van de Nationale Politie-Landelijke Eenheid completeerden de inzet vanaf de luchtmachtlocatie. Op verzoek van de burgemeester van Amsterdam is het luchtruim van hoofdstad op 30 april gesloten. Dat is een standaard procedure die vaker wordt toegepast, geeft Master Controller majoor Jan ter Braake van het radarstation in Nieuw Milligen aan. Dat in de gaten houden, Master Controller Ter Braake (l.) houdt het overzicht in de opsroom van de gevechtsleiding van het AOCS Nieuw Milligen. Rechts de luchtvaartpolitie. Foto: Arno Marchand kan in Nederland alleen vanuit deze plek en in samenwerking met de AWACS-radarvliegtuigen die boven Nederland vliegen. De AWACS worden veelvuldig ingezet om eventuele dreiging tijdens grote internationale evenementen vanuit de lucht tegen te gaan. Ter Wij kunnen het luchtbeeld verzamelen en identificeren en vervolgens interpreteren, gaat Ter Braake verder. Normaliter doen we dat in NAVO-verband, nu samen met de Nationale Politie. Een duidelijk voorbeeld van nationale inzet van luchtmachtmiddelen. Een paar toestellen heeft toestemming om boven Amsterdam te cirkelen, onder ander van de politie. Maar overig luchtvaartverkeer gaat wel gewoon door vanaf Schiphol en kleinere vliegveldjes in Nederland. Ter Braake: Je wilt weten wat er vliegt en of het er mag vliegen. Daarom kijken we niet alleen met onze radar vanaf de Veluwe omhoog, maar ook met die van de AWACS naar beneden. Wij willen alles zien en weten. Vanuit beide locaties vindt controle plaats of vliegtuigen de juiste vluchtroute volgen. Bij afwijkingen neemt de Nationale Politie als eerste radiocontact op en neemt een kijkje bij het vliegtuig. Als laatste middel kunnen F-16 s van de Koninklijke Luchtmacht het toestel onderscheppen. De Quick Reaction Alert die bij toerbeurt vanaf Leeuwarden en in deze periode vanaf Volkel vliegt, staat de hele dag dan ook in hogere gereedheidsstatus. De twee agenten op Nieuw Milligen, niet zonder toeval beide met een luchtmachtverleden, onderhouden contact met hun collega s in Amsterdam. Die zijn zowel op de grond als vliegend in helikopter of vliegtuig te vinden. Onze taak is de opdracht van de burgemeester tot handhaving uit te voeren, zegt brigadier Gerard Elstak. Velen doen dat op de grond, wij via de luchtmacht vanuit de lucht. Zij kunnen als geen ander het luchtverkeer in de gaten houden. Wij focussen ons vervolgens op de strafrechtelijke handhaving, besluit de oud-brandweerman van vliegbasis Gilze-Rijen. 7 DE VLIEGENDE HOLLANDER

REPORTAGE De vaandels van de Defensieonderdelen gaan voor het koninklijk paar uit. Als tweede vaandeldrager van links luitenant-kolonel Marcel Duivesteijn met het vaandel van de Koninklijke Luchtmacht. Rechts in beeld de Rijksstandaard, de banier gedragen door Inspecteur-generaal der Krijgsmacht luitenantgeneraal der mariniers Ton van Ede. Achter hem loopt reservekapitein van de luchtmacht Stef Have. Foto: Gerben van Es, AVDD Paradecommandant van het joint detachement op de Dam luitenant-kolonel Peter de Boer, neemt op 2 mei als één van de eerste acht de inhuldigingsmedaille in ontvangst van premier Mark Rutte. De Boer, normaliter Hoofd Stafgroep Planning & Control op de Vliegbasis Eindhoven, leidde een eenheid van 211 man, inclusief de Luchtmachtkapel Foto: Wim Salis, AVDD Koning Willem-Alexander en Koningin Máxima lopen onder de passerelle naar de Nieuwe Kerk. KMA-cadetten vormen de erehaag. Luchtmachtoverste Patricia Lukken, rechterhand van de ceremoniemeester Willem Cosijn en sinds deze ochtend Adjudant van Zijne Majesteit de Koning, is één van de vier manteldragers. Dit zijn de vier adjudanten die het langst in dienst zijn, toevallig van alle vier de krijgsmachtdelen en voor het eerst allen in ceremonieel tenue. Foto: Gerben van Es, AVDD DE VLIEGENDE HOLLANDER 8

REPORTAGE Op de seconde op afgesproken punt Waanzinnig om op deze inhuldigingsdag met F-16 s dit slotstuk te mogen verzorgen. Zo omschrijft mission commander majoor Gert Barend zijn gevoel over de opdracht die hij vier weken voor 30 april kreeg. Een fly by verzorgen met tien F-16 s over het IJ. Natuurlijk vliegen we dit soort formaties niet dagelijks, maar geheel onbekend zijn ze ook niet. Want de formatie is opgebouwd uit twee keer vier en één keer twee toestellen, en in die samenstelling vliegen we dagelijks. De vlieger van het 323 TACTESS maakt na aanwijzing een plan en legt dat voor aan de Luchtverkeersleiding Nederland die voor de fly by de regie in handen heeft. Samen werken ze het plan verder uit om de formatie veilig door de controlezone van Schiphol te leiden. De manoeuvreerbaarheid is daarbij het moeilijke punt, legt Air Display Director van de luchtmacht Ed de Bruijn uit. Twee minuten voor de afgesproken tijd dat we boven Amsterdam moeten zijn nog even een extra rondje maken, dat gaat niet. Volgens planning toont de Koninklijke Luchtmacht het eerbetoon aan de kersverse koning precies als deze op het eindpunt van de rondvaart op het IJ bij het muziektheater uitstapt. De Bruijn houdt het tijdschema nauwlettend in de gaten zodat hij ieder aanpassing in het vaarschema, aan de formatieleider kan doorgeven. Dit is once in a lifetime, dus we zullen er alles aan doen om op de seconde op het afgesproken moment over te vliegen. Gert Barend: Veiligheid staat daarbij boven alles. Met een formatie van tien kisten ben je niet flexibel. Je kunt niet even vijftig kilometer per uur gaan vliegen om tijd te winnen. Daarom is vooraf alles besproken wat wel en niet kan. Best spannend in de zin van verantwoordelijk, maar erg leuk als alles volgens plan verloopt. En dat doet het. De twee spares die meevliegen zijn niet nodig voor de hoofdformatie en maken zoals vooraf besproken een fly by over het Museumplein. Zes van de in totaal liefst twaalf F-16 s die over Amsterdam vlogen, hier ter hoogte van knooppunt Watergraafsmeer. Formatieleider Gert Barend vliegt in de J-624. De formatie van tien F-16 s vliegt over het IJ waar de vaartocht voor drukte op het water zorgt. Koning Willem-Alexander en Koningin Máxima zijn zojuist uitgestapt bij het Muziekgebouw aan t IJ. Foto: Eva Klijn, AVDD 9 DE VLIEGENDE HOLLANDER

PERSONEEL DE VLIEGENDE HOLLANDER 10

INTERVIEW Generaal Meulman beëindigt bij NAVO imposante loopbaan Ik stel hoge eisen, aan mijzelf, maar ook aan anderen Luitenant-generaal Freek Meulman verliet in mei de actieve dienst. De 58-jarige generaal zette een punt achter een lange en imposante loopbaan. Vanuit zijn laatste functie als Hoofd Permanente Militaire Vertegenwoordiging bij de NAVO en de EU in Brussel blikt hij terug. Ik heb hier een zeer interessante baan. Je werkt op het snijvlak tussen politiek en militair. Tekst: Willem Bogaard Foto's: uit eigen collectie 11 DE VLIEGENDE HOLLANDER

INTERVIEW Hoe beter een team draait, des te beter het resultaat en des te meer plezier in het werk. Na zijn periode op 5 GGW volgen plaatsingen op de luchtmachtstaf, het ministerie en een aantal minder voor de hand liggende zoals op de Air University en het College of Aerospace Doctrine Research and Education op Maxwell AFB in de VS. Ook volgt hij de Hogere Staf Vorming, met een stagejaar bij de Directie Personeel. Allemaal erg leerzaam. Zo n plaatsing biedt je een kijkje in een andere keuken en daarvan leer je heel veel. Bovendien kun je zelf met een frisse blik van buiten ideeën aandragen. Een andere minder voor de hand liggende plaatsing is die van Hoofd Staf Afdeling Controller bij de Tactische Luchtmacht. Daarvan heb ik tot de dag van vandaag profijt door het inzicht in financieel management, planning and control en bedrijfsvoering in het algemeen. Bij een goede planning kun je de beschikbare financiële middelen verdelen. Je kunt ook tijdig aangeven waar mogelijk tekorten optreden, zodat de planning kunt aanpassen. Luitenant-generaal Meulman werkt in Brussel in een organisatie van 28 landen. Dat vergt veel overleg en afstemming. Het zal dus niet verbazen dat ik nogal wat tijd kwijt ben aan overleg en het beoordelen van operationele- en beleidsdocumenten, zegt hij. Ik vertegenwoordig de Commandant der Strijdkrachten in het Militaire Comité van de NAVO en EU in permanent session. Het spreekt voor zich dat er veel contact is met Den Haag, met de CDS en P-CDS, maar ook met de directeuren van de Defensiestaf en vele anderen. We overleggen over de belangen die we vanuit militaire optiek hebben en de standpunten die in de diverse overlegfora moeten worden ingenomen. Concrete zaken die zijn aandacht vragen zijn onder meer de Patriot-missie in Turkije, ontwikkelingen binnen de ISAF, Operatie Unified Protector in 2011 en de nieuwe NATO Training, Advising and Assisting-missie na 2014. Daarnaast de vele beleidsaspecten aan de hand van de NAVO-top van Lissabon in 2010 en Chicago 2012 en de reorganisatievoorstellen, zoals die van de NAVO Commando Structuur. mensen werken niet voor mij, maar voor zichzelf en de organisatie Wie ooit met Meulman werkte, herkent zijn gedrevenheid. Geen half werk afleveren, initiatief nemen, niets aan het toeval overlaten en altijd alles tot in de puntjes voorbereiden. De basis voor dit alles ontstaat op de Koninklijke Militaire Academie in Breda. Meulman studeert eerst nog rechten, maar dat is niet wat hij echt wil. Hij kiest daarom voor de opleiding tot officier Geleide Wapens. Daar ligt zijn hart. Hij wordt officier bij 5de Groep Geleide Wapens (GGW) in Stolzenau, Duitsland. Hij vervult op dat onderdeel diverse functies van Battery Control Officier tot en met squadroncommandant. Hij onderscheidt zich bij de GGW als leidinggevende. Ik weet dat ik veel vroeg, maar hield de mensen altijd voor dat zij niet voor mij, maar voor zichzelf en de organisatie werkten. Hoe beter een team draait, des te beter het resultaat en des te meer plezier in het werk, zegt Meulman en het geheel draait goed. Ik moest op mijn mensen kunnen rekenen en zij op mij. Dus iemand die iets belooft, moet dat waarmaken of tijdig aangeven waarom het niet kan. Dat heb ik zelf ook altijd gedaan. tot één geheel smeden en teamwerken invoeren - dat viel niet altijd mee In 1998 gaat een wens in vervulling als Meulman Commandant Groep Geleide Wapens wordt op de Luchtmachtbasis De Peel. Samengevat een fijne periode, zorgen voor een goed operationeel product en een goede afstemming van operaties en logistiek. Er zaten verschillen in de beide planningen en dat leidde over en weer tot misverstanden. Ik zette de afdelingen bij elkaar en dat leidde tot veel betere afstemming. In die periode neemt de GGW voor de derde maal deel aan de grote Air and Missile Defence-oefening Roving Sands in Amerika. Voor het personeel en een fantastische ervaringsopbouw en een grote uitdaging zowel op operationeel als logistiek gebied waarbij de verbeterde afstemming goed tot zijn recht komt. Na een korte plaatsing op het ministerie als Hoofd Militair Strategische Aangelegenheden kreeg Meulman als Plaatsvervangend Directeur bij de MIVD later met een soortgelijke situatie te maken. Daar moesten de culturen van de krijgsmachtinlichtingendiensten tot één geheel worden gesmeed en het teamwerken ingevoerd. Dat viel niet altijd mee. Er werken veel specialisten, ieder op hun eigen terrein. Maar juist in deze wereld is het delen van informatie cruciaal. Het koste me veel overtuigingskracht en energie, maar uiteindelijk is het gelukt het proces van teamwerken in gang te zetten. Hierna wordt Meulman Plaatsvervangend Commandant CAOC 2, in Kalkar, Duitsland. Het Combined Air Operations Center speelt een belangrijke rol bij de toewijzing, afstemming en inzet van middelen bij een luchtcampagne. Om dat goed te laten verlopen is coördinatie vanuit het CAOC onmisbaar. Later, als Deputy Commander Air (DCOM Air, red.) in Afghanistan, bij de discussies in Brussel over de Air Command and Control en bij het oplopen van Operatie Unified Protector (Libië) had ik van deze ervaringen veel profijt. Daarna volgt plaatsing als Plaatsvervangend Bevelhebber op de luchtmachtstaf. Naast de reorganisatie, bedrijfsvoering en invoering van de luchtvaarteisen is een belangrijk dossier de verhuizing van het hoofdkwartier. Dat lag niet bij iedereen op de staf goed, maar het was een politiek besluit. Niet eenvoudig om goed uit te leggen, maar de op- DE VLIEGENDE HOLLANDER 12

INTERVIEW dracht was uitvoeren. In vrij korte tijd werkten we een aantal opties uit en uiteindelijk werd het Breda. In die periode was ook de omslag naar het Commando Luchtstrijdkrachten. Die bleek beslist niet cosmetisch. De positie van de operationeel commandant is wezenlijk anders dan die van bevelhebber. Ik moest generaal Van Uhm een dag na zijn aantreden vertellen dat zijn zoon was omgekomen - heel triest. Zelf werkte ik maar één dag in Breda. Daarna ging ik in voorbereiding op mijn uitzending als DCOM Air naar Afghanistan. Eigenlijk een hele mooie periode. NAVO was vanaf oktober 2006 integraal verantwoordelijk voor de ondersteuning van de Afghaanse autoriteiten op het gebied van veiligheid. Een hele grote uitdaging, erg operationeel en afwisselend. Ook belangrijk was het werk dat ISAF deed bij de wederopbouw van de civiele luchtvaart en de vliegvelden in Afghanistan. Al met al een uitzending die ik niet graag had willen missen en een hele goede voorbereiding op de volgende plaatsing, die van P-CDS. Daarin had ik nog het genoegen zo n twee maanden met generaal Dick Berlijn als CDS te mogen werken. Op 17 april 2008 trad zijn opvolger generaal Peter van Uhm aan. Ik moest hem een dag na zijn aantreden vertellen dat zijn zoon, eerste luitenant Dennis van Uhm, in Afghanistan door een bermbom om het leven was gekomen. overvolle agenda. Meulman realiseert zich dat wie in zijn buurt was geplaatst, hard moest werken. Ik stel hoge eisen, aan mezelf, maar ook aan anderen. Ik geloof niet in halve oplossingen. Het gaat me om een goed product en een gezonde organisatie, overigens zonder het individuele belang uit het oog te verliezen. Na vele jaren van reorganiseren en soms moeilijke besluiten hoopt Meulman voor de toekomst op een standvastige koers binnen de Defensieorganisatie. Defensie levert een mooi product, ook met bijna 60.000 mannen en vrouwen en een budget van ruim 7 miljard euro. Defensie doet er toe en levert een nadrukkelijk bijdrage aan het veiligheids- en defensiebeleid van Nederland. Het komt er nu op aan een heldere en uitlegbare koers naar de toekomst aan te geven: een heldere taakstelling met de juiste kwalitatieve middelen, en handhaven van het imago van een goede werkgever. Dus met elkaar de schouders eronder en een focus gericht op de toekomst. Meulman kijkt met genoegen terug op 38 jaar bij Defensie, maar in het bijzonder binnen de Koninklijke Luchtmacht. Een geweldig mooie organisatie, met hele goede mensen. 38 mooie jaren met evenzoveel herinneringen. Die staan voor altijd in mijn geheugen gegrift. Meulman is bij zijn afscheid op 30 mei benoemd tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau, met de Zwaarden. In het Kasteel van Breda speldde Commandant der Strijdkrachten generaal Tom Middendorp hem de versierselen op. ik geloof niet in halve oplossingen - het gaat me om een goed product en een gezonde organisatie Heel triest. Beide mannen werkten prima samen, ook toen ze fundamenteel van mening verschilden over waar de Geleide Wapens organisatorisch moesten worden ondergebracht, CLSK of CLAS. Het P-CDS-schap betekende ook grote betrokkenheid bij projecten als SPEER, STAAL en de planning van een Permanent Gemeenschappelijk Hoofdkwartier/Operationele Staf. Een prima tijd, met veel afwisseling op politiek-militair strategisch niveau. In 2010 volgt Meulmans laatste plaatsing als Hoofd Permanente Militaire Vertegenwoordiging bij de NAVO. Een functie waar zijn brede ervaring goed tot zijn recht komt. Werken in een klein team met een 13 DE VLIEGENDE HOLLANDER

Mensen & Mutaties JANUARI Bevorderingen militairen Kolonel Kinderen JHM der - Facilitair Majoor Regeling E - Afdeling Osch GC van - LSK:SIE IV-OPERATIEN Weme M de - LSK:EXCH EN TESTVLIEGERS VS Kapitein Hoogendoorn M - LW:KANT STANDAARD & EVAL Deventer RJ van - LW:CIS COORDINATION CENTRE Azarbayjani N - DHC:930 PVE OFF EQUIPMENT Kolkman N - DHC:301 OPS COGP Eerste luitenant Asperen J van - DHC:299 BUR SCEN BEGELEIDING Zanders MM - LSK:LOOPBAANBEGELEIDERS Smeets GLJ - LSKBOE:KETENREGIE AB 412 Derksen RAA - LSK:LOOPBAANBEGELEIDERS Kessel ECL van - VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS 640 VL4 Tweede luitenant Meesters MC - DHC:P&O ADVIES Verhoeven BM - EHV:GZHC VLIEGBASIS EINDHOVEN Gilles HG - DHC:300 G&O COGP Pelt R van - LCW:PE COMPO CL AVIONICA Adjudant-onderofficier Westrenen DGH van - O&TBT/OPL FORCE PROT Sergeant-majoor Harsta R - DHC:298 OPS VLUCHT 2 Ernest M - 802SQN/1PATRIOTFU/TR&EVAL Sergeant der eerste klasse Westerwal A - KMSL:CIS COORDINATION CENTRE Memel B - VKL:ONDERST. MATERIEELVOORZ. Kremers EJ - VKL:WE BASE MAINTENANCE F16 Hielkema MR - LW:WE SCHILD.&CORROSIEBESTR. Verkade M - LW:WE BASE MAINTENANCE Meegen RLP van - EHV:DOCK 3 KDC-10 Bregita OE - DHC:298 G&O VLUCHT 2 Graaf DJM de - DHC:930 WE BASE CHINOOK Loedeman VA - DHC:298 G&O VLUCHT 4 Braat CEMP - VKL:BURO PERS ONTW OPL&OST Varenbrink MWF - DHC:930 WE BASE CHINOOK Burgerhout G - DHC:298 G&O VLUCHT 4 Hest JW van - VKL:WE VLIEGTUIGONDERHOUD Veen MP van der - EHV:PVE BRANDWEER Willemsen MAM - EHV:BURO PERS ONTW OPL&OST Jellesma J - LW:WE BASE MAINTENANCE Maarif M - DHC:931 CIS MAINTENANCE Badloe FMI - AFD TECH/COMPHRST/ONH&HR CLSK Hardeman J - EHV:DOCK 2 KDC-10 Helm FL van den - DHC:298 G&O VLUCHT 1 Berg WA van den - LW:WE WAPENTECHN (WT) Klerk SPW de - VKL:WE AVIONICATECHNIEK Gieskens WG - DHC:931 CIS MAINTENANCE Carta R - EHV:DOCK 1 KDC-10 Keizer CC - LW:SQN MISSION SUPPORT 322 Baalen JM van - DHC:932 WE LOG TRANSPORT Sergeant Lans N van der - LCW:PE COMPO CL AVIONICA Donkers J - DHC:930 WE NDSTRM LCHTBEH MEGU Vlierman R - LW:DETACHEMENT VLIEHORS Verhoeven AMG - EODD/GRONDGEBONDEN EODCIE/4PEL Oenema RM - VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS 640 VL4 Brouwer JM - DHC:301 OPS VLUCHT 3 Meisner D - EODD/GRONDGEBONDEN EODCIE/3PEL Wiel RAM van der - EHV:WC MECH GRNDSYSTN Korporaal der eerste klasse Staalstra A - DHC:301 G&O VLUCHT 4 Lieshout JHC van - Lokale Beveiliging Soesterberg Vries MN de - LW:WE WAPENTECHN (WT) Slager RE - VKL:SIE WAPENTECHNIEK Stuut MAB - Bewaking Rijen Beekman V - EHV:PVE BRANDWEER Gorski YE - EHV:PVE BRANDWEER Groot BHM de - VKL:WE WAPENTECHNIEK Bevorderingen burgerambtenaren Schaal 8 Sebregts FHM - IBBAD LCW:VERWV BUR J&LVTGN Zanten M van - IBBAD LCW:PE COMPO BUR PROD ENGR Schaal 5 Duijff S - IBBAD LCW:PE COMPO CL AVIONICA Ontslag militairen Abma J Generaal-majoor Kolonel Leeuwen J van Meulen PM van der Luitenant-kolonel Flier AL van der Lips PP Majoor Huizenga EO Krüter WF Sennef JPJ Kapitein Geenen R Jansen RMM Eerste luitenant Laan CAR Zafer Y Tweede luitenant Niekel EW Adjudant-onderofficier Brink JFM van den Heskamp HJ Mulders JHM Tempelaars JM Vliert J van de Sergeant-majoor Beekum FR van Beumer EJ Houthooft RALM Rijlaarsdam M Sergeant der eerste klasse Haan RJ de Hoekstra AS Huijser J Langoor DM Stijnen CAG Ocké S Sergeant Korporaal der eerste klasse Allaham OM Benders SJH Bruinsma E Calf M Diepeveen AA Ginkel M van Groot R de Hof B IJsseldijk JSD Jentzema K Kerremans JJJ Koster VL Lamslag RP Moerland MJJ Trier PFCJ van Korporaal Beelen B van Ginkel S van Heuvel W van den Koning KPM Soldaat der tweede klasse Oostermeyer CF Soldaat der derde klasse Barlag JD Berk M van den Gelissen CRM Hoffman RA Maliepaard D Schmitz R Venema WK Ontslag burgerambtenaren Schaal 10 Hendriks JH Schaal 9 Verhoeven HGAM Schaal 8 Groen JA - IBBAD Schaal 7 Bonnet CH Gerritsen FJ Smilda P Schaal 5 Koninck VHJde Noort LHM van den Schaal 4 Hagenaars JE - IBBAD Roosjen G - IBBAD Overplaatsingen Borsboom D - Commando Landstrijdkrachten Burk B van - Commando Landstrijdkrachten Stol M - Commando Landstrijdkrachten Ploeg TW van der -Commando Diensten Centra Postma SA - Commando Landstrijdkrachten Wagenaar J - Commando Landstrijdkrachten Stolk J - Commando Landstrijdkrachten Gelder AS van - Commando Landstrijdkrachten Ploeg RG van der - Commando Landstrijdkrachten Velde E van der - Commando Landstrijdkrachten Westerhof HH - Commando Landstrijdkrachten Tuinman JS - Commando Landstrijdkrachten Militair naar burger Hurkmans YJBA Rosmalen RMWG Schoone BA Hofma T DE VLIEGENDE HOLLANDER 14

FEBRUARI Bevorderingen militairen Kolonel Kaya M - Medische Staf & Arts-Ass Luitenant-kolonel Meerman G - Regie en Integratie Smedema IJ - Protestantse GV CLSK Ponk M - RESSORT PROJN POOL PROJN Kapitein Dijk FP van - LSK:LOOPBAANBEGELEIDERS Wal FA van de - LW:PVE COMPONENT MAINTENANCE Kelling PE - LCW:LOG FD BUR ONTV_OPSL&DIST Eerste luitenant Visserman MR - DGLC/PERSST/BUR KAM Meester JC de - Sie Arbeidsmarktcommunicatie Wevers H - AOCS:OPERATIEN LVL SIE A Ryan WJ - KMSL:STAF VOORLICHTING Broek D van den - VKL:KANTOOR OPERATIONELE INL Tweede luitenant Mollinger ED - DHC:301 OPS VLUCHT 3 Smeele J - DHC:301 OPS VLUCHT 5 Hendriks LD - VKL:PVE LUCHTVERKEERSLEIDING Schoofs J - AOCS:OPERATIEN LVL SIE E Veen C van - DHC:301 OPS VLUCHT 2 Adjudant-onderofficier Lebens JMAJ - HRSTCIE/ST/SIE S3/MATLOG Jongkind M - Afdeling Sergeant-majoor Verwoert AGM - AFD TECH/COMPHRST/ONH&HR CLSK Sergeant der eerste klasse Koenders HJA - DHC:298 G&O VLUCHT 3 Wijk CCAM van - KMSL:BUREAU MILITAIRE SPORT Volkerink JGB - DHC:300 G&O VLUCHT 1 Star AE - VKL:BUR MILITAIRE SPORT Direks BJHM - EHV:BUR MILITAIRE SPORT Baarh GD - AOCS:OPS GL SIE D VLUCHT A Tongeren R van - AOCS:OPS GL SIE B VLUCHT B Tilkema T - LW:WEC GROUND SUPP EQ Schelfhout D - 107ASBT/TARC/3GP Willems J - VKL:PVE LINEMAINTENANCE 312 Toor KWG van - LSK:SIE MATERIEEL LOGISTIEK Verweij RH - VKL:PVE LINEMAINTENANCE 313 Reijnaars AGM - DHC:931 CIS OPERATIONS Leenman JP - DHC:298 G&O VLUCHT 5 Sergeant Capello C - LSKBOE:ORKEST Brink J van den - EHV:DOCK 2 KDC-10 Coumou LT - LCW:PE COMPO CL AVIONICA Hurk MM van den SGT - LCW:PE COMPO CL AVIONICA Haverkort PHP - DHC:932 WE LOG MUN OPSLAG Dam CJ van - DHC:932 MAT OPSLAGMAGAZIJN ALG Verhoef WF - DHC:298 G&O VLUCHT 5 Korporaal der eerste klasse Verweij TJ - 802SQN/1PATRIOTFU/1CREW Spreuwel LJPM van - DHC:298 G&O VLUCHT 5 Stoutjesdijk WF - 802SQN/2PATRIOTFU/1CREW Fischer R - VKL:SIE DEELSYSTEMEN Geijn J van de - Bewaking Rijen Ierland S van KPL1 - DHC:932 WE LOG OPSLAG POLCA Hogeveen HV - DHC:298 G&O VLUCHT 5 Stienstra MBG - LW:VLUCHT WAPENTECHNIEK 322 Dommelen SHLP van - 802SQN/LOGPEL/DISTRGP Bruijn ACM de - DHC:931 PVE GZHC DHC GILZE Hogeveen RH - DHC:298 G&O VLUCHT 5 Soldaat der eerste klasse Bosch SN - VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS 640 VL2 Gessel SAGP van - DHC:931 GRP B 651 OGRV Bevorderingen burgerambtenaren Schaal 12 Heringa T - LSK:PLV COMMANDANT LSK Ontslag militairen Buitenga B Commodore Majoor Buren AH Heuve RC van den Jonkman D Lamme R Kapitein Brouwer B Kusters PJH Eerste luitenant Goossens JAM Heiden AWJ van der Meisen JWT Adjudant-onderofficier Beek CA van Callandt A van Groot GPJ de Kablau W Kleij JA Kraaijvanger HGAM Logt TJC van der Luth JH Penners NHAB Westerik GJ Sergeant-majoor Baeten MLJ Bosman JF Dun JHM van Monteiro Mendes Araújo E Pen AA Veeneman J Verstappen TMC Williams AM Damen KR Dekken VA van Schepers AJBG Vugt K van Woei A Sioe AF Welten D Sergeant der eerste klasse Sergeant SGT Korporaal der eerste klasse Bronkhorst M Dekker J Dijkstra FL Huijgevoort MA van Veenstra W Verwoort RGJ Wittenbols WJR Ontslag burgerambtenaren Schaal 7 Walsem C van Schaal 5 Buitink RA Schaal 3 Kloostra P Kosman AJ Schilpzand JM Overplaatsingen NugterenRA - Commando Landstrijdkrachten OuwerkerkMOC - Commando Landstrijdkrachten Ansems HJ - Defensie Materieel Organisatie Overbeek B - Commando Landstrijdkrachten Brugge MA van der - Commando Diensten Centra 15 DE VLIEGENDE HOLLANDER

REPORTAGE Frisian Flag toonaangevend in West-Europa Diversiteit bepaalt Na bijna een jaar voorbereiden was Leeuwarden van 15 tot 26 april weer dé vliegbasis voor één van de belangrijkste internationale vliegoefeningen van West-Europa. Tijdens deze editie was de mix aan vliegtuigtypes weer anders samengesteld dan voorgaande. Dat appelleert alleen maar aan de werkelijkheid, zo geeft supervisor kapitein Jos aan. Dit is het pakket dat je hebt en daarmee moet je het doen. Deal with it; zo is de werkelijkheid tijdens uitzending ook, dus dát is wat we doen tijdens Frisian Flag. Tekst: Arno Marchand Met slechts een paar toestellen minder dan in editie 2012, is de take off van liefst 42 toestellen per missie even indrukwekkend als vorig jaar. Alles speelt en zit mee, zegt kapitein Jos van het organiserende 323 Tactical Training Evaluation and Standardisation Squadron, kortweg TACTESS. Geen grote technische problemen en slechts één missie deels afgelast door het weer. Te harde wind en vliegtuigen hebben verschillende limieten waardoor sommige niet meer mogen vliegen. Wederom staat een bont pakket aan gevechtsvliegtuigen op de Friese basis. Op de vraag Of ik iets mis?, antwoordt Jos heel duidelijk: Nee. Ik wilde heel graag Fransen hebben, en die zijn er na een paar jaar afwezigheid weer bij met twee types zelfs. Super! Zij brengen een bult ervaring mee. Ze hebben Afghanistan-ervaring, vlogen als eerste boven Libië en recent nog boven Mali. Bij een volgende editie zou ik wel graag weer Amerikaanse deelname hebben. Dat was dit jaar simpelweg niet mogelijk. F-16 s voeren de boventoon tijdens Frisian Flag met hier twee Nederlandse en evenzoveel Poolse op de kop van de baan. Foto: Kees van der Mark DE VLIEGENDE HOLLANDER 16

REPORTAGE waarde Samen Het scenario is volgens de supervisor compleet anders dan vorig jaar. Je snijdt vervolgens het scenario van een Combined Air Operation (CO- MAO, red.) op maat van de beschikbare vliegtuigtypes. Heb je bijvoorbeeld een A-10, dan maak je een compleet ander plan. Maar alle deelnemers werken nu volledig met Link16. Alle recente gevechtservaring verwerken we in de oefening. Uiteraard Libië, maar zeker ook Afghanistan waar we als Nederlandse luchtmacht nog dagelijks missies vliegen met de F-16. We trainen met NAVO- met niet-navo-eenheden. Neem bijvoorbeeld Zweden. Geen NAVO-land, maar wel actief geweest boven Libië. Onze stelregel is dus niet voor niets: train and fight together. Dat beaamt de Zweedse detachementscommandant luitenant Fredrik Holmbom. Om onze jonge vliegers te trainen die nog geen ervaring hebben met een Flag-oefeningen als deze, hebben we een tweezitter meegenomen. Zo leren ze hoe internationale trainingen en dus ook operaties gaan. Wat ze hier meekrijgen, kunnen ze elders gebruiken, bijvoorbeeld dezelfde taal spreken. En voor ons levert een oefening op Leeuwarden nog een extra leermoment op: het uitvoeren van een deployment. Trots Jos geeft aan dat de Nederlandse luchtmacht in West-Europa echt leading is in het organiseren van dit soort oefeningen. Daar mogen er echt trots op zijn. Hoe we de luchtruimen boven de Noordzee van Denemarken, Duitsland en Nederland aan elkaar hebben gekoppeld tot een gigantisch oefengebied, is écht fantastisch. Het voordeel is dat we alles met een kleine staf van 323 doen. Het zijn allemaal dubbelfuncties, dus we vliegen en organiseren, maar zijn daardoor heel slagvaardig. Dat is juist onze kracht. Een oefening als deze organiseren blijkt in andere landen lastiger dan hier. De oefengebieden liggen bij Leeuwarden om de hoek en 323 is erop ingericht dit soort oefeningen te organiseren. Het format hebben we en dat moeten we koesteren. Verkeersleiding Drukte in de verkeersoren is volgens kapitein Joost van Weelderen (achter) relatief. Alle verkeer is door de organisatie goed gesequenced, op volgorde gezet. Wij begeleiden dat proces en houden het veilig. De ervaring hier op Leeuwarden is dan ook groot. Grote oefeningen als dit draaien we hier al twintig jaar. De verkeersleider van het AOCS Nieuw Milligen weer waarover hij praat, want hij werkte zelf al jaren op de Leeuwarder verkeerstoren waar deze dag samenwerkt met sergeant 1 Jethro Buter en sergeant-majoor Marlou Westra, beide van 922 Squadron. Alle what if-scenario s die we van tevoren konden trainen, hebben we in de torensimulator van het AOCS gedaan. Als alles op volgorde weggaat en vooral landt, is er niets aan de hand. Maar als er één kist anders rondgaat, wordt het verhaal meteen anders. Dan is het goed dat je dat getraind hebt in een simulator. Foto: Arno Marchand Eén van de vier Duitse Eurofighter Typhoons die per wave meevliegen draait de baan op. Een groepje Nederlandse F-16 s wacht nog even op hun beurt. Foto: Arno Marchand België is al jaren een trouwe deelnemer aan Frisian Flag. Dit jaar met waren ze met acht toestellen aanwezig, waaronder deze. Foto: Marco Ferrageau 17 DE VLIEGENDE HOLLANDER

REPORTAGE Groter aandeel voor KDC-10 Door een slimme indeling kon een KDC-10 van het 334 Squadron dit jaar de gevechtsvliegtuigen tijdens Frisian Flag voor het eerst zowel in de ochtendals de middagmissie bijtanken. In voorgaande jaren was het òf, òf, geeft eerste luitenant Edward Blauw van het 334 Squadron aan. En KDC-10 heeft namelijk niet genoeg brandstof aan boord om beide te ondersteunen. Als een vliegtuig terugkomt op Eindhoven volgt een turn around waar normaal twee uur voor staat: landen, tanken en personeelswissel. Doordat we alles zo ideaal mogelijk voor de oefening hadden afgestemd, wisten we zelfs een recordtijd van 49 minuten te halen. De KDC-10 vloog in de Shell track, op achttien minuten vliegen van Eindhoven, net ten noordwesten van Texel. We winnen tijd door bijvoorbeeld al terug te vliegen als de fighters nog bezig zijn, maar de tanker niet meer nodig hebben. Om te weten wat precies de behoefte is, woont een tanker-vertegenwoordiger de planing bij. Zo zorgen we ervoor dat de tanker op de minuut aanwezig is. De KDC-10 neemt het gros van de aerial refueling voor zijn rekening met twee keer zoveel missies (achttien) als vorig jaar. De andere toestellen, een Amerikaanse KC-135R en Duitse A-310MRTT, vliegen met respectievelijk één en vier missies beduidend minder. De KDC-10 heeft op deze manier een significant groter aandeel in Frisian Flag dan voorgaande jaren. Niet alleen voor die deelnemers belangrijk, maar ook voor ons. Aerial refueling in een realistisch tactisch scenario betekent ook voor ons oefenen zoals we in werkelijkheid zoals boven Libië in operationele missies vliegen. Foto: Frank Crébas, www.bluelifeaviation.nl De supervisor was blij met de Franse deelname na een paar jaar afwezigheid. Een van de Mirage 2000C s van de vliegbasis Orange in take off. Foto: Kees van der Mark Duitse Eurofighters, in dit geval van de vliegbasis Nörvenich, vliegen alleen in de luchtverdedigingsrol. Foto: Arno Marchand DE VLIEGENDE HOLLANDER 18

REPORTAGE Voor Frisian Flag was veel internationale belangstelling. Kapitein Jos staat de pers te woord, in dit geval die van de Franse Luchtmacht. Foto: Wout van der Molen Voor het eerst is het Duitse mobiele gevechtsleidingscentrum Red Hawk onderdeel van Frisian Flag. In het containerpark werken Duitse en Nederlandse gevechtleiders zij aan zij. Foto: Arno Marchand Bij alle deelnemers was er bewondering voor het uitgekiende tankschema van de organisatie. Korporaal Mitchell Kamerman van Gilze-Rijen en korporaal 1 Hans Cnubben van Eindhoven hebben deze Franse F-1 net 4955 liter gegeven. Foto Arno Marchand 19 DE VLIEGENDE HOLLANDER

REPORTAGE C-130 Met een compleet geüpdate C-130 nam het 336 Squadron dit jaar voor het eerst deel vanaf de vliegbasis Leeuwarden. Het verschil door de cockpit upgrade merken we heel duidelijk met bijvoorbeeld een veel betere situational awareness, zegt majoor Ries. De kist houdt zich geweldig, zowel tijdens de airdrop-operaties boven de Cornfield range als de airlandoperaties op de Duitse vliegbasis Wittmund. In beide gevallen zorgen de fighters vanaf Leeuwarden voor zogenoemde slow mover protection. Fantastisch dat we zo oefenen en meevliegen in een COMAO, waarin ook wij onze procedures kunnen uitvoeren. De scenario s zitten goed in elkaar, zodanig dat wij ook echt een onderdeel ervan zijn. Voor ons is het echt een meerwaarde om hier op Leeuwarden te staan. Dat doen we met een klein detachement: twee copiloten ieder voor de planning, briefing en debriefing van de ochtend- en de middagmissie en één gezagvoerder en flight engineer die beide missies vliegen. Daarnaast drie loadmasters, ter ondersteuning navigatie, intell en planning, en natuurlijk vier man TD. Als oud-vlieger op de F-16 vind ik opereren in COMAO s persoonlijk het leukste en je leert er vreselijk veel van. Foto: Kees van der Mark Luchtmachtbrandweer krijgt uitleg over, en in dit geval onder, minder bekende types als de Mirage F-1CR van de Franse Luchtmacht die volgend jaar uit dienst gaat. Foto: Wout van der Molen DE VLIEGENDE HOLLANDER 20

REPORTAGE De Franse luchtmacht was na een paar jaar afwezigheid weer deelnemer vaan Frisian Flag, nu met Mirages 2000C en F-1CR (foto). Foto: Jayme Tol Een Mirage 2000C taxiet langs de opstelling van de Nationale Datalink Management Cell die niet alleen het Link16-verkeer van alle Frisian Flag-deelnemers regelde, maar ondertussen ook van alle andere gebruikers in Nederland. Foto: Arno Gaarthuis Sleutelrol: logistiek Net als voorgaande edities heeft de technisch supervisor ook dit jaar weer de uitdaging waar hij alle vliegtuigen op Leeuwarden kwijt kan. Vorig jaar hadden we er zeventig en dat was erg veel, geeft eerste luitenant Marcel van Dellen van 323 Squadron aan. Om dat allemaal in goede banen te leiden, was voor mij wel een plons in het diepe. Dit jaar zijn het er tien minder en we hebben als organisatie gesteld dat dat het maximum is. Want druk is het zeker op Leeuwarden. Let wel, er is ineens achthonderd man extra op het veld. Dat levert veel verkeer op, niet alleen op de basis, maar ook daarbuiten. Alle buitenlandse deelnemers hebben hun eigen onder komen geregeld bij horecalocaties in de regio. Wat in voorgaande edities voor het contact zeer goed werkte, was per buitenlandse delegatie één of twee liaisons met vliegtuigonderhoud als achtergrond en bij voorkeur de vreemde taal sprekend. Een F-16 is natuurlijk compleet anders dan een Mirage, maar het probleem is de liaisons wel snel duidelijk. Zij zijn voor ons echt de smeerolie in het logistieke proces, besluit de Held des Tages, een eretitel die dagelijks door de Duitse delegatie wordt uitgedeeld. Foto: Arno Marchand 21 DE VLIEGENDE HOLLANDER

PERSONEEL KLu op orde deel 2 C-DHC Westerbeek: Inboeten aan flexibiliteit is niet gelijk aan verliezen De reorganisatie is weer vlotgetrokken. Eén van de doelen is de KLu op orde. Een drieluik over het nieuwe werken straks. In de vorige aflevering beet de Plaatsvervangend Commandant Luchtstrijdkrachten generaal-majoor Ton Tieland het spits af. In deze aflevering komt de Commandant Defensie Helikopter Commando (DHC) commodore Jan Willem Westerbeek aan het woord. De serie wordt afgesloten met een Hoofd Product Verantwoordelijke Eenheid. Tekst: Sectie Communicatie CLSK Tekst: Sectie Communicatie CLSK Het DHC moet nogal wat functies inleveren. Er wordt heel vaak een beroep op helikopters gedaan. Hoe gaat u zorgen dat het werkbaar blijft voor uw personeel? De vraag naar helikoptercapaciteit is - veel - groter dan het aanbod wat we, ook in de steady state, kunnen leveren. Omgaan met die schaarste vraagt zorgvuldige afwegingen. Dat betekent goed nadenken over effecten, opties en capaciteiten. Vooral in deze tijd vraagt dat rust in onze organisatie. Voor mij staat dat absoluut niet gelijk aan achteroverzitten, maar juist duidelijkheid creëren voor onze mensen. We moeten dus structuur aanbrengen in ons denken en handelen, niet alleen vandaag de dag, maar met name ook morgen; dat gaat namelijk over ons voortzettingsvermogen. Die structuur hebben we aangebracht door het opstellen van een bedrijfsplan. Dat handelt fysiek over Volgens Westerbeek is het van belang om capaciteiten van personeel goed te benutten, positief te blijven - mee - denken, maar ook op z n tijd onderbouwd nee durven verkopen. Foto: Fons Strijbosch, AVDD DE VLIEGENDE HOLLANDER 22

PERSONEEL 2013, maar geeft een zo belangrijke doorkijk tot 2018, de looptijd van de "Aanwijzing Gereedstelling CDS" - de opdracht van de CDS aan de opco's. In dat bedrijfsplan zijn operationele taken en doelstellingen opgenomen. Voor onze veertien ondercommandanten is er daardoor duidelijkheid ontstaan wat we gaan doen. Verder krijgen ze vrijheid om te manoeuvreren. Daarnaast bestaan natuurlijk altijd incidentele opdrachten en vragen. Door deze objectief te analyseren en om te zetten naar mogelijke wijzen van optreden, voorzien van kansen en consequenties, kan ik deze voorleggen aan de baas. In dit proces is het van belang om capaciteiten van onze mensen goed te benutten, goed te luisteren, positief te blijven - mee - denken, maar ook op z n tijd onderbouwd nee durven verkopen. Dreigt door het minder aantal functies de flexibiliteit van de organisatie niet verloren te gaan? Het is evident dat door de reductie in het aantal functies bij gelijkblijvend ambitieniveau je moet inboeten op flexibiliteit. Dat staat echter niet gelijk aan het verliezen ervan. De kracht van onze luchtmachtorganisatie zit m in een stuk specialisatie. In luchtmachtogen vraagt dat een stuk anticiperingsvermogen en flexibel denken. Ongeacht de hoeveelheid vrouwen en mannen in onze organisatie, gaat die cultuur niet verloren. Flexibiliteit in wat we aan capaciteiten kunnen leveren, zal echter wel afnemen. Wat hierbij van essentieel belang blijft, is dat wij ons op elk niveau altijd afvragen wat het effect is dat we willen bereiken. We hebben nog wel eens de neiging om direct in capaciteiten te gaan denken. Daardoor verliezen we een stuk creatief vermogen en boeten we in aan flexibiliteit; daarover moeten we goed nadenken. Eerste denken in effecten, dat vertalen naar mogelijke wijzen van optreden en dan pas denken in capaciteiten. Ook daarmee creëren we meer kansen, krijgen we een vollediger en integraler beeld van onze mogelijkheden. Dat leidt tot minder chaos, creëert rust, en dat inspireert en motiveert op zijn beurt. De werkvloer kwam met een plan voor kortere doorlooptijd van het Chinook-onderhoud. Hoe motiveert u uw personeel om met meer van dit soort ideeën te komen? Als ik naar de KLu kijk in het algemeen en voor mij het DHC in het bijzonder, zie ik dat we beschikken over heel veel kwaliteit op zowel korporaals-, als onderofficiers- en officiersniveau. We moeten deze continu blijven benutten. We sturen op hoofdlijnen en laten mensen hun kwaliteiten gebruiken en ontwikkelen. Door daarnaast te durven delegeren, de door ons zelf bedachte en geïmplementeerde systemen hun werk te laten doen en het de kans te geven om te werken, benutten we onze menselijke capaciteiten. En dat zijn er zoals eerder gezegd, heel veel. Daarmee bereiken we een aantal effecten. De belangrijkste daarvan is dat we mensen waarderen in wat ze te bieden hebben en dat inspireert hen. Het is de kunst om deze bronnen van inspiratie te ontwikkelen en in stand te houden. Daardoor zal een organisatie zich voortdurend vernieuwen. Dat klinkt erg theoretisch, maar ik ben een firm believer van deze wijze van opereren. Hierdoor zullen mensen geprikkeld zijn om te zoeken naar verbetering en efficiëntie. Ondanks een kleiner wordende organisatie blijft het zoeken naar verbetering een inherent onderdeel uitmaken van onze DHCorganisatie. Als je kijkt naar onze geschiedenis heeft het DHC pas zo n vijftien jaar de beschikking over nieuwe en uiterst capabele toestellen. We werken ook pas vijf jaar in de huidige constructie waarbij de voormalige Marine Luchtvaartdienst in het DHC is geïntegreerd. Kijk eens op welk niveau we nu al jaren staan, nog steeds verbeteren, en meer dan volwaardig meedoen op het internationale gevechtsveld. Dat is meer dan indicatief voor het voortdurend inspirerend, verbeterend vermogen van onze organisatie. Wat gaat u doen als het DHC wordt overvraagd? Hoe stelt u prioriteiten? Onze agenda s zitten over het algemeen lekker vol. Dat is prima, want we worden er voor betaald om veertig uur in de week te werken. Soms vragen we meer dan past in een dergelijke week. Dat kan leiden tot incidenteel overwerk. Daar waar zaken niet passen, zullen we tijd moeten creëren; dat doen we door het stellen van prioriteiten. Gebaseerd op ons ambitieniveau en de door mij opgestelde visie zoals vastgelegd en vertaald in het bedrijfsplan, kan ik aangeven welke zaken een bepaalde mate van belangrijkheid en/of urgentie hebben. Dat laatste impliceert dat zaken soms urgent kunnen zijn, maar op dat moment wellicht niet belangrijk of andersom. Het is goed en verfrissend om daar eens over na te denken. Daaruit kun je concluderen wat je in de tijd gezien, wel of niet moet doen. Het is de kunst om additionele zaken in dat proces mee te nemen, te toetsen aan ambities en mijlpalen om uiteindelijk vast te kunnen stellen of iets vandaag moet, of ook morgen nog kan. Wanneer is het DHC weer op orde? Op orde is een duidelijke richtlijn van onze minister en commandant. Desondanks is de analyse die daaraan ten grondslag ligt complex. Dat komt met name omdat een van de grootste drijfveren in deze materie levering van onderdelen voor onze toestellen is. Dat heeft onder andere te maken met beschikbare en toegewezen hoeveelheden financiële middelen, maar ook met contracten, voorspelbaarheid van failure rates en dergelijke. Dat maakt de gehele materie lastig. Ik kan voldoende personeel binnen hebben, maar als mijn toestellen niet operationeel gereed zijn, ben ik niet op orde. Zo ook omgekeerd; we weten dat de werving van bepaalde categorieën achterblijft. Als ik niet voldoende technici met aftekenbevoegdheid kan binnenhalen of loadmasters, kan ik nog zoveel Chinooks op de lijn hebben staan, maar zijn we niet op orde. Zo kan ik nog wel een aantal voorbeelden noemen. In deze materie moet je daarom uitgaan van aannames. Die stel je niet alleen, maar bijvoorbeeld samen met het Logistiek Centrum Woensdrecht. Daarop gebaseerd is het DHC op 1 januari 2018 weer volledig op orde. Van belang daarbij is wel dat je op enig moment in een dergelijk proces de gestelde aannames moet valideren; anders blijft een planning gebaseerd op drijfzand. De behoefte aan DHC-middelen zoals hier de Chinook, is hoog. Initiatieven van personeel zoals bijvoorbeeld voor onderhoud, helpt de inzetbaarheid verbeteren. Foto: Arnoud Schoor, AVDD 23 DE VLIEGENDE HOLLANDER