Bestuur en toezicht in de zorg Bas van Schelven 9 februari 2017
Agenda Toezicht door de IGZ en NZa toezichtkaders en overige actuele ontwikkelingen Governancecode Zorg 2017 Het enquêterecht in de zorg Mededingingsrechtelijke ontwikkelingen in de gezondheidszorg Varia 1
Toezicht door de IGZ en NZa toezichtkaders en overige actuele ontwikkelingen 2
Toezicht door IGZ en NZa IGZ-Beleidskader Goede zorg vraagt om goed bestuur Duidelijkheid verwachting overheid van bestuurders en interne toezichthouders en schets verhouding externe toezichthouder tot besturing van zorginstelling Eisen aan goed bestuur: open en integer, omgevingsbewust en participatief, doelgericht en doelmatig, lerend en zelfreinigend en verantwoord en transparant Bij bestuurlijk onvermogen grijpen externe toezichthouders in Extern toezicht is sluitstuk, uitgangspunt is vertrouwensbasis en zelfregulering door veldnormen (Relatief) nieuw: ultimum remedium aanwijzing tot uitbreiding of vervanging RvB/RvT(-leden) 3
Toezicht door IGZ en NZa Toezicht op Goed bestuur Zorgaanbieders moeten goede, betaalbare en voor iedereen toegankelijke zorg leveren Bij het bewaken van die publieke belangen is goed bestuur een belangrijke factor IGZ en NZa hebben hierover verwachtingen van bestuurders, toezichthouders, zorgverleners en cliëntenraad, waarbij zij letten op resultaten, gedrag & cultuur en systemen Bestuursgesprek, verscherpt toezicht of formele handhavende maatregel 4
Toezicht door IGZ en NZa IGZ Werkplan 2017 Een van de risicothema s in 2017 is Goed bestuur Van bestuurders wordt verwacht dat zij werkrelaties en een werkomgeving creëren waarin patiëntveiligheid en persoonsgerichte zorg door alle niveaus in de organisatie gedeeld en gedragen worden, en waarin wordt geleerd van fouten en vergissingen IGZ toetst of bestuurders door goed intern toezicht voldoende inzicht hebben in de risico s in de organisatie en of zij de juiste mechanismen hebben om risico s op tijd te ontdekken en waar mogelijk te voorkomen IGZ kijkt naar invloed van andere belanghebbenden op processen en besluitvorming Binnen vier weken tot zes maanden na start zorgverlening zoekt IGZ contact met nieuwe zorgaanbieder 5
Governancecode Zorg 2017 6
Governancecode Zorg 2017 Algemeen Goede governance biedt randvoorwaarden voor goede zorg aan de cliënt Uitgangspunt zijn zeven principes (principle based in plaats van rule based) Toepassing niet vrijblijvend: pas-toe-en-leg-uit in plaats van pas-toe-of-leg-uit Geen afvinkgedrag : bedoeling en dialoog centraal Geldt voor alle leden ActiZ, GGZ Nederland, NFU, NVZ en VGN (en veldnorm IGZ) Governance innovatie- en adviescommissie Apart hoofdstuk Algemene vergadering en UMC s Invoeringstermijn van één jaar voor statutenwijziging maximaal twee jaar 7
Governancecode Zorg 2017 De zeven principes 1. De maatschappelijke doelstelling en legitimatie van de zorgorganisatie is het bieden van goede zorg aan cliënten 2. RvB en RvT hanteren waarden en normen die passen bij de maatschappelijke positie van de zorgorganisatie 3. De zorgorganisatie schept randvoorwaarden en waarborgen voor een adequate invloed van belanghebbenden 4. RvB en RvT zijn ieder vanuit hun eigen rol verantwoordelijk voor de governance van de zorgorganisatie 5. RvB bestuurt de zorgorganisatie gericht op haar maatschappelijke doelstelling 6. RvT houdt toezicht vanuit de maatschappelijke doelstelling van de zorgorganisatie 7. RvB en RvT ontwikkelen permanent hun professionaliteit en deskundigheid 8
Governancecode Zorg 2017 Enkele nieuwe gedragsregels In RvB- en RvT-reglementen wordt vastgelegd hoe wordt omgegaan met (schijn van) tegenstrijdig belang RvB neemt maatregelen om belangenverstrengeling van professionals, managers en medewerkers te voorkomen Statutaire verankering minimale omvang RvT RvT stelt beleid op voor onkostenvergoeding van RvB, aannemen van geschenken en uitnodigingen door RvB, welk beleid en jaarlijkse verantwoording over de uitgaven openbaar worden gemaakt RvB-lid vraagt toestemming aan RvT voor iedere (on)betaalde nevenfunctie RvB en individuele leden reflecteert regelmatig op eigen functioneren en of zij nog passen bij opgaven waar zorgorganisatie voor staat 9
Het enquêterecht in de zorg 10
Het enquêterecht in de zorg Hof Amsterdam (OK) 4 juli 2016, ECLI:NL:GHAMS:2016:2716 (De Gelderhof) Conflict naar aanleiding van vastgoeddossier Enquêteverzoeken door RvB, RvT, OR en CR alsmede schorsing/vervanging van bestuurder/vz-rvt Bijzonder: ook IGZ doet zelfstandig enquêteverzoek OK merkt IGZ aan als belanghebbende, maar verklaart IGZ niet-ontvankelijk in verzoek OK beveelt onderzoek, vervanging vz-rvt door lid met beslissende stem en toevoeging extra bestuurder met beslissende stem 11
Het enquêterecht in de zorg HR 18 november 2016, ECLI:NL:HR:2016:2614 (Meavita) OK-beschikking vernietigd omdat beschikking niet is gewezen door het in de wet bepaalde aantal rechters RvC-leden konden worden veroordeeld tot betaling onderzoekskosten die zijn betaald door anderen dan de rechtspersoon Voor veroordeling RvC-leden tot betaling van de onderzoekskosten van 1 miljoen euro had voor ieder individueel RvC-lid afzonderlijk moeten zijn beoordeeld of hem persoonlijk een verwijt kon worden gemaakt van het beleid of de onbevredigende gang van zaken 12
Mededingingsrechtelijke ontwikkelingen in de gezondheidszorg 13
Mededingingsrechtelijke ontwikkelingen in de gezondheidszorg Beleidskader ACM voor de zorg Keuzevrijheid is essentiële voorwaarde om voor patiënten beschikbaarheid te waarborgen van betaalbare, kwalitatief goede en toegankelijke zorg Onevenwichtigheid in machtsverhoudingen brengen risico effectieve keuzevrijheid patiënten en verzekerden met zich, zet betaalbaarheid onder druk en verhoogt kwetsbaarheid infrastructuur aanbod ACM rapport: Ziekenhuisfusies en kwaliteit van zorg ACM krijgt meer armslag toezicht op samenwerking, machtsposities en fusies in één hand Zoveel mogelijk vooraf duidelijkheid geven over wijze waarop toezicht op samenwerking in praktijk wordt vormgegeven Zo scherp mogelijk aandacht besteden aan risico dat door fusies onvoldoende alternatieven overblijven: specifiek beleid op voorkomen grote machtsconcentraties 14
Mededingingsrechtelijke ontwikkelingen in de gezondheidszorg Wetsvoorstel Herpositionering taken NZa en deregulering (34445) Ratio: versterking markttoezicht in de zorg Overheveling AMM-instrument NZa naar ACM Verplichting vaststelling van AMM te baseren op marktafbakening vervalt Uitbreiding gedragsverplichtingen Overheveling Zorgspecifieke fusietoets van NZa naar ACM Reikwijdte: onderneming met (in)directe zorgomzet > 7 miljoen euro en andere onderneming omzet > 500k euro Beoordeling gelijktijdig met Mw-meldingsfase Expliciet motiveren welke alternatieven zijn afgewogen Bij ministeriële regeling mogelijk nadere eisen te stellen 8 april 2016 ingediend bij Tweede Kamer (stavaza: nader verslag (nr. 8)) 15
Mededingingsrechtelijke ontwikkelingen in de gezondheidszorg Rb. Rotterdam 29 september 2016, ECLI:NL:RBROT:2016:7373 (ASW&Rivas/ACM) Afbakening relevante markt gebaseerd op zorgvuldig onderzoek ACM mocht zich baseren op standpunt dat onvoldoende disciplineringsmogelijkheden bestonden (met name door zorgverzekeraars) Geen vergelijkende cijfermatige analyse nodig om aannemelijk te maken dat dat partijen na fusie in staat zijn prijzen te verhogen of kwaliteit te verlagen ACM hoefde scenario dat Rivas zonder fusie niet langer volledige ziekenhuisvoorziening zou kunnen aanbieden niet te onderzoeken, omdat daar onvoldoende objectieve aanwijzingen voor waren Op 6 december 2016 is fusie tussen Slingeland Ziekenhuis Streekziekenhuis Koningin Beatrix goedgekeurd door ACM 16
Mededingingsrechtelijke ontwikkelingen in de gezondheidszorg Varia Nader onderzoek nodig voorgenomen fusie VUmc - AMC (ACM-besluit van 14 december 2016) Partijen krijgen verkrijgen grote positie en zijn nabije concurrenten op topzorg Zorgverzekeraars hebben zich kritisch uitgelaten Aanwijzingen dat voor delen van topzorg reële en belangrijke keuzemogelijkheid wegvalt CBb 11 januari 2017, ECLI:NL:CBB:2017:01 (Friese Thuiszorginstelling/ACM) Overtreding kartelverbod: uitwisseling concurrentiegevoelige informatie voorafgaand aan aanbesteding ACM heeft onvoldoende rekening gehouden met omstandigheden van het geval bij boetevaststelling: (aanvullende) boetematiging van 1,7 miljoen euro naar 767k euro ACM-rapport: Toetredings- en groeidrempels op de zorgverzekeringsmarkt Hoge kapitaalseisen en beperkte mogelijkheden hieraan te voldoen DNB-vergunning Reguleringsonzekerheid 17
Varia 18
Varia HR 16 december 2016, ECLI:NL:HR:2016:2890 (Lunet Zorg) Twee lokale cliëntenvertegenwoordigersraden kwamen in nieuwe organisatiestructuur als zelfsturend team terug, niet langer aangemerkt als Wmcz-orgaan HR oordeelt dat Wmcz Lunet Zorg niet verplicht hen als zodanig aan te merken Lunet Zorg kan volstaan met cliëntenraad op centraal niveau en niveau boven zelfsturende teams 19
Varia Wetsvoorstel Bestuur en toezicht rechtspersonen (34491) Aanvulling en verduidelijking bestuur en toezicht van met name vereniging, coöperatie, onderlinge waarborgmaatschappij en stichting, zodat een en ander als basisregeling kan dienen om vervolgens in sectorspecifieke regelingen bij aan te knopen Wettelijke grondslag: Uniformering: Modernisering: raad van commissarissen monistisch bestuursmodel norm taakvervulling bestuurders en toezichthouders tegenstrijdig belangregeling regels aansprakelijkheid bij faillissement ontslag-criteria bestuurders en toezichthouders 8 juni 2016 ingediend bij Tweede Kamer (stavaza: verslag vaste commissie VJ (nr. 5)) 20
Contactinformatie Bas van Schelven Advocaat +31 (0)6 55 79 03 80 schelven@vandoorne.com 21