Aquo-domeintabellen Praktijkrichtlijn

Aquo-domeintabellen Praktijkrichtlijn Auteur: IDsW

Documentbeheer Wijzigingshistorie Datum Versie Auteur Wijziging 2007-10-15 0.1c H-J. Lekkerkerk Eerste versie 2007-12-27 0.9 Hinne Reitsma Aangepast en aangevuld met onderdelen uit RfC Aquo update december 2007 2008-05-06 0.92 Hinne Reitsma Aangepast en aangevuld met onderdelen uit RfC Aquo update juni 2008 2008-06-12 0.93 Hinne Reitsma Commentaar RfC s juni 2008 verwerkt. 2008-07-07 1.0 Hinne Reitsma Commentaar review verwerkt. 2008-07-23 1.0.1 Hinne Reitsma Relevante stukjes uit Eindrapport CIWwerkgroep Waarnemingssoorten verwerkt. 2008-12-19 1.1 Hinne Reitsma / Marga Bogaart Bijgewerkt aan laatste stand van zaken en Aquo update december 2008 2009-02-16 1.12 Hinne Reitsma / Marga Fout herstel Bogaart 2009-05-18 1.95 Hinne Reitsma Aangevuld met de praktijkrichtlijnen uit de wijzigingsvoorstellen voor de Aquo update van juni 2009 en andere informatie de het afgelopen half jaar beschikbaar is gekomen. 2009-06-30 2.0.0 Hinne Reitsma / Marga Definitief gemaakt. Bogaart 2010-06-30 2.1.0 Hinne Reitsma / Wilbert Vos / Marga Bogaart Bijgewerkt. Review Datum Versie Reviewer Functie 2008-06-30 0.92 Jacolien Eijer Programmamanager IDsW 2009-07-09 2.00 Huibert-Jan Lekkerkerk Sr. Projectleider standaarden IDsW Controle en vrijgave Datum Versie Controleur Functie 1.0 Jacolien Eijer Programmamanager IDsW Literatuurbronnen IMWA:2007 Praktijkrichtlijn, Informatiemodel Water, versie 2.0, IDsW, juni 2007 Logisch Model Aquo update juni 2006, IDsW, juni 2006 Praktijkrichtlijn UitwisselModel Aquo metingen, versie 2.0, IDsW, juli 2007 Diverse Wijzigingsvoorstellen voor Aquo-updates juni 2007 t/m juni 2009 Eindrapport CIW-werkgroep Waarnemingssoorten, Ruurd Maasdam, maart 2001 pagina 2 van 155 Documentbeheer

Inhoudsopgave 1. Inleiding 7 1.1 Algemeen... 7 1.2 Visie in een notedop... 7 1.3 Leeswijzer... 8 1.4 Aandachtspunten... 8 2. Beheer en structuur Aquo-domeintabellen 11 2.1 Definitie... 11 2.2 Algemene Coderingsregels... 12 2.2.1 Codes... 12 2.2.2 Omschrijvingen... 13 2.3 Wijzigingsbeheer domeinen... 13 2.4 Domeinentabellen in het Logisch Model Aquo... 14 2.5 Domeintabellen in de Aquo uitwisselmodellen... 15 2.5.1 Hiërarchie in domeinwaarden... 16 2.5.2 Domeinen met code en omschrijving... 16 2.5.3 Domeintabellen in XML / GML... 16 3. Domeintabellen Administratief 19 3.1 Inleiding... 19 3.2 Bevoegd Gezag... 19 3.2.1 Aquo-domeintabel Soorten Bevoegd Gezag... 19 3.2.2 CBS domeintabel Rijksoverheid classificatie overheidsfuncties... 20 3.2.3 CBS domeintabel Provincie... 21 3.2.4 CBS domeintabel Gemeente... 25 3.2.5 Aquo-domeintabel Waterbeheerder... 26 4. Domeintabellen metingen 31 4.1 Inleiding... 31 4.1.1 Afgeleide gegevens... 33 4.2 Grootheid en Eenheid... 35 4.2.1 Aquo-domeintabel Grootheid... 35 4.2.2 Aquo-domeintabel Eenheid... 38 4.3 Chemische Stof en Object... 40 4.3.1 Aquo-domeintabel ChemischeStof... 40 4.3.2 Bijlagen bij coderingen chemische stoffen... 43 4.3.3 Aquo-domeintabel Object... 50 4.4 Taxa Waterbeheer Nederland (TWN)... 52 4.4.1 Achtergrond en algemene werkwijze... 52 4.4.2 Specifieke opmerkingen per taxontype... 56 4.4.3 Aquo-domeintabel Taxontype... 59 4.4.4 Aquo-domeintabel Taxon (TWN)... 60 4.5 Typering... 64 4.5.1 Aquo-domeintabel TyperingWaarneming... 65 Inhoudsopgave pagina 3 van 155

4.5.2 Aquo-domeintabel KRW kwaliteitselementen... 68 4.5.3 Aquo-domeintabel KRW hydromorfologische parameters... 69 4.5.4 Aquo-domeintabel EBEO-karakteristiek... 71 4.5.5 Aquo-domeintabel iwsr indicator... 71 4.6 Hoedanigheid equivalenten, referenties en fracties... 73 4.6.1 Aquo-domeintabel Hoedanigheid... 73 4.6.2 Aquo-domeintabel HoedanigheidEquivalent... 77 4.6.3 Aquo-domeintabel HoedanigheidReferentieBasis... 78 4.6.4 Aquo-domeintabel ReferentiePlaats... 79 4.6.5 Aquo-domeintabel ReferentieRichting... 81 4.6.6 Aquo-domeintabel ReferentieVlak... 82 4.6.7 Aquo-domeintabel HoedanigheidFractieBasis... 83 4.6.8 Aquo-domeintabel Koolwaterstoffractie... 84 4.6.9 Aquo-domeintabel Korrelgroottefractie... 85 4.6.10 Aquo-domeintabel Golffrequentieklasse... 88 4.6.11 Aquo-domeintabel BiologischKenmerk... 89 4.6.12 Lijst HoedanigheidCombinatie... 90 4.6.13 MonsterCriterium... 91 4.7 Compartiment en Orgaan, inclusief Medium en Biotoop... 92 4.7.1 Aquo-domeintabel Compartiment... 92 4.7.2 Aquo-domeintabel Milieu-compartiment... 94 4.7.3 Aquo-domeintabel Medium... 96 4.7.4 Aquo-domeintabel Biotoop... 98 4.7.5 Aquo-domeintabel Orgaan...100 4.8 Waarnemingssoortnummer...101 4.8.1 Aquo-domeintabel Waarnemingsoort...101 4.8.2 Status Waarnemingssoort...102 4.8.3 Implementatie Waarnemingsoort...103 4.9 Methoden...105 4.9.1 Aquo-domeintabel Waardebepalingsmethode...105 4.9.2 Aquo-domeintabel Waardebewerkingsmethode...108 4.9.3 Aquo-domeintabel BemonsteringsMethode...110 4.9.4 Aquo-domeintabel Monsterbewerkingsmethode...112 4.9.5 Aquo-domeintabel Veldapparaattype...114 4.9.6 Aquo-domeintabel Bemonsteringsapparaat...115 4.9.7 Aquo-domeintabel Plaatsbepaling...116 4.10 Waarde-aanduidingen...117 4.10.1 Aquo-domeintabel Bepalingsgrens...117 4.10.2 Aquo-domeintabel Kwaliteitsoordeel...117 4.10.3 Classificaties...118 5. Domeintabellen Geografische Objecten 121 5.1 Meetpunt...121 5.1.1 Soort meetpunt...122 5.2 Kunstwerken...124 5.2.1 Type kunstwerk...124 5.2.2 Materiaal kunstwerk...124 5.2.3 Functie kunstwerk...124 5.2.4 Soort afsluiter duiker (bovenstrooms)...124 5.2.5 Soort regelbaarheid stuw...124 5.2.6 Soort stuw: Klep vs terugslagklep...125 5.3 Inrichtingselementen / Overige vastgoed...126 5.3.1 Aandrijving POMP...126 pagina 4 van 155 Inhoudsopgave

5.4 Waterkeringen...127 5.4.1 TypeWaterkering...127 5.4.2 Verharding...127 5.4.3 MateriaalWaterkering...127 5.5 Wegen...128 5.5.1 TypeWeg...128 5.5.2 Weg aard...128 5.6 (Waterbeheer)gebieden...129 5.6.1 PlanstatusEnDatum...129 5.6.2 ZoneringType...129 5.6.3 CodeNose...130 5.6.4 TypeWaterbeheerGebied...130 5.6.5 StroomgebiedDistrict...130 5.6.6 TypeInrichting...131 5.6.7 KRWStatus...131 5.6.8 KRW typologie (KRW-watertypes)...131 5.7 Oppervlaktewater...139 5.7.1 Type Infrastructuur...139 5.7.2 TypeWaterKwantitatief...139 5.7.3 TypeWaterKwalitatief...141 5.7.4 WetVerordening...145 5.7.5 Waterrijkheid...145 5.8 Omvangwaarden...146 5.8.1 Kunstwerk...146 5.8.2 Waterdeel...147 5.8.3 Waterbeheergebied...148 5.8.4 Weg...149 5.9 Zuiveringbeheer...150 5.9.1 Naamgevingsconventie voor onderdelen...150 5.9.2 PROCES...150 Bijlage A Discussie hoedanigheid of compartiment 153 Inhoudsopgave pagina 5 van 155

1. Inleiding 1.1 Algemeen Het doel van deze praktijkrichtlijn is het bieden van inzicht in de achtergrond, gebruik en implementatie van de Aquo-domeintabellen. De eerste versie van het document is opgesteld door het bundelen en documenteren van de, tot dan toe, versnipperde informatie over de Aquo-domeintabellen. IDsW heeft ongeveer 500 domeintabellen in beheer. Niet over alle domeintabellen is achtergrondinformatie direct beschikbaar. Ook de noodzaak voor informatie over het gebruik en implementatie verschilt sterk per domeintabel. Voor domeintabellen met een dynamisch karakter, waarvan de inhoud regelmatig wordt bijgewerkt zal de informatiebehoefte het grootst zijn. Waar een praktijkrichtlijn voor dergelijke domeintabellen nog ontbreekt zal dit zoveel mogelijk in komende versies aan dit document worden toegevoegd. Het document moet daarom als groeidocument worden beschouwd. Controleer bij gebruik vooral of het de nieuwste versie betreft. Ook indien er onvolkomenheden in de domeintabellen worden geconstateerd die niet direct kunnen worden opgelost kan dit in dit document zijn vermeld. De aangetroffen onvolkomenheden geven (in de toekomst) aanleiding tot nieuwe wijzigingsvoorstellen op de desbetreffende domeintabel. Let op! De inhoud van domeintabellen is, waar in dit document opgenomen, slechts ter illustratie. Raadpleeg www.idsw.nl voor de laatste versie! 1.2 Visie in een notedop IDsW heeft de afgelopen jaren een visie ontwikkeld op de domeintabellen die zij als bruidschat is beheer heeft gekregen. Deze visie luidt in het kort: Een domeintabel dient een doel; dat doel moet gedocumenteerd worden. Die documentatie is (deels) terug te vinden in deze praktijkrichtlijn. Een domeinwaarde heeft een belangrijke rol bij de standaardisatie van gegevensopslag en uitwisseling. Het bereik van een domeintabel moet dus gedocumenteerd zijn. Domeinwaarden moeten daarom gedefinieerd zijn in Aquo-lex, - of elders als het daar goed gedefinieerd is: bijv. via CASnr., literatuur. - tenzij het een triviale term betreft, kijk dan bijvoorbeeld in de Van Dale. Domeintabellen en domeinwaarden moeten zoveel mogelijk aansluiten op; wet-, norm en regelgeving of op andere standaarden; bijvoorbeeld: - NEN-normen bij waardebepalingsmethodes. - Eenheden volgens SI-stelsel. Inleiding pagina 7 van 155

Domeintabellen hebben een zo strak mogelijke definitie. Voor technische doeleinden kunnen meerdere (kleine) domeintabellen gecombineerd worden tot een enkele grotere met een bredere definitie en toepassing. Technische oplossingen horen per definitie niet in domeintabellen thuis maar zijn uiteraard wel onderdeel van informatiesystemen. De voorschriften voor naamgeving en codering van domeinwaarden moeten gedocumenteerd zijn. Bij een goede documentatie is de be- en afhandeling van aanvragen van domeinwaarden transparant en eenduidig. - Waarden die niet (goed) gedefinieerd zijn kunnen niet opgenomen worden in de domeintabel. - Waarden die niet binnen de definitie van de domeintabel passen worden niet opgenomen in die tabel. 1.3 Leeswijzer Hoofdstuk 2 biedt een overzicht op de structuur van de Aquo-domeintabellen zoals deze door IDsW worden beheerd. In dit hoofdstuk staan ook de zogenaamde coderingsregels. Hoofdstuk 3 geeft een toelichting op een aantal administratieve domeintabellen. Hoofdstuk 4 bevat de praktijkrichtlijnen voor domeintabellen rondom Metingen en de Waarnemingssoorten. Hoofdstuk 5 gaat in op de domeintabellen voor geografische objecten zoals kunstwerken en zuiveringen. 1.4 Aandachtspunten Naast een goede praktijkrichtlijn wordt binnen IDsW ook aan een tweetal relevante knelpunten gewerkt; Centrale ingang via internet Feitelijke domein-informatie is vaak nog ondergebracht op verschillende plekken op de IDsW website. Men mist een centrale ingang voor alle domeinen en domein-gerelateerde informatie. Hiermee kan het gebruik van deze gegevens sterk verbeterd worden. Alle domeinen binnen de watersector dienen daarbij via eenzelfde ingang en op uniforme wijze benaderd te kunnen worden, bij voorkeur via één centrale web-ingang. Via deze webingang moet het mogelijk zijn domeinen te benaderen, op te vragen en waarden toe te voegen. Bij het toevoegen van waarden kan een statusmodel worden bijgehouden waarmee duidelijk wordt welke waarden formeel zijn vastgesteld en welke nog niet of niet meer. Dit geldt overigens niet alleen voor domeinen maar ook de vraag naar een betere ontsluiting van bijvoorbeeld gegevenswoorden en definities blijkt groot te zijn. pagina 8 van 155 Inleiding

Versiebeheer Het versiebeheer op domeintabellen en domeinwaarden moet verbeterd worden. Ook hiervoor moet een adequaat meta-gegevenssysteem worden ontwikkeld. Een dergelijk systeem is uiteraard niet beperkt tot domeinen maar omvat ook de rest van het gegevensmodel en de gegevensstandaard. Inleiding pagina 9 van 155

2. Beheer en structuur Aquo-domeintabellen 2.1 Definitie Binnen de gegevensmodellering spelen domeintabellen een centrale rol. Een domein is hierbij een limitatieve reeks met voorkomende waarden (definitie volgens NEN3610 Basismodel Geo-informatie). Bij een gegevenselement (attribuut of kenmerk) kan verwezen worden naar een bepaald domein. Hiermee worden de waarden die dat gegevenselement aan kan nemen beperkt tot de waarden uit dat domein. Dit worden ook wel domeinwaarden genoemd. In het Engels wordt overigens voor domeintabel vaak ook de term Enumeration of Codelist gebruikt. Domeintabellen zijn de feitelijk lijsten met domeinwaarden. Een eenvoudig voorbeeld van een domeintabel is een lijst met basiskleuren: Rood, Groen en Blauw. Vaak wordt de domeinwaarden hierbij ook gecodeerd zodat deze domeintabel er als volgt uit kan zien: Code R G B Omschrijving Rood Groen Blauw Dergelijk tabellen worden ook wel codetabellen genoemd. Codering van veelgebruikte domeinwaarden kan de invoer en opslag van domeinwaarden bij gegevenselementen vereenvoudigen. Een code hoeft echter niet betekenisvol te zijn. In bovenstaande domeintabel zou voor Rood ook de code 01 gehanteerd kunnen worden. Definitie volgens CIW en DONAR Binnen de voormalige CIW en DONAR werd / wordt een veel ruimere definitie van een domein gehanteerd. Zij beschouwen alles waaraan een coderingsafspraak ten grondslag ligt als een domein. Daarmee wordt het limitatieve karakter uit de bovenstaande definitie van NEN3610 los gelaten. Een voorbeeld hiervan is locatie. Dit is de plaats waarop een meting plaats vindt. Conform de NEN3610 benadering is dit geen domein, metingen kunnen immers op een ongelimiteerd aantal locaties plaats vinden. Binnen DONAR wordt een locatie wel als een domein beschouwd. Een locatie wordt gekenmerkt door een locatiecode die via een coderingsafspraak wordt afgeleid. Deze locatiecodes worden in DONAR dan ook centraal beheerd. Ook de DONAR en Aquo domeintabel waarnemingssoorten valt onder dezelfde definitie onder de domeinen, ondanks het feit dat het aantal waarnemingssoorten ongelimiteerd is. Iedere waarde in een echte domeintabel dient gerefereerd te zijn; ofwel er dient een referentie te zijn naar de betekenis van die domeinwaarde. Dit kan zijn door het opnemen van een definitie in Aquo-lex, maar ook door bijvoorbeeld een verwijzing naar een externe bron zoals de Chemical Abstract Service (CAS) voor chemische stoffen of de literatuur voor taxa/organismen. Beheer en structuur Aquo-domeintabellen pagina 11 van 155

2.2 Algemene Coderingsregels Indien er bij een domeintabel geen aparte coderingsregels zijn benoemd worden de algemene coderingsregels toegepast. Overigens zijn er zowel coderingsregels voor de code als voor de omschrijving! 2.2.1 Codes 1. Een code moet uniek zijn. 2. Als code wordt een algemeen geldende afkorting gehanteerd. Indien er geen algemene afkorting bestaat, geldt regel 3. 3. De volgende regel wordt gehanteerd om een code te vormen: de eerste lettergreep van de naam, met de eerste letter van iedere volgende lettergreep en de laatste letter van de naam, vormen samen de code. - Gehanteerd worden de letters van het alfabet. Voor de codering worden hoofdletters gebruikt. De uit twee karakters bestaande IJ wordt behandeld hierbij als één letter! Voorbeeld: OVERIJSSEL = OVIJSL. - Indien de naam uit meerdere woorden bestaat, geldt dat alleen de laatste letter van het laatste woord wordt meegenomen. Voorbeeld: HOUTRIB ZUID = HOUTRZD - Indien een code gelijk wordt aan een al bestaande code in dezelfde tabel, wordt er een (volg)nummer toegevoegd, te beginnen bij 2. 4. De codering bestaat uit maximaal 12 tekens. Past de gevormde afgekorte code niet, dan wordt de code afgekapt (van achteren). 5. Het gedeelte van de omschrijving dat tussen haakjes staat wordt niet gecodeerd 6. De spellingsregels zoals deze voorgeschreven worden in de Woordenlijst Nederlandse taal (uitgave 2006) dienen als uitgangspunt bij het vaststellen van de codering. 7. Indien er in één keer meerdere codes gevormd moeten worden welke alleen door een volgnummer onderscheiden kunnen worden, wordt direct begonnen met het toekennen van volgnummers. De eerste code begint dus gelijk met 01 als de domeintabel naar verwachting maximaal 99 waarden zal bevatten. 8. Voor de codering, de unieke identificatie, worden geen speciale characters of spaties gebruikt. Alleen hoofdletters, cijfers en underscores zijn toegestaan; 9. Voor de toegestane tekens in code s wordt verwezen naar de paragraaf voor de specifieke code 10.Alle coderingen moeten van links aangevuld worden 11.Tussenvoegsels worden alleen in de code opgenomen als ze essentieel zijn voor de naam Door regel (3 en) 8 zijn alleen onderstaande tekens toegestaan voor coderingen: - A.. Z - 0.. 9 - Speciale tekens: _ pagina 12 van 155 Beheer en structuur Aquo-domeintabellen

2.2.2 Omschrijvingen a. Omschrijvingen kunnen het volgende bevatten: - De volledige naam of een korte omschrijving van de code - Een verwijzing naar de literatuur of voorschrift waarin de methode beschreven staat b. De eerste letter van de omschrijving is een hoofdletter en de eerste letter van een naam is een hoofdletter. Andere woorden zijn geheel in kleine letters. Uitzonderingen hierop zijn de afkortingen welke in de omschrijving zijn opgenomen. Deze worden geheel in hoofdletters geschreven. c. In de omschrijving moet zoveel mogelijk gebruik gemaakt worden van gehele woorden. Afkortingen dienen alleen gebruikt te worden daar waar het noodzakelijk is om binnen het toegestane aantal karakters toch een logische en leesbare omschrijving te verkrijgen. In het geval er afkortingen gebruikt worden dienen de punten, welke de afkorting afsluiten weggelaten te worden. d. De onderstaande tekens zijn toegestaan voor omschrijvingen: - A.. Z - a.. z - 0.. 9 - [spatie] - Speciale tekens:! # $ % & ( ) * +, - : < = >? @ [ ] ^ _ { } ~. LET OP! De puntkomma kan als veldscheider worden gebruikt, dit teken mag daarom NIET in de omschrijving zijn opgenomen. Ook voor veel andere speciale tekens (zoals %,&,*,?,@,%) geldt dat het gebruik ervan sterk wordt afgeraden vanwege de betekenis die er door software bij de verwerking van de gegevens aan kan worden ontleend. 2.3 Wijzigingsbeheer domeinen Het aanvragen van een nieuwe domeinwaarde verloopt binnen IDsW volgens de procedure voor Wijzigingsbeheer (zie www.idsw.nl). De aanvraag van een nieuwe domeinwaarde wordt in deze procedure beschouwd als een wijziging op de Aquo standaard met een kleine impact. Een nieuwe domeinwaarde is bijvoorbeeld een nieuwe parameter of waarnemingssoort. Kleine wijzigingen worden over het algemeen direct door de IDsW servicedesk doorgevoerd in de Aquo standaard. De doorlooptijd hiervoor is maximaal één week, tenzij anders is overeengekomen met de indiener. Om een kleine wijziging direct uit te kunnen voeren is het wel noodzakelijk dat er geen twijfel mag zijn over het nut en noodzaak van de wijzigingsaanvraag. Bij de aanvraag van een chemische parameter wordt dit bijvoorbeeld ondervangen door bij de aanvraag ook het bijbehorende CAS-nummer op te geven. Indien er bij de aanvraag geen CAS-nummer bekend is zal eerst door experts moeten worden uitgezocht of de aangevraagde parameter een nieuwe parameter of een synoniem voor een reeds bestaande parameter betreft. Zonder definitie (of bijv. CAS-nummer bij chemische stoffen) kan de doorlooptijd van maximaal 1 week dan ook niet meer worden gegarandeerd. Beheer en structuur Aquo-domeintabellen pagina 13 van 155

Voor kleine wijzigingen geldt een meldingsplicht naar de Aquo gebruikers. De afhandeling van wijzigingen worden binnen IDsW geregistreerd en samen met de update (2x per jaar) van de standaard naar de gebruikers gecommuniceerd. Het wijzigen of verwijderen van een domeinwaarde is geen kleine wijziging en vraagt dan ook altijd om input vanuit de overige gebruikers. Een dergelijk traject vergt tenminste een half jaar. 2.4 Domeinentabellen in het Logisch Model Aquo Een groot aantal attributen in het Logisch Model Aquo (LM Aquo) heeft een domein. Elk domein is binnen het LM Aquo in een eigen tabel opgeslagen. Een domeintabel heeft daarbij als (interne) naam D_<domein>, waarbij <domein> staat voor de naam van het domein. De naam van de tabel is maximaal 10 posities lang. Ieder domein krijgt daarom binnen het LM Aquo een unieke naam van maximaal 8 posities. Iedere domeintabel bevat drie kolommen, te weten: Kolom Formaat Omschrijving DOMGWCOD character, max. 12 posities Bevat een unieke code voor de domeinwaarde. Voor de codering worden de algemene coderingsregels gevolgd (zie paragraaf 2.2 Algemene Coderingsregels). In de praktijk is deze code meestal beperkt gebleven tot 2 karakters (cijfers), door toepassing van regel 7. Hierbij worden twee bijzondere codes gehanteerd; namelijk 98 voor Overig en 99 voor Onbekend. In sommige oudere tabellen wordt hiervan afgeweken. Uitzondering op deze cijfercodering is vooral een aantal domeintabellen voor metingen (parameters, eenheden, hoedanigheden, etc.). DOMOMSCH DOMAFKRT character, max. 60 posities character, max.15 posities Een omschrijving voor de domeinwaarde. Omschrijvingen kunnen het volgende bevatten: De volledige naam of een korte omschrijving van de code; Een verwijzing naar de literatuur of voorschrift waarin de methode beschreven is. De eerste letter van de omschrijving is een hoofdletter en de eerste letter van een naam is een hoofdletter. Andere woorden zijn geheel in kleine letters. Uitzonderingen hierop zijn de codes welke in de omschrijving zijn opgenomen. Deze worden geheel in hoofdletters geschreven. Bevat een afkorting voor de domeinwaarde. In de praktijk is deze voor bijna alle tabellen gelijk aan de code (DOMGWCOD). Uitzondering zijn de watertypen en het compartiment Alle kolommen binnen een domeintabel zijn verplicht en uniek. Het veld DOMGWCOD fungeert als logische primaire sleutel. De domeintabellen in het LM Aquo zijn op een specifieke manier gevuld. Belangrijk daarbij is dat de puntkomma niet wordt gebruikt omdat dit teken door veel software als veldscheidingsteken wordt gebruikt. pagina 14 van 155 Beheer en structuur Aquo-domeintabellen

2.5 Domeintabellen in de Aquo uitwisselmodellen De Aquo uitwisselmodellen (IMWA en UM Aquo) zijn gemodelleerd in UML (Unified Modelling Language). In UML wordt bij onderscheid gemaakt tussen twee soorten domeintabellen; Enumeratie (enumeration) en CodeLists. Enumeratie Een klasse die een lijst van toegestane waardes weergeeft. Deze kan gebruikt worden op plaatsen waar voor een bepaalde waarde uit een beperkt aantal vooraf bekende mogelijkheden gekozen moet worden. Domeintabellen zijn per definitie van het type enumeraties. CodeList Wanneer vooraf niet bekend is welke waardes een bepaald attribuut kan krijgen, maar als er wel een lijst waarschijnlijke waardes (de enumeratie) is, wordt in plaats van een Enumeratie een CodeList gebruikt. De Codelijst kan beschouwd worden als een verbijzondering (uitbreiding) van een enumeratie. Bij een CodeList kan de lijst uitgebreid worden met domeinwaarden die nog niet in het model gedefinieerd zijn. Bij de uitwisseling volgens de Aquo uitwisselmodellen worden deze extra waarden voorafgegaan door het woord other gevolgd door een :. Daarachter staat de extra domeinwaarde. Ook is het mogelijk het hoofdtype uit de vastgestelde lijst te gebruiken en aan te vullen met een ; en vervolgens het gedetailleerde type. Hierdoor wordt een maximale compatibiliteit met bestaande systemen verkregen. Zie de onderstaande voorbeelden. Toevoegen van een waarde aan de bestaande lijst voor een type veldapparaat waarvoor nog geen (hoofd)type is opgenomen: <umam:veldapparaat>other:natte vinger</umam:veldapparaat> Verder detailleren van de bestaande lijst voor (hoofd)typen die al bestaan. Een bestaande waarde uit de lijst, in dit geval een stroommeter gebaseerd op het principe van doppler metingen (Acoustic Dopller Current Profiler) kan zonder meer worden gebruikt. <umam:veldapparaat>stroommeter;adcp</umam:veldapparaat> Stel we hebben een type stroommeter gebruikt welke nog niet in de lijst is opgenomen, bijvoorbeeld een drijver, dan kunnen we deze als volgt toepassen bij de uitwisseling: <umam:veldapparaat>other:stroommeter;drijver</umam:veldapparaat> Hebben we wel een ADCP stroommeter gebruikt maar willen we extra informatie toevoegen over het gebruikte type (RDI Workhorse), dan kan dit door achter de waarde uit de bestaande lijst een extra puntkomma toe te voegen gevolgd door het specifieke type instrument. <umam:veldapparaat>other:stroommeter;adcp;rdi Workhorse</umam:veldApparaat> Indien partijen via de CodeList informatie willen uitwisselen dan zullen ze zelf aanvullende afspraken moeten maken over de other waarden indien de inhoud daarvan relevant is voor de ontvangende partij. Beheer en structuur Aquo-domeintabellen pagina 15 van 155

2.5.1 Hiërarchie in domeinwaarden In principe zit er geen hiërarchie van hoofdgroepen en subgroepen binnen een lijst met domeinwaarden. In sommige lijsten is echter wel een hiërarchie ingebracht. Dit wordt gedaan door hoofd en subgroepen met een punt komma (;) te scheiden. Het gaat dan vaak om domeinen die gebaseerd zijn op een samenvoeging van LM Aquo domeintabellen. Voorbeeld van een indeling in hoofd- en subgroepen: <umam:veldapparaat>stroommeter;adcp</umam:veldapparaat> In de domeinlijst VeldApparaat is er een waarde Stroommeter;ADCP. Dit geeft aan dat een ADCP onder de hoofdgroep Stroommeter valt. 2.5.2 Domeinen met code en omschrijving Als binnen een domein niet alleen de omschrijving, maar ook de code betekenisvol is, dan wordt beide in de lijst opgenomen. Hiermee wordt ook recht gedaan aan de historie van bepaalde domeintabellen. Dergelijke tabellen zijn vormgegeven door in de tabel, analoog aan het aangeven van hiërarchie, de code door een punt komma (;) te scheiden van de omschrijving. Zie voorbeeld een waarde uit de enumeratielijst Eenheid: <umam:eenheid>%;percentage</umam:eenheid> 2.5.3 Domeintabellen in XML / GML Voor het vastleggen van enumeraties (en CodeLists) worden er twee verschillende systematieken toegepast. De eerste is het vastleggen van de waarden in een XML bestand; een gegevensbestand. De tweede is het vastleggen van codetabellen zelf als onderdeel van het model in een XML-schemabestand (*.XSD). Het voordeel van de laatste oplossing is dat deze door standaard XML verwerkingsapplicaties leesbaar zijn als codelist. Verder wordt hiermee de bestandsgrootte aanzienlijk beperkt. Echter daarbij is het weer niet mogelijk metagegevens over de domeinwaarden mee te geven. Domeinwaarden in XML bestand Deze methodiek wordt door IDsW niet toegepast maar komt wel bij bijvoorbeeld het SIKB voor: <xsd:complextype name="lookupbasetype"> <xsd:sequence> <xsd:element name="id" type="idtype" minoccurs="0"/> <xsd:element name="code" type="lookupcodetype" minoccurs="0"/> <xsd:element name="omschrijving" type="omschrijvingkorttype" minoccurs="0"/> pagina 16 van 155 Beheer en structuur Aquo-domeintabellen

Domeintabellen in XSD Omdat domeintabellen door IDsW centraal beheerd worden en vaak in meerdere modellen een functie kunnen hebben, is ervoor gekozen de domeintabellen (enumeratie & codelist) in afzonderlijke bestanden onder te brengen. Hiermee wordt het beheer van de domeintabellen effectief losgekoppeld van het beheer van het schemabestand van het (uitwissel-)model. Het onderstaande ingekorte - voorbeeld van een domeintabel in een XSD is gelijk aan het voorbeeld van de codelist in UML, maar dan omgezet naar een los XSD schema. <?xml version="1.0" encoding="utf-8"?> <xs:schema xmlns:xs="http://www.w3.org/2001/xmlschema" elementformdefault="qualified" attributeformdefault="unqualified" version="aquo2008-1.0.0"> <!-- ==================================================================--> <xs:annotation> <xs:documentation> Aquo domeintabel met bemonsteringsmethoden dd 2009-06-25 in beheer bij IDsW, zie www.idsw.nl </xs:documentation> </xs:annotation> <!-- ==================================================================--> <xs:simpletype name="typebemonsteringsmethodetype"> <xs:annotation> <xs:documentation>lijst met bemonsteringsmethoden bestaande uit domeintabel en 'anders'. </xs:documentation> </xs:annotation> <xs:union membertypes="typebemonsteringsmethodeenumerationtype TypeBemonsteringsMethodeOtherType"/> </xs:simpletype> <!-- ================================================================== --> <xs:simpletype name="typebemonsteringsmethodeenumerationtype"> <xs:annotation> <xs:documentation>aquo domeintabel met bemonsteringsmethoden. </xs:documentation> </xs:annotation> <xs:restriction base="xs:string"> <enumeration value="n5625.07;nen 5625:2007 nl"/> <enumeration value="i5667-4.87;iso 5667-4:1987 en"/> <enumeration value="i5667-5.07;nen-iso 5667-5:2007 en"/> </xs:restriction> </xs:simpletype> <!-- ================================================================== --> <xs:simpletype name="typebemonsteringsmethodeothertype"> <xs:annotation> <xs:documentation>andere bemonsteringsmethode dan in Aquodomeintabel.</xs:documentation> </xs:annotation> <xs:restriction base="xs:string"> <xs:pattern value="other:\w{2,}.*"/> </xs:restriction> </xs:simpletype> <!-- ================================================================== --> </xs:schema> Bij domeintabellen van het type Codelist is de definitie van de tekenreeks achter other: met een pattern vastgelegd. In de schemabestanden met codelists ziet dit er als volgt uit: <xs:pattern value="other:\w{2,}.*"/> Beheer en structuur Aquo-domeintabellen pagina 17 van 155

Dit pattern eist dat direct achter other: minimaal een woord van twee karakters lang moet staan, gevolgd door 0 nul of meer willekeurige tekens (zonder verdere spaties). Koppeling Codelist XSD met Model XSD Het bovenstaande XSD document voor de codelist wordt op onderstaande manier gekoppeld in het XSD bestand van het model: <xs:include schemalocation="http://www.idsw.nl/aquo/schemas/ Aquo-domein_bemonsteringsmethode.xsd"/> Er is voor gekozen om een absolute padnaam op te nemen zodat ook bij lokaal gebruik van het schemabestand toch de juiste domeintabellen vanaf het internet worden geladen. pagina 18 van 155 Beheer en structuur Aquo-domeintabellen

3. Domeintabellen Administratief 3.1 Inleiding In dit hoofdstuk worden domeintabellen toegelicht die gelden voor meerdere clusters/materiegebieden binnen de Aquo-standaard. 3.2 Bevoegd Gezag 3.2.1 Aquo-domeintabel Soorten Bevoegd Gezag Domeintabel Soorten Bevoegd Gezag 1 Definitie bron: Aquo-lex (Bevoegd Gezag:) Overheidsorgaan dat bevoegd is tot het geven van een beschikking of het nemen van een ander besluit in relatie tot een wet. Toelichting: Bijvoorbeeld de overheidsinstantie die bevoegd is het m.e.r.- plichtige besluit te nemen (bij dijkversterking de provincie) Samenstelling onderdeel formaat code getal: 0 en 9 omschrijving tekst 60 Type LM Aquo-tabel Beheer domeintabel IDsW: www.idsw.nl Beheer geografie zie bijbehorende domeintabellen Definitie domeinwaarden zie bijbehorende domeintabellen Overige literatuurbronnen - Inhoud domeintabel Zie hieronder Inhoud Code Omschrijving 1 Gemeente 2 Provincie 3 Rijksoverheid 4 Waterbeheerder 1 Deze domeintabel is afkomstig uit het Logisch Model Aquo (LM Aquo) en wordt gebruikt bij het attribuut RVSGEZAG Domeintabellen Administratief pagina 19 van 155

3.2.2 CBS domeintabel Rijksoverheid classificatie overheidsfuncties Bij het CBS bestaat geen domeintabel met ministeries, wel is er een classificatie van de verschillende functies van de Rijksoverheid. Dit is geen 1 op 1 relatie met de departementen. Domeintabel Classificatie overheidsfuncties Definitie bron: Van Dale Rijksoverheid: landelijke overheid. Samenstelling onderdeel formaat code? naam? Type extern Beheer domeintabel CBS: www.cbs.nl Beheer geografie nvt Definitie domeinwaarden wet- en regelgeving Overige literatuurbronnen - Inhoud domeintabel Zie hieronder en www.cbs.nl Inhoud Code Naam 01 Algemeen bestuur 02 Defensie 03 Openbare orde en veiligheid 04 Economische aangelegenheden 05 Milieubescherming 06 Huisvesting en gemeenschapsvoorzieningen 07 Gezondheid 08 Recreatie cultuur en religie 09 Onderwijs 10 Sociale zekerheid en welzijn pagina 20 van 155 Domeintabellen Administratief

3.2.3 CBS domeintabel Provincie Domeintabel Provincie Definitie bron: Van Dale Staatkundig onderdeel van een rijk. Samenstelling onderdeel formaat CBS-code getal: 20-31 omschrijving? Type extern Beheer domeintabel CBS: www.cbs.nl Beheer geografie Topografische Dienst Kadaster (TDK) Definitie domeinwaarden wet- en regelgeving Overige literatuurbronnen Zie bijlage A Inhoud domeintabel Zie hieronder en www.cbs.nl Inhoud Als naam van de Provincie wordt de officiële naam gehanteerd. Er worden daarbij geen afkortingen gebruikt. Code Naam 20 Provincie Groningen 21 Provinsje Fryslân 22 Provincie Drenthe 23 Provincie Overijssel 24 Provincie Flevoland 25 Provincie Gelderland 26 Provincie Utrecht 27 Provincie Noord-Holland 28 Provincie Zuid-Holland 29 Provincie Zeeland 30 Provincie Noord-Brabant 31 Provincie Limburg Andere domeintabellen voor provincies Er zijn/waren meerdere domeintabellen voor de codering van provincies: - RwziBase kent een codering van 01 t/m 12 tbv de geografie, dwz ligging. - In de lijst met Waterbeheerders zijn om historisch redenen de Provincies ook opgenomen met een code van 61 t/m 72. - Voor internationale leveringen wordt de NUTS code (zie Bijlage A.1) gebruikt; - Tot slot is er nog de ISO 3166-2:NL codering (zie bijlage A.2). Binnen de afspraak tussen CBS, FO-I, IDsW, MNP zal van bovenstaande domeintabellen voor Provincies geen gebruik worden gemaakt. Domeintabellen Administratief pagina 21 van 155

Bijlage A Basisbeginselen van de NUTS bron: http://ec.europa.eu/eurostat/ramon/nuts/splash_regions.html Meer dan 25 jaar geleden heeft Eurostat de Nomenclatuur van territoriale eenheden voor de statistiek (NUTS) opgesteld om te kunnen beschikken over een eenvormige indeling van territoriale eenheden voor de productie van regionale statistieken voor de Europese Unie. De NUTS-nomenclatuur wordt sinds 1988 in de communautaire wetgeving gebruikt (1). Maar pas in 2003, na drie jaar voorbereiding, werd voor de NUTS-classificatie een verordening van het Europees Parlement en de Raad (2) aangenomen. Een belangrijk doel van de verordening is het beheer van het onvermijdelijke proces van wijzigingen in de bestuurlijke structuren van de lidstaten zo vlot mogelijk te laten verlopen, zodat dergelijke wijzigingen zo weinig mogelijk invloed hebben op de beschikbaarheid en de vergelijkbaarheid van regionale statistieken. Dit doel wordt met de toekomstige uitbreidingen van de EU nog essentiëler. Dit document presenteert de nieuwe NUTS-nomenclatuur in de vorm van lijsten en kaarten. Het vervangt de vorige NUTS-publicatie van Eurostat die in mei 1999 is verschenen en omvat de bestuurlijke veranderingen die zich sindsdien hebben voorgedaan. In 2002 heeft Eurostat eveneens een document gepubliceerd waarin alle wijzigingen in de NUTS van de laatste twintig jaar zijn toegelicht (3). De kaarten in dit document zijn alleen bedoeld om de lezer in staat te stellen de regio's te lokaliseren. De aangegeven regionale grenzen zijn dan ook zuiver indicatief. De gebruikte schaal kan van land tot land verschillen. De landen staan gerangschikt in de officiële volgorde, die op de spelling in de landstaal is gebaseerd. Daar diverse regio's in Europa eenzelfde naam hebben, wordt in dergelijke gevallen het onderscheid gemaakt door de afkorting van het betrokken land toe te voegen. Sommige NUTS-regio's komen op verscheidene niveaus voor (bijvoorbeeld komt Luxemburg als land en op de niveaus 1, 2 en 3 voor). In dit geval eindigen de codes voor de regio met hetzelfde grondgebied als het niveau daar net onder op nul. De benamingen hoeven op de verschillende niveaus niet dezelfde te zijn, ook al is de territoriale omvang van de betrokken regio's identiek. Afhankelijk van de betrokken variabele zijn regionale statistieken op een of meer van de drie NUTS-niveaus in publicaties en databanken beschikbaar. Vele variabelen en tijdreeksen voor regionale gegevens op verschillende gebieden zijn in de databank New Cronos beschikbaar. Informatie over toegang tot deze gegevens wordt verstrekt door de Eurostat Data Shops. Litereratuurverwijzingen: Verordening (EEG) nr. 2052/88 van de Raad betreffende de taken van de structuurfondsen, PB L 185 van 15.7.1988. Verordening (EG) nr. 1059/2003 van het Europees Parlement en de Raad van 26 mei 2003 betreffende de opstelling van een gemeenschappelijke nomenclatuur van territoriale eenheden voor de statistiek (NUTS) (Publicatieblad Nr. L 154 van 21/06/2003) European regional statistics. Changes in the NUTS classification 1981-1999 (alleen in het Engels beschikbaar). pagina 22 van 155 Domeintabellen Administratief

Lijst Nederland Code Country Level 1 Level 2 Level 3 Land Landsdeel Provincie COROP-regio 2 NL NEDERLAND NL1 NOORD-NEDERLAND NL11 Groningen NL111 Oost-Groningen NL112 Delfzijl en omgeving NL113 Overig Groningen NL12 Friesland NL121 Noord-Friesland NL122 Zuidwest-Friesland NL123 Zuidoost-Friesland NL13 Drenthe NL131 Noord-Drenthe NL132 Zuidoost-Drenthe NL133 Zuidwest-Drenthe NL2 OOST-NEDERLAND NL21 Overijssel NL211 Noord-Overijssel NL212 Zuidwest-Overijssel NL213 Twente NL22 Gelderland NL221 Veluwe NL222 Achterhoek NL223 Arnhem/Nijmegen NL224 Zuidwest-Gelderland NL23 Flevoland NL230 Flevoland NL3 WEST-NEDERLAND NL31 Utrecht NL310 Utrecht NL32 Noord-Holland NL321 Kop van Noord-Holland NL322 Alkmaar en omgeving NL323 IJmond NL324 Agglomeratie Haarlem NL325 Zaanstreek NL326 Groot-Amsterdam NL327 Het Gooi en Vechtstreek NL33 Zuid-Holland NL331 Agglomeratie Leiden en Bollenstreek NL332 Agglomeratie's-Gravenhage NL333 Delft en Westland NL334 Oost-Zuid-Holland 2 Een COROP-gebied is een regioneel gebied binnen Nederland dat deel uitmaakt van de COROP-indeling. Deze indeling wordt gebruikt voor analytische doeleinden. De naam COROP komt van Coördinatie Commissie Regionaal Onderzoeksprogramma. Dit was de naam van de commissie die in 1971 de indeling van Nederland in COROP-gebieden ontwierp. In totaal zijn er in Nederland 40 COROP-gebieden. Elk COROP-gebied is een samenvoeging van gemeenten. De COROP-indeling wordt gebruikt door onderzoeksinstellingen als het CBS en het RIVM om statistische gegevens te presenteren. Domeintabellen Administratief pagina 23 van 155

Code Country Level 1 Level 2 Level 3 Land Landsdeel Provincie COROP-regio 2 NL335 Groot-Rijnmond NL336 Zuidoost-Zuid-Holland NL34 Zeeland NL341 Zeeuwsch-Vlaanderen NL342 Overig Zeeland NL4 ZUID-NEDERLAND NL41 Noord-Brabant NL411 West-Noord-Brabant NL412 Midden-Noord-Brabant NL413 Noordoost-Noord-Brabant NL414 Zuidoost-Noord-Brabant NL42 Limburg (NL) NL421 Noord-Limburg NL422 Midden-Limburg NL423 Zuid-Limburg NLZ EXTRA-REGIO NLZZ Extra-Regio NLZZZ Extra-Regio Bijlage B ISO 3166-2:N bron: wikipedia ISO 3166-2:NL is een ISO standaard die geocodes bevat: het is een subcollectie van ISO 3166-2 die van toepassing is op Nederland. Het omvat de 12 provincies van Nederland. Het eerste deel van de ISO 3166-1 code is NL, wat staat voor Nederland, en het tweede deel bestaat uit twee letters die de provincie identificeren. Code NL-DR NL-FL NL-FR NL-GE NL-GR NL-LI NL-NB NL-NH NL-OV NL-UT NL-ZE NL-ZH Provincie Drenthe Flevoland Friesland Gelderland Groningen Limburg Noord-Brabant Noord-Holland Overijssel Utrecht Zeeland Zuid-Holland pagina 24 van 155 Domeintabellen Administratief

3.2.4 CBS domeintabel Gemeente Domeintabel Gemeente Definitie bron: Aquo-lex / Van Dale Het gebied van een zelfstandig onderdeel van de staat, onder bestuur van een raad, een burgemeester en wethouders. Samenstelling onderdeel formaat CBS-code of gemeentenummer? omschrijving? Type extern Beheer domeintabel CBS: www.cbs.nl Beheer geografie Topografische Dienst Kadaster (TDK) Definitie domeinwaarden wet- en regelgeving Overige literatuurbronnen Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG): www.vng.nl Inhoud domeintabel http://www.cbs.nl/nl- NL/menu/methoden/classificaties/overzicht/default.htm Domeintabellen Administratief pagina 25 van 155

3.2.5 Aquo-domeintabel Waterbeheerder Domeintabel Waterbeheerder Definitie bron: Aquo-lex Organisatorische eenheid of derde (niet-natuurlijke rechtspersoon), verantwoordelijk voor de zorg en het gebruik van (een deel van) een hydrologisch systeem. Toelichting: De onderverdeling kan betreffen een fysiek deelsysteem, danwel een functioneel deelsysteem (kwantitatief en kwalitatief) Samenstelling onderdeel formaat code getal: 00-99 naam tekst 60 Type enumeratie Beheer domeintabel IDsW: www.idsw.nl Beheer geografie Waterschappen: Unie van Waterschappen: www.uvw.nl: http://www.uvw.nl/waterschappen-publicaties.html Rijkswaterstaat: Rijkswaterstaat Data- en Infomatie Dienst (RWS- DID) Definitie domeinwaarden wet- en regelgeving Overige literatuurbronnen - Inhoud domeintabel Zie hieronder en http://www.idsw.nl/aquo/schemas/aquodomein_waterbeheerder.xsd Inhoud Voor de inhoud van deze domeintabel gelden de volgende regels: Als waterbeheerder kunnen worden aangemerkt: - Waterschappen en Hoogheemraadschappen (type WS) - Voormalige Zuiveringschappen of afdelingen Zuiveringsbeheer van provincies of gemeenten (type WS); - Regionale Diensten van Rijkswaterstaat (type RWS). - Uitvoeringsorganisaties voor het waterbeheer (type UO) bijvoorbeeld: Waterschapsbedrijf Limburg - Provincies (type PV) N.B. Provincies horen eigenlijk niet in deze tabel thuis. Hiervoor wordt immers door het CBS een aparte domeintabel aangeboden. Maar aangezien in diverse landelijke rapportages gebruik gemaakt wordt van deze codes blijven de provincies (voorlopig) nog in deze tabel staan. Ook de volgende waarden van niet-waterbeheerders zijn als uitzonderingen opgenomen in de domeintabel met waterbeheerders (type OV): - Rijkswaterstaat (algemeen) - meerdere waterbeheerders - buurlanden België en Duitsland pagina 26 van 155 Domeintabellen Administratief

Bij wijzigingen in waterbeheersgebieden, door bijvoorbeeld fusies of splitsingen, wordt uitgegaan van het onderstaande beslisschema3. Het voornaamste criterium daarbij is uit welk gebied(en) of deelgebied(en) de nieuwe waterbeheerder ontstaat. In tweede instantie wordt dan gekeken naar een mogelijke naamswijziging. De ligging en grootte van het nieuwe Waterbeheergebied komt overeen met een oud Waterbeheergebied. Nee Ja Oude code handhaven 1) Het nieuwe Waterbeheergebied is een deel/restant van één oud Waterbeheergebied. Nee Ja De wb-naam wijzigt Nee Oude code handhaven 2) Ja Nieuwe code aanmaken 3) Het nieuwe Waterbeheergebied komt tot stand door samenvoeging van een bestaand beheergebied met een ander- en/of delen van een ander - (opgeheven) beheergebied. Nee Ja De wb-naam wijzigt Nee Oude code handhaven 4) Ja Nieuwe code aanmaken 5) Het nieuwe Waterbeheergebied bestaat uit delen van 2 of meer andere opgeheven Waterbeheergebied. Nieuwe code aanmaken 6) Voorbeelden beslisschema waterbeheerder: 1) In geval van een fusie met inliggende waterschappen (kwantiteitsbeheerders), bijvoorbeeld HHS van Rijnland, HHS Brabantse Delta (was HHS West-Brabant). 2) WS Groot Salland (ontstaan per 1-1-2000): een deel van het oude WS Groot-Salland. 3) WS Hollandse Delta (per 1-1-2005): dit is een deel van het oude Zuiveringschap Hollandse Eilanden en Waarden. 4) WS Rivierenland (per 1-1-2005): uitbreiding van het oude WS Rivierenland met deel van ZS Hollandse Eilanden en Waarden en het gehele HHS van Alm en Biesbosch. 5) Voorbeeld 1: HHS van Schieland en de Krimpenerwaard (per 1-1-2005): ontstaan uit het oude HHS van Schieland en een gedeelte van het opgeheven ZS Hollandse Eilanden en Waarden. Voorbeeld 2: WS Aa en Maas (per 1-1-2004) : samenvoeging van WS de Aa en WS de Maaskant 6) WS Noorderzijlvest (per 1-1-2000): ontstaan uit delen van Zuiveringsbeheer Provincie Groningen en Zuiveringschap Drenthe. De codes van vervallen beheerders kunnen dus niet meer opnieuw worden gebruikt. De oude codes kunnen immers nog voorkomen in historische bestanden. Als naam van de waterbeheerder wordt de officiële naam gehanteerd. Er worden daarbij geen afkortingen zoals WS (voor waterschap ) of RWS (voor Rijkswaterstaat) gebruikt. Het &-teken is niet toegestaan. 3 Deze regel is overgenomen van de werkwijze van het CBS met betrekking tot de codering van Waterkwaliteitsbeheerders waardoor zoveel mogelijk op deze lijst wordt aangesloten. Domeintabellen Administratief pagina 27 van 155

Code Naam Geldig van Geldig tot Type 01 Zuiveringsbeheer Provincie Groningen 31-12-1999 WS 02 Wetterskip Fryslân WS 03 Zuiveringschap Drenthe 31-12-1999 WS 04 Waterschap Groot Salland WS 05 Waterschap Regge en Dinkel WS 06 Heemraadschap Fleverwaard 31-12-1999 WS 07 Waterschap Rijn en IJssel WS 08 Waterschap Veluwe WS 09 Waterschap Rivierenland WS 10 Waterschap Vallei en Eem WS 11 Hoogheemraadschap Amstel Gooi en Vecht WS 12 Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier WS 13 Hoogheemraadschap van Rijnland WS 14 Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden WS 15 Hoogheemraadschap van Delfland WS 16 Hoogheemraadschap van Schieland 31-12-2004 WS 17 Zuiveringsschap Hollandse Eilanden en Waarden 31-12-2004 WS 18 Waterschap Zeeuwse Eilanden 1-1-1996 WS 19 Waterschap Hollandse Delta (code 40 heeft voorkeur) 20 Waterschap Noord- en Zuid-Beveland 31-12-1995 WS 21 Waterschap Walcheren 31-12-1995 WS 22 Waterschap Vrij van Sluis 31-12-1995 WS 23 Waterschap Zeeuws-Vlaanderen 1-1-1996 WS 24 Waterschap Hulster Ambacht 31-12-1998 WS 25 Waterschap Brabantse Delta WS 26 Hoogheemraadschap Alm en Biesbosch 31-12-2004 WS 27 Waterschap De Dommel WS 28 Waterschap De Aa 31-12-2003 WS 29 Waterschap De Maaskant 31-12-2003 WS 30 Waterschapsbedrijf Limburg UO 31 Gemeente Amsterdam (zuiveringsbeheer) 1-1-1996 WS 32 Gemeente Tilburg (zuiveringsbeheer) 1-1-1996 WS 33 Waterschap Hunze en Aa s 1-1-2000 WS 34 Waterschap Noorderzijlvest 1-1-2000 WS 35 Waterschap Reest en Wieden 1-1-2000 WS 36 Waterschap Velt en Vecht 1-1-2000 WS 37 Waterschap Zuiderzeeland 1-1-2000 WS 38 Waterschap Aa en Maas 1-1-2004 WS 39 Hoogheemraadschap van Schieland en Krimpenerwaard 1-1-2005 WS 40 Waterschap Hollandse Delta 1-1-2005 WS 41 Wetterskip Blija Buitendijks WS 42-50 51 Waterschap Goeree-Overflakkee 31-12-2004 WS 52 Waterschap De Brielse Dijkring 31-12-2004 WS 53 Waterschap De Groote Waard 31-12-2004 WS 4 WS 4 tot 31-12-1995 code van Waterschap Tholen pagina 28 van 155 Domeintabellen Administratief

Code Naam Geldig van Geldig tot Type 54 Waterschap IJsselmonde 31-12-2004 WS 55 Hoogheemraadschap van de Krimpenerwaard 31-12-2004 WS 56 Hoogheemraadschap van de Alblasserwaard en de Vijfheerenlanden 31-12-2004 WS 57 Waterschap Peel en Maasvallei 1-1-2004 WS 58 Waterschap Roer en Overmaas 1-1-2004 WS 59-60 nog beschikbaar voor waterschappen 61 Provincie Groningen PV 62 Provincie Fryslãn PV 63 Provincie Drenthe PV 64 Provincie Flevoland PV 65 Provincie Noord-Holland PV 66 Provincie Overijssel PV 67 Provincie Utrecht PV 68 Provincie Gelderland PV 69 Provincie Zuid-Holland PV 70 Provincie Zeeland PV 71 Provincie Noord-Brabant PV 72 Provincie Limburg PV 72-79 nog beschikbaar voor waterschappen 80 Rijkswaterstaat OV 81 Rijkswaterstaat Dienst Noord-Nederland 1-1-1995 RWS 82 RWS Friesland 31-12-1994 RWS 83 RWS Drenthe 31-12-1994 RWS 84 RWS Overijssel 31-12-1994 RWS 85 RWS Gelderland 31-12-1994 RWS 86 Rijkswaterstaat Dienst Utrecht RWS 87 Rijkswaterstaat Dienst Noord-Holland RWS 88 voormalige code van regionale directie RWS? 89 Rijkswaterstaat Dienst Zeeland RWS 90 Rijkswaterstaat Dienst Noord-Brabant RWS 91 Rijkswaterstaat Dienst Limburg RWS 92 Rijkswaterstaat Dienst IJsselmeergebied RWS 93 Rijkswaterstaat Dienst Oost-Nederland 1-1-1995 RWS 94 Rijkswaterstaat Dienst Zuid-Holland RWS 95 Rijkswaterstaat Dienst Noordzee RWS 96 nog beschikbaar 97 België OV 98 Duitsland OV 99 meerdere waterbeheerders OV Domeintabellen Administratief pagina 29 van 155

Kaart Waterschappen 2007 (bron: Unie van Waterschappen) pagina 30 van 155 Domeintabellen Administratief

4. Domeintabellen metingen 4.1 Inleiding Om een meting/waarneming te kunnen vastleggen moet bekend zijn Wat, Wanneer, Waar, Waarin en Hoe is waargenomen. Met het Waar en Wanneer worden de plaats respectievelijk het tijdstip van de waarneming beschreven. Het aantal plaatsen en tijdstippen waarop een waarneming heeft plaatsgevonden is in principe oneindig. Het indelen of groeperen van waarnemingen op die onderdelen is alleen mogelijk door een begrenzing in ruimte of tijd aan te geven. In de praktijk gebeurd dit door het meegeven van gegevens die niet in domeintabellen zijn te ondervangen. De onderdelen die het Wat, Waarin en Hoe van een waarneming beschrijven lenen zich wel voor een eindige indeling. Door gebruik te maken domeintabellen waarin die eindige indeling is opgenomen kunnen gelijksoortige waarnemingen op verschillende plaatsen en tijdstippen met elkaar vergeleken worden. De abstracte begrippen Wat en Waarin kunnen beschreven worden met de volgende Aquodomeintabellen: Parameter / Grootheid / Typering / Taxon (TWN) / ChemischeStof / Object Eenheid, Hoedanigheid Compartiment en Orgaan Deze tabellen worden door IDsW zowel als afzonderlijke domeintabellen beheerd als ook als gecombineerde tabel Waarnemingssoort. Om een meetgegeven of een afgeleide daarvan te kunnen vastleggen moeten soms ook nog worden vastgelegd volgens welke methode het resultaat tot stand is gekomen; het Hoe van een waarneming. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen de volgende methodes met bijbehorende Aquo-domeintabel: Bemonsteringsmethode Monsterbewerkingsmethode Waardebepalingsmethode Waardebewerkingsmethode Veldapparaattype, Bemonsteringsapparaat, Plaatsbepaling Naast deze domeintabellen zijn er een aantal andere domeinen om de waarde van de waarneming weer te geven of toe te lichten: Bepalingsgrens Kwaliteitsoordeel Classificaties Parametergroepen De definitie van Parameter in Aquo-lex is behoorlijk gekunsteld: Een chemische, fysische of wiskundige grootheid die kan optreden als normstelling voor de lozingen en metingen; op basis van waarnemingen, opnames of monsters gemeten of geanalyseerd kan worden; voor de bemonstering van het (afval)water, de (water)bodem, de baggerspecie of het slib, danwel een hoedanigheid hiervan, in aanmerking komt. De onduidelijke definitie is waarschijnlijk veroorzaakt doordat de domeintabel Parameter alles bevat waarmee dat Wat gemeten kan worden beschreven. Domeintabellen metingen pagina 31 van 155

De parameters in de domeintabel Parameter zijn in vijf groepen ingedeeld; Grootheid, Chemische Stof, Object, Typering en Rest. Deze groepen worden primair gebruikt voor het beheer van de Parameters en Waarnemingssoorten en zijn normaliter niet zichtbaar. Naast deze vijf groepen vallen ook Taxa onder de parameters; deze zijn echter niet in de domeintabel opgenomen. Voor alle domeinwaarden uit de parametertabel geldt dat deze gedefinieerd moeten zijn. De volgende bronnen zijn daarbij van toepassing: groep parameter Niveau 1 Niveau 2 Definitie in/via Opmerking Grootheid Grootheid SI-stelsel / Aquo-lex Chemische Stof Grootheid Chemische Stof CAS-nr. / Aquo-lex (bij somparam.) Object Grootheid Object Aquo-lex voorwerpen, zaken of personen die beschouwd of behandeld worden als zodanig. Dit zijn geen chemische stof of taxa. Hierbij kan gedacht worden aan bijvoorbeeld zand, of zeilboten nvt Grootheid Taxon (TWN) determinatieliteratuur Typering Typering Aquo-lex verwijzing naar methodiek, bijvoorbeeld: - KRW (kwaliteitselementen) - EBEO (karakteristieken).. Rest nog niet opgeschoonde parameters De genoemde domeintabellen worden in de volgende paragrafen verder toegelicht. Grootheid en Typering Gedurende het project Opschoning Domeintabellen WNS (2006-2009) en bij de ontwikkeling van het Uitwisselmodel (UM) Aquo werd duidelijk dat bij parameters uit de groep ChemischeStof de aanduiding van de grootheid ontbreekt. Voorbeelden van deze grootheden zijn percentage, concentratie, gehalte, vracht, massa. Conform de definitie van grootheid lenen Grootheden zich voor een getalsmatige uitdrukking. Bij het getal hoort dan een eenheid die de maat weergeeft. Een groot aantal parameters uit de groep Fysica zijn grootheden volgens deze definitie. Daarnaast bevatten alle groepen een aantal parameters die zich niet of minder goed lenen voor een getalsmatige uitdrukking. Deze parameters waren meer dynamische kenemerken van de omgeving. Het kenmerk en hoe dit wordt bepaald is gedefinieerd in een methodiek of voorschrift. Typeringen hebben bijvoorbeeld betrekking op zintuiglijke waarnemingen van de omgeving, op ecologische inventarisaties, of zijn het resultaat van beoordelingen. De waardes waarin deze typeringen worden uitgedrukt hangt af van de toepassing/methodiek waarin ze beschreven staan. Het kan gaan om een indicatie (Ja/Nee) of een klassenaanduiding (goed tot slecht) of een domeinkeuze (bijvoorbeeld bij Neerslagvorm). In de methodiek staat beschreven welke waarde de typering kan krijgen. Onder typeringen vallen feitelijk de parameters die geen grootheid zijn! pagina 32 van 155 Domeintabellen metingen