IDsW en waterkwantiteitsbeheer

Transcriptie

1 Delft-FEWS gebruikersdag 17 juni 2009 bij Deltares te Delft door Hinne Reitsma 1

2 InformatieDesk standaarden Water Partners: Missie: effectieve gegevens-uitwisseling tussen waterbeheerders Gebruikers: Iedereen die zich bezighoudt met waterbeheer heeft baat bij de standaardisatie van gegevensuitwisseling. 2

3 Standaardisatie Elke standaardisatieproces kent de volgende stappen: 1. Onbewust geen standaard 2. Bewust geen standaard 3. Bewust een standaard 4. Onbewust toepassen van standaarden! Kosten Kwaliteit Inspanning 4 Standaardisatie 3

4 Standaarden in vochthuishouding Volume, afmetingen Vermeldingen etiket Naamgeving product Kwaliteitseisen 4

5 Onderdelen Aquo standaard Definitie Aquo-lex, Aquo-domeintabellen Opslag Logisch Model Aquo (LM Aquo) Uitwisseling InformatieModel WAter (IMWA) UitwisselModel Aquo m (UM Aquo) OpenMI Verwerking Leidraad Monitoring KRW Stofcodelijst Documentatie Voorbeeldbestanden Praktijkrichtlijnen + voorbeelden de standaard staat niet stil update juni 2009 gratis: 5

6 Ontstaan Aquo-standaard Bruidschat partners Beste Practices uit de sector waterbeheer Een bibliotheek met diverse onderdelen, dus niet afgestemd Standaard = datgene wat één partij als een standaard ziet Standaard = datgene wat een partij als aanvraag indient (en door IDsW is gehonoreerd) Standaard is bepaald door procesinrichting Toekomst deels bepaald door keuzes verleden 6

7 Informatiebehoefte bij organisaties Sector Waterbeheer Informatiestromen en gegevensstandaard Aquo PBL Provincie Provincie o.a. cases uit rapport onderzoek gegevenshuishouding Stowa Rijk Waterschap DGW RWS EU VROM LNV GAN Geonovum NNI SIKB ISO Andere sectoren Bodem,RO ICT, etc.dd Gegevensbronnen 7

8 Vraag: wetgeving/afspraken onderzoek/planvorming Sector Waterbeheer horizontale afstemming benchmarking productinkoop etc. Aanbod: bronnen Speelveld IDSW afstemmen en stroomlijnen Landelijke inventarisaties Stroomlijnen van de vraag MRE project Regionaal Rijk EU/int. verticale afstemming Andere sectoren intersectorale afstemming Bodem,RO ICT, etc.d Afstemming standaarden 8

9 Samenhang onderdelen Relaties Domeinwaarden in Aquo-lex Tenzij trivaal of extern gedefinieerd Termen en Domeinwaarden in modellen Objecten en attributen in Aquo-lex LM Aquo clusters in Uitw.modellen LM Aquo UM Aquo IMWA Aquo-domeinen Aquo-lex 9

10 Aquo-lex Ruim begrippen Beschikbaar via als: xml / pdf download; html Per begrip / term / concept is beschikbaar: Definitie (verplicht veld) Toelichting Synoniem Afkorting Bron Code (indien bekend) Grootheid / Eenheid (indien bekend) Engels / Duitse vertaling (indien bekend) En (nog onzichtbaar voor u): eerste aanzet categorisatie 10

11 Visie op Aquo-lex Objecten/Entiteiten/Klassen uit gegevensmodellen Attributen uit gegevensmodellen Tenzij triviaal: soort gemaal = soort gemaal Domeinwaarden Tenzij deze extern goed zijn gedefinieerd (en begrijpbaar / toegankelijk) Geen triviale begrippen: zie Van Dale Procestermen en alle ander termen relevant voor waterbeheer Samenhang met andere Aquo onderdelen verbeteren Beschikbaar stellen via internet (LOGOS) 11

12 Aquo domeintabellen Basis voor gestandaardiseerde inhoudelijke informatie-uitwisseling 500+ domeintabellen in beheer Enkele grotere tabellen: Waarnemingssoort nummers (8.500+) Taxa Waterbeheer Nederland ( ); (Chemische) parameters voor het waterbeheer; (3.000+) Kolommen (varieert per tabel) Code Omschrijving (verplicht) Afkorting / verkorte code Externe verwijzing / definitie Categorie 12

13 Visie op Aquo domeintabellen Bereik van domeintabel documenteren (doel!) Praktijkrichtlijn Zoveel mogelijk aansluiten op wet-, norm en regelgeving of op andere standaarden; bv NEN-normen bij waardebepalingsmethodes Eenheden volgens SI-stelsel Besluit aanvraag domeinwaarde eenduidiger Domeinwaarden gedefinieerd; in Aquo-lex Of elders: bijv. via CASnr., literatuur Tenzij triviale term: Van Dale Voorschriften voor naamgeving en codering 13

14 Voorbeeld uit FEWS? Waterkwantiteitsreeksen reeks locatie parameter eenheid startdatum waterstand bovenstrooms van een stuw stuw X waterhoogte m NAP 3/17/2007 9:00 waterstand benedenstrooms van een stuw stuw X waterhoogte m NAP 3/17/2007 9:00 stand linkerklep van een stuw stuw X klephoogte m NAP 3/17/2007 9:00 stand rechterklep van een stuw stuw X klephoogte m NAP 3/17/2007 9:00 debiet over linkerklep stuw X debiet m3/s 3/17/2007 9:00 debiet over rechterklep stuw X debiet m3/s 3/17/2007 9:00 totaaldebiet over een stuw stuw X debiet m3/s 3/17/2007 9:00 gemeten neerslag Twente neerslag mm 3/17/2007 9:00 gemeten verdamping Twente neerslag mm 2/18/2007 0:00 voorspelde neerslag Twente neerslag mm 3/19/2007 9:00 voorspelde verdamping Twente neerslag mm 3/19/2007 0:00 windrichting Den Helder windrichting graden 3/19/2007 0:00 windsnelheid Den Helder windsnelheid m/s 3/19/2007 0:00 astronomisch getij Immingham astronomisch getij m+msl 3/17/2007 8:45 14

15 Waterhoogte Hoe vastleggen in systeem/database? Welke attributen/kenmerken? Welke coderingen? Op 17 juni 2009 is om ongeveer 8 uur is een peil van +10 cm afgelezen van peilschaal in sloot tegenover boerderij Weltevreden in de Duifpolder 15

16 Werkgroep Waterkwantiteit Product Eenduidige lijst met waterkwantiteits parameters ; dwz Grootheid/Typering, Eenheid, Hoedanigheid Grootheid: Begrip dat zich leent voor getalsmatige uitdrukking Conform SI-stelsel; internat. systeem van eenheden waarin de natuurkundige of chemische grootheden kunnen worden uitgedrukt, zoals Lengte, Massa Temperatuur etc. Grootheid die een hoeveelheid aanduidt is te combineren met een ChemischeStof, Biotaxon, Object Anders: Typering, is beschreven in een Methode plus Praktijkrichtlijn Afgestemd met andere onderdelen van de standaard Deelnemers RWS, WS, WL, IDsW Verschillende systemen/database Implementatie? 16

17 Lijst parameters Type Code Omschrijving Aquo-lex Eenheid Hoed.heid fyschem grooth. STROOMRTG Stroomrichting Richting waarin het water stroomt. De richting die een stroom volgt, d.w.z. de richting van de snelheid van een stromend medium. graad bijv. KAARTNDN (t.o.v. kaart Noorden) fyschem grooth. STROOMSHD Stroomsnelheid De gemiddelde stroomsnelheid van het water, zijnde het quotiënt van de cumulatieve aanvoerhoeveelheid en de natte oppervlakte m/s bijv. NVT, hor-vlak, ver-vlak (t.o.v. horiz./ vertic. vlak) fyschem grooth. ZICHT Doorzicht De zichtdiepte in water gemeten met een Secchischijf. bijv. cm, dm, m NVT SI-grootheid GELDHD Geleidendheid Een maat voor het vermogen van een stof (vast, vloeibaar, gas of in oplossing) om de elektrische stroom te geleiden. bijv. us/m, ms/m NVT SI-grootheid T Temperatuur Maat voor hoe warm of koud iets is oc NVT fyschem grooth. ph Zuurgraad Concentratie aan waterstofionen. Toelichting: ph = -10log [H+] - Schaal van 1 tot 14 waarbij ph7 neutrale.basisch milieu ph>7zuur milieu ph<7 DIMSLS NVT typering DROOGSWGG Droogstand watergang? (nog toe te voegen aan Aquo-lex) DIMSLS NVT 17

18 En verder Project opschonen Domeintabellen Domeintabellen services Taxa Waterbeheer Nederland Afstemmen met Gegevens Autoriteit Natuur KRW Stofcodelijst Aquo-kit, afstemmen tools voor SGBP Stofcodelijst Grondwater KRW, met RIVM Parameters voor Zuiveringsbeheer Kwaliteitshandboek Hydrobiologie Inspire thema Hydrography IM Metingen met SIKB/TNO/Alterra.. 18

19 Vragen? Of bonus: Uitwisselmodel (UM) Aquo) 19

20 Uitwisseling: IMWA & UM Aquo Gebaseerd op NEN3610:2005 Uitwisseling van gegevens InformatieModel WAter - IMWA Kaartbeelden / Geografie Specialisatie NEN3610 voor waterobjecten UitwisselModel Aquo - UM Aquo Administratieve gegevens Specialisatie IMWA; directe koppeling met kaartbeeld 1 model; maar bestaat uit gekoppelde clusters ; nu: Metingen Kaderrichtlijn Water Normen (Vergunningen / Waterwet?) 20

21 Uitwissel Model (UM) Aquo - metingen specialisatie van NEN3610 / IMWA GeoObject Abstractie van een fenomeen in de werkelijkheid dat direct of indirect geassocieerd wordt met een locatie relatief ten opzichte van het aardoppervlak. NEN 3610 IMWA UMA-M Meting MeetObject MonsterObjecten Aanduiding van een plaats waar een meting is/wordt verricht. Aanduiding van een fysieke plaats waar een meting is/wordt verricht. Dat deel van de fysieke werkelijkheid dat wordt beschouwd of geanalyseerd. Vastgelegd kunnen worden alle zaken die voorafgaand aan de monsterneming zijn bedacht. WaardeReeksen Een reeks van waarden alleen variërend in geo-object en/of tijd. Waarden Uitkomst van een meting of toetsing van een grootheid of parameter. 21

22 Informatiemodellen NEN3610 Sector specifiek Internationaal geldend Algemeen geldend IMRO ISO INSPIRE NEN3610 uitwisseling IMWA IMKL IMBOD Detaillering Onderwerp specifiek UM Aquom UM Aquokrw 22

23 Opbouw standaard voor uitwisseling 3610 IDsW Aquo-lex UML IMWA GML XML model.xsd model.xsd GML XML monitoring.xml Aquodomein tabellen UM Aquo domein1.xsd domein2.xsd domeinz.xsd valideren uitwisselbestand: syntax (XML) semantiek structuur/model domeinwaarden gecertificeerd 23

24 XML Schema Definitietaal (XSD) Taal voor beschrijven van structuur XML documenten Bestandsextensie.XSD XSD aangemaakt door conversie UML Ondersteuning TU-Delft Voorbeeld van XML Schema <?xml version="1.0" encoding="utf-8"?> <xs:schema xmlns:xs=" <xs:element name="huisdier"> <xs:complextype> <xs:sequence> <xs:element name="soort" type="xs:string"/> <xs:element name="naam" type="xs:string"/> <xs:element name="geboortedatum" type="xs:date"/> </xs:sequence> </xs:complextype> </xs:element> </xs:schema> Voorbeeld van een valide XML document ten aanzien van het bovenstaande XML Schema (huisdier.xsd): <?xml version="1.0" encoding="utf-8"?> <huisdier xmlns:xsi=" xsi:nonamespaceschemalocation="huisdier.xsd"> <soort>kanarie</soort> <naam>geeltje</naam> <geboortedatum> </geboortedatum> </huisdier> 24

25 25