Handreikingen ruimtelijke kwaliteit Kunstwerken voor Reclame oktober 2014
2 gemeente Apeldoorn, oktober 2014
Inhoud 1 inleiding 2 kader en beeldvorming 3 handreikingen ruimtelijke kwaliteit locaties kunstwerken voor reclame 3
Inleiding Nieuwe ontwikkelingen vragen ambitie Apeldoorn is een ondernemende stad en wil dat ook laten zien vanaf de snelweg en op plekken aan de RING. Apeldoorn is ook een Buitenstad die zich als stad in het groen presenteert en zuinig is op haar ruimtelijke kwaliteiten. Hoge verwijs- en of reclameobjecten zijn nu niet voorzien in het Apeldoornse ruimtelijk beleid en ook niet direct mogelijk binnen het geldende reclamebeleid. Nieuwe actuele ontwikkelingen, waarbij ondernemers of bedrijven opteren voor hogere en nieuwe reclame verwijsobjecten vragen om aanpassing van dit ruimtelijke standpunt. Vragen Daarmee is de vraag gesteld hoe ondenemend Apeldoorn zich dán kan laten zien. Als de stad een aantrekkelijk snelwegpanorama wil bieden en daarmee aansluit bij de ambitie van het rijksbeleid Mooi Nederland en provinciaal beleid Mooi Gelderland, dan is de vraag waar dat panorama uit kan bestaan? Voor plekken aan of langs de RING geldt dat Apeldoorn ook bij uitstek een woonstad is. Dat vraagt zorgvuldigheid; de ingrepen zullen dus altijd een afweging vormen tussen economie, woon- en ruimtelijke kwaliteit. Maar ook andere activiteiten, vormen van citymarketing die recreatieve bedrijvigheid koppelt aan onze stad zijn van invloed. Belangrijke vragen die in samenspraak met de bedrijven en de inwoners van Apeldoorn vorm kan krijgen. status en doel De handreikingen in dit document vormen een opmaat naar een geactualiseerd reclamebeleid. Dit zal in 2015 geimplementeerd worden in het te actualiseren welstandsbeleid en voorgelegd worden aan de raad. Dit document vormt een kader waarmee de ontwikkelingen alvast gefaciliteerd kunnen worden. Om de ambitie kracht bij te zetten spreken we vanaf nu niet langer over reclamemasten maar over verwijs- en gebiedskunstwerken. 4 gemeente Apeldoorn, oktober 2014
Nut en noodzaak kaders Kader Ondernemend Apeldoorn vraagt om een duidelijk en uitvoerbaar reclamebeleid. Daarom sluit het huidige reclamebeleid qua systematiek aan op de kadernota Over Welstand Geschreven. In het reclamebeleid zijn hoge reclamemasten uitgesloten, omdat de impact op de omgeving groot is. Dergelijke (vaak omvangrijke) objecten zijn sterk bepalend in het beeld van de stad. Inpassing vraagt dus zorgvuldigheid en maatwerk gua situering en vormgeving. Het reclamebeleid biedt wel ruimte voor maatwerk mits de uitgangspunten voor reclame in de openbare ruimte in acht worden genomen. Voor hoge reclame- en verwijsmasten is veelal een planologische procedure nodig. De verwijsmasten op de Voorwaarts en nabij de A50/ Zutphensestraat zijn middels deze maatwerkmethode tot stand gekomen. Hiervoor is naast een planologische regeling gebiedsgericht welstandsbeleid opgesteld. Deze projecten kunnen beschouwd worden als experiment. De lessen en ervaringen die daar zijn opgedaan zijn verwerkt in dit stuk. Ook uit navraag bij de gemeente Zwolle en Venlo, en evaluatie van de reclameobjecten op de Voorwaarts en bij de A50/Zutphensestraat is gebleken dat het bedrijfsleven behoefte heeft aan heldere duidelijke kaders. Deze kaders zijn in deze gemeenten vastgesteld als beleid. Apeldoorn meent voldoende kader mee te geven in een visiedocument op basis waarvan een maatwerkontwerp gemaakt kan worden en de planologische procedure gevoerd kan worden. kunstwerken voor reclame 5
Uitgangspunten Hoogbouwnota en A1-A50 visie Benoemde accenten in de Hoogbouwvisie Huidig stadsperspectief, een groene wand Kansen voor zichtbaarheid gekoppelt aan afslagen snelweg 6 gemeente Apeldoorn, oktober 2014
Locaties in de stad Uithangbord van de Buitenstad Met de Structuurvisie Buitenstad is bevestigd dat we zuinig zijn op onze (groene) kwaliteiten maar we willen ook ruimte geven aan innovatief ondernemersschap. Daarnaast geven de hoogbouwnota (vastgesteld door de raad in 2008) en de studie A1-A50 (instemming college 18 maart 2011) handvatten over hoe om te gaan met hogere bebouwing en zichtbaarheid van de stadsentrees vanaf de snelweg en op RING. Het kaartje rechts op deze pagina geeft de uitkomst weer van een zoektocht naar logische locaties die passen binnen deze ambities. In oranje zijn de reeds gerealiseerde verwijs- en of gebiedskunstwerken zichtbaar. In geel zijn zoeklocaties weergegeven. 1 5 De A1-A50 visie zet in op het openen van de stad in en nabij de belangrijkste entrees naar de stad. Hier mag Apeldoorn zich presenteren (zie bladzijde 6). Naast de reeds gerealiseerde klimtoren met logo van Agrifirm betekent dat er ook nabij de op en afrit van de Oost Veluweweg, Kayersdijk en de Ecofactorij, ruimte is voor een vieuw op de stad. (nr s 5, 7 en 8 op kaart) 4 6 In de tweede lijn herkennen we het gerealiseerde gebiedskunstwerk van de Voorwaarts (nr. 4). Als onderdeel van de RING worden nog 3 locaties voorzien die ruimte bieden voor een gebiedskunstwerk. We noemen daar de Europaweg/RING, Oost Veluweweg/RING en de Kayersdijk/RING als mogelijke zoeklocaties. (nr s 1 tot en met 3 op kaart) 2 3 7 8 Binnen elke zoekzone is in principe 1 kunstwerk/reclameobject mogelijk. De precieze locatie wordt bepaald met behulp van een beeldeffectrapportage die stuurt op stedebouwkundige/planologische inpassing gebaseerd op de handreikingen voor de vormgeving en overeenkomstig de hoogbouweffectrapportage. De CRK toetst de uitkomsten van een beeldeffectrapportage. Potentiele plekken voor verwijs- en gebiedskunstwerken Gerealiseerde kunstwerken kunstwerken voor reclame 7
Verhouding 70-30% Meer dan reclame Duurzaam verouderen Kunstwerk Voorwaarts, uitgesneden fietsen vormen het decor Klimtoren in Putten, bijzondere hoofdvorm en maatschappelijke functie Cortenstaal veroudert mooi en dat maakt het materiaal goed toepasbaar 8 gemeente Apeldoorn, oktober 2014
Visievorming en beeldtaal Handreikingen vormgeving Heldere hoofdvorm De voorziene plekken zijn altijd goed zichtbaar en kennen allemaal een zwaar welstandsniveau. Elke plek is uniek en dat vraagt maatwerk. Toch noemen we een aantal structurele waarden die altijd van toepassing zijn. Omdat goed gekozen vormgeving niet alleen een commercieel voordeel dient maar ook bij kan dragen aan stadspromotie en de leesbaarheid van een stad zijn er een aantal heldere handreikingen opgesteld. Niet om het ontwerp geheel te sturen maar om vooraf duidelijkheid mee te geven. hoge beeldkwaliteit het percentage constructie(vormgeving) /reclame (logo s) is tenminste 70-30 procent. geeft vorm aan de stad Apeldoorn, draagt bij aan de Buitenstad er is indien mogelijk sprake van een dubbelfunctie (in of nabij) zodat er ook een maatschappelijke meerwaarde kan ontstaan. het hoofdmateriaal veroudert duurzaam. Een goed voorbeeld hiervan is cortenstaal. reageert op het gebiedskarakter van zijn omgeving Maaiveldinrichting is zorgvuldig en toegankelijk Overtuigende hoofdvorm van het kunstwerk, Icoon De hoofdvorm als drager voor verwijzing. Hier een mooi evenwicht kunstwerken voor reclame 9
Beeldeffectrapportage stappenplan Om bij de vraag voor de oprichting van de verwijs- of gebiedskunstwerk de ruimtelijke implicaties daarvan te kunnen toetsen wordt naar analogie gebruik gemaakt van een beeldeffectrapportage. Hierin staat een aantal aspecten op basis waarvan kan worden aangegeven of de plaatsing van een kunstwerk al dan niet voldoet aan de uitgangspunten. Het gaat daarbij om de potentiele plek, de hoogte, de zichtbaarheid en beeldkwaliteit. stap 1 locatiekeuze stap 2 rijksbeleid Zo wordt voorkomen dat uiteindelijk een verrommeld beeld ontstaat dat leidt tot verlies van ruimtelijke kwaliteit én verlies van de attentiewaarde van een dergelijk kunstwerk. Door een aantal stappen te doorlopen kan worden getoetst of de plaatsing van een kunstwerk op een bepaalde plaats ruimtelijk inpasbaar is. Het mag het woon- en leefklimaat van de woonwijken niet verstoren. De uitkomst van dit onderzoek vormt zo de basis voor de ruimtelijke onderbouwing bij een planologische procedure. stap 3 toets gemeente op basis advies CRK Stap 1 Stap 2 Stap 3 Stap 4 Past de locatie conform aangewezen plekken? Maximaal 1 per aangewezen locatie (pagina 7) Past het binnen randvoorwaarden ander rijksbeleid? (Vrijwaringszones A1 en A50 Rijkswaterstaat, Laagvliegroute defensie/teuge en straalpaden KPN) Zijn hoogte en attentiewaarde in evenwicht? Vormgeving en aanzien voldoende overtuigend? Aanlanding op maaiveld zorgvuldig vormgegeven? Overtuigende inpassing kunstwerk in woon- leefomgeving door middel van fotomontages. stap 4 fotomontage 10 gemeente Apeldoorn, oktober 2014
Proces Agenda 27 november consulatatie CRK 8 januari 2015 consultatie PMA januari/februari 2015 consultatie bedrijfsleven Apeldoorn, Rijkswaterstaat en Provincie. januari/februari 2015 afstemmen intern. Vastgoed en Grond, Stadspromotie maart 2015 vaststellen college augustus 2015 implementatie nieuwe welstandsnota kunstwerken voor reclame 11
2014, Gemeente Apeldoorn beleid en Handreikingen ruimtelijke kwaliteit