inbreng Apeldoorn in Gebiedsopgave Veluwe

inbreng Apeldoorn in Gebiedsopgave Veluwe Elke Apeldoorner heeft de Veluwe bij de hand. Diezelfde Veluwe geldt als hét natuurgebied voor de Randstad het grootste aaneensluitend natuurgebied van Nederland. De Vlaamse steden en de steden in Nordrhein hebben de Veluwe op 2 of 3 uur rijden. Natuur is óók economie. Zin een short stay in een resort, bezoek van paleis of kasteel, een topmuseum, een wandeling of fietstocht, een stadsbezoek én een michelin-diner? Het is er allemaal. De Veluwe stond lang op de eerste plaats als binnenlandse vakantiebestemming. De ambitie is om weer de eerste plaats te bereiken én van betekenis te zijn voor bezoekers uit omliggende landen. De samenwerking op de Veluwe heeft geen mooie geschiedenis. De Veluwe gemeenten hebben de stroeve structuren terzijde geschoven, en in plaats daarvan onderwerps- en targetgericht een open netwerk ingericht. Met ondernemers, beroepsorganisaties, instellingen en natuurorganisaties. Met zijn allen is het Veluwe Manifest opgesteld en ondertekend. Dat werkt wél. De Veluwe kan weer vooruit. Deze triple helix werkt hard aan het merk Veluwe als hét toeristische en recreatieve gebied van Nederland. Een gebied dat inclusief de flanken ecologisch, landschappelijk en cultuurhistorisch grote waarde heeft. De economische betekenis van de Veluwe voor Apeldoorn en voor álle partners is groot. Dit toplandschap is een belangrijke vestigingsfactor voor de stad. Museum Paleis Het Loo, de Apenheul en Julianatoren zijn grote publiekstrekkers voor bezoekers van de Veluwe én van de stad. De Veluwe-gemeenten, provincie en partners hebben in 2014 een convenant voor netwerk-samenwerking afgesloten. Die samenwerking is hard nodig om de vernieuwing van de vooraanstaande recreatie- en toerismefunctie in dit gebied te waarborgen en te versterken. De relatief kleinschalige sector van verblijfsaccommodaties moet worden getransformeerd naar een gemoderniseerde en duurzame bedrijfssector. De routenetwerken voor wandelaars, fietsers en ruiters vormen een essentieel onderdeel van de productvernieuwing, en vanzelfsprekend is een dekkende breedband voorziening nodig. De grote attracties aan de randen van de Veluwe in Apeldoorn, Harderwijk, Ede en Arnhem zullen krachtig verbonden moeten worden met het toeristisch aanbod van de Veluwe. Een herontwikkeling van Nieuw Milligen als natuurgebied én bijvoorbeeld van een buitensportcentrum vormt een bijzondere mogelijkheid, die om een voortvarende aanpak vraagt. Er is méér nodig. Anders denken bijvoorbeeld. 1

Veranderingen, verbeteringen, saneringen: dat is allemaal nodig. Dat geldt voor kleine strikt lokale ingrepen, en over grote structuuringrepen rond ecologie of bereikbaarheid. Vaak stuit je dan op regelgeving, die op de locatie in strikte zin verbeteringen onmogelijk maakt terwijl in hogere zin een verbetering wordt geboekt. Kan er gewerkt worden met rijk en provincie aan anders omgaan met regels? Is salderen van regels, uitruilen van waarden en van plussen en minnen, een idee? Per saldo kan de natuurwaarde misschien wel omhoog, met daarbinnen meer flexibiliteit. Ook de oudere vakantieaccommodaties vragen anders denken. Om helemaal bij de 21 e eeuw te passen zijn grote investeringen nodig, en de bedrijfsvoering geeft daar vaak geen ruimte voor. Wat is er mogelijk bij een erfpachtfonds, hoe kunnen we geld genereren en een gezonde toekomst bereiken? Voorwaarde is wel: innovatie, passend in de huidige en komende tijd, concepten die passen bij deels nieuwe bezoekers van de Veluwe. Er is nog veel meer te verbeteren. Beter vermarkten is zoiets. Maar dan moet de bereikbaarheid óók verbeteren en de toegankelijkheid van het gebied ook. Upgrading en vernieuwing van de routenetwerken is daarin héél belangrijk. Tenslotte zijn er heel veel projecten die ogenschijnlijk lokaal zijn, maar vooral ook een grote bijdrage leveren aan het product Veluwe. Ook projecten in Apeldoorn zélf of het nu gaat om de bekende attracties of om vernieuwingen en evenementen rond het Kanaal. En wat te doen met de mogelijkheden van echt óude relicten, bijvoorbeeld rond grafheuvels & geschiedenis? De tijd van beschouwen is voorbij, we moeten echt aan de slag. Apeldoorn heeft veel ideeën en mogelijke projecten. Die brengen we graag in. Ze passen goed binnen de Veluwe-agenda waar we nu samen aan werken. We zijn ook benieuwd naar de ideeën en projecten van onze partners. Sommige projecten zullen we binnen de regio gezamenlijk vormgeven. Bij andere projecten zullen we met onze partners afstemmen: wie doet wat en ook wat níet?! Veel projecten, goed passend binnen de gebiedsagenda, kunnen gemeenten en private partners prima zelf aan. Dan volstaan we met kennis delen. Het Veluwe-netwerk wil een platform zijn met wisselende deelnemers (overheden, ondernemers, instellingen, onderwijs / onderzoek, belangenorganisaties) voor wisselende projecten. Een platform dat betrouwbaar is omdat het op maat kan leveren of kan láten leveren door de mensen die er écht over gaan. Inhoudsopgave 2

Veluwe-breed # masterplan verblijfsaccommodaties # routenetwerken # marketing # Veluwe-IJsselvallei # meebewegen in regelgeving # breedband in het buitengebied Projecten verbonden met gebiedsagenda # Nieuw Milligen # Westrand Apeldoorn # Het Loo # Apeldoorns Kanaal 3

MASTERPLAN VERBLIJFSACCOMMODATIES Masterplan voor de gebiedsopgave Om het Veluwe-gebied weer op nr. 1 te krijgen voor binnenlandse toeristische bestemmingen, is een Masterplan nodig. Dit is het belang van alle betrokkenbedrijven en overheden. Een Masterplan dat de toeristische branche en in het bijzonder die van de verblijfsaccommodaties van een gezond toekomstperspectief voorziet. Remmende voorsprong De Veluwe heeft last van de remmende voorsprong. Een groot deel van de verblijfsaccommodaties is ontwikkeld vanaf de zestiger jaren van de vorige eeuw. Deze accommodaties hebben tientallen jaren de vooraanstaande positie van de Veluwe op de recreatiemarkt bepaald. Inmiddels zijn ook andere regio s speler geworden op met name de markt van het binnenlands toerisme. Dat aanbod is beter toegesneden op de wensen van het hedendaagse publiek.. Sluipenderwijs gaan terreinen achteruit, omzet daalt en ongewenst, niet-toeristisch gebruik steekt de kop op. Een duurzame en vitale toekomst De kansen en omstandigheden zijn aanwezig om Een groot deel van de accommodaties moet worden vernieuwd, alleen dan kan de Veluwe concurreren. Maar veel eigenaren hebben onvoldoende investeringskracht om tot vernieuwing te komen Om de vitaliteit van de vakantieparken te versterken verkent de provincie een nieuw verkavelingsinstrument en de eventuele introductie van een erfpachtfonds. Dat instrumentarium biedt uitstekende condities voor een Masterplan Veluwe. De beoogde vernieuwingsslag van de verblijfsaccommodaties kan benut worden om ook het energiegebruik in deze branche te minimaliseren. Voor het aantrekken van noodzakelijke extern kapitaal voor deze transformatie zou een op maat gesneden revolverend stimulerings fonds een uitsteknd vliegwiel kunnen vormen. De samenwerkende netwerk-partners op de Veluwe gaan de uitdaging aan en bieden zich aan als partner van provincie én rijk voor deze gebiedsopgave. Het gaat én om economie én om investeringen én om salderingsruimte binnen de regelgeving. ROUTENETWERKEN (nog verder uitwerken) Onderwerp is in hoofdzaak: - De bestaande routenetwerken voor fietsen en wandelen zijn van ouder datum, er zit sleet op (letterlijk) en de bruikbaarheid staat onder druk omdat fietsers en wandelaars op andere schalen actief zijn; - Dat vraagt dus om vernieuwing naar die nieuwe schaal en nieuwe vraag (van knooppuntsystemen naar gps, en heel veel verbonden rust-, horeca- en oplaadpunten) 4

MARKETING (nog verder uitwerken) Onderwerp is in hoofdzaak: - Veluwe is een sterk merk, goed gebruiken op alle schaalniveau s - Overhuivend: de nieuwe samenwerking op Gelders niveau (KAN+Veluwe) - Specifiek: lokaal dit sterke merk gebruiken in marketing - Daaronder liggend: het merk goed laden met aanbod dat nú werkt GEBIEDSOPGAVE: VELUWE EN IJSSELVALLEI Aan de oostzijde van de Veluwe strekt zich de IJsselvallei uit, een landschappelijk schitterend gebied waar de IJssel al slingerend haar weg vindt richting het IJsselmeer. Dit gebied heeft vruchtbare riviergrond en wordt van oudsher gebruikt voor landbouw en veeteelt. Net buiten de uiterwaarden zijn over de volle lengte van de IJssel veel landhuizen en landgoederen gebouwd. Toeristisch-recreatief staat dit gebied nog aan het begin van ontwikkeling. Met de operatie Ruimte voor de Rivier is de keuze gemaakt om de noodzakelijke waterbeheersingsmaatregelen te combineren met natuurontwikkeling en verbetering van de recreatieve infrastructuur. Richting geven aan de ontwikkeling van de toeristische sector natuur&recreatie Vanuit het toeristisch product de Veluwe bezien, biedt de IJsselvallei uitstekende mogelijkheden voor productaanbodverbreding naast de deur. Voor een verbinding van het natuurgebied Veluwe met het meer open gebied van de IJsselvallei en de Hanzesteden Zutphen en Deventer en Apeldoorn 1900. Voor de Veluwe is een dergelijke scoopvernieuwing op haar toeristisch product een welkome en potentierijke verrijking. Daarvoor is het nodig om het gebied van de IJsselvallei als het ware open te leggen voor de toeristen en recreanten van de Veluwe met goed aansluitende wandel- en fietsroutes. In het IJsselgebied zijn naast de horecavoorzieningen in de dorpen, al diverse agrarische bedrijven gestart met op de toeristgerichte activiteiten (kaasboerderijen, theetuinen, verkoop groente en fruit e.d.) en ook verblijfscapaciteit (boeren) campings. Voor de agrarische sector biedt het toerisme steeds meer een bron van neveninkomsten die kan bijdragen aan het behoud van het overigens afnemend aantal boerderijen in dit gebied. Hier is sprake van een ontwikkeling die zowel de gebiedsopgave Veluwe als de gebiedsopgave Stedendriehoek raakt. De direct betrokken gemeenten van de Stedendriehoek willen deze opgave uitwerken: vanuit het belang van het gebied zelf én vanuit het belang van de grotere invalshoek Veluwe/IJsselvallei. MEEBEWEGEN IN REGELGEVING (nog verder uitwerken) De inzet is in hoofdzaak de volgende: - Elk initiatief op de Veluwe wordt geraakt door bijzondere natuur-, gebieds- en milieuregelgeving.dan kan je het per casus proberen op te lossen (van paleis Het Loo via Nieuw Milligen naar ieder initiatief voor vernieuwing van verblijfsaccommodaties). 5

- Kunnen we samen (rijk, provincie, gemeenten, ondernemers, natuurorganisaties) anders en innovatiever werken? Openstaan voor mogelijkheden van saldering en voor innovatieve aanpakken. Dingen mogelijkheden, en toch natuurwaarden beter dienen dat moet de ambitie zijn. BREEDBAND/DIGITALE BEREIKBAARHEID BUITENGEBIED De inzet is in hoofdzaak de volgende: - de inzet op breedband komt vanuit de Achterhoek; Apeldoorn/Veluwe willen niet wachten en nú gebruik maken van initiatief bewoners, ondernemers, aanbieders - breedband is een oplossing van digitale bereikbaarheid, we moeten open staan voor nieuwe en andere oplossingen, eigenlijk willen Apeldoorn/ Veluwe zelfs voorop lopen in andere oplossingen NIEUW MILLIGEN: EEN KANS VOOR DE VELUWE De plek Een groot terrein met heel veel militaire gebouwen maar ook heel veel open terrein. Bij de afslag van de A1, zonder parkeerproblemen. En met een beetje fantasie bereikbaar met een elektrische shuttle tram vanaf station Assel. Het gebied biedt ruimte voor compensatie van natuur voor maatregelen elders op de Veluwe. Maar er kan méér Welke kans wordt opgepakt? Het terrein komt vermoedelijk beschikbaar (nog niet 100% zeker), het rijk zoekt een bestemming. Voor de Veluwe ligt hier de kans om het product-veluwe te verbreden en een innovatieve impuls aan bijvoorbeeld buitensport te geven. Een impuls die aansluit op de kernwaarde(natuur) van het gebied en die de beleving daarvan voor een breed publiek vergroot. De ambitie moet ook zijn: snelheid maken Natuurlijk gaat het over wandelen, hardlopen, veldlopen, trackingtochten; alle manieren van fietsen, biken en wielrennen; paardensport in al zijn facetten. Een stap verder: training- en lesactiviteiten, ruimte voor sportcommunities, branche-gebonden winkels en horeca. Natuurlijk kunnen gebouwen worden herbenut, en kan een deel van het terrein worden teruggeven aan de natuur. Per saldo zal de natuur er bij móeten winnen, maar dat vraagt misschien wel anders denken en rekenen. Het belangrijkste is dat we innovatieve meters maken. Het overleg met rijk en provincie loopt. Daar willen we vaart in krijgen. We moeten samen ondernemingslust oproepen, en in een creatief proces het programma opbouwen. Alle uitkomsten staan open, als de Veluwe in al zijn waarden en mogelijkheden er maar mee wordt gediend. 6

Wie durft zegt: dat programma staat eind 2016. Een gezamenlijke inspanning van overheden en innovatieve ondernemers De gemeente stelt organisatiekracht, bestuurlijke wil, menskracht, echte prioritering beschikbaar. Een echte gebiedsopgave waar we met alle partners procesgeld voor moeten fourneren, en eind 2016 moeten weten: dat gaan we doen, dit doen de ondernemers, dit doet de eigenaar, hier staan we voor, en zo passen we de regelgeving toe. WESTRAND APELDOORN De Veluwe zélf, museum Paleis Het Loo, de Apenheul en Julianatoren. Deze Big Four zijn bepalend voor het toeristisch profiel van Apeldoorn. Alle dicht bij elkaar gelegen aan de westrand van de stad. Het aantal bezoekers groeit De bezoekcijfers van de drie attracties zijn gegroeid naar 1,3 mln. bezoekers (PM) in 2014. Elke organisatie heeft meerjarige ambitie om het bezoekersaantal te vergroten. Bij elkaar zal het gaan om nog eens 200.000 extra bezoekers in 2020. Het merendeel van de bezoekers komt per auto of per bus. De toename van de het bezoekersaantal trekt nu al een forse wissel op de parkeermogelijkheden in dit gebied. De belangen van de leefbaarheid van de wijk en de regelgeving rond Natura 2000, zijn in het geding. Tegelijkertijd is het van belang dat de bedrijfseconomisch noodzakelijke doorgroei van de drie attracties niet vastloopt op deze problematiek. Werken met scenario s Er zijn voor de Westrand vier scenario s beschreven. De scenario s zijn niet vast maar kunnen na consultatie van stakeholders en gemeenteraad nog bijgestuurd worden. Het zijn scenario s voor een lange termijn (20 jaar). De scenario s lopen uiteen van integrale verplaatsing, of juist alles ter plaatse oplossen (een groene, natuurlijke parkeeroplossing). Alles staat en valt met beschikbaarheid van geld voor een verplaatsing en/of parkeren. Hierin zou de provincie een rol kunnen spelen. Datzelfde geldt voor Natura 2000. Zie eerdere passage over verbreding regelgeving: we hebben een Veluwebreed verhaal nodig waarin kansen en mogelijkheden aangegeven worden voor het versterken van Natura 2000 én ontwikkelmogelijkheden. Dit maakt alleen kans van slagen op een hoger schaalniveau. PALEIS VAN DE 21 E EEUW Van Paleis het Loo kan je misschien wel zeggen dat het als ensemble hoort bij de top 5 van de Europese koninklijke paleizen. De internationale belangstelling voor park en paleis is groot. Wat is de ambitie? 7

Paleis het Loo wil een grote stap maken. Meer bezoekers, meer mogelijkheden voor parallelle tentoonstellingen (vast naast wisselend), nog meer verschillende belevingsmogelijkheden binnen het complex. Landschappelijke inpassing van alle denkbare functies, en sterke verbetering van de entree, en vergroting van de interne bezoekcapaciteit zijn dringend nodig. Welke kans wordt opgepakt? Het Paleis is aan een grote technische renovatie toe. Erfgoed blijft niet vanzelf goed ; bovendien zullen alle technische installaties worden hernieuwd van verwarming tot klimaatbeheersing en luchtkwaliteit. Die zeer ingrijpende technische renovatie wordt aangegrepen voor extra ambitie. Bijzondere maatregelen Landschappelijke inpassing van auto s en bussen tot looproutes. Een nieuwe entree en extra capaciteit: ónder het voorplein. Ambitie rond energie: 40% minder, voorbeeld voor ander erfgoed. Wie betaalt wat? Het rijk is eigenaar. Het grootste deel van de renovatie is in hoofdzaak gedekt, van rechtstreeks investering tot dekking uit toekomstige omzet en verhoogde bezoekersaantallen. Een bedrag van ca. 25 mln. staat nog open. Paleis het Loo zoekt sponsors. APELDOORNS KANAAL (verder uitwerken) De inzet is in hoofdzaak de volgende: Middellange termijn: - op middellange termijn streven we naar bevaarbaarheid over lange stukken die lobby kost tijd, en dat komt overeen met de maatregelen die nodig zijn (die kosten tijd & geld) Snel kanaal van en in de stad: - in de tussentijd moet het kanaal aanvullende op de stadsevenementen door reuring en evenementen worden geadresseerd als interessante plek in de stad - belangrijke fysieke maatregelen: fietspaden langs het kanaal, verbinding met de binnenstad, ruimte voor horeca 8