De Drietand Nederlandsche Vereeniging van Kustzeilers 2008/6
De Drietand 36 e jaargang nummer 6, december 2008 De Drietand is het verenigingsblad van de Nederlandsche Vereeniging van Kustzeilers. Verschijnt 6 maal per jaar. In dit nummer Proost Van de bestuurstafel / Joke In Memoriam Nieuwjaarsreceptie Workshop digitale navigatie Manoeuvreerdag voor vrouwen Comité Driehoek Noordzee Driehoek Noordzee 2009 Scheveningen - Zuid-Bretagne De 1e novemberstorm van 2006 Weerkaarten aan boord Internet aan boord Zijn Rond- en Platbodem Schepen Onveilig? / Reactie Regelzucht / Solozeilen en veiligheid / Veiligheidscommissie Langszij bij... Ben Hoedendijk O Oceaan! Kaap Hoorn-vaarders Reisverslagen voor het Jaarboek Een bizarre bijzondere kerst Motor Malheur Koersvast Checklists / Uit de Boekenkist Een beetje afscheid Buitenlandse Bladen / Te koop Het Lozingsverbod Uit de Scheeps-Toko Commissie Zeezeiltochten Nieuwe leden / Colofon Evenementen a g e n d a bladz. 1 2 3 4 4-5 5 6 7 8 10-11 12-13 14-15 16-17 18-19 20-21 22-27 28-29 29 30 31 32-33 34-36 37 38-39 40-41 42 42 44 11 januari 2009 Nieuwjaarsreceptie in Loosdrecht, in het clubhuis van de Koninklijke Watersport Vereniging Loosdrecht vanaf 14.00 uur. 24 januari 2009 Superzeiljachten door Thijs Nikkels in de Salentein 22 en 29 januari 2009 Cursus Introductie Sterrenkunde, aan het Ichthus College in Driehuis 7 februari 2009 Cursus Motoronderhoud bij Volvo-dealer Bert Droog in Hoorn. 14 februari 2009 Cursus Motoronderhoud bij Volvo-dealer Hans van Dijke in Brouwershaven en bij Volvo-dealer Bert Droog in Hoorn. Kopij voor het volgende nummer uiterlijk 9 januari 2009 op het bureau te Zeist ISSN 1385-5417 Niets uit deze Drietand mag worden gebruikt of gepubliceerd zonder schriftelijke toestemming van de redactie. Proost.Aan het einde van het jaar, zo schrijft de Jaarboekcommissie, worden nog veel reisverslagen van 2008 geschreven en afgemaakt en daarmee worden dan ook de zeiltochten van dit afgelopen jaar in de boeken gezet en afgesloten. De commissie vraagt of u uw verhaal voor het Jaarboek 2009 uiterlijk vóór 31 december naar het bureau wilt sturen. Het bedenken en organiseren van nieuwe tochten en bestemmingen kan dan weer beginnen. Tijdens de Nieuwjaarsreceptie, deze keer op zondag 11 januari a.s., worden na de gebruikelijke goede wensen en de toast op het nieuwe jaar vele plannen uitgewisseld en afspraken gemaakt over o.a. het lenen van zeekaarten en vaarwijzers. Het is waarschijnlijk om die reden, dat het er in Loosdrecht steeds zo gezellig aan toe gaat: mede door de ambiance is het net alsof we al weer bijna aan het varen zijn. In De Drietand nummer IV van jaargang 1, winter 1947, stond de volgende oproep: " Wordt allen propagandisten onder Uw kennissen voor onze jonge vereeniging. Zoo en zoo alleen kan in de toekomst iets worden bereikt. Maakt U verdienstelijk! " Meer dan 60 jaar later en meer dan 700 leden verder blijft die oproep ook vandaag actueel. Bijgesloten treft u een aantal brochures, die u hierbij van dienst zouden kunnen zijn. Ter elfder ure liet Museum Smallingerland Drachten weten, dat er van 14 december tot en met 22 februari 2009 een tentoonstelling gehouden wordt over Gerben Sonderman (1908-1955), een geboren vlieger. Maar ook een geboren zeiler en Kustzeiler (www.museumdrachten.nl). Met dit nummer van De Drietand wensen we alle leden van de N.V.v.K en alle lezers (v/m) goede Kerstdagen en een veilig en gezond Nieuwjaar. Proost! Namens de redactie, Hans Althuis Proost Proost Proost 1 De Drietand - december 2008
Van de bestuurstafel mer belle het water is nu nauwelijks gerimpeld het zonlicht wordt uitbundig uitgestrooid de witte wolken worden afgewimpeld de zee is in haar mooiste blauw getooid joke leid en de nieuwe commissie die met de tot nu bereikte resultaten verder zal gaan. Een belangrijke kernwaarde van onze vereniging wordt hiermee nog meer vorm gegeven. Als kustzeilers hebben we hierin een voorbeeldrol die we graag uitdragen. In deze Drietand kunt u hierover meer lezen. Het naar buiten uitdragen van waar wij als vereniging voor staan, gekoppeld aan de wens om het ledenbestand op peil te Het zeilseizoen loopt ten einde of is voor u wellicht al afgelopen. Een zeiler kent de seizoenen als geen ander. Op het water beleef je ze intens en dus ook de verschillen. De verenigingsactiviteiten gaan gelukkig het seizoen rond. Ook de bestuursagenda blijft in beweging. Deze volgt uiteraard de jaarlijkse activiteitenagenda, maar kent ook een aantal onderwerpen over deze agenda heen. Het veiligheidsbehouden, heeft geleid tot het uitbrengen van een brochure "Gedeelde passie voor zeezeilen". U treft daarvan bij deze Drietand een aantal exemplaren aan. De Delta Lloyd 24 Uurs Zeilrace is uitvoerig geëvalueerd, waarbij de sponsor uiteraard werd betrokken. De uitkomst van de evaluatie was zeer positief, zodat wij de toekomst van dit grote evenement met vertrouwen tegemoet zien. Een agendapunt dat niet iedere vergadering terugkomt, maar de laatste maanden zeker wel, is het vinden van nieuwe kandidaat bestuurs- en commissieleden. Onze vereniging wordt gedragen door leden van wie een flink aantal een actieve rol vervullen in commissie of bestuur. Het is de taak van het bestuur ook hier voor continuïteit te zorgen. Daarom staat op iedere bestuursvergadering het onderwerp "Uit de commissies" op de agenda, dan blijkt weer hoeveel werk er wordt verzet. Begin december treffen de voorzitters van de commissies en het bestuur elkaar in Lelystad voor een jaarlijks overleg waarin wordt gesproken over activiteiten voor het komende jaar, maar waar ook ruim gelegenheid is voor evaluatie, uitwisseling van standpunten en ideeën. Om ons heen sneuvelen grote financiële bolwerken met een verrassend hoge snelheid en reserves die oneindig leken bleken uiteindelijk in veel gevallen een zeepbel. Onze vereniging is financieel gezond en wordt door deze crisis dan ook niet geraakt. Tot slot staat dan ook nog op de bestuursagenda de afspraak met de leden om met een passend voorstel voor de besteding van toekomstige resultaten te komen. Dat zal zeker lukken. Het bestuur wenst u fijne feestdagen en ziet u graag op de nieuwjaarsreceptie. Jaap Verkerk 2 De Drietand - december 2008
In Memoriam Op 17 september 2008 is Gerda den Hartoogvan IJzerloo op bijna negentigjarige leeftijd in Wassenaar overleden. Ze was in Zeeland geboren op 28 december 1918. Al tijdens haar middelbare schooltijd raakte ze tot over haar oren verliefd op Cees. Ze brak vervolgens haar studie farmacie in Leiden af en trouwde met hem, teneinde zich geheel te wijden aan haar prille gezin en de praktijk van haar beginnende plattelandsdokter in Broek in Waterland. Zij deed de apotheek aan huis. Veel vrije tijd schoot er aanvankelijk niet over en uit de kosten waren ze ook nog lang niet, maar in 1965 hadden ze hun eigen schip de "Bestevaer"- een betrekkelijk klein spitsgatje- en maakten ze samen hun eerste reis. Naar Woolverstone in slechts één week uit en thuis. Het was de opmaat tot een bijna levenlange reeks van prachtige zeereizen, later met "Senta" en "Sentijn". En altijd met z'n tweeën. Reizen naar Oslo, de Scillies, Azoren, USA 2x, Faeröer, Ierland, Spitsbergen, Spanje, Mariehamn en Leningrad. In zijn reisverslagen sprak Cees steeds over zijn "echtgenote en trouwe scheepsmaat", die een "voortdurende inspiratie is". En als ze, voor de eerste keer bijliggend in stormweer s'avonds de kooi opzoeken, ziet Cees zijn "goede vrouw tamelijk rustig in haar kooizeiltje hangen", en vindt hij het " fijn, als je echtgenote bereid is 's winters mee te zeilen over de drukke Noordzee". En"dat' ie het heel erg met haar getroffen heeft". Dat vond iedereen, die enigszins een idee had van Cees' wijze van benadering van zeezeilen, toentertijd ook. Zij zocht het zeilen zelf niet in die extreme vorm. Haar levensgezel van zo vele jaren wel. En zij ging met hem mee. Niet in alles, maar toch. Genoeg om mee te maken dat het geen spelletje was. Om te ervaren, wat het betekende in nood te zijn, schipbreuk te lijden. En hoe je dan overleeft door mee te geven. Slechts eenmaal was er sprake van een milde muiterij en zeilde de Senta zonder Gerda naar IJsland. Gerda was gezinslid van de N.V.v.K. sinds 1966. Tot drie maal toe werd haar de Damesprijs toegekend. Ze werd begraven vanuit het prachtige laat-gotische kerkje in Broek in Waterland, toegewijd aan de H.Nicolaas, patroon van de zeevaarders. De dominee baseerde de overweging op het loflied op de liefde uit 1 Cor 13, en op de tekst uit Jesaja 43 vers 2: "Wanneer gij door het water trekt, ben Ik met u; gaat gij door rivieren, zij zullen u niet wegspoelen". Het is haast onvoorstelbaar: Cees zonder Gerda. In 1974 schreef Tilman over zijn ontmoeting in Reykjavik met Senta en haar eenzame schipper: ".the doctor was not a single-hander by choice. He missed his wife". We wensen Cees veel sterkte, nu dit een gemis voorgoed is geworden. Gerda den Hartoog-van IJzerloo, zij ruste in vrede. Jan Wit Op 31 Oktober is op 66 jarige leeftijd overleden Hessel Kooi Lid van de N.V.v.K. sinds 1984. In Memoriam Hessel was een uitvinder; zijn bekendste uitvinding is de "Kooi Aap". Iedereen die regelmatig op de weg is, kent het apparaat: een meeneemheftruck aan de achterzijde van vrachtauto's. Vrachtautochauffeurs zullen Hessel tot in lengte van jaren dankbaar blijven, dat hij hen, met dit werktuig, verlost heeft van zwaar rugbelastende arbeid. In 1986 trad Hessel op, tijdens een door de Kustzeilers georganiseerd symposium over ondiep water en ondiepe schepen. Hij had toen een idee ontwikkeld voor een schip dat over het wad kon "lopen". Enkele jaren geleden zijn wij Kustzeilers, op onze "Heerendag" gastvrij ontvangen op de Kooi & Mast werf in Makkum. Daar bewaren velen goede herinneringen aan. In de Leeuwarder Courant nemen zijn medewerkers afscheid van hun "grote inspirator" met de woorden: "Hij luisterde naar problemen maar dacht altijd in oplossingen". Wij wensen zijn vrouw, kinderen en kleinkinderen sterkte bij het dragen van dit verlies. Jasper Bruinsma 3 De Drietand - december 2008
Nieuwjaarsreceptie op 11 januari 2009 in het clubhuis van de KWVL in Loosdrecht Wij zijn voor de 9e keer te gast bij de Koninklijke Watersport Vereniging Loosdrecht met haar schitterende clubgebouw, waar we inmiddels een beetje 'thuis' zijn. Het zal de laatste keer zijn dat onze voorzitter Frits Berkel de nieuwjaarstoespraak houdt, omdat hij bij de komende algemene vergadering de voorzittershamer zal overdragen. Vanaf 14.00 uur hoopt het voltallige bestuur van de NVvK aanwezig te zijn om u te begroeten. Rond 15.00 uur neemt onze voorzitter het woord om stil te staan bij het reilen en zeilen van onze vereniging tijdens het afge- lopen jaar en heffen wij het glas op een mooi 2009. De welkomstkoffie en -thee, de champagne, de hapjes en de broodjes worden door de NVvK aangeboden, maar verdere consumpties zijn voor uw eigen rekening en dienen ter plaatse te worden afgerekend. Gaarne per telefoon 030 6932079, per fax 030 6932667 maar liefst per email op bureau@kustzeilers.nl laten weten als we op uw komst kunnen rekenen, zodat we voor voldoende eten en drinken kunnen zorgen. De evenementencommissie Zo bereikt u de KWVL in Loosdrecht Op de provinciale weg Haarlem-Hilversum, de N201, bij Kortenhoef de afslag Loosdrecht nemen. Na ruim 2 km volgt een rotonde, hier rechtsaf de Oud Loosdrechtse Dijk op. Na plm. 1,5 km, tegenover huisnummer 149 is rechts een grote parkeerplaats. Het clubgebouw van de KWVL ligt dan schuin links aan de overkant op nummer 153. Herkenbaar aan de NVvK vlag. Tot 11 januari. Workshop digitale navigatie in Lelystad in februari en maart Digitale navigatie? Niks voor mij! Tomtom aan boord? Geen sprake van! Een veelgehoord standpunt, waar zeker veel voor te zeggen is. Maar digitale navigatie op laptop, boordcomputer of plotter biedt ontegenzeggelijk zoveel voordelen dat je er moeilijk omheen kunt. De afgelopen 4 jaar volgden vele leden de winterworkshops en we kregen veel enthousiaste feed-back van hen die de stap hebben gewaagd. Navigatie tussen de scheren bij slecht zicht, oversteken van shippinglanes, projecteren van schepen met AIS op de zeekaart, het bekijken van CPA en TCPA, Het maakt allemaal dat je op kritische momenten met iets minder stress in je lijf rondvaart en dat willen we toch allemaal? De computer is na kantoor en thuis ook haast niet meer weg denken aan boord van onze jachtjes. De gecombineerde plotter/radar bijvoorbeeld is natuurlijk één grote computer. Maar die is kostbaar en het gebruik beperkt tot diezelfde radar en navigatie. Terwijl met een heuse boord PC of laptop veel meer mogelijk is. Velen hebben reeds de stap genomen en 4 De Drietand - december 2008 Ben Hoekendijk: Ik ben helemaal om! hun laptop al dan niet met fraaie beugel of klittenband op de kaartentafel vastgezet en wat blijkt:...hij gaat daar niet meer weg. Voor het ontvangen van die weerkaartjes en gebruik van internet natuurlijk erg nuttig, maar vooral voor een accurate navigatie tussen de scheren of bij lastige aanlopen blijkt het toch wel erg handig te zijn als je jezelf op het scherm kunt zien varen. Het hoeft bovendien niet veel te kosten; goede gebruikte laptops zijn er al voor 250 tot 350 euro. Die functioneren prima met Seaclear, het freeware navigatie programma waar de afgelopen winters een aantal workshops aan zijn gewijd. Ook voor komende winter staat er weer workshops digitale navigatie op het programma. Wat heeft u nodig Inmiddels hebben we binnen de vereniging een ruime voorraad gescande kaarten. Niet de allerlaatste uitgaven, maar goed genoeg als extra hulpmiddel en ook handig bij tochtvoorbereiding. Het is de bedoeling dat iedereen zijn of haar laptop (en
Manoeuvreerdag voor vrouwen maandag 6 april in Lelystad Vorig jaar is de manoeuvreerdag voor vrouwen door verminderde belangstelling niet georganiseerd. Het komende jaar zal bij voldoende belangstelling deze bijzondere trainingsdag weer in het programma worden opgenomen. Flevosailing, waar de training in het verleden is gegeven, is samengegaan met het Zeilvaartcentrum en zij zijn nu gevestigd in de Marina van Lelystad. Onder deskundige leiding van instructeurs zal daar geoefend worden in het manoeuvreren op de motor De dag is, zoals de titel al aangeeft, puur gericht op het verder onder de knie krijgen van het schipperen in een haven of langs een wallenkant. Op ieder schip varen in principe 3 vrouwen met een instructeur, zodat iedereen veel gelegenheid krijgt om te oefenen en benodigde kennis en vaardigheden op te doen om het schip te kunnen wegvaren en te kunnen afmeren. Voorlopig staat de cursus voor één dag in de planning. Maar bij voldoende belangstelling kunnen wij, net als in het verleden een tweede dag opnemen. En dan ook weer op een maandag. Het programma De dag start om 09.00 uur met koffie en thee. Aansluitend theorie over de 'koppels en krachten' die spelen bij het manoeuvreren. Dan wordt ingescheept en geoefend. Het ochtendprogramma wordt afgesloten met een eenvoudige lunch. In de middag wordt opnieuw geoefend en bij het Zeilvaardigheidscentrum volgt een evaluatie. Tot slot gaan alle deelnemende vrouwen naar het restaurant van de Marina voor een eenvoudig diner. De evenementencommissie Zo geeft u zich op De kosten voor het totale programma bedragen 100,00 p.p. (was tot nu toe 125,-) U kunt zich opgeven per email naar: bureau@kustzeilers.nl of per telefoon 030 6932079 kunt u zich opgeven. U ontvangt dan een bevestiging of een voorstel voor een ander dag via het bureau. Het Zeilvaardigheidscentrum Nederland is gevestigd aan de IJsselmeerdijk 1-17, 8221 RC Lelystad, tel. 0320 260324. liefst ook een GPS) meeneemt naar de workshop. De workshop beslaat 2 avonden van 19.00 uur tot 22.00 uur, waarvan een groot deel wordt gevuld met zelfwerkzaamheid. De deelname is beperkt tot 20 deelnemers. Naast Seaclear wordt er ook aandacht besteed aan de mogelijkheden van de "zwaardere" navigatie programma's zoals Maxsea. Zo doet u mee De workshops staan ingepland op de dinsdagen 3 februari en 10 februari en op de maandagen 16 en 23 februari. De locatie is het clubhuis van Watersport Vereniging Lelystad aan de Houtribhaven. De kosten bedragen 19,50, inclusief koffie/thee en verbruik CD-ROM's. Aanmelden via e-mail: bureau@kustzeilers.nl of per telefoon 030 6932079. Deelnamekosten moeten vooraf overgemaakt zijn op rekeningnummer 2618098 van NvVK te Zeist Voor eventuele vragen: Egenolf van Stein Callenfels, tel. 020 4206132 of egenolf.vsc@hccnet.nl De evenementencommissie R E C T I F I C A T I E Cursus Motoronderhoud In de vorige Drietand zijn verkeerde data opgenomen bij de aankondiging van de cursus Motoronderhoud. De juiste data zijn : 7 en 14 februari in Hoorn,. 14 februari in Brouwershaven. Er zijn nog enkele plaatsen beschikbaar. Doel is het meer vertrouwd raken met uw eigen motor. Om eventueel zelf preventief onderhoud uit te kunnen voeren en bij storingen te weten wat te doen. Gevraagd wordt om uw eigen multimeter (analoog of digitaal) mee te nemen, dan leert u daar meer mee te doen dan alleen stroom meten. De cursus begint om 10.00 uur en duurt tot + 15.00 uur. Kijk voor opgave en verdere gegevens in Drietand 2008/5. De evenementencommissie 5 De Drietand - december 2008
Comité Driehoek Noordzee Van links naar rechts: Ed Megens, Erik Hardonk, Robin Visser Het comité voor de Driehoek Noordzee is nu geheel vernieuwd en de leden willen zich graag even voorstellen: Ik ben Ed Megens, 50 jaar, geen kinderen, wel een lieve vriendin. In het dagelijks leven ben ik manager en consultant bij een groot automatiseringsbedrijf in Utrecht. Mijn inspiratie om te gaan zeilen kwam rond mijn dertigste op een zaterdagochtend bij Albert Hein, waar ik me vertwijfeld afvroeg of er niet iets leukers te doen was. Inmiddels heb in mijn derde kajuitzeilboot de Fram, een aluminium Dick Zaal-ontwerp van 38 voet, waarmee ik deze zomer solo naar Spitsbergen zeilde. Mijn zeilgebied is vooral de noordelijke Noordzee. Inmiddels heb ik vier Driehoeken op mijn naam staan en diverse tochten naar Engeland, Duitse Wadden en Noorwegen waaronder een solotocht naar de Noordkaap in 2000. Ik ben voorzitter van ons comité en verzorg de contacten met het bestuur van de NVvK en ons gastland Schotland. Mijn naam is Robin Visser, 43 jaar, getrouwd, één dochter en in het dagelijks leven podotherapeut. Op 6- jarige leeftijd leerde ik zeilen in een Piraatje. Later volgde ik een nautische opleiding, vervulde ik mijn dienstplicht bij het Korps Mariniers, waarna ik 4 jaar professioneel heb gevaren. Later volgde ik de studie voor mijn huidige beroep en na aantal jaren wat minder met varen/zeilen te hebben gedaan heb ik in 2000 een kajuitzeiljacht gekocht met ligplaats Hindeloopen. In 2003 schafte ik mijn huidige boot de "Robinson", een Hallberg Rassy 39 aan en heb ik met veel plezier meegedaan aan de Driehoek Noordzee in 2005 en 2007. De afgelopen jaren hebben we tochten gemaakt naar Engeland, Denmarken, Noorwegen en Zweden. Sinds we vanaf 2006 woonachtig zijn in Hindeloopen ben ik bemanningslid van het KNRM station Hindeloopen en heb ik hiervoor verschillende nautische cursussen gevolgd. Tijdens de aankomende Driehoek Noordzee zal ik o.a. verantwoordelijk zijn voor het palaver/vertrek vanuit Den Helder met de daarbij behorende contacten met de Kustwacht, de KMJC en het KNMI. Mijn naam is Erik Hardonk, 40 jaar oud en getrouwd met Nita. Sinds enige jaren ben ik werkzaam als projectmanager bij Kon. Th. Niemeyer in Groningen. Mijn vrije tijd besteed ik voor een groot deel aan zeilen. Rond mijn 10e heb ik leren zeilen in een Piraatje, daarna heb ik in allerlei bootjes en boten gevaren van Laser tot klipperaak. Na een geslaagde zeezeiltocht naar Noorwegen, op de Lupa Maris van Ed Megens, zijn ook Nita en ik aan het zeezeilen geraakt. Na die reis hebben we ons 19 voets jachtje ingeruild voor een zeewaardige Etap 30. Inmiddels varen wij in de Chick-a-Bee, een Etap 34s. Inmiddels heb ik 5 keer de Driehoek Noordzee gevaren. Naast het varen van de Driehoek, doe ik ook nog wel eens wedstrijdjes mee. Een aantal keren heb ik de 200 Mijls Solo met veel plezier en redelijk succes gevaren. De laatste drie jaar doe ik mee in een matchrace- competitie op een J-109 bij Team Heiner. In 2006 waren we met ons team winnaar, met als hoofdprijs een weekend varen op de Open 60 van Team Heiner voor de kust van Portugal. Op deze boot heb ik voor de tweede keer meegemaakt dat de mast overboord ging. De eerste keer was met Ed Megens in 1998. Als lid van het organiserend comité zal ik een deel van de organisatie op mij nemen, o.a. de contacten het Noorwegen en het regelen van kleding. 6 De Drietand - december 2008
Driehoek Noordzee 2009 voorbereiding Lelystad 7 februari a.s. De voorbereidingen voor de Driehoek Noordzee 2009 zijn weer in volle gang. Er wordt weer driftig gecommuniceerd met Kirkwall en Farsund en er worden nieuwe plannen gemaakt hoe we daar een warm welkom gaan krijgen met mooie evenementen. Robin, Erik en ik zijn al weer enkele keren samen gekomen om de werkzaamheden te bespreken en vast te genieten van de voorpret. De nadruk bij deze Driehoek zal nog meer komen te liggen op de mogelijkheid om te leren en ervaringen uit te wisselen over zeezeilen op ruime zee. Palavers en workshops in Den Helder, Kirkwall en Farsund zullen u de gelegenheid geven goed voorbereid, natuurlijk onder eigen verantwoordelijkheid, uit te varen. De workshops zijn bedoeld voor zowel de ervaren als de minder ervaren zeiler. Ook zal een competitief element geïntroduceerd worden, zonder overigens de Driehoek Noordzee te veranderen in een race. De Driehoek Noordzee blijft een prestatietocht van formaat, waarbij schipper en bemanning de keuze hebben zich in het feestgedruis te storten of het een beetje rustig aan te doen. De ultieme uitdaging is om de tocht duo, schipper en maat, te varen en mee te dingen naar de Zeilen trofee. De Watermaat Trofee zal uitgereikt worden aan de zeiler die zich het meest onderscheidt. De tocht zal breed onder de aandacht gebracht worden van het zeilende publiek. Wij rekenen daarom op een grote deelname. De start is op zaterdag 20 juni 2009, waardoor we de langste dag van het jaar op volle zee doorbrengen. Hopelijk onder het genot van een prachtige bries uit west of oost, of zoals de laatste keren, uit het zuiden met de spinaker op. Maar ook knokken tegen een noordwesten wind kan het worden, waardoor het borreltje bij aankomst nog zoeter zal smaken. Een informatiemiddag is gepland op 7 februari a.s in Lelystad. Rob Smit, schipper van het KNRM station Hindeloopen, zal voor de aspirant-deelnemers het thema veiligheid bespreken. Sfeermakers zullen u alvast een voorproefje geven van wat u en uw bemanning te wachten staat. De firma Datema uit Amsterdam heeft weer een uitgebreid pakket van zeekaarten voor u samengesteld. Zoals bekend heeft de Driehoek Voor Schotse kust Kirkwall een nieuw comité. Dat vonden wij ook een goede gelegenheid de Driehoek in een nieuw jasje te steken, zonder de oude waarden verloren te laten gaan. Wij nodigen iedereen uit die de Driehoek een warm hart toedraagt en natuurlijk ook de potentiële schippers en hun opvarenden die de driehoek weer gaan varen voor een prachtige middag. Het comité 7 De Drietand - december 2008
Scheveningen - Zuid-Bretagne Juli 2009 Het bestuur van de Stichting "Zeilrace & Rally" (ZRR) organiseert samen met Jachtclub Scheveningen in de zomers van oneven jaren een lange afstandswedstrijd en -tocht vanuit Scheveningen naar een zuid tot zuidwest liggende bestemming. Zo is deze de laatste keren o.a. gegaan naar Gijón ESP (2001), La Rochelle FRA (2003, 2005) en Cork IRL (2007). De Stichting is opgericht in 1993 met als doel het organiseren van lange tot middellange non-stop races voor wedstrijdzeilers en rally's voor toerzeilers en alles wat daarmee verband houdt. De doelstellingen van de huidige organisatie zijn:.het organiseren van een evenement waarbinnen uithoudingsvermogen, zeemanschap, veiligheid, teamgeest, tactiek en gezelligheid van essentieel belang zijn..het bevorderen van zeemanschap bij zeilers..het organiseren van een race/rally naar een aantrekkelijk, toeristisch gebied. Bewust wordt gekozen voor de zomervakantieperiode zodat de deelnemers de race / rally kunnen gebruiken als aanloop voor hun vakantiebestemming. De wedstrijd vaart met in achtneming van het geldende zeilwedstrijdreglement, terwijl aan de rally-deelnemers beperkt gebruik van de motor en één tussenstop van maximaal 24 uren is toegestaan..het verstrekken van alle relevante informatie betreffende het evenement, de vertrekhaven en het bestemmingsgebied..goede en zorgvuldige voorbereiding door deskundige en ervaren medewerkers. In 2009 is voor Zuid-Bretagne gekozen, Le Crouesty in de baai van Quiberon, een prachtig gebied met heel veel watersport. De start zal zijn op zaterdag 11 juli 2009 en de aankomst omstreeks 15 juli, zodat tijdens het laatste stuk langs de Franse kust varend het grootse vuurwerk van "le quatorze juillet" aanschouwd kan worden. De ZRR probeert nu ook om meer jeugdige zeilers aan dit evenement deel te laten nemen. Deze groep van watersporters beschikt meestal nog niet over een zeegaand jacht. Anderzijds zijn er enthousiaste jachteigenaren die graag mee zouden willen doen, maar geen bemanning kunnen vinden. Het voorstel is:.de jachteigenaar stelt zijn schip open voor bemanning waarvan de leeftijd maximaal 29 jaar is. Hij/zij vaart zelf als schipper mee..de bemanning is samengesteld uit studenten van universiteiten / hogescholen, die enige ervaring hebben met zeilen op zee. De bemanning draagt bij in de kosten van levensonderhoud, zorgt voor een eigen verzekering en betaalt zijn eigen reiskosten, indien alleen de heenreis wordt meegevaren..de jachteigenaar en de bemanning "trainen" in het voorjaar 2009 om schip en elkaar te leren kennen..er wordt bij meer dan 2 deelnemende jachten een wisseltrofee, de "Beloftetrofee" ingesteld. De ZRR meent hiermee twee groepen een dienst te bewijzen. Bovendien zal de zeezeilsport bevorderd worden, waar op dit moment dringend behoefte aan is. Bent u geinteresseerd? Begin februari 2009 wordt een informatieavond over dit evenement georganiseerd en in maart een workshop over onderwerpen als communicatie, voorbereiding op langere reizen, weersverwachting, enzovoort. Nadere gegevens worden vermeld op www.zeilrace-rally.nl Voorlopige aanmelding, plaatsing op de mailing-lijst en interesse in bemanningscoördinatie kunnen kenbaar gemaakt worden via het secretariaat van: Stichting Zeilrace & Rally. William Pontstraat 41, 1135 ET Edam. T.: 0299 363 096. M: 06 5136 6170. E: info@zeilrace-rally.nl Evert Lagerweij 8 De Drietand - december 2008
De 1e novemberstor De reddingboot Anna Margaretha Onder leiding van Hetty Wijsenbeek van onze Evenementencie deed 1 november j.l. - precies 2 jaar na dato- (oud) directeur van de KNRM, Sip Wiebenga, ons verslag van de dramatische gebeurtenissen aan onze Noordkust, toen orkaan Britta uit de Carieb langstrok met stormvelden van 10 bft, tussen Ameland en Borkum culminerend in windsnelheden van 70 knopen. Die dagen wordt op de Waddenzee de Slag in het Rondte, wedstrijd tussen 9 charterschepen verzeild, waarvan meerdere deelnemers een beroep op de KNRM moeten doen, omdat hun oppers achter hoge platen of eilanden of in de haven van Noordpolderzijl door een verhoging van de waterstand met ca. 3,5 m veranderen in een kolkende zee, waarbij landvasten knappen of de meerpalen onder water verdwijnen en ankers niet houden. Op die gedenkwaardige 1e november zijn alle reddingboten in het gebied daarmee bezig, wanneer op de Noordzee de Cementina, een 900-tons kustvaarder uit 1960 met 7 bemanningsleden alarm slaat, nadat op de brug door brekers de ramen aan weerszijden zijn ingeslagen. Elke vorm van navigatie is onmogelijk geworden door uitvallen van apparatuur en doordrenkte kaarten. Ook is het schip door afbreken van het roer onbestuurbaar geworden en drijft af richting de banken. De Anna Margaretha Alleen de Anna Margaretha van Ameland is nog beschikbaar en vaart uit met 4 bemanningsleden. De schipper heeft die dag vrijaf om zijn vrouw naar het ziekenhuis te begeleiden en van de 6 overigen worden er 2 achtergelaten om de problemen met losgeslagen boten in de Ballumerbocht te klaren. Zij varen -gezien de hoge waterstand- onder de eilanden door en later naar buiten naar de Cementina, die om 04:14 uur 40 Zm ten N van Schiermonnikoog drijft. Kennelijk om financiële redenen heeft de kapitein het aanbod voor een sleep van een sleepboot afgeslagen. Door wind tegen tij staan er inmiddels boven de waddeneilanden grondzeeën van 13-15 m en worden later maximale golfhoogtes tot 19 m gerapporteerd. Wanneer de Anna Margaretha (19 m, 28 ton, RIB-type Arie Visser, 34 kn) bij de Cementina arriveert, treft zij voorbereidingen een sleepverbinding tot stand te brengen om de Cementina met de neus op de golven te trekken. Op dat moment (8:17 uur) is kennelijk de aandacht van de schipper van de reddingboot afgeleid, zodat hij met de deur van het stuurhuis open schuin i.p.v. recht tegen een breker instuurt en 3 maal kentert, waarbij naar schatting 6 m3 water naar binnenkomt. Bij kentering slaan altijd de motoren af; maar al na de eerste keer kan slechts 1 opnieuw worden gestart, de ander heeft water binnen gekregen. Na 3 kenteringen blijken ook de antennes van communicatie- en navigatieapparatuur afgerukt of zijn die door het binnengekomen water in het ongerede geraakt. De boot is van radar- en AIS-schermen verdwenen, er is geen VHF-contact meer en wordt als vermist gerapporteerd. Op basis van zonnestand en windrichting wordt op gegist bestek gevaren. Pas om half 10 meldt een autocarrier een boot met de letters KNRM te zien. Eén van de persoonlijke mobieltjes werkt nog en maakt om kwart over 10 contact met de Brandaris. Om half 11 rapporteert een helikopter de positie, neemt een gewond bemanningslid over en begeleidt de Anna Margaretha via het Westgat bij Schiermonnikoog naar Lauwersoog. De Cementina De sleepboot Oceanic kan door overkomende zeeën niets doen voor de Cementina. Deze verdaagt over de banken en komt uiteindelijk ten anker in de Lauwers. Om kwart voor 1 wordt de bemanning per helikopter geëvacueerd. Lessen voor de KNRM De reddingmaatschappij heeft dit voorval aangegrepen voor een uitgebreide evaluatie die in een rapport is vastgelegd, zodat ook andere reddingsmaatschappijen binnen de International Maritime Rescue Association lering kunnen trekken. 10 De Drietand - december 2008
m van 2006 Slag in de Rondte Op het Wad varen 9 charters een 5-daagse zeilmarathon van 160 nm, die voor de elfde keer wordt gehouden, waarbij in Cocksdorp/Texel en in de havens van Vlieland, Terschelling, Ameland, Schiermonnikoog en Noordpolderzijl een vlaggetje moet worden geplant. Aangezien de stichting Wantij 'oude tijden wil laten herleven' is gebruik van moderne navigatiemiddelen en de motor niet toegestaan. Op dinsdagmorgen 31 oktober wordt wind van ZW9 ruimend naar NW9 voorspeld. Drie schepen besluiten onder Schiermonnikoog beschutting te zoeken aan de vaste steiger bij de jachthaven, met een roeibootje worden bij ZW8 lijnen overgebracht naar de vaste wal. Op 1 november is om 3 uur de wind NW10 en wordt een verhoging van 3,5 m voorspeld. Om half 4 slaan de golven al over de havendammen terwijl het pas om half 6 hoogwater is. Uit de jachthaven zijn de eerste scheepjes over de rijsdam in donker verdwenen. Van één van de charters knappen één voor één alle landvasten waarna hij met slepend anker richting Lauwersoog wordt gespoeld. Even later schuift ook het havenkantoor van Schiermonnikoog langs richting Lutjewad. Rond 6 uur schiet de windmeter van Lauwersoog uit naar 115 km/u. Visioenen van Paesens Moddergat uit 1883 schieten de bemanning van de charter door het hoofd. De Koning Willem I uit Schiermonnikoog en de Annie Jacoba Visser uit Lauwersoog zien gelukkig kans de losgeslagen charter de haven van Lauwersoog binnen te slepen en daar af te meren. Ondertussen wordt in de haven van Noordpolderzijl een andere charter over de meerpalen heen op de kade gezet. Twee andere kunnen door reddingboten worden weggesleept in golven van 5 m met brekers bij NNW 9-12 bft. Het drenkelingenhuisje van Engelsmanplaat verhuist naar een zandbank ten N van Schiermonnikoog. Niettemin hebben 4 van de deelnemers kans gezien de wedstrijd reglementair tot Harlingen uit te zeilen. Gelukkig is de huidige generatie reddingboten met hun robuuste tube en hoge snelheid waarmee ze brekers voor kunnen blijven, goed uitgerust voor dit soort omstandigheden. In de haven van Hindeloopen worden met elke boot uitgebreide kenterproeven gedaan, waaruit blijkt dat ze zich in max. 6,5 sec weer oprichten. In heftige omstandigheden is dat nog korter. In het onderhavige geval lijken echter toch een aantal beoordelingsfouten te zijn gemaakt:.was de Anna Margaretha uit Ameland wel de geschikte kandidaat voor deze redding?.had zij wel met 4 i.p.v. minimaal 6 man moeten uitvaren?.had zij niet alleen standby moeten blijven bij de Cementina i.p.v. te proberen een sleepverbinding te maken?.moet niet altijd de deur van het stuurhuis onmiddellijk worden gesloten?.moet niet onder alle omstandigheden een reddingsvest worden gedragen?.waarom de Duitse reddingboot van Borkum niet als eerste is uitgevaren is een vraag apart. De omstandigheden van die 1e november, een combinatie van orkaan en verhoogde waterstand, in Delfzijl tot 23 cm boven het hoogste niveau van 1825, waren wel extreem. Gelukkig viel het niet samen met springtij, want dan hadden meer problemen aan land kunnen optreden. Onder die omstandigheden, wind met orkaan-achtige uitschieters en tij tegen moet rekening worden gehouden met combinaties van extreem hoge golven, statistisch eenmaal per 2 uur 2 opeenvolgend en eenmaal per 4 uur 4. Voortaan zullen de weergegevens van de Deutsche Wetterdienst, die wel beschikbaar, maar niet bekend waren bij de bemanning, standaard worden opgevraagd. Peter Schotman Maximale golfhoogte ten N van Schiermonnikoog 11 De Drietand - december 2008
Weerkaarten aan boord Weerkaarten zijn zeer waardevol voor het voorbereiden van wat langere tochten. Ze geven tot 120 uur vooruit een redelijk goede indicatie van wat ons te wachten staat. Daardoor kun je betere beslissingen nemen over de geplande route of het tijdstip van vertrek. Tegenwoordig zijn met betrekkelijk eenvoudige middelen aan boord weerkaarten goed te ontvangen. Velen staan nog wat aarzelend tegenover de techniek die hier voor nodig is, maar dit is tegenwoordig niet langer nodig. Dit verhaal gaat niet over het interpreteren van weerkaarten, (daar zijn uitstekende cursussen voor) maar over hoe je weerkaarten aan boord op het scherm krijgt. Principe. Het verzenden van weerkaarten ten behoeve van de scheepvaart gebeurt al minstens 70 jaar op vrijwel dezelfde manier. Oorspronkelijk (1930) werden de vaak nog handgetekende kaartjes opgespannen op een rol en al draaiend afgetast door een lichtgevoelige cel. Afhankelijk van "zwart"of "wit" werd de frequentie van de zender gemoduleerd. Aan boord kan je dit met een goede SSB radio eenvoudig ontvangen als fluittonen: Een hoge toon geeft "wit" en een lage toon "zwart". Door de rol bij de zender te laten draaien met 120 omwentelingen per minuut, en door aan boord de weerkaartschrijver kaartjes te laten schrijven met twee lijnen per seconde, kwam er na circa 15 minuten een fraai weerkaartje uit de schrijver rollen. Eigenlijk net zo als de (alweer bijna verouderde) fax. De techniek heet daarom ook HF- Fax. Tegenwoordig doen we dit op jachten meestal niet meer met een speciale weerkaartenschrijver, maar er bestaat handige software voor op de laptop waarmee de kaartjes op het scherm zichtbaar kunnen worden gemaakt. (en vervolgens kunnen worden bewerkt en opgeslagen). Er is dus nodig:.een antenne (een geïsoleerd achterstag met MLB, of een actieve antenne, spriet).een goede storingsvrije aardverbinding (bronzen aardplaat onder het achterschip).een goede SSB (korte golf) ontvanger..een audio kabeltje tussen ontvanger en computer..een laptop of boordcomputer (hoeft geen zware jongen te zijn).software op de computer, JVcomm32 of Mscan Meteo. In NW Europa zijn twee stations voor ons van belang: Het Engelse Northwood van de British Navy, en de Duitse DWD van de Deutsche Wetterdienst. Bij een rondje Atlantic komen de Amerikaanse stations Boston en Halifax goed van pas. Wereldwijd zijn er nog ca 50 Weatherfax stations in de lucht. Zie ook: www.hffax.de De ontvanger Belangrijk voor heldere ontvangst is een goede stabiele SSBontvanger met frequentiebereik van 1-30 MHz. Bekend zijn de Löwe, en de Quadrad maar ook de ontvangers van ICOM, Kenwood en Yaesu zijn erg geschikt (zie ook Jaarboek). Goede ontvangers kosten al gauw 600-800. Dergelijke ontvangers kunnen meestal ook door de laptop of boordcomputer worden aangestuurd maar nodig is dit niet. Ontvangst gaat net zo goed "met de hand". Belangrijk voor de keuze is een goede frequentie stabiliteit en een goede selectiviteit. Een Sony of een Sangean wereldontvanger zoals gebruikt op de camping kan ook wel, maar de specificaties van dergelijke ontvangers zijn beduidend minder goed en de resultaten zullen dan ook minder strak zijn. Het mooiste is het, als de ontvanger vast kan worden opgesteld of ingebouwd in de navigatiehoek. Antenne en Aarde. In de praktijk gaat hier het meeste mis. Een goede aarde en antenne zijn essentieel voor een strakke en storingvrije ontvangst. Als dat goed voor elkaar is kun je zelfs met een matige ontvanger nog steeds redelijk weerkaarten ontvangen. De beste resultaten worden nog steeds bereikt met een geïsoleerd achterstag met daaraan een z.g. MLB (Magnetic Longwire Balun), een klein rvs cilindertje, dat meestal met een slangklem aan het stag wordt bevestigd. Mocht U geen geïsoleerd achterstag hebben dan is het op polyester schepen nog steeds mogelijk d.m.v. een dergelijke balun nog wel iets te ontvangen met het rvs achterstag als antenne. Op polyester schepen is de verstaging namelijk niet altijd geaard. Op metalen schepen is de verstaging per definitie geaard en moet wel een geïsoleerd achterstag worden gebruikt. Wanneer U geen geïsoleerd achterstag heeft, is een zogenaamde actieve antenne een redelijk alternatief. Een dergelijke antenne bestaat uit een kort sprietje of buis met in de voet een gevoelige voorversterker. De antenne moet geschikt zijn voor bovengenoemde frequentiebanden (zoals de DX-500 van RF- Systems). De plaats van een dergelijke actieve antenne is van minder belang, deze kan in de mast maar ook achterop, ver weg van eventuele stoorbronnen. Maar ook een actieve antenne moet zeer goed worden geaard. Een goede aarde is even belangrijk, zo niet nog belangrijker dan de antenne. Op polyester schepen is het beste om hiervoor een speciale bronzen aardplaat direct onder het achterschip te installe- 12 De Drietand - december 2008
ren. Als alternatief kan ook de loden of gietijzeren kiel als aarde worden gebruikt. Op metalen schepen is de romp van het schip de beste aarde. De minpool van het boordnet is meestal minder geschikt omdat dit een veel grotere kans op storingen geeft. Let er ook op, dat in geval van onweer alle antenneverbindingen moeten kunnen worden losgemaakt van de apparatuur. Het beste is dan om de antenne (of het geïsoleerde achterstag) goed te aarden. Radiostoringen. Lang niet alle storingen zijn afkomstig van het eigen schip. Daarom lukt het ontvangen van weerkaartjes in de haven niet altijd even goed, maar op zee veel beter. Het oplossen van radiostoringen aan boord is vaak lastig. Stoorbronnen aan boord kunnen zijn de dynamo, de stuurautomaat, de NMEA-signalen van de instrumenten, maar ook de laptop. Ook een verkeerde aarding van de antenne of de ontvanger geeft storing. Bij de 12 Volts voeding van de laptop en van de ontvanger dient u altijd een ontstoringsfilter te gebruiken. Het gaat in dit verhaal te ver, om daar in detail op in te gaan, maar met wat elektrisch kunst- en vliegwerk zijn de meeste storingen aan boord redelijk te verhelpen (zie ook het Jaarboek en www.shiptron.nl). Installatie en Software. Het geluidssignaal van de ontvanger moet naar de geluidsingang van de laptop of computer worden gevoerd. Meestal gaat dit m.b.v. een standaard audiokabeltje met jackpluggen. Het ontvangen geluidssignaal wordt vervolgens door de computer met software gedecodeerd tot een leesbaar weerkaartje. De meest gebruikte software is: "JVcomm32" of "Mscan Meteo". Van beide programma's kunnen probeerversies worden gedownload via internet. JVcomm ( 60) heeft veel mogelijkheden maar is iets lastiger te bedienen dan Mscan. Mscan Meteo is speciaal bedoeld voor watersporters, heeft een iets gebruikersvriendelijker interface en kost 195, - De kwaliteit van de te ontvangen kaarten is vrijwel gelijk. Bijgaand een voorbeeld van een kaartje zoals dat bij ons aan boord ontvangen is. Apparatuur: Achterstag met MLB, ICOM 718 ontvanger, P3 Laptop met JVcomm32. De praktijk De ontvanger moet ingesteld zijn op USB-ontvangst (Upper Side Band), en precies 1,9 khz lager worden afgestemd dan de frequentie van het station. Een heldere fluittoon is dan hoorbaar, In deze toon is een zeker ritme te herkennen (2 x per seconde = 120 lijnen per minuut ofwel 120 LPM). De stations zenden tegelijkertijd op een aantal verschillende frequenties uit. Het handigste is om deze frequenties in het geheugen van de ontvanger naast elkaar te programmeren, zodat eenvoudig kan worden omgeschakeld naar de naastliggende frequentie. Zodoende kan je snel de "helderste"uitzending kiezen. De keuze van de meest optimale frequentie is afhankelijk van de afstand tot de zender en de tijd van de dag. Dichtbij en 's nachts geven lage frequenties het beste resultaat. Ver weg en overdag zijn hoge frequenties in het voordeel. Het kiezen van de beste frequentie gaat het beste op het gehoor. (Fluittoon die het helderste klinkt) WIBE De Duitse firma Moerer adverteert met een Wetter Info Box Europe (WIBE) die ook weerkaartjes kan ontvangen. Het geheugen is slechts voldoende voor 3-4 kaartjes, terwijl er per dag toch minstens 30-40 goede kaartjes worden uitgezonden. Daarnaast is de kwaliteit van de ontvanger in dit doosje niet vergelijkbaar met een goede vaste SSB ontvanger. De WIBE kan echter een groot aantal andere weerberichten en Navtexberichten ontvangen en bevat ook een elektronische barograaf. Niet goedkoop, 649, - Handige websites: www.hffax.de met lijsten van faxstations, frequenties en uitzendtijden. Ook leuke oude foto's www.shiptron.nl voor een gedetailleerde beschrijving van wat er nodig is aan boord. www.combitech.nl voor het programma Mscan Meteo www.jvcom.de voor het programma JVcomm32 Egenolf van Stein Callenfels 13 De Drietand - december 2008
Internet aan boord. Hoe en wa Als je toch al zo vaak naar een computerscherm zit te turen, moet dat dan ook nog op het water? Is frisse wind door je haren (als je tenminste niet zo'n cap draagt) en je blik op oneindig niet waar je voor gaat? Nu valt het wel op dat zowel op de weg als op het water veel bestuurders tegenwoordig meer aandacht besteden aan dat verlichte schermpje schuin voor zich als aan hun omgeving. Om ons voor dat Tomtom-effect te behoeden hebben wij zo'n apparaat dan ook niet in de auto of op een stuurstand, maar doen de navigatie op het oog en op het scherm van een laptop. Bereikbaarheid Jongere generaties -en niet alleen zij- lopen tegenwoordig continue met een hoorn of koptelefoon aan het oor, wat handig is als je vriendinnetje achter de school staat en jij ervoor. Maar ook de solozeiler wil af en toe zijn sociale gezicht tonen en bereikbaar zijn of gebruik maken van Email of internet. En ook al slepen we met ons Jaarboek een schat aan gegevens aan boord, toch kan ook via internet een stroom van informatie ons schip binnen rollen; we zijn aan die manier inmiddels een beetje verslaafd geraakt. Soms is het ook handig electronisch te kunnen bankieren. Apparatuur Opgeleid door onze ongeëvenaarde mede-kustzeiler Egenolf hebben wij gekozen voor een gewone laptop (zij het wat robuuster en spatwaterdicht, met niet te hoog stroomverbruik en daarom niet erg lawaaiig) met daarop het gratis navigatieprogramma Seaclear II en aansluiting van GPS en AIS (A). Natuurlijk zijn er ook kant en klare oplossingen te koop in de vorm van gespecialiseerde bootcomputers, laptoppakketten, monitoren en overige randapparatuur bij verschillende firma's waaronder onze adverteerder Yachtcontrol, die dat moois desgewenst ook aan boord komt monteren. De communicatie Aangezien satellietverbindingen boven onze begroting liggen, gebruiken we het mobiele telefoonnetwerk. Momenteel worden insteekmodules voor een beperkte vorm van UMTS (u weet wel die dure licenties waaraan een aantal providers failliet zijn gegaan) of zg. EDGE aangeboden. Het levert een vergelijkbare dekking als je mobiele telefoon. Email Nog afgezien van vervuilende Spam heb je als je elke byte moet betalen geen behoefte al je Emailberichten op vakantie te ontvangen, dus is het verstandig een apart bootadres te hebben of te creëren, dat alleen bij intimi of belangrijke zakelijke contacten bekend is, die tevens weten dat geen bijlagen moeten worden meegestuurd. Inloggen via webmail is vaak bewerkelijker, wat bij een instabiele verbinding meer handelingen en bytes genereert. Internet-weerberichten Hier vervult de site Kortweer (www.filo.nl/users/kortweer) een essentiële rol om met een minimum aan bytes berichten binnen te halen voor Duitse Bocht, ZW- Noordzee, Oostzeegebieden of Middellandse zeegebieden. Natuurlijk zijn deze soms ook per weer-ontvanger van de Duitse weerdienst of marifoon te ontvangen, maar bv. in het Zweeds is hetzelfde bericht in gedrukte tekst op je scherm makkelijker te ontcijferen. Kosten Helaas zijn -ondanks aangekondigde prijsverlagingen vanwege de Europese commissie- de kosten in het buitenland aanzienlijk, Op de weerkaart ( van KNMI of Bracknell) kun je de windsnelheid tussen 2 isobaren zichtbaar maken. 5-daagse weersvoorspellingen voor 1 kb per locatie 14 De Drietand - december 2008
arvoor? daar men tot 8 per Mb rekent, wat bij intensief Email en internetverkeer al snel tot honderden euro's per maand kan oplopen. Yachtcontrol netwerk De firma Yachtcontrol biedt voor 150,- per jaar toegang tot hun netwerk, wat een aantal voordelen kan bieden. Met één muisklik krijg je toegang tot een groot aantal gegevens over ontwikkelingen van het weer. De omvang, dus ook de kosten, wordt vooraf aangegeven, zodat je je nog kunt bedenken of het aantal gegevens kunt beperken...internet+webmail Een eigen internetadres, gemakkelijk toegankelijk, gestript van overbodige informatie, wat kostenbesparend werkt.synopsis en meerdaagse verwachting van het weer van Nederland, België, Duitsland en de Duitse Bocht. Yachtcontrol meldt in onderhandeling te zijn met een professioneel weerbureau over uitbreiding naar meerdere gebieden..via RTTY meerdaagse voorspellingen van wind en golfhoogtes van de Duitse weerdienst voor de Noordkaap tot Groenland, de Canarische eilanden tot de Middellandse Zee..Grib files voor 6 dagen over de Onze GSM-apparatuur: Van KPN/Telfort een breedband HSDPA 3G/2G PCMCIAinsteekmodule voor een laptop, geschikt voor resp. beperkte UMTS (384 kbit/s) via KPN binnen Nederland en EDGE, evt. GPRS (53,6 kbit/s) via Telfort-geassocieerde providers in het buitenland. Vergelijk de download-snelheid van 1,8 Mps met die van een snelle, vaste LAN-verbinding, max.100 Mps. Bij een 2-jarig abonnement was de module gratis en bedroeg het abonnement voor 2008 22,50 per maand, inclusief 1 Gb dataverkeer; dit is inmiddels verlaagd tot 12,50. Op onze reis deze zomer naar Zweden en Finland (Åland) hadden wij in havens en op ankerplaatsen, zonder externe antenne, voor 60% een goede verbinding. hele wereld, in te stellen voor het actuele vaargebied. Marifoon weerberichten voor diverse vaargebieden. Helaas ontbreken die van de Oostzee nog..weerkaarten van W-Europa en Middellandse Zee van KNMI en Bracknell voor 10 dagen Regenradar van Nederland en Europa.Navtexberichten, scheelt papierrollen..en verder: havengidsen, gegevens over bruggen en sluizen, stromingen en getijden en Nieuws. Evaluatie Het Yachtcontrol-netwerk na één seizoen evaluerend:.het is zeer gebruiksvriendelijk, waardoor het voor een leek makkelijk is een schat aan gegevens over weer, wind en golven te krijgen inclusief grib files en dat voor 5-10 dagen..een eigen, geschoond Emailadres aan boord is heel handig..wat betreft de kosten. Deze worden gedrukt doordat je niet onnodig hoeft te zoeken op internet, maar je wordt door het gemak om meer gegevens te verkrijgen wel gemakkelijk verleid om dat ook te doen en daarmee meer bytes te gebruiken. Afhankelijk van het gebruik haal je het abonnement er voor een deel uit. Jammer is, dat Yachtcontrol slechts één tarief hanteert, ongeacht of je van hun navigatieprogramma met aan te schaffen Navionics kaarten gebruik maakt of niet. Overigens is hun stelling, dat meer abonnees het hen mogelijk maakt de abonnementskosten laag te houden. Bovendien ontvang je als abonnee alle updates..voor gegevens van de havens kun je beter een boek aanschaffen en voor het gebied van de Oostzee dienen de weergegevens nodig uitgebreid. P. Schotman. Selecteer een vaargebied, geef aan wat (wind, golven, regen, zon) je van het weer wilt zien, hoe lang vooruit, dan verschijnt hoeveel kb dat gaat kosten, voordat de gegevens worden binnengehaald. Je klikt op 1 positie op de gribkaart en krijgt daarvoor per 3 uur voorspellingen van wind, golfhoogte, temperatuur, bewolking en regen 15 De Drietand - december 2008
Zijn Rond- en Platbodem Schepen Onveilig? In De Drietand van oktober j.l staat een verhaal van Harry Brilman, over hoe hij, met veel moeite, een op het IJsselmeer over boord gevallen schipper van een platbodem oppikte. De kans om bij een rond of platbodemjacht over boord te raken is, lijkt groter dan bij een scherp jacht en er ontbreken een aantal veiligheidsvoorzieningen zoals André Wijsenbeek in zijn commentaar aangeeft. De schepen hebben geen railing, het hijsen van de zeilen gebeurt bij de mast, voorzeilen worden zelden op een rolinrichting gevoerd, dus er moet op het voordek zeil worden gewisseld. Zelf heb in het verleden, enige ervaring opgedaan op traditionele jachten, o.a. in 1986 als navigator in de Harlingen- Terschelling Race a.b. van het Friese Statenjacht "Friso". Er zijn op het Statenjacht altijd 2 professionele schippers aan boord, die normaliter op de Friese meren zeilen; het zijn t Friese statenjacht mensen met veel ervaring, ook als wedstrijdzeilers bij het traditionele Skûtsjesilen. Ze zijn op de "Friso", om en om aan de helmstok, of op het voordek om bij door de wind gaan, de fok bak te houden en over te halen, meestal geassisteerd door één der gasten. Behalve de beide schippers waren in de race 2 gasten aan boord, allebei goede plassenzeilers. Ik was de enige met(toen 20 jaar) ervaring op groot water. Er waren reddingsvesten aan boord, geen lifelines, maar die zouden toch nergens vastgemaakt kunnen worden. Er waren 2 ronde reddingsboeien beschikbaar. Bij de start in de ingang van het Schuitengat stond een ongemakkelijke zee met bft 5 a 6 uit NW en een uitgaande stroom. Als er dan iemand over boord gaat, is die in een mum van tijd een heel eind weg. Allen deden een reddingsvest om. Eén der gasten heb ik ervan weerhouden om naar het voordek te gaan, om te helpen bij het zetten der zeilen. De voordekker moest, in tegenstelling tot wat hij gewend was, door het gangboord kruipend naar voren om de zeilen te hijsen en daarna direct terugkomen in de kuip. De instructie was, houdt je goed vast aan de kuiprand of de kajuitingang, volgens de stelregel "één hand voor het schip één hand voor je zelf". Je hebt dan wel ervaren zeilers aan boord, maar zeilen in zeegang en met stroom is heel wat anders dan op het Sneeker Meer. Het was een heel bijzondere ervaring om met het toen bijna 100 jaar oude jacht te zeilen en ook nog in de voorhoede te eindigen, want wedstrijdzeilen, dat kunnen die schippers wel. We werden alleen voorbij gelopen door twee grote lemsteraken; maar ik was wel opgelucht toen we veilig en compleet in Harlingen terug waren. Want uit een oogpunt van veiligheid had ik, gewend aan zeerailing, veiligheidsharnas, lifelines, aanhaakogen e.d. het gevoel dat het eigenlijk maar nauwelijks verantwoord was, om je met zo n schip op zee te wagen; een in principe kenterbaar schip, zonder een aantal essentiële veiligheidsvoorzieningen. Trouwens als je bij rustig weer met zo'n schip voor anker gaat en overboord springt om te zwemmen, is het naar mijn ervaring, én door de gladde ronde romp, én door de uitstekende rand waarlangs de zwaarden lopen, én door het ontbreken van een zwemtrap, erg moeilijk, om zonder hulp weer aan boord te komen, laat staan onder ruwe omstandigheden. "Friso"is een boeier, een type, dat met haar brede en ondiepe zwaarden in het bijzonder geschikt is voor het Friese binnenwater. Botters en de blazers hebben een hoger voorschip en lange diepe zwaarden. Lemster aken zijn volgens kenners nog zeewaardiger. Bij de "Ramp van Moddergat" zijn vrijwel alle blazers vergaan, en de aken grotendeels behouden. In onze vereniging zijn weinig zeilers met traditionele schepen. Ik ben wel benieuwd hoe Peter en Judith Schotman die met een, wat afmetingen betreft, bescheiden Lemsteraak "t Looze Visschertje" grote tochten maken, met hun ervaring, tegen de veiligheidsaspecten van deze traditionele schepen aan kijken. Jasper Bruinsma. 16 De Drietand - december 2008
Reactie Dank je Jasper voor de uitnodiging te reageren m.b.t. de veiligheidsaspecten van ronde en platbodem (R&P) schepen, welke ik graag aanneem. Inderdaad voldoen deze schepen in hun oorspronkelijke uitvoering vaak niet aan een aantal veiligheidseisen voor moderne jachten. Te denken valt aan: a) onvoldoende waterdichtheid door ontbreken van zeevaste afdichting van luiken en een zelflozende kuip. b) het gevaar van overboord slaan door het ontbreken van zeerelingen c) grotere kenterbaarheid door een hoger zwaartepunt. Bij goed uitgeruste moderne jachten van deze categorie zijn echter: Sub a) Luiken en deuren voldoende gekneveld en afgedicht en is de kuip zelflozend. Sub b) Staaldraden of lijnen over kajuitdak en dek gespannen, waaraan veiligheidsharnassen kunnen worden vast geclipt. Dit is bij consequent gebruik veiliger dan een zeereling, waar je altijd nog overheen kunt. Bovendien zijn gangboorden vaak breder dan bij scherpe jachten en bekleed met stroef teak en is de hellingshoek veel minder, wat het gevaar van overboord slaan sterk verkleint. Toch overboord, is het vrijboord van klassieke jachten meestal aanzienlijk lager en zijn de mogelijkheden om romp, zwaardklamp of roer vast te pakken groter. Via een serie steunen op het aangehangen roer helpen wij onszelf moeiteloos uit het water aan boord. Op 't looze Visschertje kunnen alle zeilen ook voor wind en golven worden gestreken, wat bij de meeste rolconstructies niet het geval, maar in ruwe zeegang veiliger en comfortabeler is. Sub c) Bij de meeste R&P-jachten wordt een behoorlijke hoeveelheid ballast aangebracht in een massieve stalen bodem of kielbalk. Overigens zijn scherpe 't Looze Visschertje jachten ook niet altijd onkenterbaar. Verder staan R&P-vaarders die zich bewust zijn van de beperkingen van hun schip in volle zee vele manieren ten dienste om deze onder ruwe omstandigheden te vermijden door bv. ondiep water op te zoeken (denk aan de Wadden), evt. droog te vallen, hun mast te strijken en een kanaal te kiezen (bv. het Elbe-Weserkanaal om de congestie van wachtende scherpe jachten in Cuxhaven te ontlopen, zie een artikel van André Wijsenbeek). Kortom, de veiligheid van een schip is een samenspel van factoren. Door een vergelijking van 'appels met peren' kun je niet stellen, dat moderne R&P jachten meer veiligheidsrisico's opleveren dan scherpe jachten. Ook hier geldt, denk ik, dat een schip zo zeewaardig is, als zijn bemanning. In ons schip hangt een gevlochten anker als versiering en aandenken aan de berging van een zeilkano, bij 7 bft omgeslagen onder Juist en de redding van zijn bemanning, uitgeput zonder reddingsvesten te water geraakt. Ik wens Jasper en André niet toe, dat ze ooit over boord slaan, maar misschien zijn ze dan goed af wanneer er in de buurt een platbodem met laag vrijboord en een scala van hijsvoorzieningen om ze op te pikken, vaart. Peter Schotman 17 De Drietand - december 2008
Regelzucht Reactie op het artikel "Regelzucht haalt de wind uit onze zeilen" (De Drietand 2008/5) Bij het lezen van de bovengenoemde titel vroegen wij ons af of er wel sprake is van "regelzucht" in de zin zoals Ed Megens stelt. Wij kennen Ed als een serieuze zeezeiler die veiligheid hoog in het vaandel heeft staan. Maar wanneer hij (internationaal aanvaarde) aanbevelingen ten aanzien van veiligheid van deelnemers aan zeezeilevenementen afdoet als "regelzucht" vinden wij dat hij een golf te ver gaat. Volgens ons geven de retorisch aangehaalde onderwerpen in het begin van zijn betoog, een karikaturaal beeld van de werkelijkheid. De vraag is dan natuurlijk: "Wat is die werkelijkheid?" Welnu: de werkelijkheid op zee is, net zoals aan de wal, dat je niet alleen op de wereld bent. Dat betekent dat de zee moet worden gedeeld met de handelsvaart, de visserij, de marine en alle andere schepen die ten dienste staan van de zeevaart en onze economie. Daarbij stellen ontwikkelingen op het gebied van infrastructuur en milieu eisen aan de gebruikers van de zee. Echter... In eerste instantie, gaat het elke schipper om de veiligheid van eigen schip en opvarenden. Al deze zaken hebben als gevolg dat alle zeevaarders, dus ook zeilers, zich moeten conformeren aan afspraken om de zee (over)leefbaar te houden. Geen enkele zeevarende kan voorbijgaan aan de specifieke eisen die het varen op zee stelt. Te denken valt aan bv. het ontbreken van hulpverlening bij pech of tegenslag in de mate zoals die aan de wal voorhanden is. Afhankelijkheid van internationaal afgesproken communicatievoorzieningen zoals het Global Maritime Distress and Safety System (GMDSS), Safety Of Lives At Sea (SOLAS), reddingsprotocollen, International SAiling Federation (ISAF) en genereuze hulpvaardigheid van redders leggen een eigen verantwoordelijkheid op de schouders van elke schipper. Datzelfde geldt voor verplichtingen ten aanzien van het internationale persoons- en goederenverkeer. Die verantwoordelijkheid vertaalt zich in een aantal te vervullen voorwaarden voor het varen, zoals hieronder in ruime zin te noemen: 1 het varen in een schip dat "hecht, dicht en sterk"is 2.het varen in een schip dat voorzien is van de noodzakelijke up to date (veiligheids)middelen en uitrusting 3.het varen in een schip met een gezonde en bekwame bemensing 4.het voorzien zijn van de vereiste papieren voor internationaal persoonsverkeer en douane. Wanneer een zeiler deelneemt aan een georganiseerd evenement ondervindt deze daarnaast ook nog een aantal verplichtingen die verband houden met de verantwoordelijkheden van de organisatie. Wettelijke regels die in onze maatschappij, en daar buiten, van kracht zijn. Terugkerend naar de titel: "Regelzucht haalt de wind uit de zeilen", in combinatie met de hierboven beschreven werkelijkheid, vinden wij het niet terecht om die titel te handhaven. Ook de suggestie dat de zeezeiler door de regels zou worden belemmerd in de beleving van een vrije zee is o.i. niet terecht. Binnen de zogenaamde "beperkingen" voor eigen en andermans bestwil en veiligheid, blijft er genoeg uitdaging en vrijheid over om te genieten van de zee. De tijd waarin Joshua Slocum een zak meel aan de mast bond en zee koos, is voorbij. Naar ons inzicht is dat maar goed. Niet alleen voor onszelf maar ook voor degenen die hun geliefden het ruime sop zien kiezen. Rokus de Groot en Frans Bertens Instelling van de Veilighei Zoals bekend is naar aanleiding van verschillende discussies en initiatieven in de periode 2005-2008 besloten om binnen de NVvK het aspect veiligheid in relatie tot zeezeilen meer aandacht te geven. Als gevolg daarvan wordt er nu een commissie Veiligheid ingesteld. De leden zullen zijn: Ed Megens, Margot Gonggrijp, Koen de Maat, Joost van der Flier, André Wijsenbeek en Egenolf van Stein Callenfels. Het doel is het verbreden en verdiepen van het veiligheids-bewustzijn bij de vereniging, en het bundelen en beschikbaar maken van kennis en ervaring op dit gebied. De commissie krijgt twee hoofdtaken: 1e het verder onderbouwen van het veiligheidsbeleid van de NVvK en 2e het bevorderen van kennis en (praktijk) ervaringen m.b.t. veiligheid in brede zin. In de periode 2000-2007 heeft een actieve werkgroep bestaande uit Frits Berkel, Frans Bertens, Rokus de Groot en Rikus Verkade zich al reeds intensief bezig gehouden met het opstellen van een Veiligheids protocol voor de vereniging. Een uitvloeisel daarvan is de lijst van verplichte (of aanbevolen) uitrustingsstukken voor de diverse tochten en wedstrijden die de NVvK organiseert. 18 De Drietand - december 2008