AMSTERDAM 04-12-2914 De Sentinel stuurmachine Het volgende is een beschrijving van de Sentinel stuurmachine, een product van Alley & MacLellan. De figuren zijn ontleend aan Lichtenbelt (1919). Deze figuren wijken op een aantal punten af van de stuurmachine op de Christiaan Brunings. Hier wordt eerst het principe van de werking beschreven; daarna worden de verschillen aangegeven. Figuur 1 Figuur 1 De werking van de stuurmachine is als volgt (zie de figuren 2 en 3). Tussen de verdeelschuiven a is regelschuif b aangebracht. De verse stoom wordt vanuit X toegelaten tot de buitenzijden van de regelschuif b; de afgewerkte stoom kan langs het middendeel van regelschuif b wegstromen naar Y. Wanneer de regelschuif uit de middenpositie wordt bewogen, dan wordt verse stoom vanuit X toegelaten tot de verdeelschuiven a. De afgewerkte stoom kan dan via Y wegstromen. Het hangt af van de richting waarin de regelschuif b uit het midden is bewogen, door welke kanaaltjes de verse stoom naar de verdeelschuiven a stroomt, en door welke kanaaltjes de afgewerkte stoom van de regelschuiven a naar Y stroomt. Daarvan hangt weer af in welke richting de stoommachine gaat draaien. De schuiven a, die niet door stoomdruk, maar door de deksels van de schuifkasten op de spiegels worden gedrukt, zijn zo ingericht, dat ze van beide kanten verse stoom kunnen ontvangen. De afgewerkte stoom kan door de tegenoverliggende zijde ontwijken.
Bovenaanzicht stuurmachine Figuur 2
SCHUIF HORIZONTALE DOORSNEDE
SCHUIFKAST VERTICALE DOORSNEE
De Sentinel stuurmachine (zie figuur 1) bestaat uit een verticale tweecilinder stoommachine, met op de krukas een wormwiel, dat drijft een tandwiel verbonden met de kettingtrommel, daarop de roerketting, dat beweegt het qaudrant, voorzien van schalm nesten, bevestigd op de de roerkoning. Door het draaien van het stuurrad draait ook as e. As e draait met een schroefdraad in moer f, die niet in axiale richting kan bewegen. Daardoor verschuift as e bij draaiing in axiale richting, waarbij hefboom c wordt meegenomen. Hefboom c draait om d en verschuift bij beweging regelschuif b. Wanneer regelschuif b uit de middenpositie wordt bewogen, gaat de stuurmachine draaien en het tandwiel draait het wiel op moer f. De inrichting is zodanig, dat moer f gaat draaien in een richting, die zorgt, dat as e weer wordt teruggeschoven in de oorspronkelijke positie. Hierdoor komt de regelschuif weer in de middenpositie en stopt de stuurmachine, tenzij men aan het stuurrad blijft draaien. Zolang men aan het stuurrad blijft draaien, blijft ook de stuurmachine draaien. Deze beweging wordt begrensd door wijzer g, die de positie van het roer aangeeft. Wijzer g beweegt in een uitsparing; wanneer de rand van de uitsparing is bereikt, kan het stuurrad niet verder worden gedraaid en stopt de stuurmachine.
verticale resp. horizontale doorsnede stuurmachine.
Het wormwiel is niet rechtstreeks met de kettingtrommel verbonden, maar door middel van de staven h. Het wormwiel wordt door gaffel i op zijn plaats gehouden. Gaffel i is bevestigd aan schroefstang k. Door draaien aan handwiel l verschuift k en daarmee ook i en het wormwiel. Als k geheel naar rechts is verschoven, grijpt het wormwiel niet meer in de worm, maar wel in tandwiel m op as e en ook nog in moer f. In die positie is het mogelijk om met het stuurrad direct de kettingtrommel rond te draaien en dus met de hand het roer te bedienen. De stoommachine is dan losgekoppeld van het stuurwerk. Doordat moer f nu meedraait met as e, verschuift as e niet in axiale richting. Enkele foto s ten einde onderdelen herkenbaar te maken. Van buiten naar binnen. cilinders, schuifkasten, omkeerschuif en roeraanwijzer. De voornaamste verschillen tussen de figuren en de stuurmachine op de Christiaan Brunings zijn de volgende. Het stuurrad is aan de andere zijde van de stuurmachine aangebracht en bovendien direct op as e, zonder tussenkomst van tandwielen. De schuifkasten a liggen niet aan de buitenkanten van de cilinders, maar tussen de cilinders en de regelschuif b. In plaats van een kettingtrommel heeft de Christiaan Brunings een kettingwiel. De gehele stuurmachine is hierdoor compacter. De gestippeld getekende schuine tandwielen, die zijn bedoeld om de stuurmachine vanaf een andere plaats te bedienen, ontbreken bij de Christiaan Brunings.
Handwiel tot handbediening stuurwiel, as e zonder stuurwiel. omzetschuif met terugregel mechanisme 1
omzetschuif met terugregel mechanisme 2 De stuurmachine op de SS Christiaan Brunings is afkomstig van een ouder zusterschip, of de machine daar vanaf nieuwbouw geplaatst was is onbekend.