RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK KWALITEITSVERBETERING CSG Calvijn, De Meerpaal afdeling VMBO kaderberoepsgerichte leerweg Plaats: Rotterdam BRIN-nummer: 16 PK-8 Registratienummer: 3201610 Onderzoek uitgevoerd op: 15 juni 2011 Conceptrapport verzonden op: 4 december 2011 Rapport vastgesteld te op: 23 januari 2012 Reproductie van het rapport zonder toestemming van de inspectie of de school/instelling vindt niet plaats anders dan in zijn volledige vorm.
H2839406/8 Pagina2van11
1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 15 juni 2011 een onderzoek naar kwaliteitsverbetering uitgevoerd op de Christelijke Scholengemeenschap Calvijn, De Meerpaal afdeling vmbo kaderberoepsgerichte leerweg, om een oordeel te kunnen uitspreken over de kwaliteit van het onderwijs op deze afdeling en over de naleving van wet- en regelgeving. Aanleiding De aanleiding voor dit onderzoek is het volgende. Op basis van een risicoanalyse, waarbij de opbrengstenkaart van 2011 is betrokken, is vastgesteld dat bij de afdeling kaderberoepsgerichte leerweg de opbrengsten over drie jaren gemeten weer voldoende scoren. In het voortgangsgesprek van 9 maart 2011 zijn afspraken gemaakt over de invulling van het onderzoek naar kwaliteitsverbetering (OKV). In dit rapport van bevindingen worden de resultaten van dit OKV weergegeven. Toezichthistorie In oktober 2009 is de Christelijke Scholengemeenschap Calvijn, De Meerpaal bezocht in het kader van een kwaliteitsonderzoek. Het betrof een schoolbezoek voor de afdeling vmbo kaderberoepsgerichte leerweg. De afdeling vmbo-kader is tijdens dit onderzoek zwak verklaard op grond van onder meer de opbrengsten en tekortkomingen bij de borging van het leren en onderwijzen, alsmede de kwaliteit van de waarborging van het schoolexamen en andere toetsinstrumenten. In 2009 is met het bestuur van de school afgesproken dat de kwaliteit van het onderwijs uiterlijk in het schooljaar 2011 2012 weer van voldoende niveau is. Het opbrengstenoordeel 2011 geeft aan dat de resultaten van de school sterk verbeterd zijn. In maart 2011 vond een voortgangsgesprek plaats en is afgesproken dat het onderzoek naar kwaliteitsverbetering in het voorjaar van 2011 uitgevoerd wordt. Onderzoeksopzet De inspectie heeft, conform de gebruikelijke gang van zaken bij een onderzoek naar kwaliteitsverbetering, het kwaliteitsaspect opbrengsten beoordeeld. Tevens heeft de inspectie gekeken naar de normindicatoren alsmede naar de in 2009 als onvoldoende beoordeelde indicatoren. Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: - Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. - Analyse van documenten die betrekking hebben op zelfevaluatie-activiteiten van de school en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd en tijdens het schoolbezoek heeft overhandigd. - Schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen. Bovendien heeft de inspectie over de kwaliteit van het onderwijs gesprekken gevoerd met het management. - Op de school is verder een gesprek gevoerd met docenten die werkzaam zijn binnen de afdeling vmbo kaderberoepsgerichte leerweg. - Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de bevindingen van het onderzoek besproken met de directie. H2839406/8 Pagina3van11
Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek gebaseerd op het Toezichtkader vo 2009. In het jaarwerkplan verantwoordt de inspectie welke wettelijke aspecten zijn onderzocht. Deze documenten zijn te vinden op www.onderwijsinspectie.nl. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 zijn de bevindingen uit het onderzoek naar de onderwijskwaliteit en de wettelijke voorschriften weergegeven. Dit wordt gevolgd door een paragraaf waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. H2839406/8 Pagina4van11
2. BEVINDINGEN 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader voortgezet onderwijs. De indicatoren met een asterisk zijn de normindicatoren; zij spelen een beslissende rol bij de beoordeling van de kwaliteit van het onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) De inspectie heeft daarnaast onderzocht of wordt voldaan aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Of de school wel of niet voldoet aan deze wettelijke vereisten wordt tot uitdrukking gebracht met de score ja of nee. Resultaten 1.1 * De leerlingen behalen in de onderbouw het opleidingsniveau dat mag worden verwacht. 1.2 * De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding vmbo kaderberoeps leerweg. 1.3 * De leerlingen van de opleiding vmbo kaderberoeps leerweg behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht. 1.4 * Bij de opleiding vmbo kaderberoeps leerweg zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. 5 Leerstofaanbod 2.1 * De aangeboden leerinhouden in de onderbouw voldoen aan de wettelijke vereisten. 2.2 * De aangeboden leerinhouden in de bovenbouw zijn dekkend voor de examenprogramma s. 2.3 * De school met een substantieel percentage taalzwakke leerlingen heeft bij alle vakken een aanbod aan leerinhouden dat past bij de talige onderwijsbehoeften van deze leerlingen. H2839406/8 Pagina5van11
Tijd 3.1 De uitval van geplande onderwijsactiviteiten blijft beperkt. 3.2 Het ongeoorloofd verzuim van leerlingen is beperkt. 3.3 De leerlingen maken efficiënt gebruik van de onderwijstijd. Schoolklimaat 4.1 De ouders zijn betrokken bij de school door de activiteiten die de school daartoe onderneemt. 4.2 De leerlingen voelen zich aantoonbaar veilig op school. 4.3 Het personeel voelt zich aantoonbaar veilig op school. 4.4 * De school heeft inzicht in de veiligheidsbeleving van leerlingen en personeel en in de incidenten die zich op het gebied van sociale veiligheid op de school voordoen. 4.5 De school heeft een veiligheidsbeleid gericht op het voorkomen van incidenten in en om de school. 4.6 De school heeft een veiligheidsbeleid gericht op de afhandeling van incidenten in en om de school. 4.7 * Het personeel van de school zorgt ervoor dat de leerlingen op een respectvolle manier met elkaar en anderen omgaan. 4.8 * De mentoren stimuleren het welbevinden en de motivatie van de leerlingen. Didactisch handelen 5.1 * De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 5.2 * De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 5.3 * De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Afstemming 6.1 De aangeboden leerinhouden maken afstemming mogelijk op de onderwijsbehoeften van de individuele leerlingen. 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.4 De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. H2839406/8 Pagina6van11
Begeleiding 7.1 * De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen. Zorg 8.1 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school tijdig de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. 8.2 * De school voert de zorg planmatig uit. 8.3 De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg. 8.4 De school zoekt de structurele samenwerking met ketenpartners waar noodzakelijke interventies op leerlingniveau haar eigen kerntaak overschrijden. Kwaliteitszorg 9.1 De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 9.6 De school waarborgt de kwaliteit van het schoolexamen en van andere toetsinstrumenten. 9.7 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. 9.8 De school draagt zorg voor de kwaliteit van het onderwijs gericht op bevordering van actief burgerschap en sociale integratie, met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit van de samenleving. H2839406/8 Pagina7van11
Wet- en regelgeving N1 Door of namens het bestuur is de vastgestelde schoolgids naar de inspectie gestuurd en deze schoolgids bevat de verplichte onderdelen (WVO art. 24a en 24c). N2 Door of namens het bestuur is het vastgestelde schoolplan naar de inspectie gestuurd en dit schoolplan bevat de verplichte onderdelen (WVO art. 24 en 24c). N3 Door of namens het bestuur is het vastgestelde zorgplan van het samenwerkingsverband naar de inspectie gestuurd en dit zorgplan bevat de verplichte onderdelen (WVO art. 10h). N4 Door of namens het bestuur zijn het Examenreglement en het PTA naar de inspectie gestuurd en beide voldoen inhoudelijk aan de wettelijke vereisten (Eindexamenbesluit art. 31). N5 De geplande onderwijstijd voldoet aan de wettelijke vereisten (WVO art. 10, lid 2; 10b, lid 2; 10d, lid 2; 10f, lid 3a; 11c, lid 1b; 12, lid 5). nee ja H2839406/8 Pagina8van11
2.2 Beoordeling Algemeen beeld De inspectie beoordeelt de kwaliteit van het onderwijs op de afdeling vmbo kaderberoepsgerichte leerweg van Christelijke Scholengemeenschap Calvijn, De Meerpaal als voldoende. Dit oordeel is gebaseerd op de volgende overwegingen. De opbrengsten van deze afdeling zijn, afgemeten aan de prestaties van de leerlingen over drie jaar, voldoende. De school heeft zich in korte tijd sterk verbeterd. Het onderwijsproces vertoont weliswaar enkele tekortkomingen, vooral op het punt van het rekening houden met de verschillen in ontwikkeling tussen leerlingen, maar is naar het oordeel van de inspectie over het geheel genomen van voldoende kwaliteit. De school heeft gewerkt aan een cultuuromslag waarbij het opbrengstgericht werken draagvlak onder het merendeel van de docenten heeft gekregen. De school heeft een aantal ambitieuze activiteiten ontwikkeld om het onderwijsproces te verbeteren. De school heeft taal- en rekenbeleid doorontwikkeld om de achterstanden van leerlingen weg te werken en het niveau te onderhouden en verder te versterken. Ook heeft het taalbeleid tot doel om leerlingen beter voor te bereiden op het centraal examen. In de school is een proces op gang gekomen om het programma voor zoveel mogelijk leerlingen terug te brengen naar een vierjarig programma waardoor steeds beter voldaan wordt aan de wettelijke eisen. Toelichting Het bovenstaande algemene oordeel van de inspectie wordt hieronder toegelicht. Daarbij komen voor zover van toepassing achtereenvolgens de in de inleiding genoemde aspecten aan bod: de opbrengsten, het onderwijsleerproces, en de wet- en regelgeving. Opbrengsten Bij de start van het traject van intensief toezicht in 2009 waren drie opbrengstindicatoren bij de vmbo kaderberoepsgerichte leerweg onvoldoende: de doorstroming van de leerlingen in de bovenbouw, het gemiddelde cijfer van het centraal examen lag onder het te verwachten niveau en het verschil tussen SE- en CE-cijfer was te groot. De primaire detectie 2011, (gegevens over de afgelopen drie opbrengstenkaarten), waar de inspectie nu haar oordeel op baseert, geeft aan dat de vier opbrengstindicatoren voldoende zijn. Het gemiddeld centraal examencijfer is gestegen en de verschillen tussen het schoolexamen en het centraal examen laten een daling zien in de afgelopen jaren. De school is meer opbrengstgericht gaan werken. Activiteiten die daar mede bijgedragen hebben zijn het opnieuw inrichten van het PTA, het opnemen van meer examenvragen in de programma s voor toetsing en afronding en de aanpassing van het rooster (extra tijd voor kernvakken met achterblijvend resultaat). Van alle secties wordt verwacht dat zij hun resultaten analyseren en zij krijgen daarbij ondersteuning van een bovenschoolse opbrengstspecialist. Op basis van de analyse dienen de secties activiteiten te bedenken en uit te voeren voor verdere verbetering. De diverse activiteiten om blijvend aan de opbrengsten van de school te werken zijn redelijk tot goed bekend bij de docenten. H2839406/8 Pagina9van11
Er vinden talrijke activiteiten plaats en om deze aan te scherpen en beter te borgen is afgesproken met de school dat deze duidelijk en in SMART termen in een plan beschreven gaan worden. Onderwijsleerproces Het leerstofaanbod voldoet aan de gestelde eisen. De aangeboden leerinhouden zijn gericht op brede ontwikkeling van leerlingen en de voorbereiding op vervolgonderwijs. De school begint al in de onderbouw met loopbaanoriëntatie. Veel van de bezochte lessen zijn aansprekend waarin de docenten zorgen voor creatieve opdrachten waarbij samengewerkt moet worden. Om het niveau van het onderwijs verder te verbeteren, stimuleert het management de leraren om vaker bij elkaar in de klas te kijken. Om dit om meer structurele basis te kunnen doen, dient dit beter gefaciliteerd te worden. Sinds enkele jaren werkt De Meerpaal met leergebieden waarbij diverse vakken geïntegreerd aangeboden worden. De verwachting was dat de examens een zelfde proces van integratie zouden ondergaan. Dat is niet gebeurd en om leerlingen beter toe te kunnen rusten op het examen evalueert de school de leergebieden om te bepalen of continuering wenselijk is. Taalbeleid Veel leerlingen op De Meerpaal hebben een achterstand als het gaat om taal en rekenen. Om het niveau te verbeteren en leerlingen beter voor te kunnen bereiden op het centraal examen voert de school een ambitieus taal- en rekenbeleid. Het management wil dat taal en rekenen in alle vakken de nodige aandacht krijgt. Er zijn werkgroepen ingesteld en coördinatoren benoemd. Speciale bijeenkomsten hebben er mede toe geleid dat leraren bekend zijn met het beleid en dat het draagvlak geniet. Sommige vakken besteden nog geen extra aandacht aan taal en rekenen. Daar waar dit het geval is, zijn wel de eerste stappen gezet om taal en rekenen een vast onderdeel te laten vormen van het vak. Verschillen tussen leerlingen De inspectie heeft een aantal gedeelten van lessen bezocht en heeft vastgesteld dat er in het overgrote deel van de bezochte lessen sprake was van een voldoende basiskwaliteit. Twee indicatoren die te maken hebben met het rekening houden met verschillen tussen leerlingen heeft de inspectie als onvoldoende beoordeeld. Het afstemmen van de instructie en de verwerkingsopdrachten door de leraren op de verschillen tussen de leerlingen komt beperkt voor. Gezien de heterogeniteit in de klassen en achterstanden van de leerlingen is de inspectie van mening dat het noodzakelijk is om meer rekening te houden met de verschillen tussen de leerlingen. Activerende, zelfstandige en groepsgewijze werkvormen worden veelvuldig toegepast op school, maar eerder om de lessen aantrekkelijker te maken dan voor het gedifferentieerd lesgeven aan leerlingen met verschillende niveaus. De schoolleiding is met het team aan het kijken of nieuwe methodes tot meer differentiatie kunnen leiden. Naleving wet- en regelgeving De school leeft de wet- en regelgeving na. De inspectie heeft alle betreffende documenten ontvangen. H2839406/8 Pagina10van11
3. TOEZICHTARRANGEMENT De Inspectie van het Onderwijs kent aan de Christelijke Scholengemeenschap Calvijn, De Meerpaal afdeling kaderberoepsgerichte leerweg het basisarrangement toe. Dit betekent dat de inspectie op dit moment geen reden heeft om het toezicht te intensiveren. H2839406/8 Pagina11van11