Bereikbaarheid regio Groningen-Assen. Geactualiseerde Netwerkanalyse 2013

Bereikbaarheid regio Groningen-Assen Geactualiseerde Netwerkanalyse 2013 S T E D E L I J K N E T W E R K

Colofon Datum/versie: September 2013 Ondersteund door: Grontmij Status: Besluitvorming in: Eindrapport Stuurgroep 9 september S T E D E L I J K N E T W E R K Telefoon: 050 316 4289 secretariaat)

S T E D E L I J K N E T W E R K Voorwoord W.J. Moorlag Voorzitter van de stuurgroep Regiovisie Groningen-Assen 2030 H. Brink Voorzitter Portefeuillehouders Overleg Verkeer en Vervoer Regio Groningen-Assen

Aanleiding Terugblik Mobiliteitsontwikkeling S T E D E L I J K N E T W E R K 5

Aangepaste Bereikbaarheidsstrategie 6

S T E D E L I J K N E T W E R K

Uitvoeringsprogramma Monitoring 8

N388 N361 N963 033 N362 Overzichtskaart Eemshaven Basispakket en Pakket P+R/OV-knooppunten Bus/treinknooppunt stationsgebied Winsum S T E D E L I J K N E T W E R K Frequentieverhoging Groningen - Leeuwarden 3 -> 4) Doorontwikkeling P+R Zuidhorn - Verbetering aanbod en spreiding door extra snel- - Uitbreiding busopstelplaatsen trein Groningen- Leeuwwarden. - Uitbreiding parkeervoorzie ningen. - Aanpassing spoorinfrastructuur verdubbeling, - Kwaliteitsverbetering stations en ongelijkvloerse overwegen). station. - Uitbreiding fietsvoor zieningen. - HOV-as in noordelijke richting vanaf station Winsum. - Verbeteren bereikbaarheid P+R Winsum voor fietsverkeer. - Vergroten capaciteit fietsenstalling. - Herinrichting busstation. 08 Winsum Winsum 16 P+R Bedum Bedum N995 N999 Bus/treinknooppunt stationsgebied Bedum - Upgraden stationsgebied. - Aanleg fietspad. - Maken van een keerlus. - Vergroten parkeercapaciteit. Knoop Groningen inclusief doorkoppeling Europapark) - Doorkoppeling regionale treinen door aanpassing spoorconfiguratie. - Verbeteren transfer en busstation. - Viersporigheid Europpark. OV Ten Boer Groningen inclusief busknooppunt Ruischerbrug) - Verbetering busdoorstroming. - Aparte busstroken bij verkeerslichten. - Knoop Ruischerbrug start HOV-as Lewenborg-Leek/ Roden). N997 N360 Delfzijl Ten Boer 09 Zuidhorn Programma Beter Benutten, incl. Groningen Europaweg en Busontsluit- Busdoorstroming 12 Aduard D C Zuidhorn Bereikbaar- verkeersmanagemening P3 Europaweg Zernike Kardinge - Vrijliggende busbaan HOV-as West 3e fase - Dynamisch verkeersmanagement. Ringweg en het UMCG en tussen de Zuidelijke 10 UMCG Groningen Driebond - laatste gedeelte HOV-as West - Mobiliteitsmanagement. een directe aansluiting van Paterswoldseweg-Hoofdstation). E Harkstede - Verbeteren exploitatie P+R Europapark P3) op de B 11 OV. Europaweg. - Vermindering jaarlijkse OVexploitatie met 400.000 06 04 P+R euro. Europapark M 15 Hoogkerk Leek Hoogezand-Sappemeer 02 07 Haren Haren G 14 Bushalte Hooge Meeren H Zuidzijde Leek P+R Peize Hoogezand-Sappemeer - Verbetering busontsluiting centrum Eelde- Bus toe- en afrit A7 Paterswolde Hoogezand-Sappe- 02 transferium Hoogkerk meer. I Roden - Verbeteren potentie Investeringspakket Infrastructuur en OV Leek/Roden P+R - Specifieke toe- en afrit P+R Hoogkerk. De Punt Leek, strekken lijnen en koppelen Qliners) naar Groningen Zuid Permanente uitbreiding voor busverkeer van en o.a. Martiniziekenhuis). Transferium De Punt P+R Haren - Infrastructuur HOV-bus aanpassen - Kruispunt van diverse - P+R Haren is zeer suc- - Aanleg P+R Leek. buslijnen en hoofdwegen cesvol en is sinds de - DRIS bij de Qlinerhaltes A28 en N34). Norgerbrug Assen-West, opening vrijwel volledig toepassen. - OV-knooppunt en parkeren transferium, fiets, opwaardering kruising N371-N373) bezet. J Vries - Groningen Airport Eelde - Uitbreiding van de verbinden met andere capaciteit 500 plaatsen) Norg dynamo s. - Verbetering busdoorstro- Projecten uit het Basispakket met bijdrage - Aanpassen aansluiting A28 mingen uit het Regiofonds: A - fietsroutes richting binnen- Code Naam project stad en station. 01 Programma Beter Benutten, incl. Groningen Bereikbaar - verkeersmanagement 02 Investeringspakket Infrastructuur en Openbaar Vervoer Leek/Roden P+R Leek, strekken lijnen en koppelen Qliners) 03 Programma FlorijnAs Assen samenvoeging busstation en Assen Zuid) P+R/OV-Knooppunten zonder bijdrage 04 HOV-as West 3e fase 05 Programma FlorijnAs Assen uit het Regiofonds Busdoorstroming Europaweg 06 Busontsluiting P3 Europaweg Code Naam Project Assen 07 Permanente uitbreiding P+R Haren 03 - Aanpak stationsgebied. A Frequentieverhoging trein Groningen-Assen 4 -> 6) 08 Bus/treinknooppunt stationsgebied Winsum 13 - Aanleg stadsboulevard. B Studie Gietennaar haalbaarheid Station Hoogkerk 09 Doorontwikkeling P+R Zuidhorn L C K - Ondertunneling Stations- Transferium Kardinge 10 Frequentieverhoging Groningen - Leeuwarden 3 -> 4) D P+R Zernike plein. 11 Knoop Groningen inclusief doorkoppeling en E P+R Driebond - Fietsbereikbaarheid viersporigheid Europapark F Kwaliteitsmaatregelen P+R niet op kaart aangegeven) 12 verbeteren. Doorstromingsmaatregelen OV Ten Boer - Groningen G Knoop Hoogezand-Sappemeer inclusief busknooppunt Ruischerbrug) Bovensmilde H P+R Knoop Hoogezand-Sappemeer 13 Norgerbrug Assen-West, transferium, fiets, I Transferium De Punt inclusief aansluiting A28 opwaardering kruising N371-N373) J Busstation Norg 14 Bushalte Hooge Meeren Zuidzijde K Infra-ontsluiting busstation Assen 15 Bus toe- en afrit A7 transferium Hoogkerk L Busaansluiting Kloosterveen Assen 16 Bus / treinkooppunt stationsgebied Bedum M Toegankelijkheid bushaltes Groningen N917 N381 N371 N373 A28 N376 N962 N385 N378 N379 N374 N366 S T E D E L I J K N E T W E R K 9

S T E D E L I J K N E T W E R K 1. Inleiding 13 14 14 15 15 2. Netwerkanalyse 2006 17 3. Ontwikkeling mobiliteit en achterliggende factoren 23 23 24 24 29 31 31 33 35 4. Bereikbaarheidsstrategie 2030 39 39 40 48 49 51 5. Uitvoeringsprogramma 53 53 54 59 63 63 66 6. Vervolg 67 Bijlagen 69

1. Aanleiding S T E D E L I J K N E T W E R K 13

Doel 14

S T E D E L I J K N E T W E R K 15

2. bedreigingen: S T E D E L I J K N E T W E R K

N361 N982 N363 N N34 N963 N379 Deelprogramma 1 - HOV-bus inframaatregelen 1. HOV-as West Koeriersterweg) 2. Opwaarderen Qliner haltes Roden 19. Toegangelijkheid bushaltes niet op kaart aangegeven) 3. Opwaarderen Qliner haltes Leek 4. Dynamisch gebruik busbaan Peize - Groningen Deelprogramma 3 - Regionaal spoor 5. Bus op de vluchtstrook A28 Haren-Groningen Zuid 6. Bus op de vluchtstrook A7 Leek - Hoogkerk / A28 De Punt - Haren Uithuizen 33. Fietsroute Woldweg - Foxholstermeer 34. Fietsroute Rotonde Meerweg Eemshaven Deelprogramma 5 - Mobiliteits- en verkeersmanagement 35. Verkeersmanagement Ring Groningen incl. pakket 13) 36. Mobiliteitsmanagement / Taskforce niet op kaart) 37. Dynamisch verkeersmanagement / DRIS niet op kaart) Roodeschool Deelprogramma 2 - P+R en busknooppunten 7. Transferium Assen Noord 8. Transferium Hoogkerk 9. Kwaliteitsverbetering Europapark 10. Transferium Haren 11. Centrumhalte Roden 12. Transferpunt Zuidlaren 13. Transferium Assen - West 14. Toegangelijkheid bushaltes Zuiderdiep A28 Meerweg) 16. Transferium Hoogezand P+R faciliteit, 1e fase) Ezinge N984 Deelprogramma 4 - Fiets 23. Fietsroute Plus Rolde-Assen 24. Fietsbrug Aduaderdiep 25. Fietsbrug Reitdiep / Noordelijke Ringweg Plataanbrug) 26. Fietsrouteplus Eelde/Paterswolde-Groningen 27. Fietsrouteplus Vries-Assen 28. Fietspad Zuidhorn - Den Horn 29. Fietsrouteplus Zuidhorn-Groningen 30. Fietsrouteplus Bedum - Groningen 31. Fietsverbinding "de Vosholen" 32. Herprwegetspad langs Meerweg N998 N46 N999 Appingedam N989 N997 Delfzijl Oldehove Bedum N993 N994 Ten Boer 30 Zuidhorn N980 N978 Aduard 29 N355 35 25 28 24 Groningen 14 Harkstede 9 1 21 N370 046 N865 Siddeburen N387 N987 6 8 Leek 3 Roden N372 11 2 4 Peize 26 34 Eelde- Paterswolde 5 32 15 30 6 17 Haren Glimmen N860 33 Hoogezand-Sappemeer 16 31 N385 20 Zuidbroek N962 N386 Veendam N979 N858 12 Zuidlaren Norg Vries Annen 27 7 N373 N371 18 18 Assen 23 Rolde Gieten N378 N371 Bovensmilde N857 N374 20

1 2 : S T E D E L I J K N E T W E R K 21

Verklaring: E Eemshaven n h zen <- aantal motorvoertuigen per etmaal werkdag) Uithuizen <- procentuele toename periode 2000-2011 48.000 +23% N363 Roodeschool R Ro esch ho ool N9 99 knooppunt N99 7 N361 N46 N998 N984 Delfzijl D el l N996 N995 Winsum W n um m N989 N983 N360 Appingedam g m N362 N982 10.700 +26% 94 N4 6 3 N99 Bedum du um N9 Ten n Boer err e Aduard u r Siddeburen de u e N987 65 N8 Zuidhorn u 15.600 +30% N355 87 N3 N388 70 78 N3 N9 N980 046 56.900 +12% Slochteren S Sloc ochte ere 40.900 +23% A7 A7 59.100 +49% N860 Zuidbroek k Hooge Hoogezand-Sappemeer oog ogeza oge e Sapp pp pem em e meer me A7 Haren en 61 N8 72 N3 Peize P z 66.900 +19% A28 L Leek 85 N3 EeldePaterswolde P at ate o Roden R Ro o e Glimmen liimm 033 62 N9 N963 N38 N36 6 6 N979 Veendam V m Z i Zuidlaren 14.800 +25% N858 Vrr Vries 4 N3 Norg g 17 N9 Annen nen N34 48.000 +23% 16.700 +8% N373 Asse A s en Gieten Gie et N378 N371 Rolde Rol lde de N8 1 N37 79 N3 3 N3 15.000 +5% 57 Bovensmilde nsm sm 4 A28 N37 A28 45.500 +12% N376 N381 S Sm Smilde DŽďŝůŝƚĞŝƚƐŽŶƚǁŝŬŬĞůŝŶŐ ŚŽŽĨĚǁĞŐĞŶ ŐĞŵŝĚĚĞůĚĞ ǀĂŶ ƚğůɖƶŷƚğŷ ƉĞƌ ƚƌăũğđƚ ϮϬϬϬͲϮϬϭϭͿ ďƌžŷ ƉƌŽǀŝŶĐŝĞ 'ƌžŷŝŷőğŷ ƉƌŽǀŝŶĐŝĞ ƌğŷƚśğ ZŝũŬƐǁĂƚĞƌƐƚĂĂƚ 22

3. S T E D E L I J K N E T W E R K 23

3.2.1 Verwevenheid stad en regio 24

3,1 2,5 3,1 1,9 32,3 64,8 2,1 2,2 4,1 3,5 3,9 3,9 3,5 2,6 1,1 18 14,6 binnen buiten S T E D E L I J K N E T W E R K 25

N355 94 Zuidhorn 17.800 +3% Aduard u r Ten n Boer err e N9 N9 94 Bedum Bedum du um 25.100 +20% Ten Boer 15.900 +8% N355 70 70 N3 N3 3 Ten n Boer err e Winsum 10.500 +7% N99 3 Zuidhorn 32.800 +11% Aduard u r N99 Noord Bedum du um 68.600 +4% 046 046 Oost 66.800 +18% A7 Oost 54.700 +21% N860 West 77.700 +12% Haren en 61 N8 Peize P z N860 A7 West 64.300 +10% Haren en 61 N8 Peize P z Glimmen liimm Totaal pendel per dag Eelde Y F \ ] PPaterswolde at ate o q z \ % ] KŶƚǁŝŬŬĞůŝŶŐ ŵžďŝůŝƚğŝƚ ĂŐŐůŽŵĞƌĂƟĞĐŽƌĚŽŶ ƐƚĂĚ 'ƌžŷŝŷőğŷ ϮϬϬϬͲϮϬϭϭͿ A28 81.300 +13% KŶƚǁŝŬŬĞůŝŶŐ ĂƵƚŽǀĞƌŬĞĞƌ ĂŐŐůŽŵĞƌĂƟĞĐŽƌĚŽŶ ƐƚĂĚ 'ƌžŷŝŷőğŷ ϮϬϬϬͲϮϬϭϮͿ Bedum du um Bedum 1.300 Winsum 950 94 Aduard u r N355 Zuidhorn 1.750 Aduard u r P+R P+R N355 N3 70 70 N3 046 046 Zuidhorn 13.300 +55% Ten Ten nboer Boer err e 1.500 N9 94 N9 Ten n Boer err e 3 7 A J 7 8% N99 7 8% $ - 3, N99 Noord Bedum du um 12.300-13% k% Glimmen liimm Totaal auto per dag Eelde U FU \ ] PPaterswolde at ate o q \ % ] Zuid 125.400 +16% A7 Oost 11.100 +5% P+R A7 Oost 850 P+R N860 A7 West 11.600 +18% Haren en P+R N860 A7 West 1.650 Haren en 61 N8 N8 72 Peize P z P 8 EeldePaterswolde P at ate o _UF \ ] q \ % ] Glimmen liimm A28 37.800 +26% KŶƚǁŝŬŬĞůŝŶŐ Ks ĂŐŐůŽŵĞƌĂƟĞĐŽƌĚŽŶ ƐƚĂĚ 'ƌžŷŝŷőğŷ ϮϬϬϬͲϮϬϭϭͿ P J Eelde F_[ \ ] PPaterswolde at ate o % \ % ] Glimmen liimm A28 5.850 KŶƚǁŝŬŬĞůŝŶŐ ĮĞƚƐǀĞƌŬĞĞƌ ĂŐŐůŽŵĞƌĂƟĞĐŽƌĚŽŶ ƐƚĂĚ 'ƌžŷŝŷőğŷ ϮϬϬϬͲϮϬϭϭͿ ƌžŷ ŐĞŵĞĞŶƚĞ 'ƌžŷŝŷőğŷ ƉƌŽǀŝŶĐŝĞ 'ƌžŷŝŷőğŷ ZŝũŬƐǁĂƚĞƌƐƚĂĂƚ KsͲďƵƌĞĂƵ E^ ZĞŝǌŝŐĞƌƐ 26 61 Peize P z

Mobiliteitsontwikkeling, ingezoomd op Groningen S T E D E L I J K N E T W E R K

Vrr Vries Totaal auto per dag Norg g _ Fz \ ] qz \ z% ] Ann 50.700 +46% 4 N3 25.600 +14% N373 22.200 +10% 13.200-2% Asse A s en 9.700-8% N371 9.000-18% N8 57 15.900 +6% 6 N37 A28 N3 71 16.800 +4% Bovensmilde nsm sm Rolde Rol ld de e 45.500 +12% S Sm Smilde KŶƚǁŝŬŬĞůŝŶŐ ĂƵƚŽǀĞƌŬĞĞƌ ƐƐĞŶ ĞŶ ŽŵůŝŐŐĞŶĚĞ ŚŽŽĨĚǁĞŐĞŶ ϮϬϬϰͲϮϬϭϭͿ ďƌžŷ ŐĞŵĞĞŶƚĞ ƐƐĞŶ ƉƌŽǀŝŶĐŝĞ ƌğŷƚśğ ZŝũŬƐǁĂƚĞƌƐƚĂĂƚ Vrr Vries P 8 Norg g FU \ ] q_ \ U% ] Vrr Vries P J Norg g F \ ] q \ % ] 3.100 +33% 4.900 +2% k% 850 +27% 7 A J, 7 8% $ - 7 8% N373 N373 Asse A s en N371 2.200 +10% R 950 +33% N37 1 KŶƚǁŝŬŬĞůŝŶŐ ŽƉĞŶďĂĂƌ ǀĞƌǀŽĞƌ ƐƐĞŶ ϮϬϬϲͲϮϬϭϭͿ ƌžŷ E^ ZĞŝǌŝŐĞƌƐ KsͲďƵƌĞĂƵ Bovensmilde nsm sm A28 3.500-2% N A28 N37 Bovensmilde nsm sm S Sm Smilde 28 Asse A s en N371 1 2.300 2006) 825 +12% 550 +13% S Sm Smilde KŶƚǁŝŬŬĞůŝŶŐ ĮĞƚƐǀĞƌŬĞĞƌ ƐƐĞŶ ϮϬϭϬͲϮϬϭϮͿ ƌžŷ ƉƌŽǀŝŶĐŝĞ ƌğŷƚśğ R

Mobiliteitsontwikkeling, ingezoomd op Assen 3.2.2 P+R en OV-knooppunten In de regio Groningen Assen is de gemiddelde Aantal reizigers P+R citybus S T E D E L I J K N E T W E R K 29

30 Zuidb 033 A28 N46 N360 N34 N996 N386 N385 N983 N387 N865 N372 N378 N373 N860 N355 N371 N857 N858 78 N993 N998 N962 N376 N997 N370 N379 N374 N963 N995 N994 N861 N987 N362 N989 046 N366 82 N984 N371 2.200 13% 1.050 10% 1.300 8% 7.200 12% 2.900 8% 8.200 9% 3.400 6% 2.500 14% 2.600 19% 1.500 17% 2.700 18% 2.400 8% 4.000 11% 1.050 9% 4.500 10% N33 N34 A7 A7 A28 A28

3.2.3 Goederenvervoer 3.2.4 Groningen Airport Eelde S T E D E L I J K N E T W E R K 31

Agglomeratiecordonindex2000=100) 32

400.000 AgglomeratiecordonGroningen:tellingenversusprognoses 350.000 300.000 Tellingen RGA GENRM RCNRM 250.000 200.000 2000 2006 2012 2018 2024 2030 34

Auto S T E D E L I J K N E T W E R K 35

Openbaar vervoer Fiets 36

Beleid S T E D E L I J K N E T W E R K

blauw de economische kerngebieden van Assen en Groningen Airport Eelde. en bereikbaarheid) zich blijven voordoen en daar waar aanpassingen nodig zijn voor de Zuid en FlorijnAs Assen). en BusDaarbinnen zijn OV 38

4. S T E D E L I J K N E T W E R K 39

40 A7 A28 N34 N386 N385 N387 N865 N372 N980 N373 N860 N355 N371 N388 N857 N858 N978 N979 N962 N376 N370 N963 N861 N381 046 N917 N371 Groningen Assen Veendam Siddeburen Hoogezand- Sappemeer Zuidbr Haren Zuidlaren Annen Gieten Rolde Eelde- Paterswolde Leek Peize Roden Binnenstad Messchenveld Assen-Zuid Groningen Airport Eelde Europapark/Eemskanaalzone/Eemspoort Binnenstad Stationsgebied UMCG Zernike Martini Bedrijvenzone Leek/Roden Toplocatie

Uitgangspunten S T E D E L I J K N E T W E R K 41

Uithuizen Roodeschool N363 N99 7 N361 N46 N984 N996 Delfz N360 Winsum P+R Bedum N989 N983 Winsum Appingedam P+R N982 3 N99 Bedum Ten Boer Zuidhorn Leeuwarden P+R Zuidhorn P+R Zernike Siddeburen Kardinge 87 N3 Groningen N388 P+R UMCG 70 78 N3 N9 N980 Noorderstation N987 5 P+R Zernike N355 6 N8 Driebond 046 Binnenstad Stationsgebied Europapark/Eemskanaalzone/Eemspoort Westpoort Leek A7 P+R P+R Hoofdstation Hoogkerk Europapark Station Europapark P+R Martini HoogezandSappemeer N860 A7 P+R P+R Haren Station Bedrijvenzone HoogezandSappemeer Haren 1 N86 72 EeldePaterswolde De Punt 85 62 N9 Zwolle-Assen-Groningen HS N963 N38 Leeuwarden-Groningen HS-Europapark N979 r) oten Lee Winsch Hoogezand-Sappemeer P+R Groningen Airport Eelde Spoor Zuidbroek N3 Roden P+R Peize N3 Leek Haren? Bedrijvenzone Leek/Roden 6 Veendam Eemshaven-Groningen HS-NieuweschansLeer) Zuidlaren Delfzijl-Groningen-Veendam -Stadskanaal) Veendam N858 P+R HOV bus Drachten-Groningen HS-Assen/Emmen Europapark-UMCG-NoorderstationZernike-Zuidhorn 17 N9 Annen N34 Roden-P+R Hoogkerk-Groningen HS-UMCGP+R Kardinge-Beijum Sta ds Leek-P+R Hoogkerk-Groningen HS-UMCGP+R Kardinge-Lewenborg n ka aa l Messchenveld Annen-Zuidlaren-P+R Haren-Groningen HSUMCG-P+R Driebond Vinkhuizen-Hoofdstation-Martini Ziekenhuis P+R P+R N373 Overig Assen Transferpunt Binnenstad Toplocatie N371 P+R N37 1 Assen-Zuid 42 A28 N381 Aanvullende diensten indicatief ) >ĂŶŐĞ ƚğƌŵŝũŷ ďğğůě,ks Assen-Station N8 57 Rolde N376 Basisnet bus indicatief ) Zwolle / Assen HOV-knoop regionaal/ OV-knoop/ belangrijke halte Gieten HOV-knoop bovenregionaal Gieten N

HOV-assen Trein S T E D E L I J K N E T W E R K 43

Bedum/ Delfzijl Assen/ Zwolle Beijum Zuidhorn Zernike P+R Zernike Roodeschool/ Winsum Kardinge P+R Lewenborg Zuidhorn- Leeuwarden Groningen UMCG P+R Driebond Binnenstad Stationsgebied Europapark/Eemskanaalzone/Eemspoort Europapark P+R Leek Drachten Hoogkerk P+R Hoogezand-Sappemeer/Veendam Hoogezand-Sappemeer/ Winschoten Martini GAE/De Punt? Roden P+R Haren Spoor Zwolle-Assen-Groningen HS Leeuwarden-Groningen HS - Europapark Zuidlaren/Annen HOV bus Eemshaven-Groningen HS-Nieuweschans -Leer) Delfzijl-Groningen-Veendam -Stadskanaal) Drachten-Groningen HS Assen/Emmen-Groningen HS Assen Europapark-UMCG-Noorderstation-Zernike-Zuidhorn Roden-P+R Hoogkerk-Groningen-UMCG-P+R Kardinge-Beijum Leek-P+R Hoogkerk-Groningen-UMCG-P+R Kardinge-Lewenborg Roden Annen/ Zuidlaren-P+R Haren-Groningen HS-P+R Driebond Vinkhuizen-Hoofdstation-Martini Ziekenhuis GAE/P+R De Punt) Overig P+R Transferpunt Toplocaties P+R De Punt HOV-knoop bovenregionaal OV-knoop 44

HOV-assen bus) S T E D E L I J K N E T W E R K 45

Overig openbaar vervoer 46

rode lijn in de stad aangegeven Resultaat S T E D E L I J K N E T W E R K

Auto Overige regionale opgaven 48

Innoveren Fiets S T E D E L I J K N E T W E R K 49

Goederenvervoer S T E D E L I J K N E T W E R K 51

N361 N963 033 N362 Overzichtskaart Eemshaven Basispakket en Pakket P+R/OV-knooppunten Bus/treinknooppunt stationsgebied Winsum S T E D E L I J K N E T W E R K Frequentieverhoging Groningen - Leeuwarden 3 -> 4) Doorontwikkeling P+R Zuidhorn - Verbetering aanbod en spreiding door extra snel- - Uitbreiding busopstelplaatsen trein Groningen- Leeuwwarden. - Uitbreiding parkeervoorzie ningen. - Aanpassing spoorinfrastructuur verdubbeling, - Kwaliteitsverbetering stations en ongelijkvloerse overwegen). station. - Uitbreiding fietsvoor zieningen. - HOV-as in noordelijke richting vanaf station Winsum. - Verbeteren bereikbaarheid P+R Winsum voor fietsverkeer. - Vergroten capaciteit fietsenstalling. - Herinrichting busstation. 08 Winsum Winsum 16 P+R Bedum Bedum N995 N999 Bus/treinknooppunt stationsgebied Bedum - Upgraden stationsgebied. - Aanleg fietspad. - Maken van een keerlus. - Vergroten parkeercapaciteit. Knoop Groningen inclusief doorkoppeling Europapark) - Doorkoppeling regionale treinen door aanpassing spoorconfiguratie. - Verbeteren transfer en busstation. - Viersporigheid Europpark. OV Ten Boer Groningen inclusief busknooppunt Ruischerbrug) - Verbetering busdoorstroming. - Aparte busstroken bij verkeerslichten. - Knoop Ruischerbrug start HOV-as Lewenborg-Leek/ Roden). N997 Delfzijl N917 N381 52 Ten Boer 09 Zuidhorn Programma Beter Benutten, incl. Groningen Europaweg en Busontsluit- Busdoorstroming 12 Aduard D C Zuidhorn Bereikbaar- verkeersmanagemening P3 Europaweg Zernike Kardinge - Vrijliggende busbaan HOV-as West 3e fase - Dynamisch verkeersmanagement. Ringweg en het UMCG en tussen de Zuidelijke 10 UMCG Groningen Driebond - laatste gedeelte HOV-as West - Mobiliteitsmanagement. een directe aansluiting van Paterswoldseweg-Hoofdstation). E Harkstede - Verbeteren exploitatie P+R Europapark P3) op de B 11 OV. Europaweg. - Vermindering jaarlijkse OVexploitatie met 400.000 06 04 P+R euro. 01 Europapark M 15 Hoogkerk Leek Hoogezand-Sappemeer 02 07 Haren Haren G 14 Bushalte Hooge Meeren H Zuidzijde Leek P+R Peize Hoogezand-Sappemeer - Verbetering busontsluiting centrum Eelde- Bus toe- en afrit A7 Paterswolde Hoogezand-Sappe- 02 transferium Hoogkerk meer. I Roden - Verbeteren potentie Investeringspakket Infrastructuur en OV Leek/Roden P+R - Specifieke toe- en afrit P+R Hoogkerk. De Punt Leek, strekken lijnen en koppelen Qliners) naar Groningen Zuid Permanente uitbreiding voor busverkeer van en o.a. Martiniziekenhuis). Transferium De Punt P+R Haren - Infrastructuur HOV-bus aanpassen - Kruispunt van diverse - P+R Haren is zeer suc- - Aanleg P+R Leek. buslijnen en hoofdwegen cesvol en is sinds de - DRIS bij de Qlinerhaltes A28 en N34). Norgerbrug Assen-West, opening vrijwel volledig toepassen. - OV-knooppunt en parkeren transferium, fiets, opwaardering kruising N371-N373) bezet. J Vries - Groningen Airport Eelde - Uitbreiding van de verbinden met andere capaciteit 500 plaatsen) Norg dynamo s. - Verbetering busdoorstro- Projecten uit het Basispakket met bijdrage - Aanpassen aansluiting A28 mingen uit het Regiofonds: A - fietsroutes richting binnen- Code Naam project stad en station. 01 Programma Beter Benutten, incl. Groningen Bereikbaar - verkeersmanagement 02 Investeringspakket Infrastructuur en Openbaar Vervoer Leek/Roden P+R Leek, strekken lijnen en koppelen Qliners) 03 Programma FlorijnAs Assen samenvoeging busstation en Assen Zuid) P+R/OV-Knooppunten zonder bijdrage 04 HOV-as West 3e fase 05 Programma FlorijnAs Assen uit het Regiofonds Busdoorstroming Europaweg 06 Busontsluiting P3 Europaweg Code Naam Project Assen 07 Permanente uitbreiding P+R Haren 03 - Aanpak stationsgebied. A Frequentieverhoging trein Groningen-Assen 4 -> 6) 08 Bus/treinknooppunt stationsgebied Winsum 13 - Aanleg stadsboulevard. B Studie Gietennaar haalbaarheid Station Hoogkerk 09 Doorontwikkeling P+R Zuidhorn L C K - Ondertunneling Stations- Transferium Kardinge 10 Frequentieverhoging Groningen - Leeuwarden 3 -> 4) D P+R Zernike plein. 11 Knoop Groningen inclusief doorkoppeling en E P+R Driebond - Fietsbereikbaarheid viersporigheid Europapark F Kwaliteitsmaatregelen P+R niet op kaart aangegeven) 12 verbeteren. Doorstromingsmaatregelen OV Ten Boer - Groningen G Knoop Hoogezand-Sappemeer inclusief busknooppunt Ruischerbrug) Bovensmilde H P+R Knoop Hoogezand-Sappemeer 13 Norgerbrug Assen-West, transferium, fiets, I Transferium De Punt inclusief aansluiting A28 opwaardering kruising N371-N373) J Busstation Norg 14 Bushalte Hooge Meeren Zuidzijde K Infra-ontsluiting busstation Assen 15 Bus toe- en afrit A7 transferium Hoogkerk L Busaansluiting Kloosterveen Assen 16 Bus / treinkooppunt stationsgebied Bedum M Toegankelijkheid bushaltes Groningen N371 A28 N376 N34 N962 N385 N378 N379 N374 N366

5. Basispakket S T E D E L I J K N E T W E R K 53

Spoor Corridor Alle corridors Assen Winsum Winsum/Bedum 54

HOV bus) en P+R de fase Corridor Assen Assen Winsum Ten Boer Assen Bedum Winsum/Bedum/Ten Boer Ten Boer Alle corridors Assen Assen Assen paars en groen S T E D E L I J K N E T W E R K 55

Bedum/ Delfzijl Beijum Zuidhorn Zuidhorn/ Leeuwarden Zernike P+R Zernike Roodeschool/ Winsum Kardinge P+R Lewenborg Groningen 1 4 4 UMCG Driebond P+R Binnenstad Stationsgebied 4 Europapark/Eemskanaalzone/Eemspoort 1 5 1 6 7 8 4 Europapark P+R Leek 4 Drachten Hoogkerk P+R 4 4 Hoogezand-Sappemeer/Veendam Hoogezand-Sappemeer/ Winschoten Martini GAE/De Punt? Roden 1 P+R Zuidlaren/ Annen Haren Assen/ Zwolle Spoor Zwolle-Assen-Groningen HS Assen Leeuwarden-Groningen HS - Europapark HOV bus Overig 56 P+R Eemshaven-Groningen HS-Nieuweschans -Leer) Delfzijl-Groningen-Veendam -Stadskanaal) Drachten-Groningen HS Assen/Emmen-Groningen HS Europapark-UMCG-Noorderstation-Zernike-Zuidhorn Roden-P+R Hoogkerk-Groningen-UMCG- P+R Kardinge-Beijum Leek-P+R Hoogkerk-Groningen-UMCG- P+R Kardinge-Lewenborg Annen/ Zuidlaren-P+R Haren-Groningen HS-P+R Driebond Vinkhuizen-Hoofdstation-Martini Ziekenhuis GAE/P+R De Punt) Roden Transferpunt Toplocaties HOV-knoop bovenregionaal OV-knoop Nieuwe ambities HOV-assen Korte termijn bus ambitieniveau 1+2 inframaatregelen 1a Keerlus Ruischerbrug 1b HOV-as West. 1c Keerlus Vijfde Verloting Roden 1d Langshaltes Stationsweg en afsluiten Herestraat voor autoverkeer Korte termijn bus ambitieniveau 3 2 DRIS op de haltes *) 3 Opwaarderen haltes tot HOV-haltes in centrum *) Inframaatregelen om alle 3 de HOV-lijnen te kunnen laten rijden) 4a Busbaan Singeldam 4b OV-knoop UMCG Noord 4c Doorsteek Van Zwedenlaan 4d Bus op- en afrit P+R Hoogkerk 4e Busbaan Kolendrift 4f Halte Groningen Zuid 4g Bustunnel hoofdstation 4h Parkeren Oostersingel en Damsterdiep Noordzijde 2-zijdig berijdbaar Trein-ambitieniveau 2 5 Fly-over ten westen van hoofdstation 6 Extra perron t.b.v. 5e en 6e trein pendel Groningen-Assen 7 Langere perrons t.b.v. langere treinen Leeuwarden-Groningen 8 Ingang zuidzijde hoofdstation De Punt P+R Assen *) niet op kaart aangegeven

Busbaan Singeldam S T E D E L I J K N E T W E R K

Auto S T E D E L I J K N E T W E R K 59

60 Europapark/Eemskanaalzone/Eemspoort Binnenstad Stationsgebied UMCG Zernike Martini 3 A B C E D 2 7 4 5 1 6 P+R P+R P+R P+R P+R P+R P+R Groningen Assen Roden Driebond Kardinge Hoogkerk Europapark Haren A. Aanpak Ring Zuid e

Verkeers- en mobiliteitsmanagement S T E D E L I J K N E T W E R K 61

62 Corridor FlorijnAs Assen Assen Alle Winsum Ten Boer Winsum Smilde Assen Groningen

van dit deelprogramma mobiliteitsmanagement maatregelen uitgevoerd in de projecten Groningen Fiets S T E D E L I J K N E T W E R K 63

Fietsroute-Plus, is of wordt gerealiseerd 01 Fietsroute-Plus Rolde - Assen 02 Fietsbrug Aduaderdiep 04 Fietsbrug Reitdiep / Noordelijke Ringweg Plataanbrug) 05 Fietsroute-Plus Eelde/Paterswolde - Groningen Uithuizen 07 Fietsroute-Plus Smilde - Bovensmilde - Assen 06 Fietspad Zuidhorn - Den Horn _ 7 A J ' % & I % 09 Fietsroute-Plus Zuidhorn Groningen 10 Fietsroute-Plus Bedum - Groningen 16 Fietsverbinding de Vosholen _ 7 J yj. 19 Fietsroute Woldweg - Foxholstermeer ^ '. & 21 Fietsroute-Plus Vries - Assen Fietsroute-Plus, in y J netwerk N363 N9 99 N361 N46 N998 N984 N996 { ^ $ 7 11 Fietsroute-Plus Ten Boer - Groningen Eemshaven 12 Fietsroute-Plus Winsum - Groningen, J # % z ^ - $. % Roodeschool [ ^ - $ % %. 4-17 Kwaliteitsverbetering bestaand netwerk stad Groningen 22 Fietsroute-Plus Groningen - Haren - Zuidlaren ^ %& %7 I %, 24 Fietsroute Assen - Norg [ - & I 26 Fietsroute-Plus Vries - Zuidlaren 27 Fietssnelweg Groningen-Assen 28 Aanlanding Fietsroute Plus Winsum ^ +I % Q Delfzijl N9 97 N995 N983 N360 28 Winsum N989 Fietsroute-Plus, is of wordt gerealiseerd Appingedam Ezinge N362 N982 Bedum 12 10 Ten Boer N9 94 29 3 N99 Oldehove 11 Aduard 09 N355 N388 78 06 N987 87 Groningen 04 02 N9 N980 Siddeburen 65 N8 Zuidhorn N3 046 17 Harkstede 14 13 23 N860 Leek 05 08 16 72 N3 20 Peize Glimmen 22 85 N3 EeldePaterswolde Roden 19 Haren 18 Zuidbroek Hoogezand-Sappemeer 25 A7 033 62 N9 27 N963 N38 6 N36 6 N979 Veendam Zuidlaren N858 N9 Norg 17 26 Vries Annen 21 N34 24 15 N373 Assen N371 07 01 Gieten N378 Rolde 79 N3 N37 1 N8 57 Bovensmilde ZĞŐŝŽŶĂĂů ĮĞƚƐŶĞƚǁĞƌŬ 64 N376 N381 A28 4 N37 S ild

Corridors A7 west Zuidhorn Noord Winsum, A7 oost A28 Assen Bedum, Ten Boer) Trein Aanpassing Hoofdstation Groningen en doorkoppeling regionale trein Delfzijl/Roodeschool Veendam/Nieuweschans) Extra sneltrein Spoorlijn Roodeschool - Spoorlijn Groningen - Frequentieverhoging Groningen Assen Groningen - Eemshaven Bremen 5 de en 6 de trein) Leeuwarden Pendel Groningen - Sneltrein Winsum-) Groningen-Winschoten -Leer) Zuidhorn HOV bus) Investeringspakket Infra en P+R en OV Leek/Roden incl. RSP*) Bus toe- en afrit A7 P+R Hoogkerk Doorontwikkeling P+R Zuidhorn Bus/treinknooppunt stationsgebied Winsum Spoorlijn Veendam - Stadskanaal Busbaan Europaweg en Sontweg Uitbreiding P+R Haren Programma FlorijnAs Assen P+R Zernike* P+R Kardinge* en P+R Driebond* Transferium De Punt incl. aansluiting A28* HOV-as West 3 de fase Doorstroming Ten Boer Bushalte Hooge Meeren - Groningen Zuidzijde Knoop en Busstation Norg* Bus/treinkooppunt P+R knoop stationsgebied Bedum Hoogezand-Sappemeer* Infraontsluiting OV-knoop Hoogezand Centrum* Toegankelijkheid bushaltes stad Groningen) Fiets Investeringspakket infra Fietsroute Plus + OV Leek/Roden Groningen - Winsum** Fietsroute Plus Fietsroute Plus Groningen Leek** Groningen - Ten Boer** Trein Knoop Groningen flyover westzijde dan wel doorkoppeling Leeuwarden naar Europapark HOV bus) HOV-as: Blauwe lijn HOV-as: Groene lijn HOV-as: Paarse lijn en P+R Leek/Roden Europapark Zuidlaren/Annen P+R Driebond) Beijum/Lewenborg) Zernike Zuidhorn) tijdelijk via Westelijke ringweg) Bustunnel Hoofdstation Inframaatregelen voor versnelling HOV-assen Verbeteren comfort en kwaliteit HOV-assen: Dynamisch Reizigers Informatie Systeem HOV haltes binnenstad Groningen HOV-kwaliteit bussen op HOV-assen Rode lijn Vinkhuizen Hoofdstation Martini Ziekenhuis) Auto Infrastructurele maatregelen Groningen Bereikbaar Aanpak Ring Zuid): Oostelijke Ringweg aansluiting Driebond Noordelijke Ringweg aansluiting Zonnelaan Rotondes A7 aansluiting Hoogkerk Boerhaaverotonde en doorstroming Laan Corpus den Hoorn Bedumerweg-Sumatralaan Carré Europaweg-Sontweg-Berlagebrug-Damsterdiep Doorsteek Pop Dijkemaweg-Oostersluis Fiets Werkbudget aanlanding fietsroutes stad Groningen Ontsluiting en stallingsvoorzieningen P+R-locaties, stations en haltes Beter Benutten) * Projecten binnen taakstellend budget programma RSP HOV/transferia ** projecten deels gedekt Infraontsluiting busstation Assen* Norgerbrug Assen- West) Busaansluiting Kloosterveen* Norgerbrug Assen-West) Minder Hinder Assen FlorijnAs) 66

Monitoring S T E D E L I J K N E T W E R K

3,1 2,5 3,1 1,9 32,3 2,1 2,2 4,1 3,5 3,9 3,9 3,5 2,6 1,1 14,6 Werkregio s Assen Bedum Ten Boer Groningen Haren Hoogezand- Sappemeer Woonregio s Assen 18 0 0 39 02 02 02 02 0 09 0 0 23,6 28,8 Bedum 0 1 1 2 0 1 2 5 0 1 0 1 0 0 0 0 0 1 0 4,2 5 Ten Boer 0 0 2 0 4 1 9 0 1 0 1 0 0 0 1 0 0 0 2,8 3,5 Groningen 26 05 01 648 19 1 07 09 02 08 02 04 74,1 85,4 Haren 04 0 0 35 13 02 01 01 0 04 0 0 6 6,3 Leek Noordenveld Slochteren Tynaarlo Winsum Zuidhorn Totaal werkzame beroepsbevolking * Hoogezand- Sappemeer 04 0 0 41 06 52 01 01 04 05 0 0 11,4 14,7 Leek 03 0 0 22 01 01 28 07 0 02 0 01 6,5 6,8 Noordenveld 11 0 0 35 02 01 09 37 0 06 0 01 10,2 13,6 Slochteren 0 1 0 0 1 2 1 0 3 1 1 0 0 1 3 0 1 0 0 5,1 6,1 Tynaarlo 21 0 0 39 05 04 01 04 01 37 0 0 11,2 13 Winsum 0 1 0 2 0 3 1 0 1 0 1 0 0 0 0 1 4 0 1 5,1 5,9 Zuidhorn 01 0 0 31 01 01 06 01 0 01 01 18 6,1 8,2 Totaal regio 25,3 2,1 0,7 98,6 5,5 8,7 5,5 6,2 2,1 7,3 1,8 2,5 166,3 197,3 Totaal banen 39,9 3,0 1,4 130,9 6,6 13,5 8,8 8,3 3,3 10,2 2,7 3,8 232,3

PPLQJVSDWURRQ DOOH YHUNHHU +HUNRPVWEHVWHPPLQJVSDWURRQ DOOH YHUNHHU RHUWXLJHQ EDQGEUHHGWH &RUGRQ YRHUWXLJHQ YRHUWXLJHQ EDQGEUHHGWH YRHUWXLJHQ ƌžŷ ƚůăɛ,žžĩěǁğőğŷŷğƚ ϮϬϭϮ A7 Marum 2011) A28 Haren 2011) 3.500 3.500 3.000 3.000 2.500 2.500 2.000 2.000 1.500 1.500 1.000 1.000 500 500 0 0 0 2 4 DR %> GR 6 8 GR %> DR 10 12 14 16 18 20 22 0 etmaal 2 4 AS %> GR A7 Foxhol 2008) 8 10 12 14 16 18 20 22 16 18 20 22 etmaal N46 Zuidwolde 2011) 3.500 3.500 3.000 3.000 2.500 2.500 2.000 2.000 1.500 1.500 1.000 1.000 500 500 0 0 0 2 HS %> GR 4 6 8 GR %> HS 10 12 14 16 18 20 etmaal hƶƌŝŷƚğŷɛŝƚğŝƚ ƉĞƌ ƌŝđśɵŷő ŽƉ ŚŽŽĨĚǁĞŐĞŶ ƌžŷ ƉƌŽǀŝŶĐŝĞ 'ƌžŷŝŷőğŷ ZŝũŬƐǁĂƚĞƌƐƚĂĂƚ Y 6 GR %> AS 22 0 2 EH %> GR 4 6 8 GR %> EH 10 12 etmaal 14

A28/N34 N33/N46 140 140 130 130 120 120 110 110 100 100 90 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 90 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 DePuntGroningen AssenDePunt AssenGieten GietenVeendam HoogeveenAssen GietenDePunt VeendamAppingedam GroningenEemshaven A7west A7oost 150 150 140 140 130 130 120 120 110 110 100 100 90 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 90 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 HeerenveenDrachten DrachtenLeek LeekGroningen FoxholZuidbroek ZuidbroekNieuweschans S T E D E L I J K N E T W E R K

160 Agglomeratiecordonindex2000=100) 150 140 130 120 110 Auto Fiets Bus Trein Totaal 100 90 80 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 11,7% 4,7% 9,8% 3,8% 10,0% 3,7% Auto 9,8% 11,7% 13,2% Trein Bus 73,9% 74,6% 73,1% Fiets

130 Agglomeratiecordonindex2000=100) 120 110 100 90 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 Totaal A28 A7West A7Oost Noord Zuidhorn 130 120 110 100 A7west 90 80 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 N372Peizermade DePoffert A7Matsloot Totaal 110 Zuidhorn 100 90 80 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 N355Slaperstil Hoogeweg Totaal S T E D E L I J K N E T W E R K

Noord 160 150 140 130 120 110 100 90 80 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 N361Hemelrijk N46Eemshavenweg Zuidwolde N360Ruischerbrug N986KleinHarkstede Totaal 140 A7oost intensiteiten 130 120 110 100 90 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 A7Engelbert N860Westerbroek Totaal 140 A28 130 120 110 100 90 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 Glimmen N861Meerweg A28DeWitteMolen Veenweg Totaal

Assen Bedum Bedum 404 440 408 450 456 462 484 Winsum 386 244 440 358 268 530 Winsum 630 800 820 655 665 Totaal 498 561 668 809 840 Totaal 241 331 312 460 512 530 699 899 691 969 Sappemeer Oost 230 234 282 236 533 506 550 Totaal Groningen 514 881 990 Totaal 384 438 602 838 810 Oldambt 454 349 524 694 Totaal S T E D E L I J K N E T W E R K

Agglomeratiecordonindex2000=100) A7West Zuidhorn

A7Oost A28 S T E D E L I J K N E T W E R K

N355 N370 N355 33.000 + 20% % 046 40.000 + 15% 83.000 + 21% Fiets 125.800 + 28% 130 125 Autoenfietsindex2000=100) Auto 234.200-2% N370 046 120 115 Bus 52.000 + 11% 110 105 100 95 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 Auto Fiets 11,2% 12,6% 29,0% 59,8% 30,0% 57,4% 80

80% 70% 70% 60% 60% 50% 50% Auto 40% Auto 40% Fiets 30% Fiets 30% 20% 20% 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 10% 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 S T E D E L I J K N E T W E R K 81

2008 2009 2010 2011 2012 lijndiensten 443 411 416 Totaal 100 103 110 108 89 lijndiensten totaal Totaal 100 111 89 86 120 82

550.000 InwonersRGA 750.000 InwonersOverigGroningenDrenthe 500.000 700.000 450.000 400.000 650.000 600.000 CBS RGA GENRM2013 RCNRM2013 350.000 2000 2006 2012 2018 2024 2030 550.000 2000 2006 2012 2018 2024 2030 84

Bijlage 2 Achterliggende factoren 1 2006 2013 2006 2013 absoluut relatief Assen Bedum Groningen Sappemeer 9 688 Ten Boer Winsum 241 S T E D E L I J K N E T W E R K 85

Groningen 0 0 0 0 0 0 0 0 3 Assen 4 3 0 Bedum 0 0 0 0 Totaal 88

FlorijnAs Assen prijsbeleid S T E D E L I J K N E T W E R K 91

Knoop Groningen S T E D E L I J K N E T W E R K 93

Fietsbrug Aduaderdiep Groningen Centrum Groningen 94

opgenomen: S T E D E L I J K N E T W E R K 95

1 Oprit Europaplein 96

Corridor Doorkoppeling Modalsplit Modaliteiten LaddervanVerdaas FietsroutePlus VRI DRIS Dynamo s HOVassen GroningenBereikbaar Eenvervoersrelatieindevormvaneenofmeerderewegenen/ofspoorlijnen) tussendebelangrijkewoonenwerkgebiedeninderegiogroningenassen. HetverbindenvanregionaletreindienstendienunogeindigenopHoofdstation Groningen)zodatdereizigerzonderoverstapvanbijvoorbeeldWinsumnaar Hoogezandkanreizen.HiervoormoetenophetHoofdstationdiverseaanpassingen wordengedaan. Modalsplitisdeverdelingvandepersonen)verplaatsingenoverdevervoerwijzen modaliteiten).demodalsplitwordtindemeestegevallenoptweeverschillende manierenberekend:modalsplitnaarvoertuigkilometersendemodalsplitnaar aantalverplaatsingen.eenveranderingindemodalsplitwordtmodalshiftgenoemd. Eenvervoerwijze,bijvoorbeeldauto,trein,bus,fiets,lopen,schipofvliegtuig. Elk typevervoerkenthiervoorzijneigenspecifiekevervoermiddelen)eninfrastructuur. DeLaddervanVerdaas ofzevensprongvanverdaasiseenverwijzingnaarzeven aspectendievaninvloedzijnophetverkeerenvervoerssysteem.ditzijn: ruimtelijkeordening prijsbeleid openbaarvervoer mobiliteitsmanagement benutting aanpassingaandebestaandeinfrastructuur nieuweinfrastructuur DesystematiekisbedachtdoorCoVerdaas,lidvandePvdA.Deladderiseropgericht omoplossingenaftewegen,envooralomtebekijkenhoehetaanleggenof uitbreidenvaninfrastructuurzoveelmogelijkuitgesteldofbeperktkanwordendoor hettoepassenandereoplossingen.deuitbreidingvaninfrastructuurisdelaatste stapopdeladdervanverdaas Eenhoogwaardigfietspadwaarbijdefietserextrakwaliteitwordtgebodenopde aspectendirectheid,aantrekkelijkheid,comfortenveiligheidbijvoorbeelddooreen breedteaantehoudenvan3,5meterenvoorrangopkruisingen).doordeaanleg vaneennetwerkvanfietsroutesplusmoethetfietsenprettiger,snellerenveiliger worden,waardoormeermensenvoordefietskiezeninplaatsvandeauto. VerkeerslichtVerkeersRegelInstallatie) DynamischReizigersInformatieSysteem DezeseconomischetoplocatiesindestadGroningen debinnenstad,hetumcg, Europapark/Kempkensberg,Martiniziekenhuise.o.,Zernike EnhetStationsgebied).Hierwordtprioriteitgegevenaandekennisontwikkelingen uitbouwvantopvoorzieningen.dezetermisgeïntroduceerdindestructuurvisiestad opscherp. HoogwaardigOpenbaarVervoerassenindevormvantreinenbuslijnen.Ditisde ruggengraatvanhetopenbaarvervoerinderegiogroningenassen. OnderhetmottoGroningenBereikbaarwerkennoordelijkeoverhedenende Groningerwerkgeverssameninéénbereikbaarheidsorganisatie.Tot2020ishiervoor eenbedragvan10miljoeneurouitgetrokken.groningenbereikbaarhoudtzichbezig met: Hetinkaartbrengenenafstemmenvanallegeplandewerkzaamhedeninenrond destadgroningen. Hetbeïnvloedenvangedragvanweggebruikers.Wiealopreisiskrijgtonderweg debesterouteaangewezen.wienogthuisis,zalwordenaangemoedigdte kiezenvooralternatievevormenvanvervoer,ofvoorhetaanpassenvanzijn reistijd. Gecoördineerdecommunicatieoverallewerkzaamheden. S T E D E L I J K N E T W E R K 101

102 MinderHinder IndeMinderHinder aanpakstaatdeweggebruikercentraalbijdeuitvoeringvan infrastructurelewerkzaamheden.deweggebruikerwilzich,tijdensde wegwerkzaamheden,zonderalteveelextraoverlastvananaarbverplaatsen.voor deaanpakwordenmogelijkemaatregelengeïnventariseerdenuitgewerktin regionalesamenwerking.hetgaatdanomslimplannenenbouwen,verkeersen mobiliteitsmanagement,publieksgerichteuitvoering,communicatieenzovoort. RSPprogramma HOV/Transferia. In2007besloothetkabinetdatdeZuiderzeelijn ernietkwam.alscompensatiekreeg NoordNederlandeencompensatievan2,16miljardeuro.Ditbedragisbestemdvoor deontwikkelingvandeeconomieendebereikbaarheidvanhetnoorden.de provinciesgroningen,fryslânendrenthesteldeniederafzonderlijkeenserie projectenvastophetgebiedvanverkeerenvervoer.ookwordteenprogrammamet economischeprojectenontwikkeld.samennoemenwedithetregiospecifiekpakket RSP)Zuiderzeelijn.OmNoordNederlandbereikbaartemakenentehoudenworden transferia,busstationseninfrastructuurvoorhoogwaardigopenbaarvervoerhov) enqlinersaangelegd. Mobiliteitsmanagement Mobiliteitsmanagementiseenverzamelnaamvoorinspanningenomde mobiliteitskeuzesvanindividuentebeïnvloeden,inhetbijzonderhetstimulerenvan hetgebruikvanalternatievenvoordeauto.hieronderwordenallerleialternatieven vansolistischautogebruiktijdensdespitsverstaan,zoalscarpoolen,deelsofvolledig gebruikvanopenbaarvervoer,thuiswerken,fietsen,etc. Verkeersmanagement Verkeersmanagement iseenverzamelnaamvoordynamischeenstatische instrumentenomdeverkeersafwikkelingtereguleren: Rijstrooksignalering Toeritdosering DynamischRouteInformatiePaneelDRIP's) Dynamischewegmarkering Voorgoedverkeersmanagementzijnveelenactuelegegevensnodig. Verkeersmonitoringisdaartoeeenbelangrijkhulpmiddel. Intelligente Transportsystemen Intelligentetransportsystemen ITS)iseenverzamelbegripvoordetoepassingvan informatieencommunicatietechnologieënintransportinfrastructuurenvoertuigen omhetverkeerveiliger,efficiënter,betrouwbaarderenmilieuvriendelijkertemaken. SensorCity DeprovincieDrentheendegemeenteAssenhebbensamenhetprojectSensorCity ontwikkeld.sensorcityiseenprojectwaarineengrootschaligstedelijkmeetnetwerk wordtgerealiseerdwaarmeeverschillende,praktischbruikbare,toepassingenvan complexesensorsystemenkunnenwordenontwikkeld.eenvoorbeelddaarvanisop maatgesnedenreisinformatievoorindividueleweggebruikers.alsproeftuinen etalagevoortoepassingvansensorsystemenvormtheteenfaciliteitdieuniekisin dewereld.