Van: H. de Gooijer (Ecofys), J. Verschelling (Ecofys), M. Scholtens (K+V) Voor: Gemeente Vlissingen Onlangs onderzochten Ecofys en K+V de mogelijkheden van duurzame energie in Zeeuwse gemeenten. Per gemeente werden de mogelijkheden geïnventariseerd. Deze inventarisatie bestond uit twee delen: 1. Inventarisatie van het potentieel van duurzame energie binnen de gemeentegrenzen. 2. Inventarisatie van een aantal interessante projectmogelijkheden voor het vervolgtraject. Het eerste deel heeft een potentieel met onderverdeling over sectoren en technieken opgeleverd (zie 1), zowel voor Vlissingen als omliggende gemeenten. Daarnaast heeft een brainstorm een lijst van mogelijke projecten opgeleverd (zie 2). Tijdens een werkbijeenkomst zijn de meest kansrijke projecten geselecteerd (lokaal of regionaal), welke in deze eindrapportage zijn uitgewerkt tot een overzichtelijke projectsheet met aanbeveling over de te nemen stappen. 1 Potentieel van aanbod van duurzame energie 1.1 Vlissingen Met behulp van de gestandaardiseerde DE-scan 1 is het potentieel aan duurzame energie (behalve windenergie) ingeschat. Uit deze scan is naar voren gekomen dat in Vlissingen ca. 290.000 Gigajoule 2 duurzame energie jaarlijks kan worden opgewekt. Hiermee kan het energiegebruik van 3.200 huishoudens (15% van de 21.000 huishoudens in Vlissingen) volledig duurzaam worden gecompenseerd. Het potentieel kan worden verdeeld in: 1. Duurzame energie dat in en op gebouwen (woningen, boerderijen, kantoorgebouwen, andere bedrijfsgebouwen) wordt opgewekt. Hierbij dient met name te worden gedacht aan toepassingen van zonne-energie en warmtepompen. Dit deel bedraagt in Vlisingen 83%. 2. Duurzame energie dat uit biologische afvalproducten wordt opgewekt, met name uit organisch afbreekbare reststoffen, zoals mest, snoeihout en GFT-afval. Het potentieel van deze bioenergie bedraagt in Vlissingen 17%. Exacte resultaten staan vermeld in bijlage 1. 1 Er is gebruik gemaakt van software van Novem, aangepast naar eigen inzichten van Ecofys. Deze software gaat uit van aannamen om het zogenaamde praktische potentieel van duurzame energie te bepalen. Hieronder wordt verstaan dat bewezen technologie wordt toegepast die (eventueel door subsidie) rendabel is of anderszins toegevoegde waarde voor de doelgroep biedt. Er wordt bijvoorbeeld aangenomen dat 50% van de bestaande woningen met een zonneboiler en vier zonnepanelen kunnen worden uitgerust, en evenzo 90% van de nieuw te bouwen woningen. 2 Een gigajoule (GJ) is 1 miljard Joule, dit is de eenheid van energie. Statistisch gebruikt een gemiddeld Nederlands huishouden op jaarbasis 89 GJ, verdeeld over elektriciteit, warmte en gas. Duurzame energiescan Zeeuwse gemeenten 1/15
De volgende figuur geeft een indruk van de gebouwgebonden opties, verdeeld over de sectoren. 2% Volkshuisvesting 32% Gemeente Vastgoed Sport & recreatie 50% Onderwijs Infrastructuur Zorg 0% 7% 6% 1% 2% Bedrijven Agrarisch Figuur 1 Het potentieel van gebouwgebonden duurzame energie opties verdeeld over verschillende sectoren. De technieken die het mogelijk maken om het duurzame energie potentieel nuttig te gebruiken, worden toegelicht in bijlage 2. Een onderverdeling van het potentieel over deze technieken biedt de volgende figuur. 14% Zonnepanelen 3% 5% 10% 3% 40% Zonnewarmte actief Zonnewarmte passief Omgevingswarmte Energie-opslag Vergisting natte biomassa 25% Verbranding droge biomassa Figuur 2 Het potentieel van duurzame energie in de gemeente Vlissingen over de verschillende technieken. Duurzame energiescan Zeeuwse gemeenten 2/15
Mede op basis van deze figuren trekken wij de volgende vier conclusies: 1. Het praktische duurzame energiepotentieel in Vlissingen is voldoende om het energiegebruik van ca. 15% van de huishoudens duurzaam te compenseren. 2. Dit potentieel is met name realiseerbaar met gebouwgebonden duurzame energie opties. Het potentieel van bio-energie is, in tegenstelling tot veel andere Zeeuwse gemeenten relatief klein (17%). Dit hangt samen met de kleine agrarische sector van Vlissingen. 3. Volkshuisvesting (42% van het totaal) biedt de beste kansen om duurzame energie toe te passen. Denk hierbij vooral aan mogelijkheden van zonne-energie in de bestaande bouw en nieuwbouw. Het potentieel bestaat voor 59% uit het benutten van zonnewarmte actief, 28% zonnepanelen, 9% omgevingswarmte (warmtepompen) en 4% zonnewarmte passief. 4. Bedrijven leveren tevens interessante mogelijkheden voor duurzame energie. Dit bestaat voornamelijk uit het installeren van zonnepanelen op dakvlakken (77%) en daarnaast uit warmtepompen in kantoorgebouwen (12%) en mogelijkheden van energieopslag (11%). Bovenstaande resultaten zijn gebaseerd op het praktisch potentieel van de gemeente. Hiermee wordt bedoeld het toepassen van bewezen technologie, dat (eventueel door subsidie) rendabel is of anderszins een toegevoegde waarde voor de doelgroep biedt. De volgende, voor Vlissingen relevante, duurzame energiebronnen zijn buiten beschouwing gelaten: 1. Getijdenenergie: Het is technisch mogelijk om de stromingsenergie van de in- en uitgaande eben vloedstroom van de Oosterschelde te benutten. Onderzoek wees uit dat uit de Oosterschelde ca. 1,5 miljoen GJ duurzaam kan worden gewonnen, waarmee 17.000 huishoudens duurzaam gecompenseerd kunnen worden. In dat geval zou de stormvloedkering in de Oosterschelde volledig worden benut als energiecentrale. Omdat deze centrale een te hoge impact zou hebben op het getijdenverschil, is deze grootschalige benutting van stromingsenergie niet haalbaar. Kleinschalige projecten zouden evenwel nader onderzocht kunnen worden. 2. Energie uit osmose. Mogelijk dat in de toekomst (termijn ca.10 jaar) de potentiële energie uit het grensvlak tussen zoet en zout benut kan worden. Bij het spuien van overtollig polderwater in de Westerschelde kan deze energie worden gewonnen. De provincie Zeeland laat de mogelijkheden momenteel onderzoeken. 3. Bio-energie uit energieteelt: Vanwege het enorme areaal aan landbouwgrond in de gemeente biedt energieteelt in de toekomst wellicht goede mogelijkheden. Het areaal aan akkerbouwgrond bijvoorbeeld (ca. 4.800 ha in gemeente Goes) biedt een potentieel van 700.000 GJ duurzame energie, waarmee ruim 8.000 huishoudens duurzaam gecompenseerd kunnen worden. Energieteelt is echter economisch nog niet haalbaar, vanwege de vaak negatieve prijs van bijvoorbeeld snoeihout afval. De vraag naar brandstof voor bio-energiecentrales zou veel groter moeten zijn om energieteelt te overwegen. Duurzame energiescan Zeeuwse gemeenten 3/15
1.2 Vlissingen en de regio Het onderzoek voor de gemeente Vlissingen vond in dezelfde periode plaats als het onderzoek voor Veere, Middelburg en Schouwen-Duiveland. Onderstaande figuren geven de resultaten van Vlissingen weer in vergelijking met deze naburige gemeenten. DE-potentieel (GJ) 500.000 400.000 300.000 200.000 100.000 Ter vergelijking: Een gemiddeld huishouden gebruikt 89 GJ Bio: buitengebied Bio: gem. beheer Bio: agrarisch Agrarisch Bedrijven Zorg Infrastructuur Onderwijs Sport & recreatie Gemeente Vastgoed Volkshuisvesting 0 Vlissingen Middelburg Veere Schouwen- Duiveland Figuur 3 Vlissingen in vergelijking met het potentieel van duurzame energie in naburige gemeenten 2 Projectmogelijkheden Vlissingen Onderstaande tabel biedt een overzicht van projecten die tijdens de startbijeenkomst op 9 september 2003, alsmede tijdens interviews naar voren zijn gebracht. Vervolgens zijn enkele projecten geselecteerd tijden de werkbijeenkomst om een plan van aanpak uit te werken in de vorm van een projectsheet. Dit plan van aanpak vindt u in de bijlage. Tabel 1 Projectmogelijkheden in de gemeente Vlissingen. Het toepassen van duurzame energie gaat meestal gepaard met het maximaal benutten van energiebesparingsmogelijkheden, met name bij toepassingen in de gebouwde omgeving. Dit is aangegeven in de toelichting in de middelste kolom. In de laatste drie kolommen staat een indicatie van een drietal aspecten waarop deze projecten kunnen worden beoordeeld om een vervolgtraject in te zetten, waarvoor een plan van aanpak in de volgende fase wordt uitgewerkt. Duurzame energiescan Zeeuwse gemeenten 4/15
Nr. Titel Toelichting Realisme korte termijn Potentieel CO2 besparing Uitstraling 1 Souburg-Noord DE/EE 3 bij nieuwbouw 300 woningen + + + + + + 2 Kennispark DE/EE Hi-Tec bedrijven nabij binnenhavens en hogeschool Zeeland 3 Baskensburg DE/EE Revitalisering bedrijventerrein + + +/- + + + 4 Spuikom DE/EE Nieuwbouw 200 woningen (energievisie al gedaan) 5 Middengebied DE/EE Herstructurering: 180 woningen Cruquiuslaan en 80 woningen Beatrixlaan + + + 6 Bunkerterrein DE/EE Nieuwbouwwoningen en bedrijven + + +/- 7 Nollebos DE Dunningshout gebruiken als brandstof? + - voor energievoorziening 8 Rammekens DE Afvalhout voor energievoorziening + + - 9 Sporthal Baskensburg DE/EE Nieuwe ketel + +/- - + + + 10 Bejaardentehuis Ter DE/EE Extramuralisering van bejaardenzorg. Reede Scheldehof volgt 11 EPA Campagne DE/EE in de bestaande bouw, zowel bij particulieren als corporaties 12 KSG-terrein DE/EE Nieuw ontwikkelen van Scheldeterrein met 1100 woningen + + + - + + 13 Spuistraat DE/EE Winkelgebied + + + 3 DE = Duurzame Energie; EE = Energie Efficiency, ofwel een energiebesparingstraject Duurzame energiescan Zeeuwse gemeenten 5/15
3 Conclusie Als het volledige potentieel in Vlissingen wordt benut dan wordt 15% van het energieverbruik van de huishoudens gedekt. Om verdergaande energie en CO 2 doelstellingen te kunnen halen (bijvoorbeeld 100% van het energieverbruik door huishoudens is afkomstig van uit duurzame energie) dienen ook andere mogelijkheden te worden benut om CO 2 uitstoot te vermijden. In vergelijking met de gemeenten in de regio biedt Vlissingen een vergelijkbaar duurzame energie potentieel als Middelburg en iets lager dan Veere en Schouwen-Duiveland. Dit laatste is het gevolg van het kleine buitengebied. Met name het potentieel van bio-energie van deze laatste uitgestrekte gemeenten is veel groter. In Vlissingen bevinden zich de beste mogelijkheden in de gebouwde omgeving, met name toepassingen van zonne-energie bij woningen en bedrijven. Een longlist met dertien projecten is opgesteld. In lijn met de goede mogelijkheden in de gebouwde omgeving, zijn de meeste projecten hieraan gerelateerd. Tijdens de werkbijeenkomst zijn de meest kansrijke projecten geselecteerd. In de bijlage vindt u een uitwerking van deze projecten (incl. regionale projecten) in de vorm van een overzichtelijke projectsheet met aanbevolen stappen. Duurzame energiescan Zeeuwse gemeenten 6/15
Bijlage 1 Overzicht praktisch potentieel Vlissingen Doelgroep Zonnepanelen Zonnewarmte actief Zonnewarmte passief Omgevingswarmte Energie-opslag Vergisting natte biomassa Verbranding droge biomassa Totaal Volkshuisvesting 34.149 72.429 5.031 10.395 122.005 Gemeente Vastgoed 3.688 0 3.688 Sport & recreatie 1.794 538 27 2.358 Onderwijs 11.766 950 1.520 14.236 Infrastructuur 483 483 Zorg 2.579 8 2.002 7.560 4.915 17.064 Bedrijven 58.517 9.500 8.125 76.142 Agrarisch 3.977 109 165 7 4.258 Bio: agrarisch 993 1.433 2.427 Bio: gem. beheer 8.257 29.788 38.046 Bio: buitengebied 7.750 7.750 116.953 73.085 7.983 29.166 13.047 9.251 38.972 288.457 Duurzame energiescan Zeeuwse gemeenten 7/15
Bijlage 2 Duurzame energie technieken Zonne-energie Zonnewarmte actief Zonnewarmte passief Zonnepanelen Omgevingswarmte (warmtepompen) Energie-opslag (aquifers) Bio-energie Vergisting van natte biomassa Verbranding van droge biomassa Zonlicht wordt met behulp van collectoren omgezet in warm water. De systemen worden meestal ingezet voor de warmwatervoorziening (zonneboilers), maar kunnen ook voor ruimteverwarmingsdoeleinden worden gebruikt. Zonne-energie zonder gebruik van apparaten. De warmtevraag bij ruimteverwarming en de elektriciteitsvraag voor verlichting (daglicht) wordt verlaagd door zonlichtinstraling. Maximale benutting van passieve zonnewarmte vraagt om een optimaal gebouwontwerp. Zonnepanelen zetten (zon)licht om in elektriciteit. De panelen zijn gekoppeld aan het elektriciteitsnet, zodat elektriciteit die niet wordt verbruikt teruggeleverd kan worden aan het net. Warmtepompen brengen met behulp van mechanische energie de gratis warmte/energie die in de omgeving aanwezig is in grond- of oppervlaktewater of de buitenlucht (relatief lage temperatuur) op een hoger en bruikbaar temperatuurniveau. Deze techniek is te vergelijken met een omgekeerde koelkast. In de zomer wordt overtollige warmte opgeslagen in ondergrondse watervoerende lagen (zogenaamde aquifers ). Diezelfde warmte wordt er in de winter uitgehaald en gebruikt voor verwarming. Omgekeerd kan in de winter koude worden opgeslagen die in de zomer voor koelingsdoeleinden kan worden gebruikt. Alleen toepassingen van seizoensopslag van warmte, die met niet-fossiele energiedragers (zoals zonne-energie en warmtepompen) is opgewekt, worden meegeteld. Door biologische afbraak van natte biomassastromen (varkensmest, GFT, berm- en slootmaaisel). Door bacteriën onder uitsluiting van lucht ontstaat biogas dat direct kan worden omgezet in elektriciteit en warmte. Minimaal 2.500 ton per jaar nodig voor een unit. Snoei- en dunningshout, gedroogde kippenmest en ander droog bio-afval wordt verbrand of vergast. Hiermee wordt warmte en/of elektriciteit opgewekt. Meestal wordt voor de energie-omzetting gebruik gemaakt van een warmte/krachtinstallatie (minimaal 10.000 ton per jaar nodig), maar ook alleen warmte opwekken is mogelijk (minimaal 1.000 ton per jaar nodig). Duurzame energiescan Zeeuwse gemeenten 8/15
Bijlage 3: project sheets Energie efficiënte woningbouw op het KSG terrein, Vlissingen Achtergrond: Begin 2004 is het KSG terrein aangekocht door de gemeente Vlissingen om op middellange termijn woningbouw te realiseren. Het gaat om een locatie aan het kanaal door Walcheren waar nu nog een scheepswerf zit. De bodem is gedeeltelijk verontreinigd. Naar verwachting zullen er veel woningen worden gerealiseerd (ca 1000). Dit project biedt door haar ligging (aan het water), omvang en de verwachte compacte bouwwijze, goede kansen voor een innovatieve energievoorziening. Fase van het project: Initiatief fase. Grond is pas onlangs in handen van de gemeente gekomen. De bodem zal gesaneerd moeten worden. Realisatiedatum: Rond 2010 Betrokken partijen: Gemeente Vlissingen Omvang van het project: Ruim 1000 woningen. Vanwege de aantrekkelijke ligging aan de haven zijn ook andere functies (winkels, uitgaanscentrum) denkbaar. Mogelijk ook een parkeergarage. Combinatie met andere projecten mogelijk? Gemeente Vlissingen wil graag een 2 e ontsluitingsweg naar de binnenstad realiseren. Deze is gelegen op het KSGterrein en zal aansluiten op een parkeerterrein aan de zuidzijde van het dok. Ontwikkeling van de kenniswerf op ca 1km afstand (zie ander projectblad) Financiering (bron, omvang): Gemeente, nog niet veel over bekend Het opstellen van een energievisie kost ca. Euro 15.000 Duurzame energiescan Zeeuwse gemeenten 9/15
Te nemen stappen (uitvoeringsstrategie): Voorstellen om hoge ambities op energiegebied te stellen: o Bijvoorbeeld door het geheel CO2 neutraal te maken o Door er een innovatief voorbeeldproject van te maken Ambities, kosten en mogelijkheden in een energievisie 4 laten uitwerken Voeren discussie over de ambities, besluitvorming Energievisie actualiseren en detailleren n.a.v. de besluitvorming Energievoorziening selecteren en aanbesteden Betrekken van toonaangevende en ervaren bouwpartijen: ontwikkelaars, architecten, stedenbouwkundigen Resultaat: Na het uitvoeren van de energievisie: Overzicht van de opties voor energievisie, kosten en de te nemen stappen. Beoogd resultaat: realisatie van woningbouwlocatie KSG terrein met hoge EPL (energie prestatie op locatie) score. 4 De kosten voor een standaard energievisie bedragen ca Euro 15,000. Haalbaarheidsstudies naar innovatieve (duurzame) energie concepten worden soms voor een deel gesubsidieerd door SenterNovem, dit is afhankelijk van het op dat moment geldende subsidieregelingen. Duurzame energiescan Zeeuwse gemeenten 10/15
Ontwikkeling Kenniswerf, Vlissingen Achtergrond: Er zijn serieuze plannen om het gebied rond de Hogeschool Zeeland en het ROC in Vlissingen om te vormen tot kenniswerf waar onderwijs en kennisintensieve innovatieve bedrijven zich kunnen vestigen. Begin 2004 heeft de gemeente Vlissingen besloten om een kansenstudie naar deze Kenniswerf te laten verrichten. deze visie is inmiddels opgesteld. Op een aantal dislocaties is de bodem vervuild en moet deze gesaneerd worden. Fase van het project: Initiatieffase. De grond is nog niet aangekocht. Discussie over de herinrichting van het havengebied is in volle gang. Realisatiedatum: Nog niet bekend. Betrokken partijen: Gemeente Vlissingen, Hogeschool Zeeland, ROC, de provincie Zeeland, bedrijven op het haventerrein, Zeeland Seaports. Omvang van het project: Nu nog niet duidelijk. Er is sprake van nieuwbouw van onderwijsgebouwen, bedrijven en woningen. Combinatie met andere projecten mogelijk? Gemeente Vlissingen wil graag een 2 e ontsluitingsweg naar de binnenstad aanleggen. Het tracé van die weg ligt op het KSG-terrein. Wellicht is een koppeling met de woningbouw op het KSG terrein mogelijk (zie ander projectblad) Duurzame energiescan Zeeuwse gemeenten 11/15
Financiering (bron, omvang): Gemeente, provincie, Hogeschool Zeeland, nog niet veel over bekend. Te nemen stappen (uitvoeringsstrategie): Actieve betrokkenheid van de afdeling milieu van de gemeente bij de planvorming. Voorstellen om hoge ambities op energiegebied te stellen, bijvoorbeeld door het project te realiseren als innovatief voorbeeld project. o Bijvoorbeeld door koppeling van energie ambitie met aan te trekken bedrijfsleven te onderzoeken o Wellicht kan de Hogeschool Zeeland een rol spelen (HTS) bij het opstellen of invullen van de energieambitie. Ambities, kosten en mogelijkheden in een energievisie 5 laten uitwerken Voeren discussie over de ambities, besluitvorming Energievisie actualiseren en detailleren n.a.v. de besluitvorming Energievoorziening vaststellen Betrekken van toonaangevende en ervaren bouwpartijen Resultaat: Na het uitvoeren van de energievisie: Overzicht van de opties voor energievisie, kosten en de te nemen stappen. Beoogd eindresultaat: kenniswerf met hoge EPL, mogelijk een innovatief voorbeeldproject 5 De kosten voor een standaard energievisie bedragen ca Euro 15,000. Haalbaarheidsstudies naar innovatieve (duurzame) energie concepten worden soms voor een deel gesubsidieerd door SenterNovem, dit is afhankelijk van het op dat moment geldende subsidieregelingen. Duurzame energiescan Zeeuwse gemeenten 12/15
Wat kunnen de Zeeuwse gemeentes met biomassa? Achtergrond: Biomassa in Zeeland 6 : 20.000 ton bermgras 45.000 ton GFT-afval 12.000 ton houtafval (waaronder ook geverfd en geïmpregneerd hout dat een speciale verwerking vergt) ton snoeihout uit de openbare ruimte 13.000 ton grof tuinafval Rooi- en snoeihout uit de fruitsector (7.5 ton/ha/jr) Mest Sommige van deze stromen kunnen gemeenten alleen tegen betaling kwijt (zoals GFT, bermgras, verontreinigd hout). De meeste gemeenten hebben meerjarige contracten afgesloten voor de afvoer van GFT. Niet alle bovenstaande gemeentelijke biomassa is beschikbaar. GFT wordt bijvoorbeeld middels compostering verwerkt tot compost en hiervoor hebben de gemeenten langlopende contracten afgesloten. Soms wordt het gemeentelijke snoeihout gebruikt voor voetpaden in de vorm van houtsnippers of wordt via een gedoogbeleid verbrand in de openlucht. Daarnaast is een bepaalde hoeveelheid snoeihout ook noodzakelijk als structuurmateriaal bij groencompostering. Iepenhoutafval wordt bijvoorbeeld verwerkt in de spaanplaatindustrie. Afhankelijk van het soort biomassa, de marktwaarde, de hoeveelheid en de lokale kansen en regionale verwerkende instanties zijn verschillende Duurzame Energie-trajecten mogelijk. Enkele voorbeelden: vergisten van GFT-afval met opwekking van elektriciteit en warmte grootschalig thermische verwerking van houtachtige biomassa met de opwekking van elektriciteit en/of warmte (b.v. bij industriele partijen) kleinschalig thermische verwerking van houtachtige biomassa met de opwekking van warmte (b.v. bij kassen, woonblokken, zwembaden) mestvergisting met eventuele toevoegingen van bijvoorbeeld bermgras of vetten (er loopt op dit moment een initiatief voor mestvergisting in de gemeente Sluis en in de gemeente Hulst) co-vergisting van bijvoorbeeld bermgras of vetten bij RWZI s (bij het waterschap de Zeeuwse Eilanden is ruimte voor vergisting van extra biomassa i.v.m. een verbeterd procédé van rioolslibvergisting). productie van koolzaad/suikerbieten/graan voor de productie van biobrandstoffen. 6 Op basis van (bewerkte) CBS gegevens en opgaves van gemeenten. Duurzame energiescan Zeeuwse gemeenten 13/15
Betrokken partijen: Gemeente, ondernemers, energiebedrijf, afvalverwerkende partijen (Olaz/Delta milieu), agrariërs, waterschappen, projectontwikkelaars, staatsbosbeheer, Zeeuws landschap. Omvang van het project: Aangenomen dat het afvoeren van bermgras en GFT 35 euro per ton kost zijn de kosten voor de gezamenlijke Zeeuwse gemeenten: 2,275,000 Euro. Dit zijn de huidige verwerkingskosten. Voor een DE optie zal meer moeten worden betaald, maar daar staan mogelijk ook weer opbrengsten tegenover. Aangenomen dat snoeihout en 25% van het houtafval kan worden verkocht voor een prijs van Euro 25 per ton t.b.v. het opwekken van schone biomassa, dan zijn de opbrengsten voor de Zeeuwse gemeenten: 200,000 Euro. Echter, de biomassa moet dan wel op specificatie worden aangeleverd. Met het op specificatie maken is al snel een zelfde bedrag (25 Euro/ton) gemoeid. De gemeente verdient er dus niet aan. Combinatie met andere projecten mogelijk? Bouwprojecten waar constante warmtevraag is (nieuwbouwwoningen met hoge warmtevraag per ha, zwembaden, verzorgingstehuizen, glastuinbouw). Bedrijvigheid in de gemeente. Financiering: gemeente, bedrijven, provincie Kansenstudie biomassa voor een gemeente kost 10.000-15.000 Euro. Te nemen stappen (uitvoeringsstrategie): Vaststellen van biomassa stromen: hoeveelheden, wat gebeurt er nu mee, contractduur, wat zijn de kosten en wat zijn de baten? Bepalen van mogelijke bestemmingen: Aanwezigheid van warmtevraag: zwembad, koelhuizen, zorgcentra, glastuinbouw, bedrijven, etc Bestaande of nieuw te bouwen vergistingsinstallaties (bijvoorbeeld mest- of slibvergistingsinstallaties). Vaststellen mogelijkheid van regionale aanpak samen met naburige gemeenten. Vaststellen mogelijkheid van aanvoer van biomassa Overleg met de partij die de warmtevraag heeft, evt met energiebedrijven. Verder: gemeenten moeten zich actief opstellen naar bedrijven die veel energie gebruiken. Voor deze bedrijven kan het opzetten van bijvoorbeeld biomassa WKK interessant zijn. Resultaat: Optimaal gebruik van biomassa voor het opwekken van DE. Wijk of bedrijventerrein met hogere EPL. 7 7 in 2006 wordt de minimum EPL eis voor nieuwbouw verhoogd naar 6,5 (op dit moment nog 6). Met warmte pompen kan een EPL van 7 a 7,5 bereikt worden. De EPL kan verder worden verhoogd door biomassa in te zetten. Een EPL van 8 betekent ruwweg 50% energiebesparing (zowel elektriciteit als warmte) ten opzichte van een EPL van 6. In Apeldoorn is men bezig met een wijk van 9-9,5. Duurzame energiescan Zeeuwse gemeenten 14/15
Ontwikkelen van standaard oplossingen voor kleinere nieuwbouwprojecten in Zeeland Achtergrond: In Zeeland zullen de komende jaren tientallen (brede) scholen, woonzorgcombinaties en kleinere woningbouwprojecten (maximaal 5-50 woningen) worden gebouwd. Dergelijke projecten spelen in alle 13 Zeeuwse gemeentes. Deze projecten op zich zelf zijn meestal te klein voor het inzetten van warmtepompen in combinatie met een collectief warmtenet. Afhankelijk van het draagvlak bij de gemeente en betrokken partijen zijn nog wel andere opties mogelijk. Het aanreiken van standaardoplossingen aan de gemeentes zou kunnen helpen om deze bouwprojecten met een lage CO2 uitstoot te realiseren. Betrokken partijen: Gemeentes, provincie, schoolbesturen, zorgverlenende instanties, woningbouw corporaties, projectontwikkelaars, (toekomstige) bewoners, energiebedrijven. Financiering: Projectontwikkelaars, schoolbesturen, gemeente, woningcorporatie, zorgverleners, bewoners, gemeente, energiebedrijf. Te nemen stappen (uitvoeringsstrategie): Met name de kleinere gemeentes hebben weinig kennis en capaciteit in huis om vast te stellen welke opties mogelijk zijn, waardoor meestal voor conventionele oplossingen wordt gekozen (bijv. een gasgestookte ketel). Om deze gang van zaken te doorbreken zou een cluster van gemeentes of de provincie de volgende stappen kunnen nemen: Opdelen van de diverse kleinschalige bouwprojecten in verschillende categorieën met dezelfde karakteristieken (energievraag, gebruikspatroon, wel/geen gronduitgifte door de gemeente, etc). Per categorie vaststellen wat de opties en de bijbehorende stappen zijn (bijvoorbeeld het toepassen van een mini WKK installatie, statiegeldregeling, toepassen individuele warmtepompen, etc). Opstellen van een overzichtelijk schema met de mogelijkheden, factoren, kosten, en de te nemen stappen en de nieuwe aanpak communiceren met de betrokken partijen. Resultaat: Realisatie van kleine nieuwbouw locaties met lagere CO2 uitstoot. Opbouw van kennis en ervaring bij Zeeuwse (bouw)partijen. Duurzame energiescan Zeeuwse gemeenten 15/15