2 Alvorens ik van wal steek.. Vincent Kattouw vincent.kattouw@familieplatform.be Blij verrast! Achtergrond hulpverlening & ervaringskennis Zonder familieorganisaties & jullie ervaringen geen platform Praatkaffee: vragen/uitwisseling +- 45 minuten www.familieplatform.be 1 3 4 Overzicht Vermaatschappelijking Familieplatform Familieperspectief 4 criteria: Bejegening Informatieverstrekking Participatie Ondersteuning Wat kan jij doen als familie/kennis/vriend(in) van? De maatschappij wordt een partner in de zorg Vermaatschappelijking Evolutie naar meer gemeenschapsgerichte zorg Van aanbodsgestuurde naar vraaggestuurde zorg Wat werkt voor wie? De focus verschuift van de instelling naar de leefwereld/thuisomgeving van de patiënt/cliënt Aandacht voor talenten in plaats van beperkingen Wat staat daar tegenover? 1
5 6 De familie wordt een partner in de zorg Het sociale netwerk Bij bijna 1/3 van de jongeren tussen 15 en 24 jaar is er sprake van psychische problemen Volwassenen hebben ongeveer 1/4 kans dat ze in hun leven te kampen krijgt met een psychisch gezondheidsprobleem Een veelvoud hiervan is betrokken nl. als partner, dochter/zoon, ouder, broer/zus, ander familielid, vriend(in), collega, buur,.. De familie wordt een partner in de zorg Familieleden willen meer betrokken worden Betrekken van familie in de zorg voor een beter resultaat van het zorgproces Niet uit de lucht gegrepen, wetenschappelijk aangetoond 7 8 Ypsilon = Vereniging van familieleden en naasten van mensen met een verhoogde kwetsbaarheid voor psychose (NL) Patiënten van wie de familie extra werd begeleid, verbleven gemiddeld tien maanden minder in psychiatrische ziekenhuizen dan patiënten die de standaardzorg zonder familiebegeleiding ontvingen. https://www.ypsilon.org/ Ouder van aan het woord Moeder van 30-jarige dochter belt onlangs naar het Familieplatform: Mijn dochter heeft een bipolaire stoornis & verslavingsproblematiek. Ik weet niet wat ik moet doen. Mijn dochter is onlangs opgenomen maar intussen terug thuis en ik ben niet op de hoogte over wat ik kan doen om haar te ondersteunen. Ze heeft al enkele auto s perte totale gereden en we hebben schrik dat het alleen maar erger wordt. Wat kunnen wij betekenen als ouder? Ik ben één keer mee naar de psychiater geweest maar we geraken er niet uit. Ik ben helemaal niet voorbereid en ze is terug thuis, ik weet van niets. 2
9 10 Wat roept dit bij je op? Herkenbaar? Het zoveelste verhaal? Is de dame in kwestie geïnformeerd door de zorgverlener? Voelt ze zich correct behandeld? Wordt ze wel ondersteund en door wie? Hoe assertief moet je zijn? Wat kan je verwachten als familielid/kennis/etc. van de zorginstelling? Participatie? Trialoog als kernwoord in dit betoog 11 12 Familieplatform GGZ Focus = familieperspectief verankeren in de zorg en familiebetrokkenen versterken in hun rol ervoor zorgen dat professionele organisaties een familievriendelijke zorg uitdragen en realiseren familie-organisaties ondersteunen Ondersteuning Familieplatform in de praktijk Sensibilisering: participatie in GGZ-overleg, studiedagen, signaleringsfunctie nr beleid, getuigenissen Informering en netwerking Visie-ontwikkeling Pilootprojecten om de inzet van het familieperspectief te ondersteunen (vb. bevragingen, buddysysteem uitwerken, ) Methodiekontwikkeling (inventariseren, onderzoeken, verspreiden) (Zelf-)evaluatie (vb. checklist familiebeleid) 3
13 14 Belangrijk om weten Geen rechtstreekse hulpverlening Via lidorganisaties (familieorganisaties) vb. VVA, ZitStil, Similes, nieuwe leden in aantocht Klein team zeer grote opdracht: samenwerken! Familieperspectief: wat? Triade centraal De familie kan zowel steun geven aan een familielid met een psychische nood als zelf steun nodig hebben dient makkelijker toegang te hebben tot diensten/organisaties binnen de hulpverlening (letterlijk: bijv. bezoekuren) moeten kunnen participeren aan de hulpverlening op verschillende niveaus 15 16 Familieperspectief: wat? Mensen zijn relationele wezens:! Nooit is er geen omgeving! Een cliënt moet terugkeren naar zijn context/familie. Dit is niet mogelijk als de naasten niet minimaal betrokken worden. Je kan een persoon niet los van zijn context behandelen Familieperspectief: waarom? Krachten binnen het relationele netwerk: Expertise van familie: Kennen de persoon goed Verfijnen verhaal cliënt Relaties zijn vitaal voor herstel Interventies die zich richten op de familiecontext leiden tot positieve resultaten (vb. Open Dialogue) 4
17 18 Mantelzorg: een plicht? Neen! Familieperspectief: Hoe? Ondersteuning nodig wanneer draagkracht en draaglast uit balans zijn Haalbare combinatie hulpverlening/mantelzorg Micro: ervaringen in de praktijk (vanuit de drie perspectieven van de triade) Meso: zorgorganisaties (familieraad, ) Macro: beleid (visie, financiële en praktische aspecten, ondersteuningsmogelijkheden) 19 20 Familieperspectief in zorgorganisaties 4 criteria: 1. Familiebejegening ( goede omgang ) 2. Informatieverstrekking (vb. ouder) 3. Ondersteuning (vb. ondersteunende gesprekken) 4. Betrokkenheid/participatie (vb.familieraad) Betrokkenheid? Actief betrekken van familie in zorgtrajecten / beleid ~ Familieparticipatie: inspraak in besluitvorming en actieve deelname aan een waaier van activiteiten (planning, evaluatie, hulpverlening, onderzoek, training, rekrutering etc.) vanuit de ervaringsdeskundigheid van de persoon, in samenwerking met professionals. De participatie kan zich zowel op het individuele als op het collectieve niveau bevinden. (Tambuyzer; 2012) 5
21 22 Wat kan je als familielid doen? Familievertegenwoordiger worden (Similes) zie flyer Getuigenissen brengen, anderen inspireren, ook positieve verhalen Verenigen in familieorganisaties Familieraad oprichten (faciliterende zorginstelling) Assertief zijn en signaleren: je mag best mondig zijn! Voldoende ademruimte vragen en nemen! Aansluiten bij Kernteam Familie (Regio NW-Vlaanderen): ambassadeurs-stem geven- aanspreekpunt (familie@netwerkggzregionw-vl.be) Het buffet: wat werkt? Praatkaffee! Kleine dingen: bv. familiehoek, flyer met contactgegevens, flyer/brochure voor cliënten én familieleden, Genogram / sociaal netwerk in kaart brengen Crisiskaart InFoP psycho educatie (Similes) Familiereferentiepersoon (= aanspreekpunt) Familievertegenwoordiging (coaching Similes) Familieraad: collectieve belang! (vb..l.v. Brugge, Sint- Hiëronymus) Familie-ervaringswerkers (vb. Mobiel Team Gent) Vragenlijst (bv. familietevredenheid) Triadekaart (Ypsilon) KOPP-werkmap Trajectbegeleiding: a.d.h.v. checklist familiebeleid evalueren 23 24 Het buffet: wat werkt? (2) Vragenlijst (bv. familietevredenheid) Triadekaart KOPP-werkmap Trajectbegeleiding: a.d.h.v. checklist familiebeleid evalueren Zoektocht naar wat voor wie in welke organisatie het beste werkt! Duidelijkheid rond termen dringend nodig! 6
25 26 Take home messages Zorginstellingen: begin klein maar fijn & kijk over het muurtje. Het Familieplatform kan je een zet geven. Jullie zijn de experten dus warme oproep om inspirerende getuigenissen te brengen Er zijn ook goede en hoopvolle evoluties in de GGZ Studiedag Familieplatform najaar: samenbrengen ervaringsdeskundigen & professionals website www.familieplatform.be Dankjewel! Vragen/opmerkingen/ideeën: vincent.kattouw@familieplatform.be Of via de website: http://www.familieplatform.be 27 7