Fietsknooppuntensysteem 2.0 Rapportage van het onderzoek naar verbetermogelijkheden van het Zeeuwse fietsknooppuntensysteem
Achtergrond onderzoek Als onderdeel van de businesscase recreatieve infrastructuur is fietstoerisme een belangrijk speerpunt van Provincie Zeeland. Het huidige fietsroutenetwerk is aangelegd in 2006 en groot onderhoud van het netwerk is nodig. Provincie Zeeland en Routebureau Zeeland willen dit moment aangrijpen om het huidige netwerk tegen het licht te houden en op een aantal punten te herzien. Het netwerk maakt niet altijd gebruik van de mooiste routes. Bovendien zijn sindsdien een aantal nieuwe fietspaden (bijv. buitendijks) aangelegd die een goede toevoeging zouden zijn aan het netwerk. Voordat zo n herziening kan plaatsvinden, is het echter nodig om de wensen van fietsers enerzijds en de bij het fietsroutenetwerk betrokken partijen anderzijds in beeld te brengen. Kenniscentrum Kusttoerisme heeft in opdracht van Provincie Zeeland en in samenwerking met Routebureau Zeeland in kaart gebracht op welke wijze het huidige fietsknooppuntennetwerk kan worden verbeterd om nog beter tegemoet te komen aan de wensen van de gebruiker.
Aanpak onderzoek Focusgroep inwoner & toerist Door middel van een oproep in de PZC hebben fietsers in Zeeland aan kunnen geven wat volgens hem of haar het mooiste fietspad of de mooiste fietsroute is. Tevens is gevraagd of men bereid is deel te nemen aan een focusgroep. De toerist is benaderd via een oproep vanuit enkele verblijfsaccommodaties. Onderwerpen die besproken zijn tijdens de focusgroep zijn; het zoeken van informatie voor een fietstocht, voorbereiding van de fietstocht, plannen van de route, gebruikswaarde en belevingswaarde van de verschillende routes. Tijdens deze bijeenkomst heeft ook een tekensessie plaatsgevonden waarbij de deelnemers op routekaarten aan konden geven waar verbeterpunten liggen. Focusgroep vrijwilligers Het fietsknooppuntennetwerk wordt onderhouden door vrijwilligers. Zij kennen het netwerk als geen ander en hebben dan ook veel input gegeven. Onderwerpen die besproken zijn; landmarks als onderdeel van het netwerk, buitendijks fietsen, bebording, onderhoud, voorzieningen en recreatief medegebruik van paden. Ook bij deze focusgroep heeft een uitgebreide tekensessie plaatsgevonden. Input onderhoudsmedewerkers Veel fietspaden worden onderhouden door onderhoudsmedewerkers van Waterschap Scheldestromen. Daarom is gekozen om aan te schuiven bij een vergadering van het waterschap waar het fietsknooppuntennetwerk op de agenda stond. Onderwerpen die aan bod zijn gekomen zijn buitendijks fietsen en bebording.
Interviews ondernemers Een aantal ondernemers is gevraagd naar hun mening en gedachten over het huidige fietsroutenetwerk. Vragen die aan bod zijn gekomen zijn: wat vinden uw gasten van het huidige netwerk? Wat voor profijt heeft u van het netwerk? Welke kansen biedt het? Wat zouden we aan het netwerk toe moeten voegen om de route aantrekkelijker te maken? Bijeenkomst met beleidsmakers De resultaten van de vier bijeenkomsten zijn bijeengebracht op één kaart die het ideale fietsknooppuntennetwerk toont; Fietsknooppuntensysteem 2.0. Deze conceptkaart is tijdens een bijeenkomst met beleidsmakers van gemeenten en provincie gepresenteerd. Hierbij draaide het om de vraag of de resultaten onderkend werden. De opmerkingen die tijdens deze bijeenkomst naar voren zijn gekomen, zijn vervolgens verwerkt in definitieve kaart van het fietsknooppuntensysteem 2.0. Deze kaart vormt het eindproduct van het onderzoek en dient als basis voor het vervolgtraject.
Wijzigingen routes Tijdens de focusgroepen hebben tekensessies plaatsgevonden waarbij de deelnemers op fietsroutekaarten aan konden geven welke route zij wilden wijzigen, toevoegen of verwijderen. Geconcludeerd kan worden dat de fietser aantrekkelijkere alternatieven wenst ten opzichte van de huidige routes. Zo zouden er meer buitendijkse fietspaden aangelegd kunnen worden waardoor de fietser het binnendijks fietsen kan combineren met buitendijks. Hiernaast is er de wens om de fietsroutes door dorpen en steden te laten leiden en meer aan te laten sluiten op recreatieve transferia. De nieuwe ontwikkelde fietsroutekaart toont het ideaalbeeld dat op basis van de onderzoeksresultaten is samengesteld; als het ware de droomkaart. De opmerkingen vanuit de verschillende bijeenkomsten zijn hierin verwerkt. Er is bij het samenstellen van deze kaart niet gekeken naar de haalbaarheid op het gebied van vergunningen, financiën etc. Het is het resultaat van dit onderzoek, Routebureau Zeeland gebruikt dit als uitgangspunt voor hun gesprekken met beheerders en overheden over de herziening van het fietsroutenetwerk.
Keuze van fietsroutes Aantrekkelijkheid vs. veiligheid Als fietsers worden gevraagd naar het belangrijkste aspect bij de keuze van trajecten, dan staat veiligheid voorop. Maar de voorkeur gaat wel uit naar slingerende weggetjes, wisselend landschap en een afwisseling van binnen- en buitendijks fietsen. De aantrekkelijkheid moet wel hand in hand gaan met de veiligheid. Paden Er is altijd veel discussie over fietspaden en verschillende gebruikers hebben verschillende voorkeuren over breedte, ondergrond en het al dan niet plaatsen van paaltjes. Echter, geen van de gebruikers beschouwt deze voorkeuren als doorslaggevend voor de keuze van bepaalde trajecten. Daarom is hiermee op de droomkaart geen rekening gehouden.
Informatie op fietsroutekaart Voorzieningen onderweg Fietsers hebben nog diverse wensen ten aanzien van de informatie op de huidige fietsroutekaarten. Zo zouden er bijvoorbeeld meer voorzieningen voor onderweg op de kaart vermeld kunnen worden. Deze voorzieningen moeten dan gericht zijn op de meerwaarde voor de fietser. Picknickbankjes hoeven bijvoorbeeld niet op de kaart vermeld te worden. Oriëntatie Ter oriëntatie zouden fietsers landmarks en oriëntatiepunten ook op de kaart afgebeeld willen hebben. Daarnaast is het advies om een selectie van straatnamen op de kaart te vermelden, zodat de fietser niet alleen op knooppunten fietst maar een beter beeld kan krijgen waarop hij/zij zich op dat moment bevindt. Met een pontje... Op de kaart zou ook de informatie over fiets- en voetveren opgenomen kunnen worden, inclusief informatie over vaarseizoen en globale vaartijden. Zo kan een fietser gemakkelijk gebruik maken van de pontjes en eventueel meerdere regio s aandoen op één dag. Hoewel er veel informatie toegevoegd zou kunnen worden aan de kaart, is het vooral belangrijk dat de fietsroutekaart overzichtelijk blijft.
Kaarten Vanuit opmerkingen van de fietsers blijkt dat een aantal fietsers het onhandig vindt dat het fietsroutenetwerk onderverdeeld is in regio s. Op dit moment bestaat er voor iedere regio een aparte fietsroutekaart. De wens van de fietser is dan ook dat er minder verschillende kaarten zijn. Dit zou opgelost kunnen worden door één grote kaart voor Zeeland te ontwikkelen of het samenvoegen van regio s. Daarnaast is het routenetwerk via internet, route-app en de overzichtspanelen langs het netwerk al gratis beschikbaar. De route-app en website zouden wel meer gepromoot mogen worden. Hiernaast vinden sommige fietsers de fietsroutekaarten te duur. Een aantal fietsers vindt het wenselijk dat de kaarten gratis verkrijgbaar zouden kunnen zijn. Dit is niet haalbaar in verband met de kostendekking van het onderhoud en de promotie.
Borden Informatie op borden Een veelgehoorde opmerking betreft het ontbreken van het nummer van het knooppunt op de locatie van het knooppunt (u bent op knooppunt X). Het is wenselijk om op lange trajecten zonder afslagen een bevestigingsbordje tegen te komen. Zo weet de fietser dat hij nog steeds op de juiste weg zit. Fietsers hebben behoefte aan meer overzichtspanelen. Om te voorkomen dat er te veel borden in het buitengebied geplaatst worden, is het zaak om een goede selectie te maken van locaties, bijvoorbeeld door plaatsing in de bebouwde kom. Bovendien kan worden gekeken naar combinaties van overzichtsborden en rustplaatsen, om zo de beleving van de fietser te optimaliseren. Onderhoud De borden moeten er ten alle tijden netjes uitzien, dit zijn immers de visitekaartjes van het netwerk. Ook is het belangrijk om op bordjes (of via een andere methode) het schademeldpunt beter te vermelden.
Gebruiker De paden binnen het fietsroutenetwerk wordt door verschillende soorten gebruikers gebruikt wat onderlinge irritaties of gevaarlijke situaties op kan leveren. Zo zijn er bijvoorbeeld wandelaars en ruiters die gebruik maken van de fietspaden. Een veelgehoorde klacht betreft de combinatie tussen wielrenners en (reguliere) fietsers. Uitgangspunt hierbij is: waar het kan samen, waar het niet kan worden verschillende gebruikersgroepen gescheiden. Daarnaast is het wenselijk dat er gecommuniceerd wordt over locaties waar verschillende typen recreanten samen gebruik maken van de paden. Ten slotte is het wenselijk om gebruikers meer bewust te laten worden van de effecten van hun gedrag op andere gebruikers.