Kenmerk: CAP/BGG 17-22 Van: Ellen Dankers-de Mari / Maurice Heck Datum: 7-3-216 Aan: Kamer Beroepen Geestelijke Gezondheid (KBGG) Onderwerp: Factsheet 215-217: ontwikkelingen sinds de vorige raming Inleiding Deze Factsheet 215-217 geeft inzicht in de voortgang van de structurele activiteiten en de voorlopige resultaten daarvan op weg naar het volgende Capaciteitsplan dat gepland staat voor 218. Wij horen graag uw reactie op deze informatie (zie ook vragen bij Voorstel ). In combinatie met de Knipsels dienen deze gegevens tevens als voorbereiding op het volgende punt op de agenda Schematic werkprocesonderzoek. De informatie over de wachttijdeninformatie (punt E) was nog niet beschikbaar bij het afronden van deze factsheet op 23 februari. Indien de aanlevering bijtijds plaatsvindt, volgt er mogelijk een nazending. Voorstel 1. U neemt kennis van de verzamelde informatie. 2. U bespreekt de verzamelde informatie onderling. Hierbij besteedt u aandacht aan de volgende vragen: a) Welke trends/ontwikkelingen lijken zichtbaar? Wat valt op? b) Wat zijn aandachtspunten bij interpretatie van de resultaten? KBGG Factsheet 215-217 Pagina 1 van 14
KBGG Factsheet 215-217 Pagina 2 van 14
FACTSHEET 215-217: Ontwikkelingen sinds de vorige raming Inhoud: A. Aantal registraties beroepsbeoefenaars B. Instroom in de opleidingen C. Zorgverbruik ggz in 214 a. Verdeling gedeclareerde uren naar (clusters van) beroepsgroepen b. Type geboden zorg c. Verhouding directe en indirecte tijd D. Ontwikkeling aantal vacatures E. Verzameling en analyse wachttijdeninformatie A. Aantal registraties beroepsbeoefenaars Het aantal registraties van verpleegkundig specialisten ggz en klinisch neuropsychologen nam sinds 215 toe met respectievelijk 3% en 11%. Hiermee zet de stijgende lijn die sinds 21 voor deze beroepen zichtbaar is door. Het aantal registraties van psychotherapeuten, gz-psychologen en klinisch psychologen nam sinds 215 af met 35%, 12% en 4%. Ook het aantal werkzame psychotherapeuten en klinisch psychologen daalde in de jaren voorafgaand aan de raming van 215 1. Deze daling komt overeen met de verwachte leeftijdsgebonden uitstroom die in het Capaciteitsplan 215 besproken is en zal naar verwachting de komende jaren doorzetten. Destijds was de helft van deze beroepsgroepen 55+. Een eerdere daling voor de klinisch psychologen was zichtbaar in 212. Het aantal registraties voor gz-psychologen is momenteel weer op het niveau van 212. Tabel : Aantal registraties beroepsbeoefenaars (GZ en PT: incl. dubbelregistraties) en geregistreerde personen (KP, KNP en VSggz) per 1 januari 3. 2.5 2. 1.5 1. 5 2.67 14.19 4.425 899 146 21 211 212 213 214 215 216 217 2 15 1 5 Klinisch psycholoog (bron: CRT) Verpleegkundig specialist ggz (bron: RSV) Psychotherapeut (bron: BIG) Klinisch neuropsycholoog (bron: CRT) GZ-psycholoog (bron: BIG) Let op: deze grafiek heeft een dubbele as. GZP en PT rechteras. K(N)P en VSggz linkeras. Het aantal registraties voor de GZP en PT heeft als peildatum 31-1-217. Het aantal registraties van gz-psychologen en psychotherapeuten ligt hoger dan het aantal werkzame personen, doordat niet alle geregistreerden werkzaam zijn en er ook dubbele registraties voorkomen. Gz-psychologen kunnen bijvoorbeeld ook een registratie als psychotherapeut of klinisch (neuro)psycholoog hebben. De afname van klinisch psychologen (en deels 1 Nivel (215). Het arbeidsaanbod van psychologen, orthopedagogen en verpleegkundig specialisten ggz in 215. Utrecht. KBGG Factsheet 215-217 Pagina 3 van 14
psychotherapeuten) telt door deze dubbelregistraties ook door in het aantal registraties voor gzpsychologen. Alle klinisch psychologen hebben namelijk ook een registratie als gz-psycholoog en eind 215 had 28% van de geregistreerde psychotherapeuten ook een registratie als gz-psycholoog. In hoeverre de afname van het aantal registraties voor gz-psychologen ook effect heeft gehad op het aantal in het beroep werkzame gz-psychologen, zal duidelijk worden in het arbeidsmarktonderzoek dat eind 217 wordt uitgezet. B. Instroom in de opleidingen Opleiding tot GZ-psycholoog De instroom in de opleiding tot gz-psycholoog laat sinds 215 een daling zien. Ten opzichte van 214 is het aantal instromers in de opleiding met 3% afgenomen. De instroom is in 216 vrijwel gelijk aan de in het Capaciteitsplan 215 geadviseerde instroom (voorkeursadvies: 524 instromers). Voor BIG-geregistreerde psychotherapeuten is het mogelijk om een verkort eenjarig opleidingstraject tot gz-psycholoog te volgen. In 215 stroomden 14 personen in het verkorte opleidingstraject. In 216 was er geen instroom in het verkorte traject. Figuur : 125 1 75 5 25 Aantal instromers en het aantal door VWS gesubsidieerde opleidingsplaatsen voor de opleiding tot gz-psycholoog (incl. verkort traject) 29 21 211 212 213 214 215 216 217 Aantal instromers in de opleiding Aantal door VWS gesubsidieerde opleidingsplaatsen Voorkeursadviezen Capaciteitsorgaan Opleiding tot Psychotherapeut Het aantal instromers in de opleiding tot psychotherapeut is over de jaren heen redelijk stabiel. De instroom blijft daarmee ver onder de in 215 geadviseerde instroom (voorkeursadvies: 198 instromers). Gz-psychologen kunnen de opleiding, met vrijstellingen, in een verkort opleidingstraject van drie jaar volgen. In 215 is de instroom in het verkorte opleidingstraject voor het eerst groter dan de instroom in het reguliere traject (78 verkort en 22 regulier). In 216 stromen er 58 personen in het verkorte opleidingstraject en 53 in het reguliere opleidingstraject. KBGG Factsheet 215-217 Pagina 4 van 14
Figuur : 3 25 2 15 1 5 Aantal instromers en het aantal door VWS gesubsidieerde opleidingsplaatsen voor de opleiding tot psychotherapeut (incl. verkort traject) 29 21 211 212 213 214 215 216 217 Aantal instromers in de opleiding Aantal door VWS gesubsidieerde opleidingsplaatsen Voorkeursadvies Capaciteitsorgaan Opleiding tot Klinisch psycholoog De instroom in de opleiding tot klinisch psycholoog laat sinds 29 grote schommelingen zien. In 215 adviseerde het Capaciteitsorgaan een hoger aantal instroomplaatsen om in de toekomst een evenwicht op de arbeidsmarkt te kunnen bereiken (voorkeursadvies: 226 instromers). De instroom in 216 is minder dan de helft van het volgens de raming benodigde aantal instromers. Ten opzichte van 214 daalde de instroom in 216 met 2%. Voor psychotherapeuten die over een gz-registratie beschikken bestaat een verkort opleidingstraject van 2,5 jaar tot klinisch psycholoog. In 215 stroomden 17 personen in in de verkorte opleiding en in 216 5 personen. Figuur : 3 25 2 15 1 5 Het aantal instromers en het aantal door VWS gesubsidieerde opleidingsplaatsen voor de opleiding tot klinisch psycholoog 29 21 211 212 213 214 215 216 217 Aantal instromers in de opleiding Aantal door VWS gesubsidieerde opleidingsplaatsen Voorkeursadvies Capaciteitsorgaan KBGG Factsheet 215-217 Pagina 5 van 14
Opleiding tot Klinisch neuropsycholoog Het aantal instromers in de opleiding tot klinisch neuropsycholoog laat in 216 een lichte stijging zien. Aangezien er slechts om het jaar een opleidingsgroep start, blijft de instroom echter ver achter bij de geadviseerde jaarlijkse instroom (voorkeursadvies: 22 instromers). Figuur : 4 Het aantal instromers en het aantal door VWS gesubsidieerde opleidingsplaatsen voor de opleiding tot klinisch neuropsycholoog 3 2 1 28 29 21 211 212 213 214 215 216 217 Aantal instromers in de opleiding tot klinisch neuropsycholoog Aantal door VWS gesubsidieerde opleidingsplaatsen Opleiding tot Verpleegkundig specialist ggz Er zijn twee opleidingsroutes tot het beroep van Verpleegkundig specialist ggz: de driejarige opleiding aan de opleidingsinstelling GGZ-VS te Utrecht en de tweejarige Master Advanced Nursing Practice (MANP) met een uitstroomdifferentiatie ggz aan negen hogescholen. Het instroomadvies betreft alleen de benodigde instroom in de driejarige opleiding. Omdat het instroomadvies tot stand komt op basis van een raming voor de ontwikkeling van de totale beroepsgroep, maakt de informatie over de tweejarige opleiding ook onderdeel uit van de raming. De gegevens over de instroom van de verpleegkundig specialist ggz in 216 was eind februari nog niet beschikbaar en ontbreken derhalve in de twee figuren hieronder. Figuur : Aantal instromers en het aantal door VWS gesubsidieerde opleidingsplaatsen voor de driejarige categorale opleiding tot verpleegkundig specialist ggz en het aantal instromers in de tweejarige MANP-opleiding met opleidingsspecialisatie ggz 2 2 15 1 5 29 21 211 212 213 214 215 216 217 Aantal instromers in de 3-jarige opleiding Aantal door VWS gesubsidieerde opleidingsplaatsen voor de 3-jarige opleiding Aantal instromers in de 2-jarige opleiding Voorkeursadvies Capaciteitsorgaan m.b.t. 3-jarige opleiding 2 Bron: RSV, registratieorgaan V&VN. Er zijn geen betrouwbare cijfers met betrekking tot het aantal instromers in de twee jarige opleiding tot verpleegkundig specialist ggz (MANP) beschikbaar van voorgaande jaren. KBGG Factsheet 215-217 Pagina 6 van 14
Tabel : 2 15 1 5 Aantal instromers in de opleidingen per kalenderjaar 526 17 111 17 29 21 211 212 213 214 215 216 1 8 6 4 2 Klinisch psycholoog (CRT) VS ggz 3-jarige opleiding (RSV) Psychotherapeut (CRT) Klinisch neuropsycholoog (CRT) GZ-psycholoog (CRT) Let op: deze grafiek heeft een dubbele as. GZP en PT rechter-as. K(N)P en VS-ggz linker-as. C. Zorgverbruik ggz in 214 In de komende raming kan de Kamer BGG voor het eerst gebruik maken van landelijke gegevens over het zorgverbruik binnen de ggz. Het betreft verleende zorg die bij zorgverzekeraars gedeclareerd is. Deze gegevens verkrijgt het Capaciteitsorgaan via informatiecentrum Vektis. Op dit moment zijn de gegevens van de ggz over het kalenderjaar 214 beschikbaar 3. In april verwacht het Capaciteitsorgaan de gegevens over 215 te ontvangen. Dan kan gekeken worden of er verschuivingen in zorgverbruik waar te nemen zijn, bijvoorbeeld tussen (clusters van) beroepsgroepen, directe en indirecte tijd en echelons. Deze informatie dient als input voor onder andere het werkprocesonderzoek. Vragen die we met deze informatie onder andere hopen te beantwoorden zijn: Hoe ontwikkelt de omvang (in tijdseenheden) van de zorgverlening door de vijf beroepen GG en aanverwante beroepsgroepen zich? Zijn er (significante) verschuivingen zichtbaar in de omvang van de zorgverlening tussen de vijf beroepen GG bijeen en de clusters van aanverwante beroepen? Verschuift de verhouding tussen directe en indirecte patiëntgebonden tijd?. Niet voor alle velden zijn gegevens op het gewenste detailniveau beschikbaar. Zo bevatten declaraties voor de velden revalidatie, huisartsenzorg en zorg verleend binnen afdelingen Medische psychologie van ziekenhuizen geen, onduidelijke of onvolledige informatie over tijdsbesteding en/of het beroep van de behandelaar. Vandaar dat de informatie in deze factsheet zich toespitst op de ggz zoals verleend vanuit instellingen en vrijgevestigde praktijken. 3 Openingsjaar dbc = 214. KBGG Factsheet 215-217 Pagina 7 van 14
Verdeling gedeclareerde uren naar (clusters van) beroepsgroepen Figuur: Verdeling gedeclareerde uren ggz naar echelon en type aanbieder over 214 % gedeclareerde uren naar echelon 8% 64% 35% Instellingen Vrijgevestigden 4% instellingen 9% 4% g-ggz 87% Instellingen Vrijgevestigden PAAZ/PUK vrijgevestigden 92% 96% 4% 6% g-ggz g-ggz g-ggz Figuur: Verdeling gedeclareerde uren ggz naar clusters beroepsgroep over 214 4 4% 12% 3% ggz 4% 2% 1% 2% 1% 22% 5% 1% 16% 81% 5% g-ggz Beroepen GG Artsen HBO agogen HBO therapeuten Verpleegkundigen WO gedragskundigen Overigen incl. onbekend 24% 5% 13% 11% 25% 17% 4 Onder overigen vallen o.a. diëtisten en logopedisten. Voorbeelden van artsen zijn: psychiater, arts verslavingszorg, specialist ouderengeneeskunde en basisartsen. De verpleegkundig specialisten ggz vallen onder de beroepen GG en zijn niet meegenomen onder verpleegkundigen. KBGG Factsheet 215-217 Pagina 8 van 14
Figuur: Gedeclareerde uren beroepsgroep t.o.v. totaal aantal gedeclareerde uren over 214 5 ggz 17% 3% 1% 19% 5% 7% 4% 72% 7% 2% GZ-psycholoog Psychotherapeut Klinisch psycholoog Klinisch neuropsycholoog Verpleegkundig specialist ggz Overige beroepen 75% 12% 7% 4% 2% g-ggz Figuur: Onderlinge verhouding gedeclareerde uren beroepen GG over 214 6 6% ggz 14% GZ-psycholoog Psychotherapeut 23% 57% Klinisch psycholoog Klinisch neuropsycholoog Verpleegkundig specialist ggz Type geboden zorg Tabel: Top 4 hoofddiagnosegroepen naar tijdsbesteding per beroepsgroep in g-ggz GZ-psycholoog Psychotherapeut Klinisch psycholoog Klinisch neuropsycholoog Verpleegkundig specialist ggz Angst (16%) - Angst (21%) Angst (12%) - Depressie (15%) - Depressie (21%) Depressie (11%) Depressie (12%) Persoonlijkheid (13%) Persoonlijkheid (26%) Persoonlijkheid (23%) - Persoonlijkheid (11%) Overig (14%) Overig (27%) Overig (12%) Overig (34%) Overig (13%) - Aandacht tekort - Delirium (14%) Schizofrenie (2%) (24%) Pervasief (9%) 5 Onder overige beroepen vallen in deze figuur de beroepsclusters: artsen, hbo agogen, hbo therapeuten, verpleegkundigen en WO-gedragskundigen. 6 Onder overige beroepen vallen de beroepsclusters: artsen, hbo agogen, hbo therapeuten, verpleegkundigen enwogedragskundigen. KBGG Factsheet 215-217 Pagina 9 van 14
Figuur: Verdeling tijdsbesteding beroepsgroepen in naar product (totaal= 1%) 1% 5% gz-psycholoog 3% 2% psychotherapeut 28% 2% 14% 52% 9% 67% Chronisch Crisis Intensief kort Middel Transitie 2% 4% klinisch psycholoog 25% 2% klinisch neuro 5% 1% psycholoog 12% 58% 13% 61% 4% 9% 3% verpleegkundig specialist 2% 64% KBGG Factsheet 215-217 Pagina 1 van 14
Verhouding directe en indirecte tijd Figuur: Verdeling directe en indirecte tijd 5 beroepen GG 63% Verpleegkundig specialist ggz 5% Klinisch neuropsycholoog 47% Klinisch psycholoog 61% Psychotherapeut 67% GZ-psycholoog 63% directe tijd 37% 5% 53% 39% 33% 37% indirecte tijd ggz 5 beroepen GG 56% 44% instellingen Verpleegkundig specialist ggz 49% 51% Klinisch neuropsycholoog 42% 58% Klinisch psycholoog 55% 45% Psychotherapeut 6% 4% GZ-psycholoog 57% 43% directe tijd indirecte tijd 5 beroepen GG Verpleegkundig specialist ggz Klinisch neuropsycholoog Klinisch psycholoog Psychotherapeut GZ-psycholoog 74% 65% 64% 71% 74% 76% 26% 35% 36% 29% 26% 24% vrijgevestigden directe tijd indirecte tijd KBGG Factsheet 215-217 Pagina 11 van 14
D. Ontwikkeling aantal vacatures Het Capaciteitsorgaan ontvangt vanaf september 216 elke maand ruwe online vacaturedata voor het bepalen van de (eventuele onvervulde) vraagtrends voor iedere beroepsgroep. De vacatures worden door Jobfeed online verzameld. Het Capaciteitsorgaan heeft al enkele jaren ervaring met de werkwijze van Jobfeed omdat Jobfeed op dezelfde wijze ook de openstaande vacatures bij de medisch specialisten verzamelt. Wat opvalt is dat in bijna 2% van de vacatures wordt gevraagd naar meerdere beroepen GG voor dezelfde positie. Voorbeelden zijn: a. Gezocht: GZ-Psycholoog / Klinisch (Neuro-)psycholoog; b. Wij vragen een BIG geregistreerde klinisch (neuro)psycholoog of ervaren GZ-psycholoog; c. Instelling-praktijk zoekt per 1 december 216 Psychotherapeut of Klinisch Psycholoog. Bij de medisch specialismen komen multi-interpretabele vacatures veel minder voor. De vraag is nu hoe dergelijke multi-interpretabele vacatures bij de beroepen GG geteld moeten worden. Het lijkt het meest zuiver om alle beroepen die worden genoemd, mee te nemen in de vacaturetelling. Dit betekent bij voorbeeld c. dat er zowel een vacature voor een gz-psycholoog als voor klinisch psycholoog wordt geteld. Dit leidt uiteraard tot hogere vacaturetellingen en suggereert daarmee een hogere onvervulde vraag dan werkelijk het geval is. Het alternatief om alleen de vacature die het eerst genoemd wordt mee te tellen is onwenselijk. In de meeste multi-interpretabele vacatures wordt de gz-psycholoog namelijk als eerste genoemd, omdat het gezien wordt als het eerste GGberoep. Daarnaast is het zo dat we met de Jobfeed-data niet perse streven naar een precieze vacaturetelling. Net als bij de wachttijdgegevens gaat het er bij dit onderzoek primair om dat we mutaties (verschuivingen) door de tijd heen in het aantal vacatures willen kunnen waarnemen. Bovendien wordt de onvervulde vraag in een separaat onderzoek nader onderzocht. Het is de verwachting dat het onderhavige online-vacature-onderzoek samen met het nog uit te voeren onderzoek een adequaat inzicht in de vraagtrends zal geven. Figuur: Vacaturetelling per GG-beroep (let op: geen werkelijke aantallen) 35 276 336 325 315 41 9 118 95 77 77 56 39 28 36 22 5 2 1 9 8 1 2 7 8 GZ PT KP KNP VS-GGZ okt-16 nov-16 dec-16 jan-17 feb-17 KBGG Factsheet 215-217 Pagina 12 van 14
Figuur: Gemiddelde regionale vacaturegraad (aantal vacatures per 1. inwoners) per postcoderegio over de periode oktober 216 t/m februari 217 Postcoderegio GZ PT KP KNP VSGGZ 1-1999 18, 2,7 4,4,3,7 2-2999 18, 1,8 4,3,,9 3-3999 17, 1,9 3,9,2,7 4-4999 14,9 3, 5,3,2 1,1 5-5999 15,9 1,9 4,6,1 1, 6-6999 13, 2,9 7,2,9,8 7-7999 17,2 1,9 5,6,5,4 8-8999 23,9 2,6 6,7,2, 9-9999 18,2 1,5 7,5,2,4 Figuur: Postcodes in Nederland De bovenstaande vacaturegraden zijn gerelateerd aan het aantal inwoners per postcoderegio (CBS, 215). Hoe hoger het getal, hoe hoger het aantal vacatures. Bijvoorbeeld, bij de GZ is de vacaturegraad het hoogst in de postcoderegio 8-8999 namelijk 23,9. Tot slot, solide conclusies op basis van de Jobfeed-data kunnen pas na geruime tijd (minstens 1 jaar) getrokken worden omdat dan pas significante trends waarneembaar worden en correctie voor eventuele seizoensinvloeden plaats kan vinden. Omdat de vacaturecijfers geen indicatie zijn van het werkelijke aantal online vacatures vragen we u dan ook om prudent met deze informatie om te springen. KBGG Factsheet 215-217 Pagina 13 van 14
E. Verzameling en analyse wachttijdeninformatie De informatie over de wachttijdeninformatie was nog niet beschikbaar bij het afronden van deze factsheet op 21 februari. Indien de aanlevering tijdig genoeg is zullen we de Kamer op de vergadering van 7 maart as. nader informeren. KBGG Factsheet 215-217 Pagina 14 van 14