Toerisme en recreatie in cijfers 2008

Toerisme en recreatie in cijfers 2008

Colofon Uitgever Centraal Bureau voor de Statistiek Henri Faasdreef 312 2492 JP Den Haag Postbus 24500 2490 HA Den Haag Bestellingen E-mail: verkoop@cbs.nl Fax: (045) 570 62 68 Internet www.cbs.nl Prepress Centraal Bureau voor de Statistiek Facilitair Beheer Druk OBT bv, Den Haag Omslagontwerp TelDesign Rotterdam Inlichtingen Tel.: (088) 570 70 70 Fax: (070) 337 59 94 Via contactformulier: www.cbs.nl/infoservice Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen Leidschendam Vlietweg 15 Postbus 458 2260 MG Leidschendam Tel.: (070) 370 57 05 Fax: (070) 320 16 54 Internet: http://www.holland.com Dit rapport maakt onderdeel uit van de Publicatiereeks toerisme en recreatie 2007. Deze reeks omvat de volgende drie delen: Vakanties van Nederlanders (CBS) Toerisme in Nederland. Het gebruik van logiesaccommodaties (CBS) Toerisme en recreatie in cijfers (CBS en NBTC) Centraal Bureau voor de Statistiek, Den Haag/Heerlen, 2008. Verveelvoudiging is toegestaan, mits het CBS als bron wordt vermeld. Prijzen zijn excl. administratie- en verzendkosten Prijs: 38,50 Price: 38.50 ISSN: 1382 6832 ISSN: 1382 6832 ISBN: 978-90-357-2047-3 ISBN: 978-90-357-2047-3

Verklaring van tekens. = gegevens ontbreken * = voorlopig cijfer x = geheim = nihil = (indien voorkomend tussen twee getallen) tot en met 0 (0,0) = het getal is minder dan de helft van de gekozen eenheid niets (blank) = een cijfer kan op logische gronden niet voorkomen 2006 2007 = 2006 tot en met 2007 2006/2007 = het gemiddelde over de jaren 2006 tot en met 2007 2006/ 07 = oogstjaar, boekjaar, schooljaar enz. beginnend in 2006 en = eindigend in 2007 1991/ 92 2006/ 07 = boekjaar enz., 1991/ 92 tot en met 2006/ 07 In geval van afronding kan het voorkomen dat het weergegeven totaal niet overeenstemt met de som van de getallen. 0514008010 G 82

Explanation of symbols. = data not available * = provisional figure x = publication prohibited (confidentional figure) = nil or less than half of unit concerned = (between two figures) inclusive 0 (0,0) = less than half of unit concerned a blank = not applicable 2006 2007 = 2006 to 2007 inclusive 2006/2007 = average of 2006 up to and including 2007 2006/ 07 = crop year, financial year, school year etc., beginning in = 2006 and terminating in 2007 1991/ 92 2006/ 07 = book year etc., 1991/ 92 up to and including 2006/ 07 Due to rounding, some totals may not correspond with the sum of the separate figures.

Inhoud Inleiding............................................................... 7 Kerncijfers............................................................ 11 1. Deelname van Nederlanders aan vakanties........................... 13 2. Binnenlandse vakanties van Nederlanders........................... 21 3. Buitenlandse vakanties van Nederlanders............................ 45 4. Buitenlandse toeristen in Nederland................................. 67 5. Gebruik van Nederlandse logiesaccommodaties...................... 85 6. Vrijetijdsbesteding van Nederlanders............................... 91 7. Dagtochten van Nederlanders...................................... 97 8. Internationaal toerisme........................................... 109 9. De economische betekenis van toerisme in Nederland................ 115 10. Waterrecreatie................................................... 121 Externe bronnen en relevante organisaties............................... 127 Toelichting op enkele gebruikte begrippen en onderzoeken................ 132 Cartogram toeristengebieden in Nederland, 2007......................... 159 Register.............................................................. 160 Enkele aanverwante publicaties........................................ 171 Toerisme en recreatie in cijfers 2008 5

Contents Introduction............................................................ 9 Glossary of terms used Dutch-English.................................... 10 Keyfigures............................................................11 1. Participation of the Dutch in holidays................................ 13 2. Domestic holidays of the Dutch..................................... 21 3. Holidays abroad of the Dutch....................................... 45 4. Foreign tourists in the Netherlands.................................. 67 5. Use of lodging accommodation..................................... 85 6. Recreation by the Dutch........................................... 91 7. Day trips by the Dutch............................................. 97 8. The Netherlands in the tourist world............................... 109 9. The economic significance of tourism in the Netherlands.............. 115 10. Water recreation................................................. 121 External sources and relevant organizations............................. 127 Explanatory notes on definitions and studies used....................... 146 Tourist areas in the Netherlands, 2007................................... 159 Index................................................................ 166 Some related publications............................................. 171 6 CBS/NBTC

Inleiding Deze publicatie heeft tot doel een actueel, samenhangend statistisch overzicht te geven van toerisme en recreatie in ruime zin. Dit terrein wordt op de volgende wijze ingevuld: de hoofdstukken 1 t/m 3 bevatten gegevens over het vakantiegedrag van de Nederlandse bevolking. Het aantal buitenlandse toeristen dat in ons land overnacht staat in hoofdstuk 4 vermeld. De aandacht in hoofdstuk 5 is vooral gericht op de relatie tussen de aanbodstructuur en het gebruik van diverse logiesaccommodaties. In de hoofdstukken 6 en 7 wordt informatie gegeven over het recreatie- en vrijetijdsgedrag van de Nederlandse bevolking en in hoofdstuk 8 wordt toeristisch Nederland in een internationaal perspectief geplaatst. Hoofdstuk 9 bevat gegevens over de economische betekenis van het toerisme en de recreatie in Nederland. Nieuw is hoofdstuk 10. Dit hoofdstuk is bedoeld om de lezer jaarlijks informatie te verschaffen over een relevant en actueel onderwerp binnen de Toerisme branche. Dit jaar is het gekozen onderwerp waterrecreatie. Sinds 1995 verzorgden het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), het Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen (NBTC) en het Nederlands Research Instituut voor Recreatie en Toerisme (NRIT) gezamenlijk een jaarlijkse reeks van publicaties over toerisme en recreatie. De reeks van dit jaar evenals deze uitgave, Toerisme en recreatie in cijfers 2008, is samengesteld door het CBS en het NBTC. Eerder dit jaar verschenen: Vakanties van Nederlanders en Toerisme in Nederland, het gebruik van logiesaccommodaties van het CBS. Bij de samenstelling van deze publicatie is niet alleen geput uit onderzoek van het CBS en het NBTC. Er is ook informatie opgenomen van bijvoorbeeld de Nederlandsche Bank, Eurostat, de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) en de Wereld Toerisme Organisatie (WTO-OMT). Het ContinuVakantieOnderzoek, de bron voor de hoofdstukken 1, 2 en 3, is in 2002 opnieuw opgezet. Een gevolg daarvan is dat de uitkomsten vanaf het verslagjaar 2002 strikt genomen niet te vergelijken zijn met die van voorgaande onderzoeken. De oorzaken van de trendbreuk zijn een verruiming van de definitie van vakantie, het naar voren halen van de begindatum van het vakantiejaar, en wijzigingen in de vraagstelling en de methode van waarneming in het onderzoek vanaf 2002. Meer details hierover staan in de Toelichting achter in deze publicatie. In aanvulling op het cijfermateriaal biedt Toerisme en recreatie in cijfers nog een aantal verwijzingen. Zo staan bij de tabellen een bronvermelding, de frequentie en de belangrijkste papieren publicatie van het betreffend onderzoek, en tevens een telefoonnummer waar nadere inlichtingen kunnen worden verkregen over de gepresenteerde cijfers. In de paragraaf Externe bronnen en relevante organisaties zijn adressen opgenomen van enkele organisaties die van belang zijn voor de diverse Toerisme en recreatie in cijfers 2008 7

vormen van toerisme en recreatie. In de paragraaf Toelichting op enkele gebruikte begrippen is voor de meeste begrippen een toelichtende tekst opgenomen. Specifieke informatie over definities en de onderzoeksopzet is te vinden in de publicaties waarnaar wordt verwezen. Voor het gericht zoeken naar de gewenste informatie is een trefwoordenregister opgenomen. Een lijst met aanverwante onderzoeken en publicaties besluit deze editie van Toerisme en recreatie in cijfers. Voor algemene informatie over het jaarboek en suggesties voor verbeteringen kunt u contact opnemen met het CBS, tel. (088) 570 70 70 of het NBTC, tel. (070) 370 57 05. 8 CBS/NBTC

Introduction The aim of this book is to present an up-to-date consistent statistical overview of tourism and recreation in a broad sense. Chapters 1 to 3 contain data on holidays of the Dutch population. Figures on foreign visitors staying in the Netherlands are presented in chapter 4. Chapter 5 focuses on the relationship between supply and demand of various types of tourist accommodation. In chapters 6 and 7 quantitative information can be found on recreation and leisure time behaviour of the Dutch. Chapter 8 presents tourism in the Netherlands in an international perspective, and chapter 9 contains data on the economic importance of tourism and recreation in the Netherlands. Chapter 10 is new; it is intended to present new information on a relevant and topical subject within the tourism sector. The information presented will differ from year to year. This year s edition contains information on water recreation. Statistics Netherlands has published books on tourism annually since 1995, in collaboration with the Netherlands Bureau for Tourism and Conferences (Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen; NBTC formerly Toerisme Recreatie Nederland; TRN) and the Netherlands Institute for Research of Recreation and Tourism (Nederlands Research Instituut voor Recreatie en Toerisme; NRIT). The present book, Tourism and recreation in figures 2008, is the latest edition. This year, this publication as well as the other publications on Tourism and Recreation has been compiled by Statistics Netherlands and the NBTC. The data in this publication were derived not only from surveys held by Statistics Netherlands and the NBTC, but also from the Dutch central bank, Eurostat, the Organization for Economic Co-operation and Development, and the World Tourism Organization. The Continuous Holiday Survey, the source of information for the chapters 1, 2 and 3, was redesigned in 2002. As a consequence, the results for holiday years from 2002 onwards are strictly speaking not comparable with earlier results. The causes of this break in series are a broadening of the definition of a holiday, a change in the starting date of the holiday year and changes in questions and the method of data collection. In addition to figures and graphs, this book also presents a number of references. Each table quotes the source, with the name of the survey, its frequency and the title of the most important paper publication, as well as a telephone number through which more information can be obtained about the figures presented. Toerisme en recreatie in cijfers 2008 9

The English terminology of the table titles was revised in the 2002 edition of Tourism and recreation in figures in order to present the data in better English. Foreign readers should be aware that with the exception of the Continuous Holiday Survey the contents of the surveys have not changed, only the English terms used to present the data. The table below, together with the Explanatory Notes at the back of the book are intended as a tool for comparing data in this book with those in editions before 2002. Glossary of terms used Dutch-English Dutch English (editions up to 2002) English (editions from 2002 onwards) logiesaccommodaties accommodation establishments tourist accommodations gemiddelde verblijfsduur average length of stay average length of stay land van herkomst country of residence country of residence bestemming destination destination duur duration length of stay buitenlandse gasten foreign guests foreign tourists vakanties holidays holidays, holiday trips lange vakanties holidays long holidays binnenlandse lange vakanties holidays (in the Netherlands) long domestic holiday trips buitenlandse lange vakanties holidays abroad long outbound holiday trips vakanties in Nederland holidays in the Netherlands domestic trips vakanties in buitenland holidays, abroad outbound trips hotels en pensions hotels and boarding houses hotels and boarding houses vervoermiddel means of transportation mode of transportation organisatievorm organizing forms way of organizing overige logiesaccommodaties other types of accommodation other types of accommodation korte vakanties short holiday breaks short holidays binnenlandse korte vakanties short holiday breaks short domestic holiday trips buitenlandse korte vakanties short holiday breaks abroad short outbound holiday trips binnenlandse vakanties short holiday breaks and holidays domestic holiday trips buitenlandse vakanties short holiday breaks and holidays, outbound holiday trips abroad buitenlandse korte wintersportvakanties short winter sports holiday breaks short winter sport holidays abroad slaapplaats sleeping place bedplace binnenlandse toeristische vakanties touristic short holiday breaks and domestic tourist holiday trips holidays type logiesaccommodatie type of accommodation type of accommodation buitenlandse lange wintersportvakanties winter sports holidays abroad long winter sport holidays 10 CBS/NBTC

Kerncijfers Eenheid 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Bevolking op 1-1 mln 15,9 16,0 16,1 16,2 16,3 16,3 16,3 16,4 w.v. 0 19 jaar % 24,4 24,4 24,5 24,5 24,5 24,5 24,3 24,2 20 64 jaar % 62,0 62,0 61,9 61,8 61,6 61,5 61,4 61,3 65 jaar en ouder % 13,6 13,6 13,7 13,7 13,8 14,0 14,3 14,5 Werkzame beroepsbevolking (15 64 jaar), jaargemiddelde mln 6,9 7,0 7,0 7,0 6,9 6,9 7,1 7,3 Geregistreerde werklozen 1 000 270 252 302 399 479 483 413 344 Bruto Binnenlands Product mld euro 402,3 1) 447,7 2) 465,2 476,9 489,9 505,6 527,9 567,0* Particuliere huishoudens, 1-1 1 000 6 801 6 867 6 934 6 996 7 049 7 091 7 146 7 191 w.v. eenpersoonshuishoudens % 33,4 33,6 33,8 34,1 34,4 34,5 35,0 35,3 meerpersoonshuishoudens % 66,6 66,4 66,2 65,9 65,6 65,5 65,0 64,7 Oppervlakte, 1-1 km 2 41 528 41 528 41 528 41 528 41 528 41 528 41 528 41 528 w.o. land km 2 33 873 33 873 33 873 33 873 33 873 33 873 33 756 33 756 binnenwater km 2........ recreatieterreinen km 2........ bos en natuur km 2........ Personenauto s, 1-1 mln 6,3 6,5 6,7 6,9 6,9 7,0 7,0 7,2 Deelname aan vakanties % 79 79 81 2) 82 81 81 81 81 w.v. lange vakanties % 74 74 74 75 76 75 75 74 korte vakanties % 34 36 41 41 41 40 41 41 Lange vakanties van Nederlanders mln 19,0 19,8 22,4 4) 22,0 22,7 22,2 22,4 22,3 Korte vakanties van Nederlanders mln 11,6 12,1 13,1 4) 12,6 12,5 12,2 12,2 12,8 Vakanties van Nederlanders in het buitenland mln 13,9 14,2 16,8 4) 16,5 17,2 17,1 16,8 17,6 w.o. in Frankrijk mln 2,8 2,8 3,3 4) 2,9 2,9 2,8 2,7 2,6 in Duitsland mln 1,9 1,8 2,5 4) 2,4 2,7 2,6 2,6 3,0 in België mln 1,4 1,6 2,2 4) 2,3 2,2 2,0 1,9 2,0 1) Cijfer vóór herziening van 2001. 2) Herzien cijfer. 3) Indexcijfer 1995=100. 4) Trendbreuk in 2002 als gevolg van een aantal wijzigingen in het ContinuVakantieOnderzoek. Toerisme en recreatie in cijfers 2008 11

Kerncijfers (vervolg) Eenheid 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Overnachtingen van Nederlanders tijdens vakanties mln 244,5 251,2 275,9 1) 263,7 274,3 267,5 264,9 269,6 w.v. in Nederland mln 95,1 99,6 108,9 100,4 101,7 95,7 98,4 95,6 in het buitenland mln 149,4 151,6 167,0 163,3 172,7 171,8 166,5 174,1 w.o. in Frankrijk mln 35,4 33,0 39,1 33,0 32,1 31,0 31,8 30,5 in Duitsland mln 13,5 14,0 16,3 15,6 17,8 17,4 17,1 18,8 in België mln 8,0 8,7 11,1 12,1 11,7 10,9 10,0 10,7 Hotels, pensions en jeugdaccommodaties 1 2 835 2 858 2 933 2 908 3 129 3 135 3 099 3 196 slaapplaatsen 1 000 173 174 177 181 190 192 195 200 gasten 1 000 15 539 15 046 14 948 14 310 15 512 16 382 18 307 19 229 overnachtingen mln 29,7 28,6 28,5 27,2 28,4 29,5 32,0 34,2 Kampeerterreinen 1 2 140 2 158 2 218 2 244 2 341 2 446 2 462 2 452 slaapplaatsen 1 000 726 721 724 717 723 728 724 736 gasten 1 000 3 518 3 369 3 482 4 007 3 539 3 473 3 521 3 603 overnachtingen mln 20,9 20,4 21,5 23,1 22,5 22,1 21,0 20,8 Overnachtingen van buitenlandse gasten in logiesaccommodaties in Nederland mln 27,3 25,5 26,4 25,3 25,4 25,2 26,9 28,0 w.v. in hotels, pensions en jeugdaccommodaties mln 15,7 15,0 14,9 13,8 14,6 15,1 16,0 16,3 in huisjescomplexen mln 7,0 6,4 6,6 6,3 6,2 5,8 6,4 7,2 op kampeerterreinen mln 4,1 3,7 4,1 4,8 4,0 3,7 3,9 4,0 in groepsaccommodaties mln 0,5 0,5 0,7 0,5 0,6 0,6 0,6 0,5 Vrijetijdsbesteding Percentage van de bevolking dat 1 4 uur per week sport % 41 42 42 42 42... minstens een maal per maand: een uitstapje in de vrije natuur maakt % 50 47 48 48 48... een restaurant bezoekt % 35 35 35 31 32... gezellige middag of avond bij familie of vrienden doorbrengt % 40 42 44 45 48... 10 19 uur per week TV kijkt % 37 37 38 37 38... Dagtochten van Nederlanders mln.. 981,6 2).... 906,6 3) Uitgaven van in Nederland woonachtige personen in het buitenland mld euro 13,2 13,4 13,9 13,7 13,2 13,0 13,6* 13,9* (Reisverkeersbalans) Uitgaven door Nederlanders aan vakanties in het buitenland mld euro 8,3 8,6 9,7 9,8 10,1 10,3 10,4 11,1 Uitgaven van buitenlanders in Nederland (Reisverkeersbalans) mld euro 7,8 7,5 8,2 8,1 8,3 8,4 9,0 9,8* Uitgaven door Nederlanders aan vakanties in Nederland mld euro 2,1 2,3 2,9 2,6 2,6 2,5 2,6 2,6 1) Trendbreuk in 2002 als gevolg van een aantal wijzigingen in het ContinuVakantieOnderzoek. 2) In 2001/'02; exclusief uitstapjes vanaf vakantieadres. 3) In 2006/'07; exclusief uitstapjes vanaf vakantieadres. 12 CBS/NBTC

1. Deelname van Nederlanders aan 1. vakanties Algemeen 1.1.1 Deelname van Nederlanders aan vakanties naar duur Participation of the Dutch in short and long holidays % 100 80 60 40 20 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 N.B. Trendbreuk in 2002. Uitsluitend korte vakanties Zowel korte als lange vakanties Uitsluitend lange vakanties 1.1.2 Deelname van Nederlanders aan vakanties naar bestemming Participation of the Dutch in domestic and outbound holiday trips % 100 80 60 40 20 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 N.B. Trendbreuk in 2002. Uitsluitend in Nederland Zowel in Nederland als in het buitenland Uitsluitend in het buitenland Toerisme en recreatie in cijfers 2008 13

Tabel 1.1.3 Omvang en intensiteit van de vakanties van Nederlanders Volume and intensity of holidays of the Dutch Eenheid 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Totaal aantal vakanties mln 30,5 31,9 35,5 34,6 35,2 34,4 34,5 35,1 Aantal deelnemers mln 11,9 12,0 12,3 12,5 12,5 12,4 12,4 12,5 Gemiddeld aantal vakanties per deelnemer 1 2,57 2,67 2,89 2,77 2,82 2,77 2,78 2,82 Aantal korte vakanties mln 11,6 12,1 13,1 12,6 12,5 12,2 12,2 12,8 Aantal deelnemers mln 5,1 5,4 6,3 6,3 6,2 6,2 6,3 6,4 Gemiddeld aantal korte vakanties per deelnemer 1 2,25 2,24 2,09 1,99 2,01 1,96 1,92 2,00 Aantal lange vakanties mln 19,0 19,8 22,4 22,0 22,7 22,2 22,4 22,3 Aantal deelnemers mln 11,1 11,2 11,3 11,4 11,6 11,5 11,4 11,4 Gemiddeld aantal lange vakanties per deelnemer 1 1,71 1,77 1,98 1,93 1,96 1,93 1,97 1,96 N.B. Trendbreuk in 2002. Voornaamste publicatie: Vakanties van Nederlanders 2007. Frequentie: jaarlijks. 1.1.4 Korte vakanties van Nederlanders naar bestemming Short holiday trips of the Dutch by destination x mln 10 8 6 4 2 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Nederland N.B. Trendbreuk in 2002. Buitenland 14 CBS/NBTC

1.1.5 Lange vakanties van Nederlanders naar bestemming Long holiday trips of the Dutch by destination x mln 14 12 10 8 6 4 2 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Nederland Buitenland N.B. Trendbreuk in 2002. Tabel 1.1.6 Korte vakanties van Nederlanders naar bestemming en seizoen Short holiday trips of the Dutch by destination and season 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 x 1 000 Nederland 9 160 9 670 9 510 9 062 8 909 8 863 8 951 9 136 w.v. winterperiode 3 690 3 390 4 360 3 908 4 077 4 195 4 098 4 417 zomerperiode 5 470 6 280 5 150 5 154 4 832 4 668 4 853 4 719 Buitenland 2 390 2 430 3 590 3 456 3 563 3 291 3 229 3 662 w.v. winterperiode 1 420 1 170 2 070 1 851 2 059 1 922 1 823 2 028 zomerperiode 970 1 260 1 520 1 605 1 504 1 369 1 406 1 634 N.B. Trendbreuk in 2002. Voornaamste publicatie: Vakanties van Nederlanders 2007. Frequentie: jaarlijks. Toerisme en recreatie in cijfers 2008 15

Tabel 1.1.7 Lange vakanties van Nederlanders naar bestemming en seizoen Long holiday trips of the Dutch by destination and season 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 x 1 000 Nederland 7 490 8 060 9 200 9 029 9 069 8 451 8 842 8 458 w.v. winterperiode 1 860 1 900 2 780 2 611 2 919 2 556 2 634 2 633 zomerperiode 5 630 6 150 6 420 6 418 6 150 5 895 6 208 5 825 Buitenland 11 510 11 790 13 170 13 007 13 610 13 794 13 523 13 894 w.v. winterperiode 3 710 3 870 4 620 4 494 5 171 4 993 4 631 4 896 zomerperiode 7 800 7 920 8 550 8 513 8 439 8 801 8 892 8 998 N.B. Trendbreuk in 2002. Voornaamste publicatie: Vakanties van Nederlanders 2007. Frequentie: jaarlijks. 16 CBS/NBTC

Financieel Tabel 1.2.1 Uitgaven van Nederlanders aan vakanties naar bestemming Expenditure of the Dutch on holidays by destination 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 mln euro Nederland 2 110 2 280 2 900 2 630 2 568 2 482 2 570 2 702 Buitenland 8 270 8 550 9 730 9 760 10 121 10 257 10 413 11 105 Totaal 10 380 10 830 12 630 12 380 12 688 12 739 12 983 13 808 N.B. Trendbreuk in 2002. Voornaamste publicatie: Vakanties van Nederlanders 2007. Frequentie: jaarlijks. Tabel 1.2.2 Uitgaven van Nederlanders aan vakanties naar bestemming en seizoen, 2007 Expenditure of the Dutch on holidays by destination and season, 2007 Totale Gemiddelde Gemiddelde Gemiddelde bestedingen uitgaven vakantieduur uitgaven per persoon per persoon per vakantie per dag mln euro euro dagen euro Nederland 2 702 154 6,4 24 w.v. winterperiode 943 134 4,9 27 zomerperiode 1 759 167 7,5 22 Buitenland 11 105 633 10,9 58 w.v. winterperiode 4 165 602 8,6 70 zomerperiode 6 941 653 12,4 53 Voornaamste publicatie: Vakanties van Nederlanders 2007. Frequentie: jaarlijks. Toerisme en recreatie in cijfers 2008 17

Persoonskenmerken Tabel 1.3.1 Deelname van Nederlanders aan vakanties naar leeftijd Participation of the Dutch in holidays by age 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 % 0 14 jaar 86 87 87 87 87 87 86 85 15 24 jaar 79 77 80 84 82 78 81 81 25 34 jaar 82 84 85 87 84 83 84 82 35 44 jaar 87 83 81 82 82 85 84 83 45 54 jaar 81 81 80 80 81 81 81 82 55 64 jaar 79 78 82 81 81 81 79 82 65 74 jaar 65 67 75 78 77 77 77 74 75 jaar en ouder 42 43 59 57 59 56 57 61 Totaal 79 79 81 82 81 81 81 81 N.B. Trendbreuk in 2002. Voornaamste publicatie: Vakanties van Nederlanders 2007. Frequentie: jaarlijks. Tabel 1.3.2 Deelname van Nederlanders aan vakanties naar samenstelling van het huishouden Participation of the Dutch in holidays by composition of household 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 % Alleenstaand 64 64 71 75 75 71 67 69 Huishouden met als jongste een kind van: 0 5 jaar 86 85 88 87 87 86 85 85 6 12 jaar 85 87 85 86 86 85 87 87 13 17 jaar 84 81 79 84 79 78 81 81 Huishouden met uitsluitend meerderjarigen 78 78 80 80 79 80 79 80 Totaal 79 79 81 82 81 81 81 81 N.B. Trendbreuk in 2002. Voornaamste publicatie: Vakanties van Nederlanders 2007. Frequentie: jaarlijks. 18 CBS/NBTC

Tabel 1.3.3 Deelname van Nederlanders aan vakanties naar sociale klasse 1) Participation of the Dutch in holidays by social class 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 % A (hoog) 88 85 86 93 92 92 91 92 B+ (tamelijk hoog) 85 85 87 89 87 87 87 88 B (middengroep) 77 80 82 83 85 83 84 83 C (tamelijk laag) 73 72 71 69 70 71 69 70 D (laag) 58 53 66 53 60 54 59 52 Totaal 79 79 81 82 81 81 81 81 1) De indeling naar sociale klasse is tot stand gekomen op grond van de beroepsgroep en opleiding van de hoofdkostwinner (zie bijlage 1 in het Trendrapport Toerisme en Recreatie 2001 2002). N.B. Trendbreuk in 2002. Voornaamste publicatie: Vakanties van Nederlanders 2007. Frequentie: jaarlijks. Toerisme en recreatie in cijfers 2008 19

2. Binnenlandse vakanties van Nederlanders Algemeen Tabel 2.1.1 Binnenlandse vakanties van Nederlanders naar duur Domestic holiday trips of the Dutch by length of stay Eenheid 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2 4 dagen % 55 55 51 50 50 51 50 52 5 8 dagen % 27 29 32 33 33 33 34 33 9 dagen of meer % 18 17 17 17 18 16 16 15 Totaal (absoluut=100%) x mln 16,6 17,7 18,7 18,1 18,0 17,3 17,8 17,6 Gemiddelde vakantieduur dagen 6,7 6,6 6,8 6,6 6,7 6,5 6,5 6,4 N.B. Trendbreuk in 2002. Voornaamste publicatie: Vakanties van Nederlanders 2007. Frequentie: jaarlijks. Tabel 2.1.2 Binnenlandse toeristische vakanties 1) van Nederlanders naar duur Domestic touristic holiday trips of the Dutch by length of stay Eenheid 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2 4 dagen % 46 44 47 48 47 49 50 51 5 8 dagen % 36 39 36 36 37 36 36 36 9 dagen of meer % 19 17 17 15 17 15 15 13 Totaal (absoluut=100%) x mln 10,5 11,0 13,6 13,5 13,5 13,1 13,5 13,7 Gemiddelde vakantieduur dagen 6,8 6,6 6,7 6,3 6,5 6,3 6,2 6,2 1) Vakanties waarbij voornamelijk van toeristische logiesvormen gebruik is gemaakt. N.B. Trendbreuk in 2002. Voornaamste publicatie: Vakanties van Nederlanders 2007. Frequentie: jaarlijks. Toerisme en recreatie in cijfers 2008 21

Tabel 2.1.3 Binnenlandse korte vakanties van Nederlanders per seizoen naar toeristengebied, 2007 Short domestic holiday trips of the Dutch by season and tourist area, 2007 Winter- Zomer- Totaal Winter- Zomer- Totaal periode periode periode periode x 1 000 % Waddeneilanden 210 230 440 5 5 5 Noordzeebadplaatsen 480 560 1 040 11 12 11 IJsselmeerkust 150 220 370 3 5 4 Deltagebied 180 220 400 4 5 5 Meren in Groningen, Friesland en Noordwest-Overijssel 90 210 300 2 5 3 Hollands-Utrechtse meren 10 40 50 0 1 1 Utrechtse Heuvelrug en t Gooi 100 120 220 2 3 2 Veluwe en Veluwerand 600 550 1 150 14 12 13 Gelders rivierengebied 70 50 120 2 1 1 Achterhoek 180 180 360 4 4 4 Twente, Salland en Vechtstreek 320 340 660 7 7 7 Groningse, Friese en Drentse zandgronden 400 410 810 9 9 9 West- en Midden-Brabant 440 500 930 10 10 10 Oost-Brabant, Noord- en Midden- Limburg en Rijk van Nijmegen 460 420 880 10 8 10 Zuid-Limburg 300 230 530 7 5 6 Amsterdam, Rotterdam, s-gravenhage en Utrecht 150 130 280 3 3 3 Overig Nederland 290 300 590 7 6 6 Totaal 4 420 4 720 9 140 100 100 100 Voornaamste publicatie: Vakanties van Nederlanders 2007. Frequentie: jaarlijks. 22 CBS/NBTC

Tabel 2.1.4 Binnenlandse lange vakanties van Nederlanders per seizoen naar toeristengebied, 2007 Long domestic holiday trips of the Dutch by season and tourist area, 2007 Winter- Zomer- Totaal Winter- Zomer- Totaal periode periode periode periode x 1 000 % Waddeneilanden 230 420 650 9 7 8 Noordzeebadplaatsen 290 780 1 070 11 13 13 IJsselmeerkust 100 230 330 4 4 4 Deltagebied 90 280 380 4 5 4 Meren in Groningen, Friesland en Noordwest-Overijssel 70 230 300 3 4 4 Hollands-Utrechtse meren 0 30 30 0 1 0 Utrechtse Heuvelrug en t Gooi 50 130 170 2 2 2 Veluwe en Veluwerand 270 610 880 10 10 10 Gelders rivierengebied 20 50 60 1 1 1 Achterhoek 100 210 310 4 4 4 Twente, Salland en Vechtstreek 200 490 700 8 8 8 Groningse, Friese en Drentse zandgronden 260 660 930 10 11 11 West- en Midden-Brabant 210 550 760 8 9 9 Oost-Brabant, Noord- en Midden- Limburg en Rijk van Nijmegen 390 470 870 15 8 10 Zuid-Limburg 210 270 470 8 5 6 Amsterdam, Rotterdam, s-gravenhage en Utrecht 40 40 80 1 1 1 Overig Nederland 100 380 490 4 7 6 Totaal 2 630 5 830 8 460 100 100 100 Voornaamste publicatie: Vakanties van Nederlanders 2007. Frequentie: jaarlijks. Toerisme en recreatie in cijfers 2008 23

Tabel 2.1.5 Overnachtingen van Nederlanders tijdens binnenlandse vakanties per seizoen naar toeristengebied, 2007 Overnight stays of the Dutch during domestic holiday trips in the Netherlands by season and tourist area, 2007 Winter- Zomer- Totaal Winter- Zomer- Totaal periode periode periode periode x 1 000 % Waddeneilanden 1 910 4 390 6 300 7 6 7 Noordzeebadplaatsen 3 040 9 520 12 560 11 14 13 IJsselmeerkust 1 050 2 890 3 940 4 4 4 Deltagebied 1 080 3 570 4 650 4 5 5 Meren in Groningen, Friesland en Noordwest-Overijssel 640 2 910 3 550 2 4 4 Hollands-Utrechtse meren 20 440 470 0 1 0 Utrechtse Heuvelrug en t Gooi 570 2 000 2 570 2 3 3 Veluwe en Veluwerand 3 000 7 570 10 570 11 11 11 Gelders rivierengebied 280 660 940 1 1 1 Achterhoek 970 2 920 3 890 4 4 4 Twente, Salland en Vechtstreek 1 900 5 240 7 140 7 8 7 Groningse, Friese en Drentse zandgronden 2 680 7 060 9 740 10 10 10 West- en Midden-Brabant 2 570 6 410 8 980 9 9 9 Oost-Brabant, Noord- en Midden- Limburg en Rijk van Nijmegen 3 550 4 950 8 500 13 7 9 Zuid-Limburg 2 220 2 730 4 950 8 4 5 Amsterdam, Rotterdam, s-gravenhage en Utrecht 570 720 1 300 2 1 1 Overig Nederland 1 260 4 260 5 520 5 6 6 Totaal 27 320 68 250 95 570 100 100 100 Voornaamste publicatie: Vakanties van Nederlanders 2007. Frequentie: jaarlijks. 24 CBS/NBTC

Tabel 2.1.6 Binnenlandse vakanties van Nederlanders naar duur en soort verblijf, 2007 Domestic holiday trips of the Dutch by length of stay and type of accommodation, 2007 2 4 dagen 5 8 dagen 9 dagen Totaal of meer x 1 000 % Seizoenrecreatieve logiesvormen 2 200 860 860 3 920 22 w.v. zomerhuisje, vakantiebungalow, tweede woning 660 300 220 1 170 7 caravan, vouwwagen 1 350 390 470 2 210 13 boot 190 160 150 490 3 overige logiesvormen 10 10 20 50 0 Toeristische logiesvormen 6 930 4 910 1 840 13 670 78 w.v. woning van een particulier 1) 540 330 190 1 060 6 hotel 2 480 490 100 3 070 17 pension, bed & breakfast 150 60 10 210 1 appartement 110 140 50 300 2 zomerhuisje, vakantiebungalow 2 160 2 770 550 5 480 31 tent, bungalowtent 390 270 200 860 5 caravan, vouwwagen, camper 550 640 690 1 870 11 boot 60 30 30 120 1 jeugdherberg of andere groepsaccommodatie 400 110 10 520 3 overige logiesvormen 100 70 20 190 1 Totaal 9 140 5 770 2 690 17 590 100 1) Exclusief vakanties bij familie, vrienden of kennissen, tenzij deze de hele tijd of de meeste dagen afwezig waren. Voornaamste publicatie: Vakanties van Nederlanders 2007. Frequentie: jaarlijks. Toerisme en recreatie in cijfers 2008 25

2.1.7 Binnenlandse vakanties van Nederlanders naar duur en soort verblijf, 2007 Domestic holiday trips of the Dutch by length of stay and type of accommodation, 2007 Seizoenrecreatieve logiesvormen Toeristische logiesvormen: Hotel x mln Zomerhuisje, vakantiebungalow Tent, caravan, vouwwagen, camper Overige logiesvormen 0 1 2 3 4 5 6 2 4 dagen 5 8 dagen 9 dagen of meer Tabel 2.1.8 Overnachtingen van Nederlanders tijdens binnenlandse vakanties naar soort verblijf Overnight stays of the Dutch during domestic holiday trips by type of accommodation 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 x 1 000 Seizoenrecreatieve logiesvormen 34 800 38 430 30 950 28 500 27 960 26 750 28 010 25 180 w.v. caravan, vouwwagen 23 840 24 200 17 480 15 780 16 220 15 230 15 140 14 010 overige logiesvormen 10 960 14 230 13 470 12 720 11 740 11 520 12 870 11 170 Toeristische logiesvormen 60 340 61 190 77 950 71 890 73 710 68 900 70 380 70 380 w.v. hotel 1) 5 780 5 720 8 660 7 020 7 320 8 040 8 450 8 700 zomerhuisje, vakantiebungalow 23 960 24 810 28 840 28 310 28 910 26 770 27 270 28 990 tent, bungalowtent 7 570 6 540 6 410 7 260 6 600 5 390 4 690 5 330 caravan, vouwwagen, camper 2) 16 950 16 670 18 710 15 140 17 940 16 390 17 180 16 090 overige logiesvormen 6 080 7 450 15 330 14 150 12 940 12 300 12 790 11 280 Totaal 95 140 99 610 108 900 100 390 101 680 95 650 98 380 95 570 1) In 2001 en eerder inclusief vakanties in een pension. 2) In 2001 en eerder exclusief vakanties in een camper. N.B. Trendbreuk in 2002. Voornaamste publicatie: Vakanties van Nederlanders 2007. Frequentie: jaarlijks. 26 CBS/NBTC

2.1.9 Overnachtingen van Nederlanders tijdens binnenlandse vakanties naar soort verblijf Overnight stays of the Dutch during domestic holiday trips by type of accommodation x mln Seizoenrecreatieve logiesvormen Toeristische logiesvormen: Hotel 1) Zomerhuisje, vakantiebungalow Tent, caravan, vouwwagen, camper 2) Overige logiesvormen 1) 2) 0 10 20 30 40 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 In 2001 en eerder inclusief vakanties in een pension. In 2001 en eerder exclusief vakanties in een camper. N.B. Trendbreuk in 2002. Tabel 2.1.10 Binnenlandse vakanties van Nederlanders naar duur en vervoermiddel, 2007 Domestic holiday trips of the Dutch by length of stay and mode of transport, 2007 2 4 dagen 5 8 dagen 9 dagen Totaal of meer x 1 000 % Fiets 170 90 70 330 2 Auto 8 090 5 290 2 420 15 790 90 Trein 570 230 90 890 5 Touringcar 80 40 10 130 1 Boot 40 40 50 130 1 Overige vervoermiddelen 190 80 50 320 2 Totaal 9 140 5 770 2 690 17 590 100 Voornaamste publicatie: Vakanties van Nederlanders 2007. Frequentie: jaarlijks. Toerisme en recreatie in cijfers 2008 27

Tabel 2.1.11 Binnenlandse vakanties van Nederlanders naar vervoermiddel Domestic holiday trips of the Dutch by mode of transport 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 x 1 000 Fiets 170 250 330 430 400 360 310 330 Auto 15 350 16 070 16 650 16 210 16 260 15 570 16 120 15 790 Trein 690 830 860 850 810 840 890 890 Touringcar 140 150 150 110 150 140 120 130 Boot 150 190 110 90 80 70 80 130 Overige vervoermiddelen 150 240 600 390 280 330 290 320 Totaal 16 650 17 720 18 710 18 090 17 980 17 310 17 790 17 590 N.B. Trendbreuk in 2002. Voornaamste publicatie: Vakanties van Nederlanders 2007. Frequentie: jaarlijks. Tabel 2.1.12 Binnenlandse vakanties van Nederlanders naar organisatievorm en duur, 2007 Domestic holiday trips of the Dutch by way of organizing and length of stay, 2007 Georganiseerde reizen Niet- Totaal georganiseerde per auto met overige reizen vervoermiddelen x 1 000 2 4 dagen 2 820 440 5 870 9 140 5 8 dagen 2 250 180 3 340 5 770 9 dagen of meer 580 60 2 050 2 690 Totaal 5 650 680 11 260 17 590 Voornaamste publicatie: Vakanties van Nederlanders 2007. Frequentie: jaarlijks. 28 CBS/NBTC

Financieel Tabel 2.2 Uitgaven van Nederlanders aan binnenlandse vakanties naar soort verblijf en vervoermiddel, 2007 Expenditure of the Dutch on domestic holiday trips by type of accommodation and mode of transport, 2007 Totale Gemiddelde Gemiddelde Gemiddelde bestedingen uitgaven vakantieduur uitgaven per persoon per persoon per vakantie per dag Soort verblijf mln euro euro dagen euro Seizoenrecreatieve logiesvormen 300 76 7,4 10 w.v. caravan, vouwwagen 150 67 7,3 9 overige logiesvormen 150 89 7,5 12 Toeristische logiesvormen 2 400 176 6,1 29 w.v. hotel 650 211 3,8 56 zomerhuisje, vakantiebungalow 1 010 185 6,3 29 tent, bungalowtent 110 131 7,2 18 caravan, vouwwagen, camper 310 164 9,6 17 overige logiesvormen 320 135 5,7 24 Vervoermiddel Auto 2 410 153 6,5 24 Trein 160 175 5,2 34 Overige vervoermiddelen 140 151 7,0 22 Totaal 2 700 154 6,4 24 Voornaamste publicatie: Vakanties van Nederlanders 2007. Frequentie: jaarlijks. Toerisme en recreatie in cijfers 2008 29

Regionaal Tabel 2.3.1 Binnenlandse vakanties van Nederlanders naar duur en bestemmingsprovincie, 2007 Domestic holiday trips of the Dutch by length of stay and province of destination, 2007 2 4 dagen 5 8 dagen 9 dagen Totaal of meer x 1 000 % Groningen 190 90 60 350 2 Friesland 580 450 240 1 280 7 Drenthe 740 600 250 1 580 9 Overijssel 730 590 230 1 550 9 Flevoland 230 130 30 390 2 Gelderland 1 740 920 430 3 090 18 Utrecht 290 110 90 490 3 Noord-Holland 990 710 270 1 970 11 Zuid-Holland 740 300 210 1 250 7 Zeeland 620 400 300 1 320 8 Noord-Brabant 1 170 620 290 2 090 12 Limburg 1 110 860 280 2 240 13 Totaal 9 140 5 770 2 690 17 590 100 Voornaamste publicatie: Vakanties van Nederlanders 2007. Frequentie: jaarlijks. Tabel 2.3.2 Overnachtingen van Nederlanders tijdens binnenlandse vakanties per seizoen naar bestemmingsprovincie, 2007 Overnight stays of the Dutch during domestic holiday trips by season and province of destination, 2007 Winter- Zomer- Totaal Winter- Zomer- Totaal periode periode periode periode x 1 000 % Groningen 450 1 600 2 060 2 2 2 Friesland 1 640 6 090 7 720 6 9 8 Drenthe 2 460 6 370 8 830 9 9 9 Overijssel 2 190 6 390 8 580 8 9 9 Flevoland 640 1 220 1 860 2 2 2 Gelderland 4 500 11 830 16 330 16 17 17 Utrecht 670 2 170 2 840 2 3 3 Noord-Holland 3 000 7 090 10 100 11 10 11 Zuid-Holland 1 680 5 420 7 100 6 8 7 Zeeland 1 880 6 180 8 060 7 9 8 Noord-Brabant 3 110 7 700 10 800 11 11 11 Limburg 5 110 6 200 11 300 19 9 12 Totaal 27 320 68 250 95 570 100 100 100 Voornaamste publicatie: Vakanties van Nederlanders 2007. Frequentie: jaarlijks. 30 CBS/NBTC

2.3.3 Overnachtingen van Nederlanders tijdens binnenlandse vakanties per seizoen naar bestemmingsprovincie, 2007 Overnight stays of the Dutch during domestic holiday trips by season and province of destination, 2007 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 x mln Winterperiode Zomerperiode Gr F D N-H Fl O U Z-H Gld Z N-B L Toerisme en recreatie in cijfers 2008 31

Tabel 2.3.4 Vakanties van Nederlanders in Groningen naar duur en totaal aantal overnachtingen Holiday trips of the Dutch in Groningen by length of stay and total number of overnight stays 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 x 1 000 2 4 dagen 120 90 230 190 200 190 190 200 5 8 dagen 40 60 90 100 90 100 110 90 9 dagen of meer 60 30 60 50 50 60 80 60 Totaal vakanties 220 190 380 350 340 340 380 350 Totaal overnachtingen 1 380 1 070 1 990 1 930 1 550 2 090 2 260 2 060 N.B. Trendbreuk in 2002. Voornaamste publicatie: Vakanties van Nederlanders 2007. Frequentie: jaarlijks. 2.3.5 Vakanties van Nederlanders in Groningen naar soort verblijf Holiday trips of the Dutch in Groningen by type of accommodation x 1 000 2 500 2 000 1 500 1 000 500 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 N.B. Trendbreuk in 2002. Seizoenrecreatieve logiesvormen Toeristische logiesvormen 32 CBS/NBTC

Tabel 2.3.6 Vakanties van Nederlanders in Friesland naar duur en totaal aantal overnachtingen Holiday trips of the Dutch in Friesland by length of stay and total number of overnight stays 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 x 1 000 2 4 dagen 700 740 650 670 640 630 600 580 5 8 dagen 390 400 480 510 440 410 460 450 9 dagen of meer 290 370 300 270 270 330 290 240 Totaal vakanties 1 380 1 510 1 430 1 460 1 350 1 370 1 340 1 280 Totaal overnachtingen 8 450 10 470 9 040 8 660 7 790 9 060 8 950 7 720 N.B. Trendbreuk in 2002. Voornaamste publicatie: Vakanties van Nederlanders 2007. Frequentie: jaarlijks. 2.3.7 Vakanties van Nederlanders in Friesland naar soort verblijf Holiday trips of the Dutch in Friesland by type of accommodation x 1 000 2 500 2 000 1 500 1 000 500 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 N.B. Trendbreuk in 2002. Seizoenrecreatieve logiesvormen Toeristische logiesvormen Toerisme en recreatie in cijfers 2008 33

Tabel 2.3.8 Vakanties van Nederlanders in Drenthe naar duur en totaal aantal overnachtingen Holiday trips of the Dutch in Drenthe by length of stay and total number of overnight stays 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 x 1 000 2 4 dagen 580 810 710 730 620 760 690 740 5 8 dagen 460 530 570 590 590 620 650 600 9 dagen of meer 290 300 280 220 330 240 230 250 Totaal vakanties 1 330 1 640 1 560 1 530 1 540 1 620 1 570 1 580 Totaal overnachtingen 8 960 9 950 9 420 8 250 9 720 8 840 8 460 8 830 N.B. Trendbreuk in 2002. Voornaamste publicatie: Vakanties van Nederlanders 2007. Frequentie: jaarlijks. 2.3.9 Vakanties van Nederlanders in Drenthe naar soort verblijf Holiday trips of the Dutch in Drenthe by type of accommodation x 1 000 2 500 2 000 1 500 1 000 500 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 N.B. Trendbreuk in 2002. Seizoenrecreatieve logiesvormen Toeristische logiesvormen 34 CBS/NBTC

Tabel 2.3.10 Vakanties van Nederlanders in Overijssel naar duur en totaal aantal overnachtingen Holiday trips of the Dutch in Overijssel by length of stay and total number of overnight stays 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 x 1 000 2 4 dagen 700 970 760 790 850 760 760 730 5 8 dagen 400 490 500 570 500 520 540 590 9 dagen of meer 250 310 310 290 290 280 270 230 Totaal vakanties 1 350 1 760 1 580 1 650 1 650 1 560 1 570 1 550 Totaal overnachtingen 8 430 9 870 10 100 9 570 9 620 8 820 8 780 8 580 N.B. Trendbreuk in 2002. Voornaamste publicatie: Vakanties van Nederlanders 2007. Frequentie: jaarlijks. 2.3.11 Vakanties van Nederlanders in Overijssel naar soort verblijf Holiday trips of the Dutch in Overijssel by type of accommodation x 1 000 2 500 2 000 1 500 1 000 500 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Seizoenrecreatieve logiesvormen Toeristische logiesvormen N.B. Trendbreuk in 2002. Toerisme en recreatie in cijfers 2008 35

Tabel 2.3.12 Vakanties van Nederlanders in Flevoland naar duur en totaal aantal overnachtingen Holiday trips of the Dutch in Flevoland by length of stay and total number of overnight stays 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 x 1 000 2 4 dagen 290 130 130 220 220 230 190 230 5 8 dagen 50 20 70 140 130 110 120 130 9 dagen of meer 70 30 40 40 30 30 40 30 Totaal vakanties 410 180 250 400 380 370 340 390 Totaal overnachtingen 1 940 1 030 1 370 1 960 1 700 1 550 1 670 1 860 N.B. Trendbreuk in 2002. Voornaamste publicatie: Vakanties van Nederlanders 2007. Frequentie: jaarlijks. 2.3.13 Vakanties van Nederlanders in Flevoland naar soort verblijf Holiday trips of the Dutch in Flevoland by type of accommodation x 1 000 2 500 2 000 1 500 1 000 500 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 N.B. Trendbreuk in 2002. Seizoenrecreatieve logiesvormen Toeristische logiesvormen 36 CBS/NBTC

Tabel 2.3.14 Vakanties van Nederlanders in Gelderland naar duur en totaal aantal overnachtingen Holiday trips of the Dutch in Gelderland by length of stay and total number of overnight stays 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 x 1 000 2 4 dagen 1 480 1 680 1 450 1 480 1 540 1 520 1 820 1 740 5 8 dagen 840 890 1 070 1 070 1 110 990 960 920 9 dagen of meer 580 460 470 550 490 490 540 430 Totaal vakanties 2 900 3 040 2 990 3 100 3 140 2 990 3 310 3 090 Totaal overnachtingen 17 890 16 250 16 560 17 340 17 230 16 450 17 530 16 330 N.B. Trendbreuk in 2002. Voornaamste publicatie: Vakanties van Nederlanders 2007. Frequentie: jaarlijks. 2.3.15 Vakanties van Nederlanders in Gelderland naar soort verblijf Holiday trips of the Dutch in Gelderland by type of accommodation x 1 000 2 500 2 000 1 500 1 000 500 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 N.B. Trendbreuk in 2002. Seizoenrecreatieve logiesvormen Toeristische logiesvormen Toerisme en recreatie in cijfers 2008 37

Tabel 2.3.16 Vakanties van Nederlanders in Utrecht naar duur en totaal aantal overnachtingen Holiday trips of the Dutch in Utrecht by length of stay and total number of overnight stays 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 x 1 000 2 4 dagen 350 250 420 450 300 350 320 290 5 8 dagen 130 180 210 140 150 150 160 110 9 dagen of meer 190 140 170 120 130 90 110 90 Totaal vakanties 670 570 790 710 580 580 580 490 Totaal overnachtingen 4 890 4 260 5 250 3 580 3 550 2 980 3 400 2 840 N.B. Trendbreuk in 2002. Voornaamste publicatie: Vakanties van Nederlanders 2007. Frequentie: jaarlijks. 2.3.17 Vakanties van Nederlanders in Utrecht naar soort verblijf Holiday trips of the Dutch in Utrecht by type of accommodation x 1 000 2 500 2 000 1 500 1 000 500 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 N.B. Trendbreuk in 2002. Seizoenrecreatieve logiesvormen Toeristische logiesvormen 38 CBS/NBTC

Tabel 2.3.18 Vakanties van Nederlanders in Noord-Holland naar duur en totaal aantal overnachtingen Holiday trips of the Dutch in Noord-Holland by length of stay and total number of overnight stays 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 x 1 000 2 4 dagen 730 790 1 080 900 940 1 000 960 990 5 8 dagen 490 450 500 580 530 570 660 710 9 dagen of meer 250 240 360 280 340 260 290 270 Totaal vakanties 1 470 1 470 1 930 1 760 1 810 1 830 1 910 1 970 Totaal overnachtingen 8 140 7 720 10 710 9 720 10 120 9 540 10 430 10 100 N.B. Trendbreuk in 2002. Voornaamste publicatie: Vakanties van Nederlanders 2007. Frequentie: jaarlijks. 2.3.19 Vakanties van Nederlanders in Noord-Holland naar soort verblijf Holiday trips of the Dutch in Noord-Holland by type of accommodation x 1 000 2 500 2 000 1 500 1 000 500 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 N.B. Trendbreuk in 2002. Seizoenrecreatieve logiesvormen Toeristische logiesvormen Toerisme en recreatie in cijfers 2008 39

Tabel 2.3.20 Vakanties van Nederlanders in Zuid-Holland naar duur en totaal aantal overnachtingen Holiday trips of the Dutch in Zuid-Holland by length of stay and total number of overnight stays 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 x 1 000 2 4 dagen 900 850 1 000 890 750 780 780 740 5 8 dagen 250 270 410 390 360 320 350 300 9 dagen of meer 160 180 210 220 210 210 180 210 Totaal vakanties 1 300 1 300 1 620 1 500 1 320 1 310 1 300 1 250 Totaal overnachtingen 6 490 6 950 8 310 7 400 7 060 7 000 6 660 7 100 N.B. Trendbreuk in 2002. Voornaamste publicatie: Vakanties van Nederlanders 2007. Frequentie: jaarlijks. 2.3.21 Vakanties van Nederlanders in Zuid-Holland naar soort verblijf Holiday trips of the Dutch in Zuid-Holland by type of accommodation x 1 000 2 500 2 000 1 500 1 000 500 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 N.B. Trendbreuk in 2002. Seizoenrecreatieve logiesvormen Toeristische logiesvormen 40 CBS/NBTC

Tabel 2.3.22 Vakanties van Nederlanders in Zeeland naar duur en totaal aantal overnachtingen Holiday trips of the Dutch in Zeeland by length of stay and total number of overnight stays 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 x 1 000 2 4 dagen 850 1 010 710 720 640 560 540 620 5 8 dagen 370 520 590 600 540 460 490 400 9 dagen of meer 310 340 380 440 370 280 320 300 Totaal vakanties 1 540 1 880 1 680 1 750 1 560 1 300 1 350 1 320 Totaal overnachtingen 8 740 10 220 11 280 12 100 10 650 8 080 8 830 8 060 N.B. Trendbreuk in 2002. Voornaamste publicatie: Vakanties van Nederlanders 2007. Frequentie: jaarlijks. 2.3.23 Vakanties van Nederlanders in Zeeland naar soort verblijf Holiday trips of the Dutch in Zeeland by type of accommodation x 1 000 2 500 2 000 1 500 1 000 500 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 N.B. Trendbreuk in 2002. Seizoenrecreatieve logiesvormen Toeristische logiesvormen Toerisme en recreatie in cijfers 2008 41

Tabel 2.3.24 Vakanties van Nederlanders in Noord-Brabant naar duur en totaal aantal overnachtingen Holiday trips of the Dutch in Noord-Brabant by length of stay and total number of overnight stays 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 x 1 000 2 4 dagen 1 460 1 330 1 210 1 030 1 200 1 150 1 050 1 170 5 8 dagen 480 560 680 600 630 590 660 620 9 dagen of meer 310 350 390 290 310 290 280 290 Totaal vakanties 2 250 2 240 2 280 1 920 2 140 2 030 1 980 2 090 Totaal overnachtingen 11 020 12 100 13 110 10 070 11 330 10 770 10 560 10 800 N.B. Trendbreuk in 2002. Voornaamste publicatie: Vakanties van Nederlanders 2007. Frequentie: jaarlijks. 2.3.25 Vakanties van Nederlanders in Noord-Brabant naar soort verblijf Holiday trips of the Dutch in Noord-Brabant by type of accommodation x 1 000 2 500 2 000 1 500 1 000 500 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 N.B. Trendbreuk in 2002. Seizoenrecreatieve logiesvormen Toeristische logiesvormen 42 CBS/NBTC

Tabel 2.3.26 Vakanties van Nederlanders in Limburg naar duur en totaal aantal overnachtingen Holiday trips of the Dutch in Limburg by length of stay and total number of overnight stays 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 x 1 000 2 4 dagen 1 000 1 020 1 170 1 000 1 010 940 1 080 1 110 5 8 dagen 600 680 790 760 850 810 810 860 9 dagen of meer 230 250 290 220 310 280 270 280 Totaal vakanties 1 830 1 960 2 250 1 970 2 170 2 020 2 160 2 240 Totaal overnachtingen 8 830 9 750 11 770 9 820 11 360 10 470 10 860 11 300 N.B. Trendbreuk in 2002. Voornaamste publicatie: Vakanties van Nederlanders 2007. Frequentie: jaarlijks. 2.3.27 Vakanties van Nederlanders in Limburg naar soort verblijf Holiday trips of the Dutch in Limburg by type of accommodation x 1 000 2 500 2 000 1 500 1 000 500 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 N.B. Trendbreuk in 2002. Seizoenrecreatieve logiesvormen Toeristische logiesvormen Toerisme en recreatie in cijfers 2008 43

3. Buitenlandse vakanties van Nederlanders Algemeen Tabel 3.1.1 Buitenlandse vakanties van Nederlanders naar duur Outbound holiday trips of the Dutch by length of stay Eenheid 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2 4 dagen % 17 17 21 21 21 19 19 21 5 8 dagen % 28 27 30 29 30 30 31 29 9 dagen of meer % 55 56 49 50 49 51 50 50 Totaal (absoluut=100%) x mln 13,9 14,2 16,8 16,5 17,2 17,1 16,8 17,6 Gemiddelde vakantieduur dagen 11,8 11,7 10,9 10,9 11,0 11,1 11,0 10,9 N.B. Trendbreuk in 2002. Voornaamste publicatie: Vakanties van Nederlanders 2007. Frequentie: jaarlijks. Tabel 3.1.2 Buitenlandse korte vakanties van Nederlanders per seizoen naar land van bestemming, 2007 Short outbound holiday trips of the Dutch by season and country of destination, 2007 Winter- Zomer- Totaal Winter- Zomer- Totaal periode periode periode periode x 1 000 % België 630 540 1 170 31 33 32 Luxemburg 20 30 50 1 2 1 Frankrijk 330 230 550 16 14 15 Groot-Brittannië 190 130 320 9 8 9 Duitsland 660 550 1 210 33 34 33 Overige landen 200 160 350 10 9 10 Totaal 2 030 1 630 3 660 100 100 100 Voornaamste publicatie: Vakanties van Nederlanders 2007. Frequentie: jaarlijks. Toerisme en recreatie in cijfers 2008 45

Tabel 3.1.3 Buitenlandse lange vakanties van Nederlanders per seizoen naar land van bestemming, 2007 Long outbound holidays trips of the Dutch by season and country of destination, 2007 Winter- Zomer- Totaal Winter- Zomer- Totaal periode periode periode periode x 1 000 % België 310 610 920 6 7 7 Luxemburg 30 100 130 1 1 1 Frankrijk 480 1 620 2 090 10 18 15 Spanje 570 940 1 510 12 10 11 Portugal 80 170 250 2 2 2 Oostenrijk 690 440 1 130 14 5 8 Zwitserland 140 220 360 3 2 3 Groot-Brittannië 160 200 360 3 2 3 Noorwegen, Zweden, Finland 70 260 330 1 3 2 Denemarken 30 160 190 1 2 1 Duitsland 680 1 060 1 740 14 12 13 Italië 170 710 880 4 8 6 Griekenland 110 620 730 2 7 5 Hongarije 30 80 110 1 1 1 Tsjechië 140 180 310 3 2 2 Turkije 190 450 640 4 5 5 Egypte 110 90 200 2 1 1 Verre Oosten 150 130 290 3 1 2 Verenigde Staten 150 160 310 3 2 2 Caribisch gebied 140 60 200 3 1 1 Overige landen 500 710 1 210 10 8 9 Totaal 4 900 9 000 13 890 100 100 100 Voornaamste publicatie: Vakanties van Nederlanders 2007. Frequentie: jaarlijks. 46 CBS/NBTC