Investment Highlights week 1 Datum: 9 januari 17 Een positief begin van 17 Het positieve momentum in de economie zet door. Wereldwijd zit het vertrouwen van zowel consument als producent in de lift. De Amerikaanse ISM vertrouwensindices liggen op niveaus die duiden op een boventrendmatige groei voor de economie (zie grafiek 1). In Europa zien we een vergelijkbaar beeld, al is een boventrendmatige groei van de economie hier nog ver weg. Ook de arbeidsmarkt ontwikkelt zich positief. Met een werkloosheidspercentage beneden de 5% flirt de Verenigde Staten met volledige werkgelegenheid. De loongroei trekt daardoor gestaag aan. In Europa is de werkloosheid nog zeer hoog, maar ook hier neemt de werkgelegenheid toe. Vooral in de zuidelijke landen is de werkloosheid hoog. De daling is echter ingezet. In Duistland blijft werkloosheid liggen op een laag niveau van 6%. Door de combinatie van een aantrekkende groei en oplopende grondstofprijzen is de deflatie-angst verdwenen. Wereldwijd loopt de inflatie op. In december steeg de inflatie in de eurozone van,6% naar 1,1% (zie grafiek ). Deze positieve ontwikkelingen vertalen zich in optimisme op de financiële markten. De aandelenmarkten en risicovolle obligaties laten positieve rendementen zien terwijl de Duitse rente wat oploopt. Belangrijkste Economische data week 1 Vertrouwen Amerikaanse industrie (ISM) stijgt naar het hoogste niveau in twee jaar Ontwikkeling Amerikaanse arbeidsmarkt blijft goed Inflatie (CPI) eurozone fors hoger < Lees verder op pagina > Overig Nieuws week 1 Brexit blijft gemoederen bezig houden Schulden opgelopen tot 35% van het mondiale bbp < Lees verder op pagina 3> Ontwikkelingen financiële markten week 1 Rustige start van 17 Optimisme aandelenmarkten houdt aan Duitse rente omhoog < Lees verder op pagina > Vooruitblik op week In de eurozone cijfers over de industriële productie en de notulen van de ECB. In China komen de inflatie en handelscijfers uit. Grafiek 1 Optimisme in het Amerikaanse bedrijfsleven ISM ISM Non-Manufacturing 7 65 6 55 5 5 35 3 okt-3 okt-5 okt-7 okt-9 okt-11 okt-13 okt-15 Grafiek Inflatie eurozone loopt op (CPI j-o-j in %) 5 3 1 CPI Estimate -1 dec-7 dec-9 dec-11 dec-13 dec-15 Tabel 1 Selectie economische cijfers week 1 Act. Exp. Prev. VS: ISM manufacturing 5,7 53,8 53, VS: ISM non-mfg. 57, 56,8 57, VS: Werkloosheid %,7%,7%,6% VS: Non-farm payrolls 156 175 VS: Uurlonen j-o-j,9%,8%,5% EZ: CPI Estimate (j-o-j) 1,1% 1,%,6% Dld: Retail sales (j-o-j) 3,% 1,% -,8% Dld: Werkloosheid % 6,% 6,% 6,% UK: Markit PMI mfg. 56,1 1,% 53,6 CH: Caixin PMI mfg. 51,9 5,9 5,9 Act. = Actual = meest recente cijfer, Exp. = Expectation = marktverwachting, Prev. = Previous = cijfer vorige periode Achmea Investment Highlights
Positieve ontwikkelingen overheersen ( ) almost all also indicated that the upside risks to their forecasts for economic growth had increased as a result of prospects for more expansionary fiscal policies in coming years. Notulen december FOMC vergadering. Ook de Fed houdt rekening met het Trump-effect. Sterk momentum Amerikaanse economie De economische cijfers uit de eerste week van 17 bevestigen het positieve momentum in de Amerikaanse economie. De groeivertraging van begin 16 ligt achter ons. Het vertrouwen van zowel consument als producent is hoog. De ISM manufacturing die het vertrouwen voor de industriële sector meet, steeg in december sterker dan verwacht van 53, naar 5,7. Zowel de indicatoren voor de huidige productie, de nieuwe orders, de werkgelegenheid als het prijspeil gingen omhoog. De index voor nieuwe orders steeg naar het hoogste niveau sinds december 1. Het vertrouwensherstel is nog niet helemaal zichtbaar in de orders voor duurzame goederen en de fabrieksorders. Die laten ten opzichte van een jaar geleden nog steeds een krimp zien. Maar ook daar is sprake van verbetering, al gaat dat met horten en stoten. Ook het vertrouwen in de dienstensector is onveranderd hoog. Met een niveau van boven de 57 duidt de ISM nonmanufacturing op een boventrendmatige groei voor de Amerikaanse economie. De arbeidsmarktcijfers blijven goed. Afgelopen week daalden de aanvragen voor nieuwe werkloosheidsuitkeringen (initial claims) naar 35 duizend op jaarbasis, een historisch zeer laag niveau. De arbeidsmarktcijfers over de maand december bevestigen dit positieve beeld. Het aantal nieuw gecreëerde banen (non-farm payrolls) was met 156 duizend weliswaar lager dan verwacht, de baancreatie voor november werd fors naar boven bijgeteld van 178 duizend naar duizend. Het aantal gecreëerde banen ligt daarmee ruim boven het langjarige gemiddelde. Het werkloosheidspercentage steeg in december van,6% naar,7% (zie grafiek 3). Dit was vooral een gevolg van de stijging in de participatiegraad. Die liep op van 6,6% naar 6,7%. Het lage werkloosheidspercentage van onder de 5% duidt op toenemende krapte op de arbeidsmarkt. Dit vertaalt zich in een gestage stijging van de uurlonen. Ten opzichte van een jaar geleden stegen de Amerikaanse uurlonen in december met,9%. In november was dit nog,5% (zie grafiek ). Al met al ligt de Amerikaanse arbeidsmarkt er goed bij. Minpunt is de historisch lage participatiegraad maar dat lijkt vooral structurele oorzaken te hebben. De notulen van de FOMC-vergadering van december bevestigen dit positieve beeld. Volgens de Fed zit de Amerikaanse arbeidsmarkt op of dichtbij volledige werkgelegenheid. Mede daardoor verwachten de Fedleden dat de onderliggende kerninflatie richting de doelstelling van % zal stijgen. De begrotingsstimulansen van de nieuwe regering Trump kunnen een positieve groeischok veroorzaken. De belangrijkste risico s zijn volgens de Fed de sterke dollar en financiële kwetsbaarheid in het buitenland. Inflatie eurozone fors hoger De inflatie in de eurozone is de laatste maanden sterk gestegen. Zo steeg de Duitse inflatie in december van,7% naar 1,7%. De inflatie voor de hele eurozone steeg van,6% naar 1,1%. Dat is fors hoger dan verwacht. Dat is de hoogste jaar-op-jaarverandering van het prijspeil in de eurozone sinds september 13. De oorzaak ligt vooral bij de sterke stijging van de energieprijzen in combinatie met de verzwakking van de euro. De gestage verbetering van de economie geeft echter vertrouwen dat ook de onderliggende kerninflatie de weg omhoog heeft gevonden. Het vertrouwen van het Europese bedrijfsleven trekt verder aan. Dit blijkt onder andere uit de definitieve Markit PMI s voor december. Zowel diensten- als de industriesector zien het vertrouwen toenemen. Ook de andere vertrouwensindicatoren zitten in de lift. Opvallend is het toegenomen vertrouwen in het Verenigd Koninkrijk. Het vertrouwen van de Britse industriële sector steeg van 53,6 naar 56,1. Dat is het hoogste niveau sinds juni 1. De onzekerheid rondom de Brexit raakt het vertrouwen (nog) niet. Grafiek 3 Amerikaanse werkloosheid blijft laag, 1 1 8 6 Werkloosheid (% van beroepsbevolking) okt-3 okt-5 okt-7 okt-9 okt-11 okt-13 okt-15 Grafiek dit vertaalt zich in hogere uurlonen Uurlonen (j-o-j) 3,5 3,5 1,5 1,5 jun-7 jun-9 jun-11 jun-13 jun-15 Achmea Investment Highlights /5
EU stevent af op harde Brexit New Year has its own secrets. For instance, each of us may become something of a magician on the night of the New Year. To do this we simply need to treat our parents with love and gratitude, take care of our children and families, respect our colleagues at work, nurture our friendships, defend truth and justice...this is the whole secret." De Russische president Poetin laat zich aan het begin van 17 van zijn filosofische kant zien. Brexit blijft gemoederen bezighouden Het is alweer 6 maanden geleden dat de Britten voor het verlaten van de Europese Unie (EU) stemde. Sindsdien blijft de zogenaamde Brexit de gemoederen in zowel het Verenigd Koninkrijk (VK) als in de EU bezighouden. Tot ergernis van velen heeft de Britse premier May nog steeds niet uiteengezet over hoe de Brexit vorm moet krijgen. Hier staat tegenover dat ook de toekomst plannen van de EU in nevelen blijven gehuld. Blijkbaar weet niemand hoe het nu verder moet. Wordt het een harde Brexit waarbij het VK de interne markt van de EU verlaat? Of wordt het toch een zachte Brexit waarbij de VK toegang blijft houden tot de Europese interne markt? Of komt er toch nog een soort tussenvariant? Premier May heeft aangegeven op korte termijn haar plannen uiteen te zetten. Ook wil ze vasthouden aan haar streven om in maart het uittredingsproces officieel te starten. De tegenstanders van de Brexit geven zich echter niet zomaar gewonnen. Afgelopen week werd bekend dat de Britse ambassadeur bij de Europese Unie, Ivan Rogers, het bijltje erbij neergooit. In een venijnige email heeft hij zijn ontslag ingediend. Uit de email blijkt dat Rogers weinig vertrouwen heeft in de aanpak van de Britse regering. Ook trapt hij na richting de voorstanders van de Brexit. Die zich zouden bedienen van onder meer ill-founded arguments and muddled thinking, Hij adviseert zijn ambtenaren dan ook om never be afraid to speak the truth to those in power. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de reacties op zijn vertrek wisselend waren. Het vertrek van Rogers laat zien dat het VK intern nog steeds zwaar is verdeeld. Het kan ook een signaal zijn dat de Britse regering aanstuurt op een harde Brexit. Positief is wel dat er snel een opvolger voor Rogers is gevonden: Tim Barrow, een carrière diplomaat met ervaring in Brussel. Wereldwijde schuldenberg steeds groter De omvangen van de schulden in de wereldeconomie blijft de gemoederen bezig houden. In oktober 16 waarschuwde het Internationaal Monetair Fonds (IMF) voor de enorme schuldenberg. Afgelopen week was het de beurt van het Institute of International Finance (IIF) om haar zorgen te uiten. Deze belangenclub van de financiële instellingen publiceerde de Global Debt Monitor. Volgens het IIF is de wereldwijde schuldenberg opgelopen tot $17. miljard, meer dan 35% van het mondiale bbp. Zowel de omvang als de mate waarin de schulden stijgen is een bron van zorg, vooral nu de rentes wereldwijd oplopen en de Amerikaanse dollar in waarde stijgt. De schulden nemen in zowel de ontwikkelde als de opkomende landen toe (zie grafiek 5). De stijging van de schulden in 16 komt voor 5% op conto van de overheden. Het niet-financiële bedrijfsleven is verantwoordelijk voor ongeveer 5% van de groei. Financiële instellingen en de particuliere sector nemen de laatste 5% voor hun rekening. Door de grote hoeveelheid schuld blijft de wereld kwetsbaar voor schokken. Het rapport laat zien dat van schuldafbouw nog bar weinig terecht komt. Sinds de financiële crisis van 8-9 hebben alleen de financiële instellingen hun schulden afgebouwd. Dit werd in de ontwikkelde landen echter meer dan gecompenseerd door een enorme stijging van de overheidsschulden. Door de combinatie van oplopende overheidsschulden en jaren van economische stagnatie bedraagt de schuld in de eurozone nu 5% van het bbp. Trump benoemt China-criticus tot handelsvertegenwoordiger De aankomende Amerikaanse president Donald Trump stelt zijn regeringsploeg samen. Onder het motto America First heeft hij de oudgediende Robert Lighthizer als handelsvertegenwoordiger aangesteld. Lighthizer heeft decennialange ervaring in de handelspolitiek. Hij staat bekend als een China-criticus. Als handelsvertegenwoordiger zal Lighthizer een belangrijke rol spelen bij het bepalen van het handelsbeleid van de regering Trump. Speerpunten zullen zijn het aanpakken van oneerlijke handelspraktijken en het terughalen van banen naar de Verenigde Staten. Eerder benoemde Trump een andere China-criticus, Peter Navarro, als hoofd van de Internationale Handelsraad. De benoemingen zijn een indicatie dat de Verenigde staten onder president Trump inderdaad een veel agressievere handelspolitiek zullen gaan voeren. Grafiek 5 Schulden Bron: IIF Global Debt Monitor Achmea Investment Highlights 3/5
Een rustige start van het jaar De financiële markten gingen rustig het nieuwe jaar in. Grote bewegingen bleven uit. Op de aandelenmarkten overheerst het optimisme over de economische ontwikkelingen. Het vertrouwen in de toekomst is hoog, wat zich vertaalt in stijgende koersen. De Amerikaanse obligatiemarkten startten 17 afwachtend. De Duitse rente liep echter relatief sterk op, maar van zeer lage niveaus. De opmars van de dollar en de olieprijs stokte afgelopen week. Aandelenmarkten positief het nieuwe jaar in De aandelenmarkten begonnen 17 positief. Wereldwijd overheerste het optimisme. De opkomende markten hadden een goede start van het jaar. De MSCI EM steeg in lokale valuta met ongeveer %. Ook de ontwikkelde markten gingen met bijna % omhoog. Japan en de Verenigde Staten begonnen het jaar wat beter dan Europa. Duitse rente stijgt De Duitse rente liet in de eerste week van 17 een forse stijging zien. De 1-jaarsrente steeg van,% naar,3%. De niveaus blijven dus zeer laag. De renetstijging werd veroorzaakt door positieve berichten over de Europese economie en de hoger dan verwachte inflatiecijfers. Door de stijgende rente was het totaalrendement op veilige eurostaatsobligaties negatief. De Amerikaanse rente bewoog nauwelijks. Daar lijken de obligatiemarkten in afwachting van het aantreden van president Trump. Risicovolle kredietobligaties op winst Bij de meer risicovolle kredietobligaties High Yield en obligaties van opkomende landen (EMD) zette de positieve trend uit 16 in de eerste week van 17 door. Beide categorieën lieten een positief totaalrendement zien. De risico-opslag op High Yield obligaties daalde naar het laagste niveau sinds begin 15 (zie grafiek 6). Obligaties van opkomende landen genoteerd in Amerikaanse dollar (EMD HC) behaalden echter met ruim 1% het hoogste weekrendement. Olieprijs maakt pas op de plaats Na een desastreus prijsverloop in 15, herstelde de olieprijs in 16 tot boven de $5 per vat. Naast de doorzettende groei in de vraag naar olie, werd dit onder meer veroorzaakt door de plannen van de OPEC-leden om de olieproductie te beperken. De eerste week van 17 bewoog de olieprijs per saldo nauwelijks. De prijs voor een vat Brent olie schommelde rond de $57. Hoe de olieprijs zich verder ontwikkelt, zal voor een belangrijk deel afhangen van het gedrag van de OPEC-leden. Als er inderdaad structureel minder geproduceerd gaat worden, kan dat de olieprijs verder doen stijgen. Voor de andere grondstoffen begon 17 positiever. Zowel agrarische grondstoffen als basismetalen lieten per saldo een kleine stijging zien. Hierdoor sloot de brede grondstoffenindex (GSCI) de week vrijwel onveranderd af. Opmars dollar stokt De verkiezingswinst van Donald Trump en de renteverhoging van de Fed stuwden de dollar de laatste maanden omhoog. Deze opmars van de dollar stokte in de eerste week van 17. De EURUSD koers zakte in eerst instantie nog onder de 1, maar de week werd uiteindelijk onveranderd afgesloten op 1,5. De Chinese yuan startte het jaar met een opvallende ontwikkeling. In eerste instantie zette de verzwakking van de Chinese munt gestaag door. Halverwege de week liet de munt echter een sterke correctie zien (zie grafiek 7). Dit kan een signaal zijn dat de Chinese autoriteiten interveniëren in de valutamarkt om een te snelle verzwakking van de yuan te voorkomen. Grafiek 6 Gestage daling High Yield spread zet door 1,% 8,% 6,%,%,% apr-15 okt-15 apr-16 okt-16 Grafiek 7 Pauze in verzwakking Chinese munt 7, 6,8 6,6 6, 6, 6, Verzwakking Yuan Spread Amerikaanse High Yield index Yuan fixing versus USD 5,8 sep-1 mrt-15 sep-15 mrt-16 sep-16 Achmea Investment Highlights /5
Achmea IM - Investment Strategy Postadres Postbus 866 37 AW Zeist Bezoekadres Handelsweg 377 NH Zeist www.achmeainvestmentmanagement.nl Chief Strategist - Wim Barentsen willem.barentsen@achmea.nl Auteurs: Alex van den Berg - Senior Strategist alex.van.den.berg@achmea.nl Maurice Geraets - Senior Strategist maurice.geraets@achmea.nl Coen van de Laar - Senior Strategist coen.van.de.laar@achmea.nl Frank van Weegberg - Senior Strategist Disclaimer Achmea Investment Management B.V. ( Achmea IM ) heeft de informatie in dit document met zorg samengesteld. De informatie is alleen bestemd voor gekwalificeerde beleggers en/of professionele beleggers zoals bedoeld in de Wet op het financieel toezicht (Wft). Dit document is of bevat (i) geen aanbod of uitnodiging om financiële instrumenten te kopen, te verkopen of te verhandelen, (ii) geen beleggingsaanbeveling of beleggingsadvies, (iii) geen juridisch, fiscaal of ander advies. Achmea IM raadt u af een (beleggings)beslissing uitsluitend te baseren op de informatie in dit document. Raadpleeg in voorkomende gevallen een juridisch, fiscaal of andere adviseur. Achmea IM is niet aansprakelijk voor schade die het gevolg is van zo n (beleggings)beslissing. De informatie in dit document is (mede) gebaseerd op informatie die Achmea IM van betrouwbaar geachte informatiebronnen heeft verkregen. Achmea IM garandeert niet de betrouwbaarheid van die bronnen en de juistheid en volledigheid van de van die bronnen verkregen informatie. De informatie in dit document is puur informatief en u kunt daaraan geen rechten ontlenen. Alle informatie is een momentopname, tenzij uitdrukkelijk anders is aangegeven. Het verstrekken van dit document na de oorspronkelijke publicatiedatum is geen garantie dat de hierin opgenomen informatie op die latere datum nog juist en volledig is. Achmea IM heeft het recht om deze informatie zonder aankondiging te wijzigen. Het noemen van rendementen op beleggingen in dit document dient uitsluitend als uitleg en toelichting. Achmea IM spreekt daarmee geen verwachting uit over het rendement of koersverloop van die beleggingen. De waarde van uw belegging kan fluctueren en in het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. U mag de informatie in dit document alleen voor eigen persoonlijk gebruik kopiëren. U mag de informatie niet overnemen, vermenigvuldigen, distribueren of openbaren zonder schriftelijke toestemming van Achmea IM. Alle informatie (teksten, foto s, illustraties, grafisch materiaal, handelsnamen, logo s, woord- en beeldmerken) blijft eigendom van of in licentie bij Achmea IM en wordt beschermd door auteursrecht, merkenrecht en/of intellectueel eigendomsrecht. Er worden geen rechten of licenties overgedragen bij gebruik van of toegang tot deze informatie. frank.van.weegberg@achmea.nl De auteurs van de Achmea Investment Highlights rouleren wekelijks over de afdeling Investment Strategy. De auteur van deze week: Coen van de Laar Uitgegeven door: Achmea Investment Management B.V., statutair gevestigd te Zeist en kantoorhoudende te Zeist (Handelsregister nr. 1859537). Achmea IM is geregistreerd bij de Autoriteit Financiële Markten ("AFM") in Amsterdam als een beheerder van beleggingsinstellingen als bedoeld in artikel :65a Wft en is onder deze vergunning bevoegd tot het verlenen van de beleggingsdiensten als opgenomen in het door de AFM gehouden register. Achmea Investment Highlights 5/5